Quyết định hành chính nhà nước – Một số vấn đề lý luận

1. Một số vấn đề lý luận về quyết định hành chính nhà nước

1.1. Khái niệm về quyết định hành chính nhà nước

Quyết định hành chính nhà nước là một dạng quyết định pháp luật, là kết quả sự thể hiện ý chí quyền lực Nhà nước thông qua những hành vi của chủ thể được thực hiện quyền hành pháp trong hệ thống các cơ quan hành chính Nhà nước, tiến hành theo trình tự dưới hình thức nhất định theo quy định pháp luật nhằm đưa ra những chủ trương, biện pháp, đặt ra các quy tắc xử sự hoặc áp dụng những quy tắc đó để giải quyết công việc cụ thể trong đời sống xã hội nhằm thực hiện chức năng quản lý hành chính của Nhà nước.

1.2. Đặc điểm chung của quyết định hành chính nhà nước

Quyết định hành chính nhà nước là một dạng cụ thể của quyết định pháp luật nên cũng mang những đặc điểm chung của một quyết định pháp luật:

Bạn đang đọc: Quyết định hành chính nhà nước – Một số vấn đề lý luận

*Quyết định hành chính thể hiện ý chí nhà nước:

Cũng như tất cả các loại quyết định pháp luật khác, nó là kết quả của sự thể hiện ý chí của các chủ thể quản lý có thẩm quyền thực hiện nhân danh nhà nước, vì lợi ích nhà nước. Ý chí của nhà nước trong quyết định hành chính còn thể hiện ở chỗ, mặc dù khi ban hành quyết định cơ quan hành chính có thể xem xét, lấy ý kiến của đối tượng tác động của quy định về những vấn đề liên quan đến nội dung quy định, nhưng các ý kiến đó chỉ có giá trị tham khảo, giảm bớt khả năng nhìn nhận về một cách phiến diện, một chiều của cơ quan hành chính. Nội dung quyết định không bao giờ là sự thỏa thuận ý chí giữa các chủ thể quản lý và đối tượng bị quản lý, trong quản lý hành chính nhà nước ý chí của nhà nước tập trung nhất.

*Quyết định hành chính mang tính quyền lực nhà nước, và được nhà nước đảm bảo hực hiện:

Việc thực hiện quyền lực nhà nước thường thể hiện dưới hình thức là những quyết định bằng văn bản, trong số những quyết định thành văn đó thì những quyết định do các chủ thể quản lý hành chính ban hành rất nhiều, tính quyền lực nhà nước trước hết thể hiện ở ngay hình thức của những quy định, bởi lẽ theo quy định của pháp luật thì thỉ có cơ quan nhà nước mới được đơn phương ra các quyết định, pháp luật xuất phát từ những lợi ích chung. Bên cạnh đó tính quyền lực, đơn phương của quyết định hành chính còn thể hiện rõ ở nội dung và mục đích của quyết định. Để thực thi quyền hành pháp trên cơ sở Luật và để thi hành Luật, quyết định hành chính nhà nước luôn thể hiện tính mệnh lệnh rất cao, chính vì vậy tính quyền lực nhà nước còn thể hiện ở tính đảm bảo thi hành của quyết định. Về nguyên tắc mọi quy định đều phải được thi hành, kể cả những quyết định có sự phản kháng từ phía đối tượng quản lý, có nghĩa là quyết định sẽ được đảm bảo thi hành bằng những biện pháp cưỡng chế nhà nước.

*Quyết định hành chính mang tính pháp lý :

Quyết định hành chính do nhà nước ban hành đều có giá trị pháp lý, trước hết quyết định hành chính xuất hiện đã tác động ngay đến cơ chế điều chỉnh pháp luật, quyết định hành chính có thể đưa ra những biện pháp, hoặc những chủ trương lớn trong lĩnh vực quản lý hành chính. Ví dụ như : Quyết định số 38/CP, ngày 4/05/1994 về cải cách một bước thủ tục hành chính trong việc giải quyết các công việc của công dân và tổ chức. Mặt khác tính pháp lý của quyết định hành chính còn thể hiện ở việc làm xuất hiện quy phạm pháp luật thay thế hoặc hủy bỏ quy phạm pháp luật, hoặc làm phát sinh, thay đổi, hoặc chấm dứt một quan hệ pháp luật cụ thể ( quyết định áp dụng pháp luật).

