Đề 2: Nguyễn Khuyến và Tú Xương có nỗi niềm tâm sự giống nhau nhưng giọng thơ có điểm khác nhau như thế nào? Hãy làm rõ ý kiến của mình

Dàn ý chung

1. Mở bài: Nguyễn Khuyến và Tú Xương có nỗi niềm tâm sự giống nhau nhưng giọng thơ có điểm khác nhau.

2. Thân bài:

a. Hoàn cảnh của Nguyễn Khuyễn và Tú Xương

Bạn đang đọc: Đề 2: Nguyễn Khuyến và Tú Xương có nỗi niềm tâm sự giống nhau nhưng giọng thơ có điểm khác nhau như thế nào? Hãy làm rõ ý kiến của mình

• Nguyễn Khuyến (1835, tỉnh Hà Nam) con đường công danh rất thành đạt (Tam Nguyên Yên Đỗ).
• Tú Xương (1870, tỉnh Nam Định), con đường công danh của Tú Xương mịt mù lận đận: tám lần thất bại (trừ một lần đậu tú tài).

b. Giống nhau giữa Nguyễn Khuyến và Tú Xương ( nỗi niềm tâm sự )

• Tinh thần yêu nước sâu xa, buồn đau trước vận nước, vận dân.
• Ca ngợi hình ảnh người phụ nữ:
• Nguyễn Khuyến có bài Mẹ Mốc
• Tú Xương có bài “Thương Vợ”.

c. Khác nhau giữa Nguyễn Khuyến và Tú Xương ( Giọng thơ ) .

• Nguyễn Khuyến – nhà nho chuẩn mực
• Giọng thơ trữ tình nhẹ nhàng, ý nhị, tinh tế, mộc mạc (Thu Điếu)
• Giọng điệu tự trào thâm trầm mà kín đáo, hết sức thâm thúy (Tự Trào)
• Tú Xương – nhà nho thị dân
• Giọng thơ trào phúng dí dỏm mà sâu sắc (thương vợ), cay độc, bốp chát (Vịnh khoa thi Hương).

d. Nhận xét chung giữa Nguyễn Khuyến và Tú Xương

• Giáo sư Dương Quảng Hàm: “Nguyễn Khuyến chỉ trích thói đời một cách nhẹ nhàng kín đáo, rõ ràng bậc đại nhân quân tử muốn dùng lời văn trào phúng để khuyên răn người đời”.
• Nhà văn Nguyễn Tuân: “Một người thơ, một nhà thơ vốn nhiều công đức trong cuộc trường kỳ xây dựng tiếng nói văn học của dân tộc Việt Nam”.

3. Kết bài: Đánh giá chung về Nguyễn Khuyến và Tú Xương.

Bài mẫu 1: Nguyễn Khuyến và Tú Xương có nỗi niềm tâm sự giống nhau nhưng giọng thơ có điểm khác nhau như thế nào?…

