Kinh tế – xã hội Việt Nam 3 năm 2001-2003

1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH KINH TẾ-XÃ HỘI 2001-2003

1.1.  Phương hướng, mục tiêu và các nhiệm vụ chủ yếu phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2001-2005

Đại hội Đại biểu toàn nước lần thứ IX của Đảng họp tại Hà Nội Thủ Đô TP. Hà Nội từ ngày 19 tháng 4 năm 2001 đến ngày 22 tháng 4 năm 2001 đã bàn luận và nhất trí trải qua một số ít văn kiện quan trọng, trong đó có Phương hướng, trách nhiệm kế hoạch tăng trưởng kinh tế-xã hội 5 năm 2001 – 2005 với tiềm năng tổng quát là : Tăng trưởng kinh tế tài chính nhanh và vững chắc, không thay đổi và cải tổ đời sống nhân dân. Chuyển dịch mạnh cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính, cơ cấu tổ chức lao động theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nâng cao rõ ràng hiệu suất cao và sức cạnh tranh đối đầu của nền kinh tế tài chính. Mở rộng kinh tế tài chính đối ngoại. Tạo chuyển biến mạnh về giáo dục và huấn luyện và đào tạo, khoa học và công nghệ tiên tiến, phát huy tác nhân con người. Tạo nhiều việc làm ; cơ bản xóa đói ; giảm số hộ nghèo ; đẩy lùi những tệ nạn xã hội. Tiếp tục tăng cường kiến trúc kinh tế tài chính, xã hội ; hình thành một bước quan trọng thể chế kinh tế thị trường xu thế xã hội chủ nghĩa. Giữ vững không thay đổi chính trị và trật tự bảo đảm an toàn xã hội, bảo vệ vững chãi độc lập, chủ quyền lãnh thổ, toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ và bảo mật an ninh vương quốc .
Mục tiêu tổng quát nêu trên được cụ thể hóa thành xu thế tăng trưởng và những trách nhiệm đa phần sau :

• Phấn đấu đạt nhịp độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm cao hơn 5 năm trước và có bước chuẩn bị cho 5 năm tiếp theo.
• Phát triển kinh tế nhiều thành phần, trong đó kinh tế Nhà nước có vai trò chủ đạo; củng cố kinh tế tập thể; hình thành một bước quan trọng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, tăng nhanh hàm lượng công nghệ trong sản phẩm.
• Tăng nhanh vốn đầu tư phát triển kinh tế-xã hội; xây dựng cơ cấu kinh tế có hiệu quả và nâng cao sức cạnh tranh. Hoàn chỉnh một bước cơ bản hệ thống kết cấu hạ tầng. Đầu tư thích đáng cho các vùng kinh tế trọng điểm; hỗ trợ đầu tư nhiều hơn cho các vùng còn nhiều khó khăn.
• Mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại. Củng cố thị trường đã có và mở rộng thêm thị trường mới. Tạo điều kiện thuận lợi để tăng nhanh xuất khẩu, thu hút vốn, công nghệ từ bên ngoài. Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế có hiệu quả, thực hiện các cam kết song phương và đa phương.
• Tiếp tục đổi mới và lành mạnh hoá hệ thống tài chính-tiền tệ, tăng tiềm lực và khả năng tài chính quốc gia, thực hành triệt để tiết kiệm; tăng tỷ lệ chi ngân sách dành cho đầu tư phát triển; duy trì ổn định các cân đối vĩ mô; phát triển thị trường vốn đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội.
• Tiếp tục đổi mới, tạo chuyển biến cơ bản, toàn diện về phát triển giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực với cơ cấu hợp lý; triển khai thực hiện chương trình phổ cập trung học cơ sở; ứng dụng nhanh các công nghệ tiên tiến, hiện đại; từng bước phát triển kinh tế tri thức.
• Giải quyết có hiệu quả những vấn đề xã hội bức xúc: Tạo nhiều việc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị và thiếu việc làm ở nông thôn; cải cách cơ bản chế độ tiền lương; cơ bản xoá đói, giảm nhanh hộ nghèo; chăm sóc tốt người có công; an ninh xã hội; chống tệ nạn xã hội.Phát triển mạnh văn hoá, thông tin, y tế và thể dục thể thao; nâng cao mức sống vật chất và tinh thần của nhân dân.
• Đẩy mạnh công cuộc cải cách hành chính, đổi mới và nâng cao hiệu lực của bộ máy Nhà nước. Đẩy lùi tình trạng quan liêu, tham nhũng. Thực hiện tốt dân chủ, nhất là dân chủ ở xã, phường và các đơn vị cơ sở.
• Thực hiện nhiệm vụ củng cố quốc phòng và an ninh; bảo đảm trật tự kỷ cương trong các hoạt động kinh tế-xã hội.