1.3. Đặc điểm riêng của quyết định hành chính nhà nước

Ngoài những đặc thù chung của một quyết định pháp lý, quyết định hành chính nhà nước có những đặc thù riêng làm cho nó khác với những quyết định pháp lý khác, đơn cử như sau :

Thứ nhất, quyết định hành chính nhà nước được ban hành để thực hiện nhiệm vụ, chức năng quản lý hành chính nhà nước đã trao cho các cơ quan, tổ chức nhà nước ban hành quyết định hành chính là để thực hiện quản lý hành chính nhà nước trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, đời sống nhà nước. Đây là tính chất đặc thù quyết định hành chính nhà nước. Như vậy, quyết định hành chính nhà nước chỉ có giới hạn trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước, lĩnh vực chấp hành và điều hành.

Thứ hai, tính dưới Luật của quyết định hành chính. Chủ thể có thẩm quyền khi ra quyết định hành chính là hoạt động quản lí hành chính nhà nước chủ yếu mà các chủ thể quản lí nhà nước nắm quyền hành pháp tiến hành. Hoạt động quản lí quản lí hành chính nhà nước là hoạt động chấp hành – điều hành, trong đó nội dung chấp hành xuất phát từ vị trí của cơ quan hành chính nhà nước là cơ quan chấp hành của cơ quan quyền lực nhà nước. Do vậy, khi chủ thể quản lí hành chính ra quyết định hành chính luôn mang tính dưới Luật sâu sắc, tức là khi chủ thể ban hành quyết định hành chính thì các quyết định phải dựa trên cơ sở là các văn bản Luật do cơ quan quyền lực ban hành. Nội dung và mục đích của quyết định hành chính là để thực hiện Luật, nhằm cụ thể hóa các quy định của Luật vào đời sống xã hội. Ví dụ: Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội, do vậy, mọi văn bản do Chính phủ ban hành là văn bản dưới Luật. Nghị định do Chính phủ ban hành là những văn bản dưới luật nhằm cụ thể hóa và hướng dẫn thi hành Luật. Hay là Thủ tướng Chính phủ là người đứng đầu Chính phủ – cơ quan chấp hành của Quốc hội, nên các quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành cũng là văn bản dưới Luật. Ngoài ra các Thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ cũng là văn bản bản ban hành dưới Luật.

Thứ ba, trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước, cũng như trong mọi hoạt động nhà nước khác, mỗi cơ quan nhà nước, mỗi chức vụ trong cơ quan nhà nước đều có một lượng nhiệm vụ, quyền hạn, chức năng nhất định tạo nên thẩm quyền của cơ quan, chức vụ, do đó mọi quyết định hành chính nhà nước chỉ được ban hành trong khuôn khổ thẩm quyền của cơ quan, chức vụ đã được luật ấn định.

Thứ tư, quyết định hành chính nhà nước được ban hành theo một thủ tục hành chính nhất định, tùy theo nội dung, tính chất, thẩm quyền của các chủ thể ban hành. Do tính đa dạng của hoạt động hành chính nhà nước, nên có rất nhiều thủ tục hành chính khác nhau (thủ tục cấp phép, thủ tục cưỡng chế hành chính, thủ tục đáp ứng các quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, thủ tục khiếu nại, giải quyết khiếu nại…). Do dó, một quyết định của chủ thể hành chính chỉ trở thành quyết định hành chính khi nó được ban hành theo một thủ tục hành chính nhất định (sáng kiến ban hành, dự thảo quyết định, lấy ý kiến, thảo luận, thông qua) và các yêu cầu về thể thức quyết định, văn phong trong quyết định (ngày, tháng ban hành, tác giả, sổ quyết định…)

Thứ năm, hình thức, cấu trúc của quyết định hành chính chủ yếu do luật hành chính điều chỉnh, gồm phần viện dẫn đưa ra những căn cứ pháp lý cả quyết định, các điều khoản, người thực hiện… Một quyết định không thể trở thành quyết định hành chính khi không đáp ứng được các yêu cầu hợp pháp, hợp lý về nội dung, hình thức, thủ tục xây dựng và ban hành.

Thứ sáu, các quyết định hành chính nhà nước của quyền lực hành chính nhà nước đều dẫn đến một hệ quả pháp lý nhất định. Chúng có thể điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong quản lý hành chính nhà nước, làm thay đổi cơ chế điều chỉnh của pháp luật, cơ chế quản lý hành chính nhà nước, hay làm phát sinh quan hệ pháp luật hành chính, quan hệ dân sự, quan hệ hôn nhân, gia đình, quan hệ đất đai và các quan hệ pháp luật cụ thể khác. Điều này phải được tính đến khi xây dựng và ban hành quyết định hành chính nhà nước.