Bài làm

Như tất cả chúng ta đã biết, Nguyễn Khuyến và Tú Xương là hai người sống trong cùng thời đại, họ đều là những con người rộn ràng, có tấm long yêu nước thâm thúy và tình yêu với thơ văn. Hơn hết, họ đã dùng lời thơ, lời văn của mình để bày tỏ thái độ mỉa mai, châm biếm, đả kích so với xã hội phong kiến đương thời. Đồng thời, Nguyễn Khuyến và Tú Xương đã biểu lộ tình yêu quê nhà, quốc gia và nói lên tâm sự của mình trước tình cảnh của quốc gia. Điều này bộc lộ rõ qua những tác phẩm như “ Câu cá mùa thu ” của Nguyễn Khuyến và “ Vịnh khoa thi hương ” của Trần Tế Xương .Tuy cả Nguyễn Khuyến và Tú Xương đều có chung nổi niềm, nổi tâm sự, sự chán ghét, phẩn uất so với xã hội phong kiến nửa thực dân đương thời. Thế nhưng, do thực trạng sống và thân thế, lai lịch của mỗi người là khác nhau nên giọng thơ của mỗi người được lột tả một cách khác nhau, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy rõ qua những bài thơ, văn của hai người .Nguyễn Khuyến xuất thân trong một mái ấm gia đình nghèo nhưng học giỏi và đổ đầu cả ba kì thi, thi Hương, thi Hội, thi Đình. Ông có thời hạn ngắn làm quan nhưng vì bất mãn với triều đình nên đã từ quan, về quê làm nghề dạy học, sống cuộc sống thanh bạch. Ông là người có cốt cách thanh cao và có tình yêu quê nhà, quốc gia thâm thúy. Ông sống một cuộc sống thảnh thơi và không vướng bận chuyện gì, có niềm vui thanh nhã. Điều này đã được tô vẽ thành công xuất sắc qua bài thơ “ Câu cá mùa thu ”. Bài thơ này đã vẻ ra một bức tranh êm đềm của mùa thu Bắc Bộ, đồng thời cho thấy một tình yêu quê nhà, quốc gia tuy thầm kín, không thể hiện rõ ràng, nhưng lại chân thực và đơn thuần hơn bao giờ hết. Giọng thơ vô cùng thanh thản. từ tốn với nụ cười thanh nhã là câu cá trong một khoảng trống yên bình êm đềm, với ao nước trong vắt, một chiếc thuyền nhỏ. Sóng chỉ hơi gợn tí, lá bay trong gió, mây thì lơ lững trôi còn cá thì đớp động dưới chân bèo. Nguyễn Khuyến kể chuyện câu cá nhưng thực ra là để đảm nhiệm cảnh thu và cõi lòng của mình. Trong khoảng trống yên bình này càng làm ông cảm thấy đơn độc hơn. Một nỗi niềm lo nghĩ ẩn sâu trong tâm hồn ông. Lời thơ của Nguyễn Khuyến tuy nhẹ nhàng nhưng vô cùng thâm thúy, thâm thúy. Qua đó, ta cũng hoàn toàn có thể thấy được cốt cách thanh cao và sự châm biếm so với xã hội bấy giờ của ông .Còn về Tú Xương, ông không thuận tiện trong việc thi tuyển, phải đi thi nhiều lần và chỉ đỗ tứ tài. Không được cử làm quan như Nguyễn Khuyến, tình cảnh thì khốn khổ, túng thiếu đủ đường. Thơ của ông chính là những tận tâm của ông, đây như là lời nói với dân, với nước, với đời. Tiêu biểu là bài Vịnh khoa thi hương. Bài thơ là cả một sự phẫn uất, thái độ mỉa mai của nhà thơ so với chính sách thi tuyển đương thời cũng như con đường thi tuyển của riêng ông. Đồng thời đã vẽ ra một hiện thực nhốn nháo, ô hợp của xã hội nửa thực dân phong kiến, và nói lên tâm sự bất lực của mình trước tình cảnh quốc gia. Trong bài này, lời thơ của ông viết khá can đảm và mạnh mẽ biểu lộ sự chán ghét vô cùng của ông. Nhưng cũng nói lên sự hụt hẫng không góp sức được gì cho quốc gia, không làm gì để giúp dân, cũng như giúp cho mái ấm gia đình, vợ con mình. Sự bất lực đành phải bỏ mặc, một nổi đau được biểu lộ qua từng câu, từng chữ trong bài thơ .Hai nhà thơ, cùng một nỗi niềm tâm sự, nhưng hai cách bộc lộ, hai tâm tư nguyện vọng được thể hiện ra tuy có khác nhau nhưng đều chung một đích, một con đường mong ước một xã hội khác, một xã hội không có sự bất công, một xã hội mà không phải chịu xiềng xích, không chịu bất kể một ách áp bức nào. Hai nhà thơ, là hai sắc tố, cho ta cảm nhận những giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ khác nhau, nền tảng khác nhau nhưng toàn bộ đều chảy chung một mạch .Từ những gì mà Tú Xương và Nguyễn Khuyến đã bộc lộ trong những bài thơ của mình tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy tuy hai người đều có chung một tình yêu quê nhà, vạn vật thiên nhiên, quốc gia nhưng giọng thơ lại khác nhau đó không riêng gì xuất phát từ thực trạng khác nhau, cảm nhận khác nhau mà còn ở sự lựa chọn khác nhau, đời sống khác nhau .

Bài mẫu 2: Nguyễn Khuyến và Tú Xương có nỗi niềm tâm sự giống nhau nhưng giọng thơ có điểm khác nhau như thế nào?…

