Sinh sản sinh dưỡng – Wikipedia tiếng Việt

Cây thuốc bỏng Kalanchoe pinnata đang tạo ra cá thể mới dọc theo mép lá có tiếp xúc với đất ẩm. Cây nhỏ phía trước cao khoảng 1 cm.
Cây thuốc bỏng Kalanchoe daigremontiana tạo ra cây con lơ lửng trong không khí dọc theo mép lá của nó. Khi chúng đủ trưởng thành, chúng sẽ rụng và cắm rễ vào loại đất thích hợp bên dưới.
Một củ Muscari đã sinh sản sinh dưỡng dưới đất để tạo thành hai củ, mỗi củ tạo ra một cành hoa.

Sinh sản sinh dưỡng (còn được gọi là nhân bản vô tính) là một hình thức sinh sản vô tính ở thực vật trong đó một cây mới phát triển từ cơ quan sinh dưỡng của cây mẹ hoặc các cấu trúc sinh sản chuyên biệt gọi là chồi mầm sinh dưỡng (vegetative propagules).[1][2][3]

Nhiều loài thực vật sinh sản tự nhiên theo cách này, nhưng chiêu thức sinh sản này cũng hoàn toàn có thể được triển khai tự tạo. Những người trồng trọt đã tăng trưởng những kỹ thuật nhân giống vô tính sử dụng những mầm sinh dưỡng để tạo ra cây xanh mới. Tỷ lệ thành công xuất sắc và độ khó của việc nhân giống rất khác nhau. Cây một lá mầm thường thiếu tầng sinh mạch, khiến chúng khó nhân giống hơn .
Sinh sản ở thực vật là quy trình hoàn toàn có thể là hữu tính hoặc vô tính. Trong phương diện vô tính, sinh sản hoàn toàn có thể xảy ra trải qua những bộ phận sinh dưỡng của cây, ví dụ điển hình như lá, thân và rễ để tạo ra cây mới hoặc trải qua sự tăng trưởng từ những bộ phận sinh dưỡng chuyên biệt của cây. [ 4 ]

Mặc dù nhiều loài thực vật có khả năng sinh sản sinh dưỡng, chúng hiếm khi chỉ sử dụng một phương pháp đó để sinh sản. Sinh sản sinh dưỡng không có lợi thế tiến hóa vì làm giảm đa dạng di truyền và có thể khiến thực vật tích lũy các đột biến có hại.[5] Sinh sản sinh dưỡng có lợi vì nó cho phép thực vật sinh ra nhiều con cái trên một đơn vị tài nguyên hơn là sinh sản hữu tính.[6] Nói chung, cây non của cây dễ nhân giống sinh dưỡng hơn.[7]

Bạn đang đọc: Sinh sản sinh dưỡng – Wikipedia tiếng Việt

Mặc dù hầu hết những loài thực vật thường sinh sản hữu tính, nhưng nhiều loài hoàn toàn có thể sinh sản sinh dưỡng hoặc hoàn toàn có thể được kích thích để làm như vậy trải qua những chiêu thức tinh chỉnh và điều khiển hormone. Điều này dựa trên mô phân sinh có năng lực biệt hóa tế bào có trong nhiều mô thực vật .

Sinh sản sinh dưỡng thường được coi là một phương pháp nhân bản vô tính.[8] Tuy nhiên, cành giâm của quả mâm xôi không gai (Rubus fruticosus) sẽ mọc gai trở lại vì chồi bất định phát triển từ một tế bào có gai di truyền. Mâm xôi đen không gai là một loài hợp thể khảm hay chimera, với các lớp biểu bì không có gai về mặt di truyền nhưng các mô bên dưới có gai về mặt di truyền.[9]

Ghép cành không phải là phương pháp nhân bản vô tính hoàn toàn vì có sử dụng gốc ghép từ cây khác. Trong trường hợp đó, chỉ có ngọn của cành ghép là nhân bản vô tính. Ở một số loại cây trồng, đặc biệt là táo, gốc ghép được nhân giống vô tính nên toàn bộ cây ghép có thể là dòng vô tính nếu cả cành ghép và gốc ghép đều là dòng vô tính. Sinh sản vô giao (apomixis), bao gồm cả sinh sản không bào tử (apospory) và sinh sản bằng bào tử lưỡng bội (diplospory) là một kiểu sinh sản không thụ tinh. Ở thực vật có hoa, hạt không thụ tinh hoặc cây con được tạo ra thay cho hoa. Chi Hieracium, chi Địa đinh Taraxacum, một số cây trong chi Cam chanh Citrus và nhiều loại cỏ như cỏ xanh Kentucky Poa pratensis đều sử dụng hình thức sinh sản vô tính này. Thân hành đôi khi được sử dụng để hình thành cây mới thay vì hoa ở loài tỏi.