Trên cơ sở phương hướng, mục tiêu tổng quát và các nhiệm vụ chủ yếu, Đại hội cũng đã đưa ra một số chỉ tiêu định hướng phát triển kinh tế-xã hội trong 5 năm 2001-2005 là:

Bạn đang đọc: Kinh tế – xã hội Việt Nam 3 năm 2001-2003

• Đưa tổng sản phẩm trong nước năm 2005 gấp 2 lần so với năm 1995. Nhịp độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước bình quân hàng năm thời kỳ 5 năm 2001-2005 là 7,5%, trong đó nông, lâm, ngư nghiệp tăng 4,3%; công nghiệp và xây dựng tăng 10,8; dịch vụ tăng 6,2%.
• Giá trị sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp tăng 4,8%/năm; giá trị sản xuất ngành công nghiệp tăng 13%/năm; giá trị dịch vụ tăng 7,5%/năm.
• Tổng kim ngạch xuất khẩu tăng 16%/năm.
• Đến năm 2005 tỷ trọng nông, lâm, ngư nghiệp trong tổng sản phẩm trong nước chiếm 20-21%; tỷ trọng công nghiệp và xây dựng chiếm 38-39%; tỷ trọng các ngành dịch vụ chiếm 41-42%.
• Tỷ lệ học sinh trung học cơ sở đi học trong độ tuổi đạt 80% và tỷ lệ học sinh phổ thông trung học đi học trong độ tuổi đạt 45% vào năm 2005. Tiếp tục củng cố và duy trì mục tiêu phổ cập giáo dục tiểu học. Thực hiện chương trình phổ cập giáo dục trung học cơ sở.
• Giảm tỷ lệ sinh bình quân hàng năm 0,5%o; tốc độ tăng dân số vào năm 2005 khoảng 1,2%. Nâng tuổi thọ bình quân lên đạt 70 tuổi vào năm 2005.
• Tạo việc làm, giải quyết thêm việc làm cho khoảng 7,5 triệu lao động, bình quân 1,5 triệu lao động/năm; nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo lên 30% vào năm 2005.
• Cơ bản xoá hộ đói, giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 10% vào năm 2005. Đáp ứng 40% nhu cầu thuốc chữa bệnh sản xuất trong nước. Giảm tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng xuống còn 22-25% vào năm 2005. Cấp nước sạch cho 60% dân số nông thôn.

1.2.  Tình hình kinh tế-xã hội 3 năm 2001-2003

Việc thực thi thắng lợi kế hoạch 5 năm 2001 – 2005 với phương hướng, tiềm năng và những trách nhiệm nêu trên có ý nghĩa rất quan trọng vì đây là kế hoạch 5 năm tiên phong triển khai Chiến lược tăng trưởng kinh tế-xã hội 10 năm 2001 – 2010. Khi tiến hành thực thi kế hoạch 5 năm này, thuận tiện cơ bản là sau 15 năm thay đổi và hội nhập quốc tế, thế và lực của nước ta cũng như kinh nghiệm tay nghề tổ chức triển khai, quản trị và quản lý nền kinh tế thị trường xu thế xã hội chủ nghĩa đều đã được tăng lên đáng kể. Tuy nhiên, khó khăn vất vả cũng không phải là ít. Trong khi nền kinh tế tài chính nước ta còn nhiều mặt yếu kém, kinh tế tài chính quốc tế chưa ra khỏi ngưng trệ thì lại phải đối phó với những ảnh hưởng tác động xấu đi của khủng bố quốc tế liên tục xảy ra ở nhiều vương quốc trên quốc tế và trong khu vực ; của cuộc chiến tranh ÁP-ga-ni-xtan, cuộc chiến tranh I-rắc và đặc biệt quan trọng là của dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp SARS. Những thuận tiện và khó khăn vất vả đó đã làm cho tình hình kinh tế-xã hội 3 năm 2001 – 2003 của nước ta vừa diễn biến theo chiều hướng tích cực với nhiều thành tựu mới, vừa thể hiện rõ những mặt hạn chế và chưa ổn, bộc lộ bằng những số liệu thống kê đa phần dưới đây .