Bài làm

“ Trên quốc tế có hai sức mạnh : thanh gươm và cây bút. Thanh gươm thì đoạt thành chiếm đất, cây bút thì thu phục lòng người ”. ( Napoleon )Thời kì văn học trung đại Nước Ta kết thúc với thành tựu ở đầu cuối rất rực rỡ tỏa nắng của hai cây bút đã chinh phục lòng người cho đến tận ngày ngày hôm nay, đó là Nguyễn Khuyến và Tú Xương. Hai nhà thơ tuy có nỗi niềm tâm sự giống nhau nhưng giọng thơ lại có điểm khác nhau .Trước hết tất cả chúng ta điểm qua thực trạng của hai nhà thơ. Có thể thấy Nguyễn Khuyến ( 1835, tỉnh Hà Nam ) và Tú Xương ( 1870, tỉnh Tỉnh Nam Định ), tuy là hai nhà nho sống cùng thời, một già một trẻ nhưng cuộc sống của hai nhà nho ấy lại trọn vẹn khác nhau. Con đường sự nghiệp của Nguyễn Khuyến rất thành đạt ( Tam Nguyên Yên Đổ ). Ông từng làm quan mười năm, sau đso về sống ở nông thôn. Nguyễn Khuyến là một bậc chân nho, là đại diện thay mặt khá tiêu biể cho lớp người được xã hội phong kiến giảng dạy. Ông được vua Tự Đức ban cờ biển và hai chữ “ Tam Nguyên ”, kĩ năng lừng lẫy một thời. Đường công danh sự nghiệp mở ra biết bao những vinh quang. Cuộc đời của ông sẽ chẳng có gì để ông hoàn toàn có thể tự giễu mình với một giọng điệu chua chát đượm cảm xúc ân hận nếu như kĩ năng ấy của ông thực sự góp sức được cho dân, cho nước, cho đời. Ấy vậy mà tự nhiên Nguyễn Khuyến nhận ra thực ra cái xã hội đã huấn luyện và đào tạo và tôn vinh mình. Và khi đạt đến đỉnh điểm của vinh quang cũng là lúc ông thừa nhận sự bất lực của những tầng lớp nho sĩ trước lịch sử dân tộc. Nguyễn Khuyến là một trong rất ít những tri thức thời kì ấy sớm nhận ra sự bất lực của giai cấp mình, để rồi ông đã quyết định hành động rời bỏ quan trường về quê để tránh xa sự nhố nhăng của xã hội, sự cám dỗ của đồng xu tiền .trái lại, Tú Xương từ lúc sinh ra, lớn lên và cho đến lúc mất, ông đều sống ở nơi đô thị. Con đường sự nghiệp của Tú Xương mịt mùi, lận đận trong khoa cử để rồi liên tục những lần hỏng thi, vỡ mộng, tuyệt vọng chán chường : tám lần thất bại ( trừ một lần đậu tú tài ). Bao nhiêu năm đèn sách đã vắt kiệt công sức của con người của nhà thơ. Trong xã hội bấy giờ, cái bằng tú tài thuộc loại dang dở dở dang : tú tài không được thi Hội, cử nhân mới được thi, tú tài không được bổ quan, cử nhân mới được bổ. Tú Xương lại là một người có tài văn chương thật sự. Tài của ông được mọi người công nhận, chỉ có một nơi duy nhất không đồng ý, đó là quan trường, là hoan lộ .Điểm giống nhau của Nguyễn Khuyến và Tú Xương là có nỗi niềm tâm sự giống nhau. Lời thơ của hai ông đều mang nặng lòng yêu thương quốc gia, dân tộc bản địa, quê nhà .Nguyễn Khuyến qua bức tranh cảnh sắc mùa thu với vẻ đẹp thật sự của khung trời mùa thu ở nông thôn Nước Ta đã gửi vào đó nỗi niềm tâm sự, bộc lộ một ý thức yêu nước sâu xa, yêu nước trong đau đớn, tủi buồn, yêu một cách chững lại mà sôi sục, quặn thắt mà quan hoài, trào lộng mà trữ tình, kín kẽ mà động vang, đơn độc mà hòa nhập, lạnh nhạt mà bỏng cháy, kinh hoàng mà dịu êm. Bài thơ Thu điếu đã biểu lộ được tâm sự này :“ Tựa gối ôm cần lâu chẳng được ,Cá đâu đớp động dưới chân bèo ” .Cám cảnh thay nỗi “ Tựa gối, ôm cần lâu chẳng được ” của nhà thơ ! Ông như thể là tù binh của cần câu, là tù binh của chính hồn mình đang ở đâu đây trong trời đất mang mang thiên cổ lụy. Nguyễn Khuyến yêu nước lắm, thương nòi lắm, đau đớn nỗi đời quay quắt lắm, đành giấu kín tình yêu nước vào cảnh thu, ao thu như cá giấu dưới ao bèo. Thi thoảng, ta nghe một tiếng “ cá đâu đớp động dưới chân bèo ”, như nhà thơ ngầm an ủi mình rằng còn cá tất yếu còn nước …Nỗi niềm tâm sự của thi sĩ Tú Xương cũng giống như Nguyễn Khuyến. Tú Xương luôn buồn đau trước vận nước, vận dân. Với giọng văn châm biến sâu cay, ông đã đả