Mô phân sinh là cơ sở của quy trình sinh sản vô tính. Nó thường được tìm thấy trong thân, đặc biệt quan trọng là chồi, lá và rễ, gồm những tế bào chưa biệt hóa có năng lực phân loại liên tục được cho phép thực vật tăng trưởng và tạo ra những mạng lưới hệ thống mô thực vật. Khả năng phân loại liên tục của mô phân sinh được cho phép xảy ra quy trình sinh sản sinh dưỡng. [ 10 ]Một năng lực quan trọng khác được cho phép sinh sản sinh dưỡng là năng lực tăng trưởng rễ bất định từ những bộ phận sinh dưỡng khác của cây như thân hoặc lá. Những rễ này tạo điều kiện kèm theo cho cây mới tăng trưởng từ những bộ phận khác của cây. [ 11 ]

Ưu điểm và nhược điểm[sửa|sửa mã nguồn]

Lợi thế chủ yếu của sinh sản sinh dưỡng là con cái được tạo ra là bản sao của cây mẹ của chúng. Nếu một cây có những đặc điểm thuận lợi, nó có thể tiếp tục truyền lại thông tin di truyền có lợi cho thế hệ con. Việc nhân bản một loại cây nhất định có thể mang lại lợi ích kinh tế cho nông dân để đảm bảo tính nhất quán về chất lượng nông sản trong suốt vụ mùa của họ.[12] Nhân giống sinh dưỡng cũng cho phép thực vật tránh được quá trình hình thành các cơ quan sinh sản hữu tính tốn năng lượng và phức tạp như hoa, quả và hạt.[13] Vì việc phát triển một giống cây trồng ưu tú là vô cùng khó khăn, nên khi nông dân phát triển được các đặc điểm mong muốn ở hoa huệ, họ sẽ sử dụng phương pháp ghép cành và nảy chồi để đảm bảo tính nhất quán của giống mới và sản xuất thành công ở cấp độ thương mại. Tuy nhiên, như có thể thấy ở nhiều loài thực vật biến đổi khảm (variegation), điều này không phải lúc nào cũng đúng, bởi vì nhiều loài thực sự là thể khảm và các cành giâm có thể phản ánh các thuộc tính của chỉ một hoặc một số dòng tế bào gốc. Sinh sản sinh dưỡng cũng cho phép thực vật vượt qua giai đoạn cây con và đạt đến giai đoạn trưởng thành nhanh hơn.[14] Trong tự nhiên, điều đó làm tăng cơ hội để cây phát triển thành công và về mặt thương mại nó giúp nông dân tiết kiệm rất nhiều thời gian và tiền bạc vì giảm thời gian canh tác.[15]

Sinh sản sinh dưỡng mang lại lợi thế điều tra và nghiên cứu trong một số ít nghành nghề dịch vụ sinh học và có ứng dụng trong thực tiễn khi trồng rừng. Việc sử dụng sinh sản sinh dưỡng phổ cập nhất của những nhà di truyền học lâm nghiệp và những nhà nhân giống cây là chuyển gen từ những cây được chọn đến một số ít vị trí thuận tiện, thường được chỉ định là ngân hàng nhà nước gen, vườn nhân bản hoặc vườn ươm hạt nơi hệ gen của chúng hoàn toàn có thể được giảm phân tạo ra giống thuần chủng. [ 15 ]Một số nghiên cứu và phân tích cho rằng sinh sản sinh dưỡng là một đặc thù khiến một loài thực vật có năng lực xâm lấn. Vì sinh sản sinh dưỡng thường nhanh hơn sinh sản hữu tính nên nó ” nhanh gọn làm tăng số lượng thành viên và tăng năng lực phục sinh “, ví dụ điển hình như sau hỏa hoạn và lũ lụt. [ 16 ]
Nhược điểm lớn của sinh sản sinh dưỡng là nó ngăn cản phong phú di truyền của loài hoàn toàn có thể dẫn đến giảm hoa lợi. [ 17 ] [ 18 ] Các thành viên sinh sản sinh dưỡng giống hệt nhau về mặt di truyền và do đó toàn bộ đều dễ bị nhiễm virus, vi trùng và nấm gây bệnh hàng loạt. [ 19 ]

Các phương pháp sinh sản sinh dưỡng[sửa|sửa mã nguồn]