1.2.1. Những thành tựu mới

a/ Kinh tế tăng trưởng với tốc độ tương đối cao và cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá

Cuộc khủng hoảng cục bộ kinh tế tài chính tiền tệ trong khu vực xảy ra cuối năm 1997 đã tác động ảnh hưởng xấu đi đến nền kinh tế tài chính nước ta. Tổng sản phẩm trong nước trong những năm 1992 – 1997 thường đạt mức tăng trưởng hàng năm 8-9 % đã bất thần giảm xuống chỉ còn tăng 5,8 % vào năm 1998 và tăng 4,8 % vào năm 1999. Năm 2000 tất cả chúng ta chặn được sự giảm sút về vận tốc tăng trưởng và năm 2001 đã đưa tổng sản phẩm trong nước tăng 6,89 % ; năm 2002 tăng 7,04 % và sơ bộ ước tính năm 2003 hoàn toàn có thể đạt vận tốc tăng 7,24 %. Tính ra trong 3 năm 2001 – 2003, trung bình mỗi năm tổng sản phẩm trong nước tăng 7,06 %, trong đó khu vực nông, lâm nghiệp và thủy hải sản tăng 3,42 % / năm ; khu vực công nghiệp và thiết kế xây dựng tăng 10,08 % / năm ; khu vực dịch vụ tăng 6,37 % / năm .
Những số liệu về tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước 3 năm 2001 – 2003 nêu trên cho thấy : ( 1 ) Nền kinh tế tài chính nước ta đã lấy lại được đà tăng trưởng với vận tốc tăng năm sau hơn cao hơn năm trước ; ( 2 ) Tốc độ tăng trung bình mỗi năm trong 3 năm 2001 – 2003 đạt 7,06 % không những cao hơn hẳn vận tốc tăng trung bình 6,95 % mỗi năm trong kế hoạch 5 năm 1996 – 2000 mà còn đứng vào hàng những nền kinh tế tài chính có vận tốc tăng trưởng cao của khu vực và quốc tế ( Theo số liệu công bố của Ngân hàng Phát triển châu Á tháng 5/2003 thì tăng trưởng kinh tế tài chính của châu Á trừ Nhật Bản năm 2001 đạt 4,5 % ; năm 2002 đạt 5,7 % và năm 2003 đạt 5,3 %, trong đó 3 vận tốc tăng tương ứng của Trung Quốc là 7,2 %, 7,9 % và 7,2 % ; Ấn Độ là 5,4 %, 5,0 % và 5,3 % ; Nước Hàn là 3,0 %, 6,2 % và 4,1 % ; xứ sở của những nụ cười thân thiện là 1,8 %, 4,5 % và 3,5 % ; Ma-lai-xia là 0,4 %, 5,1 % và 3,5 % ; Phi-li-pin là 3,2 %, 3,0 % và 3,5 %. Sở dĩ tổng sản phẩm trong nước đạt được vận tốc tăng trưởng như trên là do hầu hết những ngành, những nghành then chốt của nền kinh tế tài chính đều có vận tốc tăng trưởng khá cao. Trong 3 năm 2001 – 2003, giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy hải sản trung bình mỗi năm tăng 5,3 %, trong đó nông nghiệp tăng 4,3 % mỗi năm, lâm nghiệp tăng 1,5 % / năm và thủy hải sản tăng 11,2 % / năm ; giá trị sản xuất công nghiệp tăng 15 % mỗi năm, trong đó khu vực doanh nghiệp Nhà nước tăng 12,1 % / năm, khu vực ngoài quốc doanh tăng 19,8 % / năm và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tăng 15,6 % / năm ; tổng mức kinh doanh bán lẻ sản phẩm & hàng hóa và lệch giá dịch vụ theo giá thực tiễn năm 2001 đạt 245,3 nghìn tỷ đồng, tăng 11,3 % so với năm 2000 và năm 2002 đạt 272,8 nghìn tỷ đồng, tăng 11,2 % so với năm 2001 ; kim ngạch xuất khẩu năm 2001 đạt trên 15 tỷ USD, tăng 3,8 % so với năm 2000 ; năm 2002 đạt 16,7 tỷ USD, tăng 11,2 % so với năm 2001 và sơ bộ ước tính năm 2003 đạt 19,5 tỷ USD, tăng 16,7 % so với năm 2002 .
Trong 3 năm 2001 – 2003, kinh tế tài chính nước ta không những tăng trưởng tương đối cao mà cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính còn liên tục chuyển dời theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nếu phân loại nền kinh tế tài chính thành 3 khu vực : ( 1 ) Nông, lâm nghiệp và thủy hải sản ; ( 2 ) Công nghiệp và thiết kế xây dựng ; ( 3 ) Thương Mại Dịch Vụ, thì tỷ trọng giá trị tăng thêm theo giá thực tiễn chiếm trong tổng sản phẩm trong nước của khu vực công nghiệp và thiết kế xây dựng đã không ngừng tăng lên qua những năm : Năm 2000 chiếm 36,73 % ; 2001 chiếm 38,13 % ; 2002 chiếm 38,55 % và sơ bộ ước tính năm 2003 chiếm 40,5 %. Đáng chú ý quan tâm là, trong những năm vừa mới qua do tăng nhanh việc tổ chức triển khai, sắp xếp lại và cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước nên mặc dầu số lượng doanh nghiệp Nhà nước đã giảm nhiều nhưng tỷ trọng của khu vực này trong tổng sản phẩm trong nước vẫn duy trì ở mức trên 38 % ( Năm 2001 chiếm 38,40 % và năm 2002 chiếm 38,31 % ). Kinh tế ngoài quốc doanh được khuyến khích tăng trưởng nên đã chiếm gần 48 %. Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tuy tăng trưởng nhanh nhưng năm 2001 mới chiếm 13,75 % và năm 2002 cũng chỉ chiếm 13,91 % tổng sản phẩm trong nước. Cơ cấu vùng kinh tế tài chính cũng mở màn có sự vận động và di chuyển theo hướng hình thành những vùng động lực tăng trưởng kinh tế tài chính, vùng chuyên canh và những khu công nghiệp tập trung chuyên sâu, khu công nghiệp .