kích bọn thực dân phong kiến, bọn quan lại làm tay sai cho giặc, lãnh đạm với vận mệnh quốc gia, bọn bán rẻ lương tâm chạy theo tiền tài … Tú Xương đã lên tiếng phỏng vấn họ trong bài thơ Vịnh khoa thi Hương :“ Nhân tài đất Bắc bào ai đó ,Nghoảnh cổ mà trong cảnh nước nhà ” .Hai bài thơ còn có nhiều điểm giống nhau là cùng ca tụng hình ảnh người phụ nữ. Nguyễn Khuyến có bài “ Mẹ Mốc ”. Nhà thơ đã khắc họa hình tượng cảm động của một người đàn bà danh tiết có thật lúc bấy giờ : mẹ Mốc. “ Mẹ Mốc ” nhan sắc tuyệt trần đã vờ vịt điên dại để dành trọn tâm tư nguyện vọng cho chồng con đang ở xa :So danh giá ai bằng mẹ Mốc ,Ngoài hình hài, gấm vóc chẳng thêm ra ;Tấm hồng nhan đem bôi lấm xóa nhòa ,Làm thế để cho qua mắt tục .… Nhớ chồng con muôn dặm xa tìm ,Giữ son sắt êm đềm một tiết .Sạch như nước, trắng như ngà, trong như tuyết ,Mảnh gương trinh vằng vặc quyết không nhơ …Tú Xương có bài Thượng vợ. Ông chỉ sống được có 37 năm, nhưng học tập thi tuyển đến 8 lần mới đỗ Tú tài, mọi việc ở nhà đều một tay bà Tú gánh vác. Chính thế cho nên, Tú Xương rất trân trọng vợ mình, ông viết về vợ để bộc lộ sự tri ân .“ Quanh năm kinh doanh ở mom sông ,Nuôi đủ năm con với một chồng .Lặn lội thân cò khi quãng vắng ,Eo sèo mặt nước buổi đò đông .Một duyên hai nợ âu đành phậnNăm nắng mười mưa dám quản công .Cha mẹ thói đời ăn ở bạc ,Có chồng hờ hững cũng như không ” .Thơ xưa viết về người vợ đã ít, mà viết về người vợ khi đang còn sống càng khan hiếm hơn. Thơ Tú Xương lại khác. Trong sáng tác của ông có hẳn một đề tài về bà Tú gồm cả thơ, văn tế, câu đối. Bà Tú từng chịu nhiều khó khăn vất vả gian nan trong cuộc sống, nhưng bà lại có niềm niềm hạnh phúc là ngay lúc còn sống đã được đi vào thơ ông Tú với toàn bộ niềm yêu quý, trân trọng của chông .Điểm khác nhau giữa Nguyễn Khuyến và Tú Xương là giọng thơ. Nguyễn Khuyến, một nhà nho theo những chuẩn mực đạo đức nho giáo mang đến một giọng thơ nhẹ nhành, hóm hỉnh mà thâm thúy. Lời thơ trữ tình của Nguyễn Khuyến thể hiện sự nhẹ nhàng, ý nhị, tinh xảo, mộc mạc, đậm màu hình ảnh làng quê, phong tục truyền thống Nước Ta. Hồn thơ của ông mang tính tầm cỡ, từ chương, niêm luật rõ ràng của thể thơ Đường luật, biểu lộ khá rõ văn phong của một nhà nho .“ Ao thu lạnh lẽo nước trong vắtMột chiếc thuyền câu bé tẻo teoSóng biếc theo làn hơi gợn tíLá vàng trước gió sẽ đưa vèoTầng mây lơ lững, trời trong xanhNgõ trúc quanh co, khách vắng teoTựa gối ôm cần lâu chẳng đượcCá đâu đớp động dưới chân bèo ” .Bên cạnh những bài thơ trữ tình, Nguyễn Khuyến còn có một dòng thơ trào phúng của nhà nho, rất đậm nét và sinh động. Giọng điệu tự trào của ông thâm trầm mà kín kẽ, nhưng cũng rất là thâm thúy. Bằng những sáng tác thấm đãm chất trào lộng, Nguyễn Khuyến thực sự đã thể hiện được kĩ năng trào phúng bậc thầy của mình. Có khi nhà thơ tự trào một cách trực tiếp trong bài Tự trào :“ Nghĩ mình lại gớm cho mình nhỉ ,Thế cũng bia xanh, cũng bảng vàng ” .Kiểu cười tưởng như nhẹ nhàng nhưng rất là thâm thúy và có sức công phá mãnh liệt. ông cười về vai trò lịch sử vẻ vang của mình trong chốn quan trường, kiểu cười chua chát, xót xa, ân hận : đại sự thì đã hỏng cả rồi mà mình thì gàn dở vô tích sự .Còn Tú Xương được xem như một nhà nho thị dân. Ông mang đến cho người đọc những câu thơ trào phúng cay độc, bốp chát. Lời thơ của Tú Xương chua chát, nhằm mục đích mục tiêu mỉa mai, châm biếm xã hội phong kiến. Thơ Đường luật của Tú Xương mang tính phá cách, hiện thực, ngôn từ đơn giản và giản dị mà trau chuốt, dí dỏm mà thâm thúy. Nhà thơ có kiểu tự trào rất ác miệng với mình, tự thóa mạ mình như kiểu ông tự giễu bản thân mình vô tích sự giống như một đứa con lớn của bà Tú :“ Quanh năm kinh doanh ở mom sông ,