Tập đoàn vô tính ở loài Iris germanica, loài này sinh sản sinh dưỡng bằng thân rễ
Sơ đồ của thân bồ
Cắt dọc giả thân hành ở chi Crocosmia cho thấy vỏ ngoài, mô dự trữ và giả thân hành ở trung tâm.
Kie ở loài Phalaenopsis equestris
Sinh sản vô giao ở loài Poa bulbosa; hành con (màu nâu) xuất hiện thay cho hoa

Sinh sản sinh dưỡng tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Sinh sản sinh dưỡng tự nhiên là một quá trình được ghi nhận ở cây thân thảo và cây thân gỗ lâu năm, thường liên quan đến sự biến đổi cấu trúc của thân, mặc dù bất kỳ cơ quan sinh dưỡng của cây (dù là thân, lá hay rễ) đều có thể sinh sản sinh dưỡng. Hầu hết các loài thực vật sống sót và phát triển đáng kể nhờ sinh sản sinh dưỡng sẽ là cây lâu năm vì các cơ quan sinh sản chuyên biệt như hạt của cây hàng năm chỉ giúp cây tồn tại trong điều kiện khắc nghiệt theo mùa. Một loài thực vật tồn tại ở một địa điểm thông qua sinh sản sinh dưỡng của các cá thể trong một thời gian dài sẽ tạo thành một tập đoàn vô tính (clonal colony).

Theo một cách hiểu khác, sinh sản sinh dưỡng không phải là quá trình sinh sản mà là quá trình tồn tại và mở rộng sinh khối của cá thể. Khi một sinh vật riêng lẻ tăng sinh khối thông qua nguyên phân và vẫn là 1 cá thể thì quá trình này được gọi là “tăng trưởng sinh dưỡng”. Tuy nhiên, trong sinh sản sinh dưỡng, cá thể mới sẽ có đặc điểm mới ở hầu hết mọi khía cạnh ngoại trừ di truyền. Điều đáng quan tâm là dù cá thể mới giữ nguyên hệ gen của cây mẹ nhưng làm thế nào mà sinh sản sinh dưỡng có thể đặt lại (reset) quá trình lão hóa thực vật ở cây con.[20]

Như đã đề cập phía trên, thực vật sinh sản sinh dưỡng cả tự tạo và tự nhiên. Các giải pháp sinh sản sinh dưỡng tự nhiên thông dụng nhất thường tăng trưởng một cây mới từ những cấu trúc chuyên biệt của một cây trưởng thành. Ngoài rễ bất định, rễ phát sinh từ những cấu trúc thực vật không phải là rễ, ví dụ điển hình như thân hoặc lá, thân biến dạng đóng một vai trò quan trọng trong năng lực nhân giống tự nhiên của thực vật. Các loại thân, lá và rễ biến dạng phổ cập trong sinh sản sinh dưỡng là : [ 21 ]

Thân bồ (runners, stolons) là những thân đã biến đổi, không giống như thân rễ. Chúng mọc từ thân hiện có ngay dưới mặt đất. Khi chúng phát triển, chồi trên thân cây biến đổi sẽ tạo ra rễ và thân mới nhưng vẫn liên hệ với cây mẹ. Những chồi đó tách biệt hơn những chồi tìm thấy trên thân rễ.[22]

Các loại cây sử dụng thân bồ là dâu tây và Chi Lý chua .
Thân hành là phần phồng lên của thân cây, trong đó có chồi TT của cây mới. Chúng thường ở dưới lòng đất và được bao quanh bởi nhiều lớp lá biến dạng đầy đặn phân phối chất dinh dưỡng cho cây mới. [ 23 ]Thân hành Open nhiều ở những cây hành tím, loa kèn và tulip .
Củ tăng trưởng từ thân hoặc rễ. Thân củ tăng trưởng từ thân rễ hoặc thân phình ra do dự trữ chất dinh dưỡng, rễ củ do rễ biến dạng để dự trữ chất dinh dưỡng, nhiều lúc trở nên quá lớn và hoàn toàn có thể tạo ra cây mới. [ 22 ]Thân củ Open ở khoai tây và su hào, còn rễ củ có ở khoai lang và thược dược .

Xem thêm: Mẫu bảng đánh giá công chức cuối năm 2022 mới nhất

Giả thân hành[sửa|sửa mã nguồn]

Giả thân hành là những thân ngầm to, chắc như đinh, chứa chất dinh dưỡng trong mô của chúng và được bao quanh bởi những chiếc lá mỏng mảnh. Giả thân hành khác với thân hành ở chỗ TT của giả thân hành gồm có những mô rắn trong khi TT của thân hành có lá biến dạng xếp lớp. [ 24 ]

Lay ơn và khoai Colocasia esculenta là các loài có giả thân hành.