b/ Vốn đầu tư phát triển và cơ sở hạ tầng của nền kinh tế đã tăng lên đáng kể

Đầu tư tăng trưởng là một trong những yếu tố quyết định hành động tăng trưởng kinh tế tài chính và xử lý nhiều yếu tố xã hội vì hoạt động giải trí này trực tiếp làm tăng gia tài cố định và thắt chặt, gia tài lưu động, gia tài trí tuệ và nguồn nhân lực ; đồng thời góp thêm phần quan trọng vào việc thực thi những chương trình tiềm năng vương quốc nhằm mục đích nâng cao mức sống dân cư và mặt phẳng dân trí ; bảo vệ môi trường sinh thái và đưa những chương trình tăng trưởng kinh tế-xã hội khác vào đời sống .
Do nhận thức được vai trò quan trọng của đầu tư tăng trưởng như vậy nên trong những năm vừa mới qua tất cả chúng ta đã có nhiều chủ trương và giải pháp khơi dậy nguồn nội lực và tranh thủ những nguồn lực từ bên ngoài để kêu gọi vốn cho đầu tư tăng trưởng. Nhờ vậy, tổng số vốn đầu tư tăng trưởng 3 năm 2001 – 2003 theo giá trong thực tiễn đã đạt 564928 tỷ đồng, bằng 95,8 % tổng số vốn đầu tư tăng trưởng kêu gọi được trong kế hoạch 5 năm 1996 – 2000. Tính ra, vốn đầu tư tăng trưởng trung bình mỗi năm trong 3 năm 2001 – 2003 đạt 188295 tỷ đồng, bằng 159,7 % mức trung bình mỗi năm trong kế hoạch 5 năm 1996 – 2000 .
Nếu tính theo giá so sánh 1994 thì vận tốc tăng vốn đầu tư tăng trưởng trung bình mỗi năm trong 3 năm 2001 – 2003 là 13,5 %, trong đó vốn của khu vực kinh tế tài chính Nhà nước tăng 12,9 % / năm ; vốn của khu vực ngoài quốc doanh tăng 18,0 % ; vốn của khu vực đầu tư nước ngoài tăng 9,4 % / năm. Đáng quan tâm là, những Nghị quyết Trung ương 5 ( Khóa IX ) Về liên tục thay đổi, tăng trưởng và nâng cao hiệu suất cao kinh tế tài chính tập thể và Về liên tục thay đổi chính sách, chủ trương, khuyến khích và tạo điều kiện kèm theo tăng trưởng kinh tế tài chính tư nhân đã thực sự đi vào đời sống. Do vậy, vốn đầu tư tăng trưởng của khu vực ngoài quốc doanh theo giá so sánh năm 1994 trung bình mỗi năm trong 5 năm 1996 – 2000 chỉ tăng 8,1 %, nhưng trong 3 năm 2001 – 2003 đã tăng 18 % ( Năm 2001 tăng 11 % ; 2002 tăng 18,3 % và ước tính năm 2003 tăng 25 % ). Tỷ trọng vốn đầu tư của khu vực này theo giá trong thực tiễn chiếm trong tổng số vốn đầu tư tăng trưởng toàn xã hội đã tăng từ 23,5 % năm 2001 lên 25,3 % năm 2002 và 26,7 % năm 2003. Do tăng cường đầu tư nên trong 2 năm 2001 – 2002 giá trị gia tài mới tăng theo giá trong thực tiễn đã đạt 225,6 nghìn tỷ đồng ; trung bình mỗi năm 112,8 nghìn tỷ đồng, bằng 140,9 % mức trung bình năm trong kế hoạch 5 năm 1996 – 2000 .
Trong 2 năm 2001 – 2002, ngành giao thông vận tải vận tải đường bộ đã tái tạo, tăng cấp và làm mới 4567 km đường quốc lộ và những đường nhánh, 454 km đường tàu, 35937 m cầu đường đi bộ và 4690 m cầu đường tàu ; ngành điện cũng đã triển khai xong và đưa vào sử dụng 2548 MW hiệu suất điện, 1026 km đường dây 220 kv, 1370 km đường dây 110 kv và 5421MVA hiệu suất những trạm biến áp .
Ngành bưu điện liên tục tăng cường đầu tư và thay đổi công nghệ tiên tiến nên đã lắp ráp được 6,2 triệu máy điện thoại cảm ứng cố định và thắt chặt cho những hộ thuê bao, trung bình 7,6 máy / 100 dân. Hiện nay, cả nước có 8356 xã có điện thoại cảm ứng lắp ráp tại Văn phòng Ủy ban, trong đó 42/61 tỉnh, thành phố có 100 % số Ủy ban xã có lắp ráp điện thoại thông minh. Tổng công ty Bưu chính Viễn thông đã đầu tư kiến thiết xây dựng trên 7 nghìn điểm bưu điện trên địa phận nông thôn, rút ngắn bán kính Giao hàng của mỗi điểm xuống chỉ còn 2,9 km, tương tự mức của những nước trong khu vực. Nhờ vậy, 7881 xã trong cả nước đã có báo Nhân dân, báo Quân đội Nhân dân và báo Đảng địa phương đến tay người đọc trong ngày .