Nuôi đủ năm con với một chồng”.

Xem thêm: Đánh giá Samsung Galaxy Note 20 – NewTechShop

Nếu như khi cười về hình dáng bản thân mình Nguyễn Khuyến nhẹ nhàng thâm thúy thì Tú Xương bốp chát chế giễu sự vô tích sự của mình :“ Cha mẹ thói đời ăn ở bạc ,Có chồng hờ hững cũng như không ” .Tú Xương hay chữ mà lều chỗng đến tam khoa ( từ 1885 đến 1906 ) chỉ được cái tú tài. Sự từng trải ấy sinh ra cái nhìn hiện thực trào lộng vỗ mặt vào thứ khoa cử cuối mùa, huấn luyện và đào tạo tôi tớ cho thực dân xâm lược. Hiện thực ấy là hiện thực của thành Nam, nơi có trường thi lôi thôi sĩ tử. Bài thơ Vịnh khoa thi Hương đã biểu lộ thái độ mỉa mai, phẫn uất của nhà thơ so với chính sách thi tuyển đương thời và so với con đường khoa cử của riêng ông. Qua bài thơ này, tác giả vẽ lên một phần hiện thực nhốn nháo, ô hợp của xã hội thực dân nửa phong kiến buổi đầu :“ Nhà nước ba năm mở một khoa ,Trường Nam thi lẫn với trường Hà .Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ ,Ậm ọe quan trường miệng thét loa .Xe kéo rợp trời : quan sứ đến ;Váy lê phết đất, mụ đầm ra .Vậy tất cả chúng ta có nhận xét chung thế nào về hai nhà thơ Nguyễn Khuyến và Tú Xương ? Đoàn hồng Nguyên đã có quan điểm :“ Nếu thơ tự trào của Nguyễn Khuyến là kiểu thơ tự trào mang phong thái của một nhà nho thì kiểu tự trào của Tú Xương là kiểu tự trào thị dân, hiểu hình nhà nho thị dân ” .Nguyễn Khuyến là bậc đại nho với ba lần đỗ đầu vị thế “ Tam nguyên ” vẻ vang nhất trong lịch sử vẻ vang khoa bảng Nước Ta. Vì lẽ đó mà tiếng cười Nguyễn Khuyến là tiếng cười của bậc bề trên, luôn ý thức cái hơn hẳn người đời về tài, đức ; nó mang giọng nhẹ nhàng, hóm hỉnh và lại rất thâm thúy, chua cay. Với những điều ông viết ra, người đọc càng nghĩ càng thấm thía cái dụng ý thâm thúy trong lời thơ. Giáo sư Dương Quảng Hàm đã nhận xét về tính trào phúng trong thơ Nguyễn Khuyến :“ Nguyễn Khuyến chỉ trích thói đời một cách nhẹ nhàng kín kẽ, rõ ràng bậc đại nhân quân tử muốn dùng lời văn trào phúng để khuyên răn người đời ” .Cũng là người có tài nhưng Tú Xương lại lận đận trong thi tuyển với “ Tám khoa chưa khỏi phạm trường quy ”, sau cuối thi đỗ “ Tú tài rốt bảng ”. Hơn nữa Tú Xương sống ở chốn thành thị – nơi diễn ra rất sớm và rất tập trung chuyên sâu lối sống lai căng, lỡm đời của buổi giao thời. Có lẽ vì vậy mà giọng thơ trào phúng của Tú Xương gây tiếng cười kinh hoàng, kinh khủng, tinh tế đến bốp chát. Từ đó, thơ tự trào của Tú Xương mang một phong thái rất tiêng : ông không nhờ vào trọn vẹn vào lốn sáng tác khuôn phép của nhà nho xưa. Thơ tự trào của ông có một sự nâng tầm, đó là những cảm nhận của một nhà nho thị dân. Ông đã tạo cho mình một giọng điệu trào phúng rất tiêng, đầy ý thức cá thể mà tất cả chúng ta gọi là kiểu trào phúng thành thị. Nhà văn Nguyễn Tuân đã nhìn nhận Tú Xương là :“ Một người thợ, một nhà thơ vốn nhiều công đức trong cuộc trường kì thiết kế xây dựng lời nói văn học của dân tộc bản địa Nước Ta ” .Nguyễn Khuyến và Tú Xương là hai nhà thơ xuất sắc, hai năng lực kiệt xuất của nền văn học Nước Ta. Trong thẳm sâu tâm hồn, hai nhà thơ vẫn coi trọng năng lực của nhau. Giai thoại sau đây cũng phần nào vật chứng cho tâm lý này. Khi Tú Xương mất, Nguyễn Khuyến đã đến viếng với câu thơ đầy xúc động như sau :“ Kìa ai chín suối xương không nát ,Có lẽ ngàn thu tiếng vẫn còn ” .Tóm lại, so sánh hai nhà thơ Nguyễn Khuyến và Tú Xương, không phải xác lập ai hơn ai mà để từ đó ta thấy được kĩ năng cũng như phong thái của từng nhà thơ. Cho dù đã trải qua hơn một trăm năm nhưng Nguyễn Khuyến và Tú Xương luôn để lại trong lòng người đọc sự yêu quý, kính trọng : một cụ Tam Nguyên Yên Đổ nhẹ nhàng mà thâm thúy, một ông Tú Vị Hoàng sắc sảo và kinh hoàng. Chính do đó, tên tuổi và tác phẩm của Nguyễn Khuyến và Tú Xương đã được lưu truyền từ xưa cho đến nay và sẽ còn vang danh mãi đến tương lai. Bởi vì “ văn học nằm ngoài những định luật của băng hoại. Chỉ mình nó không thừa nhận cái chết ” .

Bài mẫu 3: Nguyễn Khuyến và Tú Xương có nỗi niềm tâm sự giống nhau nhưng giọng thơ có điểm khác nhau như thế nào?…

