Networks Business Online Việt Nam & International VH2

Tiền tệ phải chăng là hàng hoá?

Đăng ngày 01 October, 2022 bởi admin

Mác và kinh tế thị trường (I)

TIỀN TỆ PHẢI CHĂNG LÀ HÀNG HOÁ?

Trần Hải Hạc

Sau khi mạng lưới hệ thống xã hội chủ nghĩa sụp đổ, từ “ chủ nghĩa tư bản ” hình như cũng biến mất theo, nhường chỗ cho từ “ kinh tế thị trường ” để trở thành phạm trù đầu lưỡi của mọi người khi bàn luận về kinh tế tài chính. Tại Nước Ta, điều này rõ ràng hơn ở nơi nào hết .

Sự thay thế từ ngữ thường hàm ý một sự phân biệt: chủ nghĩa tư bản xem như là một phạm trù tiêu cực, còn kinh tế thị trường là một phạm trù, nếu không có tính tích cực, thì cũng trung tính. Với hàm ý đó, Đảng cộng sản Việt Nam đã đề ra khái niệm “kinh tế thị trường với định hướng xã hội chủ nghĩa” (tương đương với khái niệm “kinh tế xã hội chủ nghĩa thị trường” của Đảng cộng sản Trung Quốc).

Song việc biến hóa từ ngữ không hề không có hậu quả trong nội dung lý luận : Chủ nghĩa tư bản phải chăng đồng nghĩa tương quan với khái niệm kinh tế thị trường hiểu theo nghĩa một nền kinh tế tài chính trong đó thị trường điều tiết tất cả ? Hay đằng sau sự thay thế sửa chữa từ ngữ còn là sự thay thế sửa chữa lý luận về chủ nghĩa tư bản của Các Mác bởi lý luận về kinh tế thị trường của chủ nghĩa tự do kinh tế tài chính ?

Luận điểm của bài viết dưới đây là. Những hạn chế của lý luận mácxít – đặc biệt trong phân tích về tiền tệ và về sức lao động – có nhiều điểm tương đồng với những giới hạn của kinh tế học tự do chủ nghĩa cổ điển và tân cổ điển. Cho nên một sự nhận thức phê phán lý luận về chủ nghĩa tư bản của Mác đồng thời cũng là sự phê phán nhận thức về kinh tế thị trường của kinh tế học thống trị. Đó còn là điều kiện để lý luận của Mác tiếp tục khẳng định tính chất của nó là “phê phán khoa kinh tế chính trị” – tiểu tựa của bộ Tư bản và của hầu hết các tác phẩm kinh tế khác của Mác.

Phân tích phương pháp sản xuất tư bản chủ nghĩa, Mác đặt vấn đề hình như không khác kinh tế tài chính học tự do chủ nghĩa cổ xưa hay tân cổ xưa : Nền kinh tế thị trường biến tất cả thành hàng hoá. Mọi quan hệ xã hội đều trở nên quan hệ mua và bán. Từ hạt thóc đến đất đai, và ngay cả sức lao động, không một vật nào không có thị trường và Ngân sách chi tiêu của nó .
Đồng thời, cũng theo cách đặt yếu tố của Mác, không phải bất kỳ vật nào được mua và bán và có Ngân sách chi tiêu đều là hàng hoá. Phạm trù hàng hoá chỉ những loại sản phẩm xuất phát từ một hoạt động giải trí có tính tư nhân, được xã hội công nhận là có ích trải qua thể thức thị trường, tức trải qua năng lực của mẫu sản phẩm được trao đổi với tiền tệ .
Từ định nghĩa này, yếu tố được đặt ra là : đất đai, sức lao động hay tiền tệ có phải là hàng hoá hay không ?
Trong trường hợp thứ nhất, câu vấn đáp của Mác dứt khoát : đất đai không thuộc phạm trù hàng hoá ; giá thành của đất đai không bộc lộ giá trị của một hàng hoá, mà là một biểu lộ của địa tô ( địa tô tư bản hoá ), tức là của quan hệ giữa những nhà tư bản và những nhà địa chủ phân loại giá trị thặng dư xã hội .
trái lại, những nghiên cứu và phân tích của Mác về tiền tệ và sức lao động khá nhập nhằng, thiếu đồng điệu. Trong điều kiện kèm theo đó, hoàn toàn có thể có hai cách đọc Mác, hai cách vấn đáp khác nhau câu hỏi ở trên .

