Thị phần tụt dốc, vận tải biển loay hoay “sân nhà” còn lo chết yểu

Khối lượng sản phẩm & hàng hóa trải qua cảng biển Việt Nam tăng trưởng cao và không thay đổi trong nhiều năm với vận tốc tăng trưởng trung bình đạt 13,8 %. Bất chấp ảnh hưởng tác động xấu đi từ đại dịch Covid-19, năm 2021, khối lượng sản phẩm & hàng hóa trải qua cảng biển vẫn tăng 2 % so với cùng kỳ, đạt hơn 703 triệu tấn. Trong đó, hàng container ước đạt gần 24 triệu TEUs, tăng 6 % .Một trong những số lượng điển hình nổi bật của ngành hàng hải năm 2021 được ông Nguyễn Đình Việt, Phó Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam từng san sẻ, đó là khối lượng sản phẩm & hàng hóa xuất nhập khẩu vận tải quốc tế do đội tàu biển Việt Nam luân chuyển có nhịp tăng trưởng hiếm có, tăng tới 54 % so với năm 2020 .Tuy nhiên, thị trường vận tải sản phẩm & hàng hóa xuất nhập khẩu của đội tàu vận tải biển Việt Nam ngày càng giảm. Năm năm ngoái, tiếp đón 11 % thị trường, đến năm 2018 giảm xuống 7 %, có lúc chạm đáy chỉ còn 5 %. Thị trường luân chuyển quốc tế của đội tàu vận tải biển của Việt Nam đa phần chạy tuyến ngắn như Trung Quốc, Khu vực Đông Nam Á, Châu Á Thái Bình Dương .

THỊ PHẦN TRONG TAY NƯỚC NGOÀI

Theo số liệu của Cục Hàng hải Việt Nam, đội tàu mang cờ quốc tịch Việt Nam hiện có 1.563 tàu, tổng dung tích khoảng 7,7 triệu GT và tổng trọng tải khoảng 12,7 triệu DWT.

Trong đó, đội tàu vận tải biển chuyên được dùng chiếm phần đông với 1.043 tàu có tổng dung tích khoảng chừng 6,67 triệu GT và 11,3 triệu DWT. Nhưng điều đáng buồn là phần đông, đến 77 % tương ứng gần 800 tàu chở hàng tổng hợp, hàng rời là cỡ tàu nhỏ ( dưới 5.000 GT ) và cỡ tàu trung bình ( từ 5.000 GT đến 10.000 GT ). Số tàu trên 30.000 GT chỉ có 13 tàu với tuổi trung bình khoảng chừng 16,8 tuổi .Mặt khác, nhóm tàu container chỉ có 4 % trên tổng trọng tải của đội tàu vận tải với 38 tàu và gần như không tăng trưởng trong quy trình tiến độ năm nay – 2020 và vẫn lỗi thời so với nhu yếu cũng như xu thế tăng trưởng của quốc tế .Việt Nam có 597 chủ tàu thuộc mọi thành phần kinh tế tài chính, trong đó chỉ có 33 chủ tàu chiếm hữu đội tàu có tổng trọng tải trên 10.000 DWT, còn lại là đội tàu nhỏ thuộc những thành phần kinh tế tài chính tư nhân, nhỏ lẻ tại những địa phương Hải Phòng Đất Cảng, Thanh Hóa, Tỉnh Thái Bình, Cần Thơ …Trong số 33 chủ tàu lớn, có đến 25 chủ tàu thuộc 4 tập đoàn lớn kinh tế tài chính lớn như : Tổng công ty hàng hải Việt Nam ( Vinalines ), Tập đoàn Dầu khí Việt Nam ( Petro-VietNam ), Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam ( Petrolimex ) và Tổng công ty Công nghiệp tàu thuỷ ( SBIC ) .Cục Hàng hải Việt Nam chỉ rõ, với lực lượng đội tàu biển nêu trên, Việt Nam đa phần tương thích với thị trường luân chuyển sản phẩm & hàng hóa ven biển trong nước hoặc quốc tế ngắn trong khu vực. Đội tàu vận tải biển Việt Nam chưa thể cạnh tranh đối đầu tại thị trường luân chuyển quốc tế, khi quốc tế đang xu thế tăng trưởng cỡ tàu lớn hơn để tối ưu hóa ngân sách .Tuy nhiên, dù cơ cấu tổ chức đội tàu theo loại tàu vận tải năm 2021 so với năm năm ngoái chưa có cải tiến vượt bậc nhưng có sự di dời về loại tàu trong đội tàu vận tải của Việt Nam nhưng nhìn về mặt tích cực, đội tàu vận tải biển Việt Nam có khuynh hướng giảm về tổng số lượng tàu nhưng tăng số lượng loại tàu có trọng tải lớn, tổng dung tích và trọng tải của đội tàu đổi khác theo khunh hướng đi lên .Sự di dời này theo hướng giảm tỷ suất về số lượng của nhóm tàu hàng rời và tổng hợp, tăng tỷ suất của nhóm tàu container, từ 2 % lên 4 %. Tàu khách cũng tăng dần từ 3 % lên 6 % ; tàu chở khí hóa lỏng từ 1 % lên 2 % và tàu chở dầu, khí hóa lỏng từ 11 % lên 18 % .Trong năm 2021, tổng trọng tải của đội tàu vận tải biển Việt Nam cũng có sự tăng lên nhanh gọn, 1 số ít doanh nghiệp Việt Nam góp vốn đầu tư tàu chuyên được dùng trọng tải lớn, như tàu dầu thô trọng tải đến 300.000 DWT, tàu khí hóa lỏng …Nhìn tổng quan về bức tranh đội tàu biển lúc bấy giờ thì đội tàu biển quốc tế ngày càng sở hữu thị trường vận tải sản phẩm & hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam khi thị trường vận tải hàng xuất nhập khẩu do đội tàu biển Việt Nam đảm nhậm giảm dần từ 11 % năm năm ngoái xuống 8 % năm năm nay và 2017, 7 % năm 2018, xuống 5 % năm 2019 và 2020 và đạt 6 % sau nửa đầu năm 2021 .