Bài làm

Như tất cả chúng ta đã biết, Nguyễn Khuyến và Tú Xương là hai người sống trong cùng thời đại, họ đều là những con người rộn ràng, có tấm long yêu nước thâm thúy và tình yêu với thơ văn. Hơn hết, họ đã dùng lời thơ, lời văn của mình để bày tỏ thái độ mỉa mai, châm biếm, đả kích so với xã hội phong kiến đương thời. Đồng thời, Nguyễn Khuyến và Tú Xương đã bộc lộ tình yêu quê nhà, quốc gia và nói lên tâm sự của mình trước tình cảnh của quốc gia. Điều này biểu lộ rõ qua những tác phẩm như “ Câu cá mùa thu ” của Nguyễn Khuyến và “ Vịnh khoa thi hương ” của Trần Tế Xương .Tuy cả Nguyễn Khuyến và Tú Xương đều có chung nổi niềm, nổi tâm sự, sự chán ghét, phẩn uất so với xã hội phong kiến nửa thực dân đương thời. Thế nhưng, do thực trạng sống và thân thế, lai lịch của mỗi người là khác nhau nên giọng thơ của mỗi người được lột tả một cách khác nhau, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy rõ qua những bài thơ, văn của hai người .Nguyễn Khuyến xuất thân trong một mái ấm gia đình nghèo nhưng học giỏi và đổ đầu cả ba kì thi, thi Hương, thi Hội, thi Đình. Ông có thời hạn ngắn làm quan nhưng vì bất mãn với triều đình nên đã từ quan, về quê làm nghề dạy học, sống cuộc sống thanh bạch. Ông là người có cốt cách thanh cao và có tình yêu quê nhà, quốc gia thâm thúy. Ông sống một cuộc sống thảnh thơi và không vướng bận chuyện gì, có niềm vui thanh nhã. Điều này đã được tô vẽ thành công xuất sắc qua bài thơ “ Câu cá mùa thu ”. Bài thơ này đã vẻ ra một bức tranh êm đềm của mùa thu Bắc Bộ, đồng thời cho thấy một tình yêu quê nhà, quốc gia tuy thầm kín, không thể hiện rõ ràng, nhưng lại chân thực và đơn thuần hơn bao giờ hết. Giọng thơ vô cùng thanh thản. từ tốn với nụ cười thanh nhã là câu cá trong một khoảng trống yên bình êm đềm, với ao nước trong vắt, một chiếc thuyền nhỏ. Sóng chỉ hơi gợn tí, lá bay trong gió, mây thì lơ lững trôi còn cá thì đớp động dưới chân bèo. Nguyễn Khuyến kể chuyện câu cá nhưng thực ra là để đảm nhiệm cảnh thu và cõi lòng của mình. Trong khoảng trống yên bình này càng làm ông cảm thấy đơn độc hơn. Một nỗi niềm lo nghĩ ẩn sâu trong tâm hồn ông. Lời thơ của Nguyễn Khuyến tuy nhẹ nhàng nhưng vô cùng thâm thúy, thâm thúy. Qua đó, ta cũng hoàn toàn có thể thấy được cốt cách thanh cao và sự châm biếm so với xã hội bấy giờ của ông .Còn về Tú Xương, ông không thuận tiện trong việc thi tuyển, phải đi thi nhiều lần và chỉ đỗ tứ tài. Không được cử làm quan như Nguyễn Khuyến, tình cảnh thì khốn khổ, túng thiếu đủ đường. Thơ của ông chính là những tận tâm của ông, đây như là lời nói với dân, với nước, với đời. Tiêu biểu là bài Vịnh khoa thi hương. Bài thơ là cả một sự phẫn uất, thái độ mỉa mai của nhà thơ so với chính sách thi tuyển đương thời cũng như con đường thi tuyển của riêng ông. Đồng thời đã vẽ ra một hiện thực nhốn nháo, ô hợp của xã hội nửa thực dân phong kiến, và nói lên tâm sự bất lực của mình trước tình cảnh quốc gia. Trong bài này, lời thơ của ông viết khá can đảm và mạnh mẽ biểu lộ sự ghét bỏ vô cùng của ông. Nhưng cũng nói lên sự hụt hẫng không góp sức được gì cho quốc gia, không làm gì để giúp dân, cũng như giúp cho mái ấm gia đình, vợ con mình. Sự bất lực đành phải bỏ mặc, một nổi đau được bộc lộ qua từng câu, từng chữ trong bài thơ .Hai nhà thơ, cùng một nỗi niềm tâm sự, nhưng hai cách bộc lộ, hai tâm tư nguyện vọng được thể hiện ra tuy có khác nhau nhưng đều chung một đích, một con đường mong ước một xã hội khác, một xã hội không có sự bất công, một xã hội mà không phải chịu xiềng xích, không chịu bất kể một ách áp bức nào. Hai nhà thơ, là hai sắc tố, cho ta cảm nhận những giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ khác nhau, nền tảng khác nhau nhưng tổng thể đều chảy chung một mạch .Từ những gì mà Tú Xương và Nguyễn Khuyến đã bộc lộ trong những bài thơ của mình tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy tuy hai người đều có chung một tình yêu quê nhà, vạn vật thiên nhiên, quốc gia nhưng giọng thơ lại khác nhau đó không riêng gì xuất phát từ thực trạng khác nhau, cảm nhận khác nhau mà còn ở sự lựa chọn khác nhau, đời sống khác nhau .