Cơ sở hạ tầng dịch vụ của ngành y tế và ngành giáo dục trong những năm vừa qua cũng đã tăng lên đáng kể, nhất là ở các xã, phường. Năm 2002 cả nước có 98,5% số xã, phường có trạm y tế. Năm học 2002-2003 các địa phương đã đầu tư xây dựng thêm 2239 phòng học cho các lớp mầm non và 85466 phòng học cho các lớp phổ thông. Tỷ lệ phòng học tranh tre nứa lá của bậc tiểu học đã giảm từ 20,3% trong năm học 2000-2001 xuống còn 18,1% trong năm học 2002-2003; của trung học cơ sở giảm từ 10,2% xuống còn 8,8% và của trung học phổ thông cũng giảm từ 5,8% xuống 4,2%.

Xem thêm: Phân tích các nguyên tắc hoạt động của doanh nghiệp trong cơ chế thị trường và – Tài liệu text – Chia Sẻ Kiến Thức Điện Máy Việt Nam – Kiến Thức Cho Người lao Động Việt Nam

c/ Đời sống các tầng lớp dân cư tiếp tục được cải thiện và xoá đói giảm nghèo đạt kết quả quan trọng

Do kinh tế tài chính tăng trưởng với vận tốc tương đối khá, Ngân sách chi tiêu không thay đổi và việc kiểm soát và điều chỉnh mức lương tối thiểu từ 180 nghìn đồng cuối năm 2000 lên 210 nghìn đồng đầu năm 2001 và 290 nghìn đồng đầu năm 2003 cùng với việc tiến hành nhiều chương trình xóa đói giảm nghèo nên đời sống những những tầng lớp dân cư ở cả thành thị và nông thôn nhìn chung liên tục được cải tổ .
Theo tác dụng tìm hiểu mức sống hộ mái ấm gia đình năm 2002 do Tổng cục Thống kê triển khai thì trong năm 2001 – 2002 thu nhập trung bình 1 người 1 tháng theo giá thực tiễn đã đạt 356,8 nghìn đồng, tăng 21 % so với năm 1999, trong đó khu vực thành thị đạt 625,9 nghìn đồng, tăng 21,1 % ; khu vực nông thôn đạt 274,9 nghìn đồng, tăng 22,2 % ; tiêu tốn hàng ngày cho đời sống trung bình 1 người 1 tháng là 268,4 nghìn đồng, tăng 21,4 % so với năm 1999, trong đó khu vực nông thôn 210 nghìn đồng, tăng 18 % .
Những hộ có thu nhập tương đối cao ngoài tiêu tốn cho đời sống hàng ngày còn có tích góp thiết kế xây dựng nhà tại, shopping vật dụng đắt tiền, sử dụng điện, nước máy và chi những khoản khác góp thêm phần nâng cao chất lượng đời sống. Cũng theo tác dụng tìm hiểu mức sống hộ mái ấm gia đình năm 2002 nêu trên thì tại thời gian tìm hiểu, 17,2 % số hộ có nhà vững chắc ; 58,3 % số hộ có nhà bán bền vững và kiên cố và tỷ lệ nhà tạm đã giảm từ 26 % năm 1997 – 1998 xuống còn 24 % năm 2001 – 2002. Tỷ lệ hộ có xe máy tăng từ 24 % năm 1997 – 1998 lên 32,33 % năm 2001 – 2002 ; tỷ lệ hộ có ti vi tăng từ 58 % lên 67 % ; tỷ lệ hộ dùng điện tăng từ 77 % lên 86 % ; tỷ lệ hộ sử dụng nước máy tăng từ 15 % lên 17,6 % ; tỷ lệ hộ có hố xí tự hoại và bán tự hoại tăng từ 16,7 % lên 25,5 % …
Trên cơ sở hiệu quả thu nhập trung bình 1 người 1 tháng tích lũy được trong cuộc tìm hiểu nêu trên, Tổng cục Thống kê đã tính ra tỷ lệ nghèo lương thực, thực phẩm năm 2001 – 2002 và so sánh với năm 1999 thì thấy rằng, tính chung cả nước tỷ lệ này đã giảm từ 13,33 % năm 1999 xuống còn 9,96 % năm 2001 – 2002, trong đó tỷ lệ nghèo của khu vực thành thị giảm từ 4,61 % xuống 3,61 % ; của khu vực nông thôn giảm từ 15,96 % xuống 11,99 % .
Cũng dựa trên tác dụng của cuộc tìm hiểu nêu trên nhưng tính theo tiêu tốn cho đời sống trung bình 1 người 1 tháng của những hộ mái ấm gia đình, Ngân hàng Thế giới đã nhìn nhận rằng, tỷ lệ nghèo chung của nước ta ( gồm có cả nghèo lương thực, thực phẩm và nghèo phi lương thực thực phẩm ) đã giảm từ 37,37 % năm 1997 – 1998 xuống còn 28,9 % năm 2001 – 2002, trong đó tỷ lệ nghèo lương thực, thực phẩm giảm từ 15 % xuống 10,9 %. Theo chuẩn nghèo lao lý tại Quyết định 1143 / 2000 / QĐ-LĐTBXH ngày 01/11/2000 của Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội thì tỷ lệ hộ nghèo ở nước ta cũng đã giảm từ 16,1 % năm 2001 xuống 14,5 % năm 2002 và 12 % năm 2003 .