CẠNH TRANH HỤT HƠI, DOANH NGHIỆP LO LỠ NHỊP

Theo nhìn nhận của Cục Hàng hải Việt Nam, nguyên do cơ cấu tổ chức đội tàu biển chưa hợp lý do hầu hết là tàu nhỏ và hầu hết đảm nhiệm phần vận tải trong nước, đội tàu container chỉ hoạt động giải trí tuyến quốc tế ngắn đi Hồng Kông, vừa không hề cạnh tranh đối đầu với những hãng tàu quốc tế ở tuyến quốc tế, lại lo lỡ nhịp trong đón đầu thời cơ do những hiệp định tự do mang lại .

Vì vậy, lượng hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển ở Việt Nam chủ yếu do hãng tàu nước ngoài đảm nhận, đặc biệt tuyến biển xa đến các nước phát triển như Châu Âu, Châu Mỹ.

“Thị trường vận tải nội địa không lớn nhưng số lượng tàu nhiều nên dẫn tới tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, giảm giá cước làm hiệu quả hoạt động của các chủ tàu không cao. Trong khi đó, thị trường quốc tế rộng lớn, giá cước cao nhưng đội tàu vận tải biển của Việt Nam sức cạnh tranh yếu, khó giành được hợp đồng vận chuyển”, Cục Hàng hải Việt Nam nêu rõ.

Ông Hồ Kim Lân, Tổng Thư ký Thương Hội Cảng biển Việt Nam cũng từng chỉ rõ trong thực tiễn, thị trường vận tải sản phẩm & hàng hóa của Việt Nam phụ thuộc vào trọn vẹn vào những hãng tàu quốc tế, vận tải biển trong nước, kể cả để giao nhận hàng cho vận tải biển quốc tế cũng liên tục bị ép giá dịch vụ hạ tầng cảng biển .Đại diện Thương Hội cảng biển Việt Nam cho rằng, khung giá sàn dịch vụ cảng biển theo Thông tư 54 của Bộ Giao thông vận tải hiện quá thấp, còn giá trần do cầu vượt cung. Vì vậy, nếu không biến hóa mức giá sàn, hàng năm Việt Nam sẽ mất hàng tỷ USD vào túi của những hãng tàu quốc tế .Trong khi đó, khuynh hướng doanh nghiệp Việt Nam góp vốn đầu tư tàu mang cờ quốc tịch quốc tế ngày càng tăng lên, chiếm 25 % trọng tải đội tàu vương quốc. Tàu mang cờ quốc tịch quốc tế đa phần tàu có trọng tải lớn 15.700 DWT / tàu, trong khi tàu mang cờ Việt Nam trọng tải trung bình là 7.660 DWT .Doanh nghiệp Việt Nam góp vốn đầu tư đội tàu mang cờ quốc tịch quốc tế sẽ làm giảm quy mô đội tàu trong nước. Tàu mang cờ quốc tịch quốc tế đa phần vận tải quốc tế nên làm giảm thị thị trường vận tải sản phẩm & hàng hóa xuất nhập khẩu của đội tàu thuộc chiếm hữu vương quốc, đồng thời, Nhà nước cũng không thu được một khoản thuế, phí khi tàu mang cờ quốc tịch quốc tế .Đặc biệt, trong thời hạn qua, trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 trên khắp quốc tế và tại Việt Nam, giá luân chuyển sản phẩm & hàng hóa container bằng đường thủy có mức tăng đột biến, thực trạng ùn tắc cảng gây tác động ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động giải trí xuất nhập khẩu sản phẩm & hàng hóa, trong đó, những nhà xuất nhập khẩu Việt Nam cũng bị ảnh hưởng tác động nặng nề .