Chồi gốc là thân cây phát sinh trên gốc thân hoặc rễ của cây mẹ. [ 25 ]Táo tây, du và chuối thường Open chồi gốc .
Cây con là những cấu trúc nhỏ phát sinh từ mô phân sinh ở mép lá, sau cuối sẽ tăng trưởng rễ và tách khỏi chiếc lá mà chúng mọc trên đó. [ 26 ]

Chi Kalanchoe thường sử dụng cây con để sinh sản sinh dưỡng, tiêu biểu là loài Kalanchoe daigremontiana.

Kie là mầm con được phát triển từ những mắt ngủ nằm trên thân thực vật hoặc cuống hoa của một số loài họ Lan,[14] đặc biệt là chi Dendrobium, Epidendrum và Phalaenopsis.

Sinh sản vô giao[sửa|sửa mã nguồn]

Sinh sản vô giao là quy trình sinh sản vô tính trải qua hạt, trong trường hợp không giảm phân và thụ tinh, tạo ra thế hệ con vô tính có nguồn gốc từ mẹ. [ 27 ]

Sinh sản sinh dưỡng tự tạo[sửa|sửa mã nguồn]

Ghép cành bằng cách áp sát cành ghép và gốc ghép
Sơ đồ quá trình chiết cành không khí
Sinh sản sinh dưỡng những giống đơn cử có những đặc tính mong ước là rất phổ cập. Nông dân và những người trồng trọt dùng cách này để tạo ra những cây cối tốt với những phẩm chất mong ước giống như cây mẹ. Các chiêu thức sinh sản sinh dưỡng tự tạo phổ cập nhất là : [ 21 ]
Giâm cành là dùng một phần của cây, thường là thân, cắt ra và đem trồng xuống đất. Rễ bất định và chồi sẽ mọc ra từ cành giâm và một cây mới sẽ tăng trưởng. Thông thường những cành giâm này được giải quyết và xử lý bằng hormone trước khi được trồng để kích thích tăng trưởng. [ 28 ]Giâm cành thường dùng trồng cây khoai mỳ, mía, tre …
Ghép cành là gắn một cành ghép, hoặc một vết cắt ( mắt ghép ) mong ước vào thân của một loại cây khác được gọi là gốc ghép ( gốc ghép vẫn sống thông thường trong đất ). Hai mạng lưới hệ thống mô của cành ghép / mắt ghép và gốc ghép sẽ liên kết với nhau tạo thành một khung hình. Ghép cành tạo ra một loại cây có những đặc tính của cả cành ghép và gốc ghép. [ 29 ]Các cây ăn quả thường được ghép cành để bảo toàn đặc tính tốt của cành ghép hoặc tạo ra hoa lá cây cảnh, ví dụ như xoài, bưởi, cam, phật thủ, hoa giấy, …
Chiết cành là một quy trình gồm có việc cạo bỏ lớp vỏ ngoài của cành cần chiết ( không cắt vào tầng sinh mạch ), uốn cong cành cây sao cho vết cắt chạm đất và được bao trùm bởi đất hoặc bọc phần vết cắt trong bầu đất ( chiết cành không khí ). Rễ bất định tăng trưởng từ vỏ cây ngay trên vết cắt được bọc đất ẩm và lúc này cành chiết được cắt rời khỏi thân cây mẹ để trồng riêng .
Chồi gốc tăng trưởng và tạo thành một thảm thực vật nhỏ xum xê ở gốc cây mẹ. Quá nhiều chồi non hoàn toàn có thể hạn chế size cây mẹ, vì thế những chồi thừa sẽ bị cắt tỉa và những chồi trưởng thành được giâm vào một khu vực khác để chúng tăng trưởng thành cây mới. [ 30 ] Như vậy sinh sản tự tạo bằng chồi gốc thực ra là một dạng của giâm cành .

Xem thêm: Đánh giá Samsung Galaxy Note 20 – NewTechShop

Nuôi cấy mô thực vật[sửa|sửa mã nguồn]

Trong nuôi cấy mô, những tế bào thực vật được lấy từ những bộ phận khác nhau của cây ( thường là chồi đỉnh ) và được nuôi cấy trong môi trường tự nhiên vô trùng. Khối mô tăng trưởng thành mô sẹo, sau đó được nuôi cấy trong môi trường tự nhiên chứa những loại hormone với tỷ suất tương thích và sau cuối tăng trưởng thành cây con. Cây con sau đó được trồng và tăng trưởng thành cây trưởng thành. [ 12 ] [ 31 ]

Source: https://vh2.com.vn
Category : Đánh Giá