Bài mẫu 4: Nguyễn Khuyến và Tú Xương có nỗi niềm tâm sự giống nhau nhưng giọng thơ có điểm khác nhau như thế nào?…

Bài làm

Nguyễn Khuyến ( 1835 11909 ), Trần Tế Xương ( 1870 – 1907 ) là hai nhà thơ trào phúng nổi tiếng của đất Hà Nam, Tỉnh Nam Định. Tuy chênh lệch khá nhiều về tuổi tác, về đường công danh sự nghiệp nhưng hai ông có một số ít điểm thân thiện trong cách nhìn nhận và nhìn nhận thời cuộc và cả hai đã dùng tiếng cười châm biếm, trào lộng trong thơ ca để trình diện thực chất nhố nhăng, suy đồi của cái xã hội thực dân, phong kiến dở Tây dở ta thuở ấy .Cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, thực dân Pháp đã bình định xong Đông Dương về mặt quân sự chiến lược và mở màn tiến hành kế hoạch bình định trên những nghành nghề dịch vụ khác như chính trị, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống … Trường học được mở ở khắp nơi để dạy tiếng Pháp và huấn luyện và đào tạo ra thế hệ quan lại bản xứ tay sai thân Pháp. Sự bành trướng nhanh gọn của nền giáo dục thực dân đã đẩy lùi nền giáo dục truyền thống lịch sử dựa trên nền tảng đạo Nho có từ truyền kiếp ở nước ta. Nho học tàn dần, phần nhiều những tầng lớp tri thức vội vã “ Quẳng bút lông đi giắt bút chì ” để mong nhận được chức thầy thông, thầy phán trong những văn phòng của chính quyền sở tại bảo lãnh, đặng hưởng đời sống “ Sáng rượu sâm banh, tối sữa bò ”, khác xa với đời sống lầm than của cả dân tộc bản địa dưới ách thống trị hung tàn của thực dân Pháp .Là một bậc đại khoa đã từng làm quan hơn mười năm trong triều đình nhà Nguyễn với nhiều chức vụ khác nhau, Nguyễn Khuyến hiểu thâm thúy tình thế nước nhà lúc bấy giờ. Từ vua tới quan chỉ là những con rối trong tay chính quyền sở tại thực dân, trọn vẹn chịu sự chi phối và tinh chỉnh và điều khiển của chúng. Xót xa và thấm thía nỗi nhục quốc thể, nhà thơ đã mượn lời than vãn của vợ người hát chèo để nói lên tình hình đau lòng ấy :Vua chèo còn chẳng ra gì ,Quan chèo vai nhọ khác chi thằng hề .( Lời vợ người hát chèo )Theo bước chân của đạo quân xâm lược phương Tây, yếu tố tư bản chủ nghĩa cũng tràn vào nước ta, làm biến hóa diện mạo của xã hội phong kiến đã định hình hàng ngàn năm. Nền tảng tư tưởng, nền tảng đạo đức truyền thống lịch sử lung lay kinh hoàng. Nhiều giá trị cơ bản bị đảo lộn, đồng xu tiền được tôn lên vị trí thống soái, chi phối hàng loạt đời sống của con người. Chính do đó mới có những cảnh cười ra nước mắt trong hội Tây do thực dân Pháp tổ chức triển khai mà người bản xứ tham gia những game show tỏ ra vui tươi đến vô tâm trước nỗi nhục nô lệ :

Kìa hội thăng bình tiếng pháo reo,
Bao nhiêu cờ kéo với đèn treo.
Bà quan tênh nghếch xem bơi trải,
Thằng bé lom khom nghé hát chèo.
Cậy sức cây đu nhiều chị nhún,
Tham tiền cột mỡ lắm anh leo.
Khen ai khéo vẽ cho vui thế,
Vui thế bao nhiêu nhục bấy nhiêu!

( Hội Tây )Tiếng cười của Nguyễn Khuyến là tiếng cười của lương tâm, của ý thức liêm sỉ nên thâm thúy và thấm đượm nước mắt. Không chỉ cười những hiện tượng kỳ lạ đáng cười trong đời sống đương thời, nhà thơ còn dám nhìn sâu vào bên trong con người mình để tự trào :

Cũng chẳng giàu mà cũng chẳng sang,
Chẳng gầy chẳng béo, chỉ làng nhàng.
Cờ đương dở cuộc không còn nước,
Bạc chửa thầu canh đã chạy làng.
Mở miệng nói ra gàn bát sách,
Mềm mồi chén mãi tít cung thang.
Nghĩ mình lại gớm cho mình nhị
Thế cũng bia xanh, cũng bảng vàng!

( Tự trào )Đúng là chân dung của một con người dở dang mọi nhẽ, công chẳng thành mà danh chẳng toại, thật đáng buồn, đáng chán. Ngẫm người rồi ngẫm đến ta, nhiểu lúc cụ Tam Nguyên Yên Đổ cũng chế giễu mình bằng nụ cười nhếch mép đầy xót xa, cay đắng. Cụ ngầm so sánh những bậc đại khoa có tiếng tăm giống như mình nhưng cũng đành xuôi tay bất lực trước thời thế hòn đảo điên thì chẳng khác gì mấy ông phỗng đá vô hồn .Nhà thơ Trần Tế xương nhìn đời với đôi mắt bất bình của kẻ sinh bất phùng thời nên đâu đâu cũng thấy những cảnh chướng tai gai mắt :

Nhà kia lỗi đạo con khinh bố,
Mụ nọ chanh chua vợ chửi chồng.