Khi quan sát những số liệu về thu nhập và tiêu tốn của dân cư, có một yếu tố đặt ra là, khoảng cách chênh lệch giàu nghèo ở nước ta vẫn liên tục roãng ra. Thu nhập của 20 % số hộ có thu nhập cao nhất so với thu nhập của 20 % số hộ có thu nhập thấp nhất năm 1994 gấp 6,5 lần ; năm 1995 gấp 7,0 lần ; năm 1996 gấp 7,3 lần ; năm 1999 gấp 7,6 lần và năm 2001 – 2002 gấp 8,1 lần. Tuy nhiên, nếu so sánh với 1 số ít nước trong khu vực và quốc tế thì khoảng cách chênh lệch này ở nước ta lúc bấy giờ chưa phải là đã quá cao ( Năm 1997 khoảng cách chênh lệch giàu nghèo của Malaixia là 12,4 lần ; Philipin là 9,8 lần và Mỹ là 9 lần ). Mặt khác, ngay trong toàn cảnh khoảng cách chênh lệch giàu nghèo roãng ra này thì thu nhập trung bình đầu người một tháng của những hộ nghèo cũng đã tăng từ 97 nghìn đồng năm 1999 lên 107,7 nghìn đồng năm 2001 – 2002 và tỷ lệ hộ nghèo đã giảm như dẫn ra ở trên .
Khi khoảng cách chênh lệch giàu nghèo roãng ra thì sự bất bình đẳng về thu nhập giữa những nhóm dân cư sẽ tăng lên. Để nhìn nhận mức độ bất bình đẳng này, Ngân hàng Thế giới thường đo lường và thống kê tỷ trọng thu nhập của 40 % số hộ có thu nhập thấp nhất chiếm trong tổng thu nhập của toàn bộ những hộ dân cư. Nếu tỷ trọng này nhỏ hơn 12 % là có sự bất bình đẳng cao ; nằm trong khoảng chừng 12-17 % là có sự bất bình đẳng vừa và lớn hơn 17 % là có sự tương đối bình đẳng. Trên cơ sở hiệu quả những cuộc tìm hiểu mức sống hộ mái ấm gia đình do Tổng cục Thống kê triển khai những năm gần đây đã tính ra tỷ trọng thu nhập của 40 % số hộ có thu nhập thấp nhất so với tổng thu nhập của tổng thể những hộ dân cư năm 1999 là 18,7 % và năm 2001 – 2002 là 19 %. Như vậy, sự bất bình đẳng về thu nhập ở nước ta tuy có tăng nhưng với mức độ rất thấp và phân bổ thu nhập trong những nhóm dân cư lúc bấy giờ ở mức tương đối bình đẳng .
Tổng cục Thống kê cũng đã lấy quan điểm của 28793 cán bộ chỉ huy chủ chốt của xã phường thuộc toàn bộ 61 tỉnh, thành phố thường trực TW về mức sống dân cư năm 2002 so với 5 năm trước đó. Kết quả phỏng vấn cho thấy có tới 96,3 % quan điểm cho rằng đời sống đã được nâng lên ; số quan điểm nhìn nhận đời sống vẫn như cũ và giảm sút chỉ có 3,7 %. Báo cáo năm 2002 của Tổ chức Lương thực Thế giới WFP chứng minh và khẳng định, Nước Ta đã bảo vệ bảo mật an ninh lương thực đủ cho mọi người dân và WFP tự thấy đã hoàn toàn có thể chấm hết chương trình ở Nước Ta. Trong báo cáo giải trình năm 2002 của mình, UNDP cũng đã xếp Nước Ta vào list những vương quốc đứng vị trí số 1 những nước đang tăng trưởng về thành tích giảm nghèo .
Thành tựu về mức sống phối hợp với thành tựu về giáo dục và y tế được bộc lộ rõ trong chỉ tiêu chất lượng tổng hợp HDI. Theo đo lường và thống kê của UNDP thì chỉ số này của nước ta đã tăng từ 0,583 năm 1985 lên 0,605 năm 1990 ; 0,649 năm 1995 và 0,688 năm 2003. Nếu xếp thứ tự theo chỉ số này thì nước ta từ vị trí thứ 122 / 174 nước năm 1995 lên vị trí 113 / 174 nước năm 1998 ; 110 / 174 nước năm 1999 và 109 / 175 nước năm 2003 .