Tiền tệ là hàng hoá

1. Đó là cách đọc thông thường nhất, trở thành quan điểm chính thống trong các sách giáo khoa Mác-Lênin. Nói rằng tiền tệ là hàng hoá có nghĩa là tiền tệ, như mọi hàng hoá, có hai thuộc tính giá trị sử dụng và giá trị. Nếu vàng, chẳng hạn, là hàng hoá được chọn làm tiền tệ, đặc tính của hàng hoá tiền tệ này nằm ở giá trị sử dụng của nó, vừa có công dụng của một kim loại, vừa có công dụng của vật ngang giá chung. Còn giá trị của tiền tệ, giống như giá trị của mọi hàng hoá khác, do hao phí lao động cần thiết để sản xuất ra vàng quyết định. Tuy nhiên, đã là vật ngang giá chung, vàng không thể biểu hiện giá trị trong bản thân nó. Do đó không thể có một phạm trù “giá cả tiền tệ”. Tiền tệ chỉ có thể biểu hiện giá trị của nó trong toàn bộ những hàng hoá khác hơn là vàng: đó là hình thái giá trị tương đối của tiền tệ.

Lập luận này dẫn đến hai hệ luận :

  1. Quan hệ giữa hàng hoá và tiền tệ được quan niệm như là quan hệ giữa hai hàng hoá với nhau. Nói cách khác, tiền tệ chỉ là một hình thái bề mặt của hàng hoá, cho nên có thể để nó qua một bên mà chỉ phân tích quan hệ giữa hàng hoá với nhau. Từ đó nền kinh tế thị trường được quan niệm như một nền kinh tế trao đổi hiện vật, tiền tệ chỉ giữ vai trò – không thiết yếu – của một trung gian trong quan hệ trao đổi hàng hoá. Đó là cách tiếp cận tiền tệ của kinh tế học cổ điển và tân cổ điển thuần tuý, không phải là phân tích của Mác.
  2. Nếu tiền tệ là hàng hoá, hoạt động tạo lập tiền tệ, như mọi hoạt động sản xuất hàng hoá, là hoạt động có tính tư nhân. Tiền tệ là sản phẩm của một qui trình tạo ra giá trị, tức một qui trình xã hội hoá lao động thông qua thị trường, bằng sự trao đổi tiền tệ với hàng hoá. Quan niệm này đi ngược lại phân tích của Mác.

Tiền tệ, cực đối lập với hàng hoá

2. Theo những phân tích của Mác về hình thái giá trị, tiền tệ không phải là hàng hoá, nhưng cũng không phải là phi hàng hoá, mà là cực đối lập với hàng hoá. Trong hình thái giá trị, quan hệ giữa hàng hoá và tiền tệ là quan hệ đối cực (Tư bản, Quyển I, tập 1, nxb Sự thật, trang 74).

Nếu vàng là hàng hoá được chọn làm tiền tệ thì cần phân biệt rõ vàng-hàng hoá và vàng-tiền tệ. Vàng là hàng hoá, nhưng khi trở thành tiền tệ thì vàng không còn là một hàng hoá, mà là cực đối lập với hàng hoá. Nói cách khác, khi cử vàng vào địa vị vật ngang giá chung của hàng hoá thì đồng thời cũng là loại vàng ra khỏi thế giới hàng hoá (Tư bản, I, 1, trang 100).

Phân tích này có hai hệ quả là vàng-tiền tệ từ bỏ giá trị sử dụng lẫn giá trị riêng của vàng-hàng hoá :

  1. Với tính cách là vật ngang giá chung, vàng phải để qua một bên công dụng kim loại của nó thì mới có thể đóng vai đại biểu giá trị của giới hàng hoá.
  2. Vàng, tất nhiên, phải có giá trị thì mới làm vật ngang giá chung. Nhưng đã là vật ngang giá chung, vàng biểu hiện giá trị của các hàng hoá, chớ bản thân không có giá trị phải biểu hiện. Tiền tệ đối lập với hàng hoá ở chỗ nó là sản phẩm có tính xã hội trực tiếp, không phải thông qua thị trường. Do đó, hoạt động tạo lập tiền tệ, khác với hoạt động sản xuất hàng hoá, không phải là một qui trình sản xuất giá trị. Vì vậy mà không có một phạm trù “giá trị tiền tệ”: cái được gọi là giá trị tiền tệ thật ra là giá trị mà tiền tệ đại biểu; cũng như cái được gọi là hình thái giá trị tương đối của tiền tệ thật ra chỉ sức mua của tiền tệ.