Vì tiền mà những cô gái tơ chuẩn bị sẵn sàng gật đầu thân phận làm vợ bé những thầy ký, thầy phán để rồi phải lãnh chịu kết cục thảm thương :

Cô Kí sao mà đã chết ngay?
Ô hay, Trời chẳng nể ông Tây.
Gái tơ đi lấy làm hai họ,
Năm mới vừa sang được một ngày.
Hàng phố điếu bằng câu đối đỏ,
Ông chồng thương đến cái xe tay.
Gớm thay cho các cô con gái,
Mà vẫn đua nhau lấy các thầy!

( Mồng ba Tết viếng cô Kí )Vì tiền nên mới diễn ra những cảnh huống lố bịch, nhố nhăng khiến nhà thơ Tú Xương tức giận phải bật lên tiếng chửi phũ phàng :

Lẳng lặng mà nghe nó chúc giàu,
Trăm nghìn vạn mớ để vào đậu.
Phen này ắt hẳn gà ăn bạc,
Đồng rụng đồng rơi lọ phải cầu.
Lẳng lặng, mà nghe nó chúc sang,
Đứa thời bán tước đứa mua quan,
Phen này ông quyết đi buôn lọng,
Vừa chùi vừa rao cũng đắt hàng.

( Năm mới chúc nhau )Hiện tượng bỏ tiền ra để mua quan bán tước, mua chuộc, hối lộ hòng kiếm lấy một chức vị hay một mảnh bằng nào đó đã trở nên khá thông dụng trong cái xã hội bát nháo, kỉ cương rối loạn. Học giỏi như Tú xương nhưng cứ trượt hoài vì Tám khoa không khỏi phạm trường quy, trong khi đó 1 số ít tên công tử con nhà giàu ham chơi học dốt thì lại đỗ. Bất bình, nhà thơ văng tục :

Cử nhân cậu ấm Kỉ,
Tú tài con Đô Mĩ.
Thi thế mà cũng thi,
Ối khỉ ơi là khỉ!

Còn cái loại đậu lạy, quan xin thì nhan nhản khắp nơi. Điềm tĩnh, chín chắn như Nguyễn Khuyến mà cũng phải chua chát nhận xét về đám người này qua bài thơ Tiến sĩ giấy :

Cũng cờ, cũng biển, cũng cân đai,
Cũng gọi ông nghè có kém ai.
Mảnh giấy làm nên thân giáp bảng,
Nét son điểm rõ mặt văn khôi.
Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ,
Cái giá khoa danh ấy mới hời.
Ghế chéo, lọng xanh ngồi bảnh choẹ,
Tưởng rằng đồ thật hoá đồ chơi!

Sống trong cái xã hội bị ma lực đồng xu tiền chi phối và khuynh đảo ghê gớm như vậy thì những người luôn đề cao phẩm giá như Nguyễn Khuyến, Tú Xương chỉ có cách duy nhất là giữ gìn khí tiết trong sáng, xa lánh cõi đời thật giả, vàng thau lẫn lộn. Đêm giao thừa, nghe tiếng pháo nổ mừng năm mới của những kẻ lắm của nhiều tiền, thi sĩ nghèo Tú Xương suy ngẫm rồi cám cảnh thốt lên hai câu thơ châm biếm sâu cay :

Thiên hạ xác rồi còn đốt pháo,
Nhân tình trắng thế lại bôi vôi.

Tiếng cười trào lộng ở đây không vang lên hả hê, khoái trá mà tiềm ẩn một nỗi đau, nỗi hận và day dứt khôn nguôi. Sự nhố nhăng không riêng gì hiện hữu ở ngoài đời mà nó còn lan tràn cả vào chốn tôn nghiêm của cửa Khổng sân Trinh, biến những khoa thi Hán học thành chợ trời nhốn nháo. Tú Xương cười nhạo cảnh : Trên ghế bà đầm ngoi đít vịt, Dưới sân ông cử ngỏng đầu rồng và cũng khóc thầm trước quang cảnh lố lăng của một kì thi Hương ở Tỉnh Nam Định vào quy trình tiến độ Nho giáo đã suy tàn :

Nhà nước ba năm mở một khoa,
Trường Nam thi lẫn với trường Hà.
Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ,
Ậm oẹ quan trường miệng thét loa.

Cờ cắm rợp trời quan sứ đến,
Vảy lê quét đất mụ đầm ra.
Nhân tài đất Bắc nào ai đó?
Ngoảnh cổ mà trông cảnh nước nhà!

Xem thêm: Đánh giá xe VinFast Fadil Base 2021: Dễ hiểu vì sao Grand i10, Morning bị “khuất phục”

( Vịnh khoa thi Hương )Rõ ràng cùng là tiếng cười trào lộng đả kích, phê phán những hiện tượng kỳ lạ xấu xa, xấu đi trong xã hội thực dân phong kiến cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX, nhưng đặc thù tiếng cười của Nguyễn Khuyến khác với Tú xương. Tiếng cười Nguyễn Khuyến nhẹ nhàng, thâm thúy ; còn tiếng cười Tú Xương mạnh như những làn roi quất thẳng vào mặt cái xã hội điêu trá ấy. Chừng nào cái ác, cái xấu còn sống sót thì tiếng cười đầy ý nghĩa của hai nhà thơ nổi tiếng trên vẫn còn nguyên giá trị .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Đánh Giá