1.2.2. Hạn chế và bất cập

Bên cạnh những thành tựu mới đạt được như trên, diễn biến kinh tế-xã hội 3 năm 2001 – 2003 vẫn còn nhiều mặt hạn chế và chưa ổn, điển hình nổi bật nhất là vận tốc tăng trưởng kinh tế tài chính trung bình mỗi năm trong 3 năm vừa mới qua mới đạt 7,06 % / năm, thấp hơn tiềm năng đề ra cho kế hoạch 5 năm 2001 – 2005 là tăng trung bình mỗi năm 7,5 % .
Có nhiều nguyên do khách quan và chủ quan làm cho vận tốc tăng trưởng kinh tế tài chính chưa đạt được tiềm năng đề ra, nhưng trước hết là do thiếu thị trường tiêu thụ loại sản phẩm sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ. Nước ta tuy có quy mô dân số lớn và thu nhập của dân cư đã tăng lên, nhưng nhìn chung nhu cầu mua sắm của thị trường trong nước còn hạn hẹp, trong khi đó sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ lại thiếu sức cạnh tranh đối đầu nên xuất khẩu cũng bị hạn chế. Tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu trung bình mỗi năm trong 3 năm 2001 – 2003 chỉ đạt 10,4 % so với tiềm năng đề ra cho kế hoạch 5 năm 2001 – 2005 là tăng 16 % / năm. Thực tế những năm thay đổi ở nước ta cho thấy, mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế tài chính và xuất khẩu là rất ngặt nghèo. Sở dĩ trước đây nền kinh tế tài chính nước ta đạt vận tốc tăng 8-9 % mỗi năm một phần là do kim ngạch xuất khẩu hàng năm thường tăng xấp xỉ 30 % ( Năm 1994 tăng 35,8 % ; 1995 tăng 34,4 % ; 1996 tăng 33,2 % ; 1997 tăng 26,6 % ) .

Một nguyên nhân quan trọng khác và được coi là nguyên nhân chủ yếu nhất làm hạn chế tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế nước ta những năm vừa qua và có thể còn tác động mạnh trong những năm tới, đó là do khu vực dịch vụ tăng trưởng chậm. Cơ cấu kinh tế của nước ta tuy chuyển dịch theo hướng tiến bộ và tích cực, nhưng nhìn chung vẫn chưa ra khỏi cơ cấu ngành truyền thống với tỷ trọng tương đối cao của khu vực sản xuất vật chất nói chung và của khu vực nông, lâm nghiệp và thuỷ sản nói riêng. Trong chiến lược đổi mới cơ cấu ngành, tuy chúng ta không coi nhẹ khu vực dịch vụ, nhưng chưa tập trung đầu tư thích đáng trí lực, vật lực và tài lực cho những ngành dịch vụ có khả năng tạo ra bước đột phá nên tốc độ tăng của khu vực này thường thấp hơn tốc độ tăng chung của toàn bộ nền kinh tế (Năm 2001 tổng sản phẩm trong nước tăng 6,89% nhưng giá trị gia tăng của khu vực dịch vụ chỉ tăng 6,10%. Hai chỉ tiêu tương ứng của năm 2002 là 7,04% và 6,54%; ước tính năm 2003 là 7,24% và 6,46%).

Xem thêm: Trái phiếu doanh nghiệp là gì? Có gì khác với trái phiếu chính phủ?