2. Vai trò của quyết định hành chính trong quản lý hành chính nhà nước

Quyết định hành chính giữ vai trò quan trọng trong quản lí hành chính nhà nước, không có quyết định hành chính thì các quy phạm pháp luật không thể đi vào thực tế cuộc sống được, vai trò của quyết định hành chính được thể hiện qua những nội dung sau:

Quyết định hành chính đề ra những chủ trương, chủ trương lớn trong quản lý hành chính nhà nước .

Quyết định hành chính nhà nước có vai trò quan trọng trong quản lý hành chính nhà nước, thông qua quyết định hành chính cơ quan hành chính nhà nước đề ra những chủ trương, đường lối, nhiệm vụ, biện pháp lớn để quản lý hành chính nhà nước. Nhiều quyết định hành chính quan trọng của Chính phủ đẽ được đưa vào cuộc sống và có tác động tích cực.

Ví dụ như : Nghị quyết số 10/2008/NQ-CP về các biện pháp kiềm chế lạm phát, phát triển ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội và tăng trưởng bền vững. Nghị quyết 31/2010/NQ-CP do chính phủ ban hành về kế hoạch hành động của Chính phủ giai đoạn 2010-2015. Thực hiện kết luận số 14-KL/TW ngày 01/04/2009 của Bộ chính trị và kết quả 3 năm thực hiện Nghị quyết 47/NQ-TW ngày 22/03/2005 của Bộ chính trị (Khóa IX) về “tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách dân số – kế hoạch hóa gia đình.

Quyết định hành chính hướng dẫn thi hành luật, cụ thể hóa, chi tiết cụ thể hóa Luật, thể chế đường lối, chủ chương, chủ trương của Đảng

Là một bộ phận của quyết định pháp luật nói chung, quyết định hành chính nhà nước chiếm vị trí trung tâm trong hoạt động quản lí của nhà nước, đó là phương tiện không thể thiếu của các cơ quan quản lí của nhà nước nhằm thực hiện chức năng quản lý. Quyết định hành chính nhà nước được cơ quan hành chính nhà nước ban hành để thực hiện nhiệm vụ thực thi pháp luật, chuyển tải luật vào cuộc sống, góp phần tạo nên giá trị thực tiễn của luật.

Ví dụ như Nghị định số 160/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành luật khoáng sản hay nghị định 23/2006/NĐ-CP ngày 3/3/2006 về thi hành Luật bảo vệ và phát triển rừng là hai văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực môi trường. Hai văn bản này được ban hành theo hướng thông thường hơn, minh bạch hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể trong lĩnh vực môi trường trong việc thực thi pháp luật về môi trường trong lĩnh vực khoáng sản cũng như bảo vệ và phát triển rừng. Việc quy định này tạo cơ sỏ cho việc thực hiện Luật dễ dàng hơn làm cho các quy định của luật đi vào cuộc sống.

Quyết định hành chính nhà nước có vai trò quan trọng trong việc chuyển tải chủ trương của Đảng vào quản lý hành chính nhà nước. Có thể nói, ở một mức đọ đáng kể, Pháp luật là sự thể chế hóa quan điểm, chính sách của nhà nước. Đường lối chính trị định hướng cho xây dựng pháp luật, định hướng nội dung pháp luật. Nếu pháp luật không kịp thời thể chế hóa quan điểm, chính sách của nhà nước thành các quy phạm pháp luật thì có thể làm chậm trễ quá trình thực hiện các nhiệm vụ, mục đích của nhà nước đặt ra trong quản lý nhà nước; quản lý xã hội. Với tính cách là công cụ điều chỉnh trực tiếp, chi tiết các quá trình xã hội, quyết định hành chính phải thể chế hóa quan điểm, chính sách của nhà nước, các chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, một mặt đảm bảo sự phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa, mặt khác tích cực mở rộng dân chủ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện quyền công dân.

Xem thêm: Trái phiếu doanh nghiệp là gì? Có gì khác với trái phiếu chính phủ?

Thông thường, Đảng ít thường ít can thiệp vào những việc làm đơn cử thuộc thẩm quyền của nhà nước nhưng về những yếu tố quan trọng và khi cấp ủy Đảng có thẩm quyền đã có quan điểm chỉ huy thì những chủ thể quản lí hành chính nhà nước luôn xem xét, tôn trọng những quan điểm đó trong việc hình thành nội dung văn bản. Nhờ đó, đường lối chủ trương của Đảng và Nhà nước được thực thi có hiệu suất cao, tạo ra sự biến hóa lớn lao và tích cực cho đời sống xã hội, đạt được thành tựu to lớn và quan trọng .