Ngược lại, có một phạm trù “giá cả tiền tệ”: đó là lãi suất, song đây không phải là hình thái biểu hiện giá trị của một hàng hoá, mà là hình thái biểu hiện quan hệ phân phối giá trị thặng dư giữa các nhà tư bản tài chính và các nhà tư bản công thương nghiệp (Tư bản, III, 2, trang 28).

Quan điểm cho rằng tiền tệ là cực trái chiều với hàng hoá dẫn đến hai đánh giá và nhận định mấu chốt :

  1. Tiền tệ và hàng hoá là một thể thống nhất, vừa đối lập, vừa làm tiền đề cho nhau. Không thể quan niệm hàng hoá mà không có tiền tệ, đồng thời hàng hoá chỉ tồn tại trong sự đối lập với tiền tệ. Nền kinh tế thị trường phải được nhận thức từ quan hệ đối cực hàng hoá-tiền tệ chớ không phải từ những quan hệ trao đổi hàng hoá trực tiếp với nhau. Đó là điểm khác nhau chính giữa Mác và kinh tế học cổ điển và tân cổ điển.
  2. Sự khác biệt cơ bản giữa tiền tệ và hàng hoá ở chỗ tiền tệ là sản phẩm của lao động xã hội trực tiếp, trong khi hàng hoá là sản phẩm của lao động xã hội gián tiếp: hàng hoá xuất phát từ một qui trình lao động có tính tư nhân, cho nên lợi ích xã hội của nó còn phải được thị trường thừa nhận qua sự trao đổi với tiền tệ. Quan hệ đối cực hàng hoá-tiền tệ biểu hiện tính chất hai mặt tư nhân-xã hội của nền kinh tế thị trường. Ưu điểm của học thuyết Mác là đã vạch ra được điều đó.

Tiền tệ, một hình thái thể chế hoá

3. Song cũng chính ở điểm mấu chốt nói trên những phân tích của bộ Tư Bản lại không hoàn chỉnh. Tiền tệ xuất phát, theo Mác, từ một qui trình lao động tư nhân được xã hội công nhận không thông qua thị trường: vậy thì thông qua thể thức cụ thể nào? Điều này học thuyết Mác không nói rõ.

Câu vấn đáp không hề tìm thấy trong những quan hệ giữa những tác nhân tư nhân trao đổi hàng hoá với nhau. Mặc dù đó là lý giải thường thì nhất, không hề cho rằng tiền tệ là tác dụng tăng trưởng tự phát của quan hệ trao đổi hàng hoá trực tiếp giữa nhau, chính bới hàng hoá mang từ đầu hình thái tiền tệ. Mác đã phủ định kinh tế tài chính học cổ xưa trên điểm này : quan hệ hàng hoá-tiền tệ không xuất phát từ những trao đổi hiện vật. Nói cách khác, không hề ý niệm hàng hoá tách rời khỏi tiền tệ ; yếu tố nguồn gốc của tiền tệ và nguồn gốc của hàng hoá là một : đó là một thể thống nhất. Lập trường của Mác, vì thế, là phủ nhận hai thái độ phiến diện :
– một mặt, thuyết tiền tệ-ký hiệu ( gồm có thuyết tiền tệ nhà nước ) cho rằng tiền tệ chỉ là ký hiệu có tính qui ước xã hội, không quan hệ gì với giới hàng hoá ;
– mặt khác, thuyết tiền tệ-hàng hoá ( gồm có thuyết tiền tệ sắt kẽm kim loại ) cho rằng tiền tệ chỉ là một hàng hoá không hơn, không kém, tức là không nhìn thấy sự khác nhau, trái chiều giữa tiền tệ và hàng hoá .

Theo tác giả bộ Tư bản, chỉ có một hành vi xã hội mới đưa được một hàng hoá lên địa vị vật ngang giá chung và đồng thời loại nó khỏi thế giới hàng hoá. Nhưng Mác không xác định hành vi xã hội đó là gì.

Câu trả lời có thể tìm thấy trong mối tương quan mà Mác vạch ra giữa tiền tệ và nhà nước: như là mối tương quan giữa quyền lực của tiền tệ và quyền lực của nhà nước tập quyền; hoặc là mối tương quan giữa quan hệ hàng hoá-tiền tệ và quan hệ xã hội công dân-nhà nước pháp quyền; hoặc một chỉ dẫn khác theo đó, một hàng hoá trở thành tiền tệ thông qua việc xác lập tiêu chuẩn giá cả và việc đúc tiền là hai công việc mà nhà nước độc quyền đảm nhận. Do đó, Mác xác định: đằng sau quyền lực của tiền đúc là quyền lực của nhà nước. (Phê phán khoa kinh tế chính trị, nxb Editions Sociales, các trang 181, 189-190, 193-194, 236).