PHÁT TRIỂN ĐỘI TÀU BIỂN QUỐC TẾ

Thời gian qua, Bộ Giao thông vận tải phát hành nhiều chủ trương khuyễn mãi thêm, tương hỗ doanh nghiệp vận tải biển, để khuyến khích doanh nghiệp góp vốn đầu tư và kinh doanh thương mại nghành nghề dịch vụ vận tải biển và tăng trưởng đội tàu biển Việt Nam .Chẳng hạn, tương hỗ vay vốn đóng tàu, miễn thuế thu nhập cho thuyền viên Việt Nam thao tác trên tàu biển quốc tế. Hạn chế tuổi tàu tương hỗ ngành công nghiệp đóng tàu, cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn thuần tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho doanh nghiệp, hợp tác quốc tế nâng cao vị thế đội tàu và vận tải biển Việt Nam …Để tăng trưởng đội tàu vận tải biển quốc tế của Việt Nam, nâng cao thị trường vận tải, Bộ Giao thông vận tải cho biết, đã giao Cục Hàng hải Việt Nam nghiên cứu và điều tra kiến thiết xây dựng Đề án tăng trưởng đội tàu biển quốc tế của Việt Nam, dự kiến phát hành trong năm 2022 .

“Miễn thuế nhập khẩu và miễn giảm 50% phí trọng tải trong thời gian 5 năm khi chủ tàu mua và khai thác tàu container từ 1.500 TEUs trở lên hoặc tàu chạy bằng năng lượng sạch như LNG và các tàu chở LNG”, Cục Hàng hải Việt Nam đề xuất.

Tại đề án, Cục Hàng hải Việt Nam đề xuất kiến nghị được cho phép miễn thuế nhập khẩu với chủ tàu khi thay thế sửa chữa tàu cũ hiện có bằng tàu biển mới có tuổi dưới 15 tuổi hoặc có trọng tải lớn hơn hay tính năng chuyên được dùng .

Đáng chú ý, miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong vòng 10 năm đối với các doanh nghiệp logistics của Việt Nam có sản lượng container xuất nhập khẩu hàng tháng từ 500 TEUs trở lên. Có chính sách miễn thuế cho các chủ hàng Việt Nam ký hợp đồng vận chuyển dài hạn với số lượng lớn với các chủ tàu Việt Nam.

Còn phía Thương Hội cảng biển Việt Nam cho rằng, cần kiểm soát và điều chỉnh giá dịch vụ cảng biển, sát với quy mô góp vốn đầu tư và nhu yếu tăng trưởng từng loại cảng biển, giảm nhanh mức độ bao cấp cho vận tải trong nước và quốc tế, tiệm cận nhanh với mức gia trung bình của khu vực .Ưu tiên góp vốn đầu tư tăng trưởng cảng nước sâu và luồng lạch khai thác được tàu có sức chỡ lớn đề giảm giá tiền vận tải biển tuyến xa tích hợp với trung chuyển quốc tế cự ly gần .Ngoài ra, so với mạng lưới hệ thống các hạ tầng mềm như thông tin, pháp lý, kinh tế tài chính, thủ tục …, bổ trợ, hoàn chỉnh thể chế kiến thiết để tăng trưởng theo chuẩn mực quốc tế.

Source: https://vh2.com.vn
Category : Vận Chuyển