Quyết định hành chính đặt ra những quy tắc xử sự để kiểm soát và điều chỉnh những mối quan hệ phát sinh trong thực tiễn quản lí hành chính nhà nước

Xã hội thường được ví như một cơ thể sống để nói đến sự vận động không ngừng của đời sống xã hội mà ở đó có rất nhiều mối quan hệ khác nhau. Để duy trì trật tự xã hội đòi hỏi phải có quyết định hành chính nhà nước để điều chỉnh các mối quan hệ đó trong những điều kiện, hoàn cảnh nhất định. Nhìn một cách khái quá nhất có thể thấy số lượng các quyết định hành chính nhà nước ngày càng nhiều và chiếm tỉ trọng rất lớn trong số các quyết định pháp luật.

Các quyết định hành chính nhà nước đã bao quát được một phạm vi rộng lớn các quan hệ xã hội cần điều chỉnh. Quy trình xây dựng được thực hiện đúng luật và dân chủ hơn. Chất lượng các quyết định hành chính ngày càng được nâng cao. Đa số các quyết định hành chính nhà nước được ban hành đáp ứng được các nhu cầu của thực tiễn quản lý, góp phần tích cực vào việc tăng cường pháp chế, ổn định, phát triển xã hội.

Ví dụ như nghị định số 130/2005 ngày 17/10/2005 quy định chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lí đối với cơ quan nhà nước. Nghị định này đặt ra cho các cơ quan nhà nước chế đọ tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong quản lí và thông qua đó tạo điều kiện cho các cơ quan chủ động trong việc sử dụng biên chế và kinh phí quản lí hành chính một cách hợp lý nhất để hoàn thành tố chức năng, nhiệm vụ được giao, thúc đẩy việc sắp xếp, tổ chức bộ máy tinh gọn, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong việc sử dụng lao động, kinh phí quản lí hành chính và nâng cao hiệu quả hiệu suất lao động, hiệu quả sử dụng kinh phí quản lí hành chính, tăng thu nhập cho cán bộ, công chức.

Quyết định hành chính được dùng để xử lý một việc làm đơn cử trong đời sống xã hội nhằm mục đích thực thi hoạt động giải trí quản lí hành chính nhà nước ( quyết định hành chính vận dụng pháp lý ) .

Để giải quyết các vấn đề cụ thể phát sinh trong hoạt động quản lí, số lượng và nhu cầu ban hành các quyết định hành chính nhà nước của các chủ thể có thẩm quyền ngày càng nhiều.

Quyết định số 187/QĐ-UBND về phê duyệt công tác cải cách hành chính tỉnh Thái Bình năm 2011 là quyết định cần thiết đối với quản lí hành chính nhà nước góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội cũng như xây dựng thành công Đề an 30 của Thủ tướng Chính phủ về đơn giản hóa thủ tục hành chính trên tất cả các lĩnh vực quản lí nhà nước giai đoạn 2007-2010. Quyết định này quy định chi tiết kế hoạch cải cách hành chính trên mọi lĩnh vực đồng thời cũng nêu nhiệm vụ và mục tiêu cần đạt để hoàn thành công cuộc này.

Hay Quyết định số 122/2009/QĐ-UBND về việc ban hành quy định, trách nhiệm quản lí chất lượng công trình xây dựng trên địa bàn thành phố Hà Nội. Quyết định này ban hành nhằm quy định trách nhiệm của các sở, ban, ngành, thuộc UBND các cấp của thành phố trong công tác quản lý chất lượng công trình xây dựng; của các chủ đầu tư, ban quản lí dự án, các nhà thầu, tổ chức và cá nhân có liên quan trong công tác lập, thẩm định, phê duyệt, dự án đầu tư xây dựng công tác khác.

Trên đây là Một số vấn đề lý luận về Quyết định quản lý hành chính nhà nước mà ACC muốn giới thiệu cho quý bạn đọc. Hi vọng bài viết sẽ hỗ trợ và giải đáp cho các bạn về vấn đề này!

Xem thêm: Hồ sơ thành lập công ty/doanh nghiệp【++Full Biểu Mẫu++】

5/5 – ( 1803 bầu chọn )

Source: https://vh2.com.vn
Category : Doanh Nghiệp