Trên cơ sở đó, hoàn toàn có thể đưa ra vấn đề như sau :

  1. Hành vi xã hội lựa chọn một hàng hoá lên làm vật ngang giá chung là hành vi nhà nước với tư cách là đại biểu của xã hội. Tiền tệ là một hình thái thể chế hoá thuộc phạm vi chính quyền.
  2. Ấn định giá chính thức của vàng (bao nhiêu vàng có thể qui đổi thành bao nhiêu tiền đúc) là thể thức cụ thể qua đó sản phẩm của một lao động tư nhân (vàng) được hợp thức hoá bởi một quyết định của nhà nước, và bằng cách đó được xã hội công nhận là vật ngang giá chung.

Điều quan trọng cần nhấn mạnh vấn đề ở đây là thể thức tiền tệ hoá vàng không phải là một quan hệ trao đổi : người mang vàng thoi đến ngân hàng nhà nước TW không làm hành vi bán vàng cho nhà nước, mà qui đổi vàng thành tiền đúc. Cần phân biệt rõ hành vi mua và bán hàng hoá là một quan hệ giữa những tác nhân tư nhân với nhau, với hành vi đúc tiền, tức tạo lập tiền tệ, là một quan hệ giữa một tác nhân tư nhân và nhà nước. Trong trường hợp của tín dụng thanh toán, việc tiền tệ hoá kỳ phiếu tư nhân được triển khai qua thể thức tái chiết khấu của ngân hàng nhà nước TW .

Quan hệ đối cực tư nhân-nhà nước

4. Cách đọc Mác trình bày trên đây, nếu có cơ sở, cho phép kết luận rằng thị trường không phải là tổng thể những quan hệ tư nhân mua bán hàng hoá. Những tác nhân tư nhân chỉ là một cực của nền kinh tế thị trường. Cực thứ hai là nhà nước, là cơ cấu thể chế hoá và quản lý tập trung tiền tệ. Nói cách khác, cơ cấu tản quyền tư nhân và cơ cấu tập quyền nhà nước là hai cực đối lập trong thể thống nhất cấu tạo thị trường.

Kết luận này được cho phép nêu hai đánh giá và nhận định ở đầu cuối :

  1. Những thiếu sót trong lý luận về tiền tệ đã làm cho Mác không triển khai được quan hệ đối cực tư nhân-nhà nước cơ cấu hoá nền kinh tế thị trường. Điều đó có thể giải thích những thành kiến trong chủ nghĩa Mác-Lênin, theo đó kinh tế thị trường là một nền kinh tế mang tính thuần tuý tư nhân, phi tập trung, vô chính phủ, tự điều tiết một cách mù quáng và vô thức bằng giá cả. Một cách nhìn về cơ bản không khác quan điểm của kinh tế học cổ điển và tân cổ điển. Đó là một cách nhìn phiến diện: bởi vì, nếu nhận thức rõ được mặt kia của thị trường (mặt đối lập với hàng hoá, tức là tiền tệ; và mặt đối lập với các tác nhân tư nhân, tức là nhà nước), thì nền kinh tế thị trường chứa đựng ngay trong khái niệm một phương thức xã hội hoá trực tiếp, có tính tập trung – cụ thể hoá trong chế độ tiền tệ –, và những khả năng điều tiết vĩ mô, có ý thức – là những chính sách tiền tệ.
  2. Với sự tan rã của chủ nghĩa xã hội hiện thực, ở các nước hoặc đã chính thức từ bỏ chủ nghĩa Mác-Lênin, hoặc còn duy trì nó trong hình thức, chủ nghĩa tự do kinh tế – mà học thuyết tân cổ điển hiện là đại biểu chính – đang thống trị và hoành hành. Khái niệm “quá độ từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường” thường chỉ tải một nội dung giản đơn: phi nhà nước hoá nền kinh tế, tư nhân hoá các doanh nghiệp, thiết lập giá cả tự do, bãi bỏ những chế độ hạn chế tự do của các thị trường vốn, lao động, đất đai… Song đây mới chỉ là một mặt của nền kinh tế thị trường. Mặt còn lại, cần được hình thành song hành, bao gồm bộ máy nhà nước trung ương với hệ thống tiền tệ và tín dụng (trong đó ngân hàng trung ương giữ vai trò cấp cho vay cuối cùng). Vấn đề, như vậy, không phải là chuyển quyền quyết định kinh tế từ tay nhà nước sang tay tư nhân, mà là cấu tạo lại những quan hệ giữa các doanh nghiệp – phải là những đơn vị quyết định thực sự tự chủ –, và nhà nước trung ương – là cấp phải có quyền lực xác lập chế độ tiền tệ và có năng lực đề ra và áp dụng những chính sách tiền tệ. Nói cách khác, vấn đề, đối với các doanh nghiệp, là thay thế chế độ ràng buộc vi mô bởi quan hệ hành chính bằng một chế độ ràng buộc vĩ mô bởi quan hệ tiền tệ.