Theo kinh nghiệm tay nghề của những nền kinh tế tài chính NICs Đông Á thì nông nghiệp chỉ nên được chăm sóc trong những buổi đầu cất cánh, hầu hết là thời kỳ Phục hồi kinh tế tài chính sau cuộc chiến tranh. Phần lớn thời hạn và phần nhiều những ưu tiên phải hướng về tăng trưởng công nghiệp và sau đó phải tập trung chuyên sâu vào hình thành và tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ những ngành dịch vụ mũi nhọn. Nền kinh tế tài chính Nước Hàn và Đài Loan khởi đầu là nông nghiệp, nhưng khi bắt tay vào cơ cấu tổ chức lại nền kinh tế tài chính của mình, hai nền kinh tế tài chính này đều không đặt ra yếu tố phải tăng trưởng nông nghiệp tổng lực mà chỉ tăng trưởng một số ít loại cây cối vật nuôi có lợi thế cạnh tranh đối đầu, những nguồn lực còn lại đều dồn cho công nghiệp và nhất là cho dịch vụ. Do vậy, trong những ngày đầu cất cánh, khu vực dịch vụ của Nước Hàn và Đài Loan luôn luôn đạt vận tốc tăng 9-10 % mỗi năm và cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính theo ba khu vực : ( 1 ) Nông, lâm nghiệp và thủy hải sản ; ( 2 ) Công nghiệp và thiết kế xây dựng ; ( 3 ) Thương Mại Dịch Vụ của Nước Hàn năm 1967 là 30,7 % ; 26,3 % và 43,0 % thì năm 2001 là 4,0 % ; 41,5 % và 54,5 %. Cơ cấu kinh tế tài chính của Đài Loan cũng chuyển từ quan hệ tỷ lệ 35,5 % ; 23,9 % và 43,6 % năm 1951 sang 1,9 % ; 30,9 % và 67,2 % năm 2000 .
Sự nghiên cứu và phân tích trên cho thấy, trong những năm tới tất cả chúng ta hoàn toàn có thể và cần đưa ra kế hoạch và những giải pháp hài hòa và hợp lý, đồng điệu thôi thúc khu vực dịch vụ tăng trưởng, trước hết là khai thác lợi thế so sánh tăng trưởng dịch vụ kinh tế tài chính, dịch vụ cảng biển, dịch vụ hàng không, dịch vụ bưu chính viễn thông và dịch vụ du lịch. Sự tăng trưởng của những ngành dịch vụ này không chỉ làm cho khu vực dịch vụ tăng trưởng nhanh mà còn ảnh hưởng tác động tích cực đến sự tăng trưởng của khu vực nông, lâm nghiệp và thủy hải sản cũng như khu công nghiệp và kiến thiết xây dựng .

Khái quát lại, tình hình kinh tế-xã hội nước ta trong 3 năm 2001-2003 tiếp tục diễn biến theo chiều hướng tích cực, kinh tế tăng trưởng với tốc độ tương đối cao, cơ sở hạ tầng và dịch vụ được tăng cường, đời sống các tầng lớp dân cư tiếp tục được cải thiện, sự nghiệp văn hoá, giáo dục và y tế thu được những thành tựu mới. Tuy nhiên, nếu so với những mục tiêu Đại hội IX định hướng cho kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2001-2005 thì một số chỉ tiêu còn đạt mức thấp và nhiệm vụ dồn lại cho 2 năm 2004-2005 là rất nặng nề, nhất là mục tiêu tăng trưởng kinh tế và tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu. Trong 3 năm 2001-2003 tổng sản phẩm trong nước tăng bình quân mỗi năm mới đạt 7,06% và kim ngạch xuất khẩu chỉ tăng 10,4% mỗi năm. Để hai chỉ tiêu này thực hiện được mục tiêu đề ra cho kế hoạch 5 năm 2001-2005 là tăng bình quân mỗi năm 7,5% và 16% thì 2 năm 2004-2005, bình quân mỗi năm tổng sản phẩm trong nước phải tăng 8,17% và kim ngạch xuất khẩu phải tăng 24,9%. Trong những năm 1992-1997 tổng sản phẩm trong nước của nước ta đã từng đạt tốc độ tăng bình quân mỗi năm 8,77% và kim ngạch xuất khẩu cũng tăng bình quân 28% mỗi năm, nhưng sau nhiều năm liên tục tăng trưởng với tốc độ cao thì quy mô của nền kinh tế và theo đó là lượng tuyệt đối của 1% tăng lên đã lớn hơn nhiều so với những năm trước đây nên việc phấn đấu thực hiện được các tốc độ tăng trưởng nêu trên là rất khó khăn, đòi hỏi các cấp, các ngành phải có nỗ lực vượt bậc thì mới có thể hoàn thành toàn diện các mục tiêu kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2001-2005 mà Đại hội Đảng IX đã đề ra.

Source: https://vh2.com.vn
Category : Doanh Nghiệp