Thực tế của nhiều nước đang chuyển sang nền kinh tế thị trường còn cho thấy : Khi những ràng buộc cũ đã tan rã mà những ràng buộc mới chưa hình thành, thay vì hoạt động theo qui luật thị trường, nền kinh tế tài chính hoạt động theo luật rừng ( 1 ). Những nơi không có một nhà nước TW thực sự thì cũng không có thị trường đúng nghĩa của nó .

Trần Hải Hạc*

* Đồng tác giả với Pierre Salama của Introduction à l’Economie de Marx, nxb La Découverte, Paris 1992.

Chú thích:

( 1 ) Trong những kinh nghiệm tay nghề của Nước Ta, không hề không nhắc tới mạng lưới hệ thống hợp tác xã tín dụng thanh toán hình thành mặc kệ mọi quy tắc và kiểm tra của nhà nước TW ; và sự sụp đổ dây chuyền sản xuất của hàng loạt mạng lưới hệ thống đó vào năm 1991. Cũng hoàn toàn có thể nhắc đến thực trạng những doanh nghiệp hoạt động giải trí xuất nhập khẩu dành quyền quản trị ngoại tệ theo quyền lợi riêng của mỗi đơn vị chức năng ; chỉ từ tháng 10 năm 1994, nhà nước TW mới quyết tâm nắm lại quyền quản trị tập trung chuyên sâu ngoại tệ trải qua mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước .

Kỳ sau: Mác và kinh tế thị trường (II):

Sức lao động phải chăng là hàng hoá?

Hàng hoá và giá trị

Theo định nghĩa của Mác, chủ nghĩa tư bản, trước tiên, là một nền kinh tế hàng hoá, một nền kinh tế trong đó hoạt động sản xuất do những nhà doanh nghiệp tự chủ tiến hành theo những dự đoán và tính toán riêng; không biết chắc xã hội cần gì và cần bao nhiêu, mỗi nhà doanh nghiệp phải đánh cuộc, từ quyết định loại và lượng sản phẩm họ sản xuất ra. Trong điều kiện đó, hao phí lao động sản xuất, tiên khởi, không có tính xã hội, mà mang tính tư nhân. Lao động tư nhân đó còn phải được hợp thức hoá: xã hội thừa nhận tính cần thiết, có ích của lao động thông qua thị trường, tức là qua thể thức trao đổi sản phẩm lao động làm ra với tiền tệ. Lượng lao động tư nhân được chuyển hoá thành lao động xã hội (tức là lao động cần thiết, có ích cho xã hội) do tỷ lệ trao đổi sản phẩm lao động với tiền tệ quyết định.

Mác gọi là giá trị, tỷ suất lao động xã hội mà những hàng hoá là đại biểu. Nói cách khác, giá trị là lao động xã hội vật thể hoá trong những mẫu sản phẩm của lao động tư nhân .
Thuộc tính giá trị này định nghĩa phạm trù hàng hoá. Hàng hoá không đồng nghĩa tương quan với mẫu sản phẩm có ích – có giá trị sử dụng –, cũng không đồng nghĩa tương quan với mẫu sản phẩm của lao động nói chung : hàng hoá là mẫu sản phẩm xuất phát từ lao động có tính tư nhân mà quyền lợi cho xã hội phải được thị trường hợp thức hoá. Trong nghĩa đó, hàng hoá không phải là vật thể mà là quan hệ xã hội .

Giá trị và tiền tệ

Theo ý niệm của Mác, giá trị, trước hết, là một hình thái xã hội có tính lịch sử vẻ vang, là hình thái bộc lộ của những quan hệ xã hội trong chính sách tư bản. Học thuyết Mác định nghĩa giá trị như thể sự thống nhất của một thực thể xã hội và một hình thức vật thể hóa .
Thực thể xã hội của giá trị được Mác nghiên cứu và phân tích qua phạm trù lao động trừu tượng. Tức là không phải lao động theo nghĩa người ta thường hiểu : không phải lao động như thể sức sản xuất, như thể hoạt động giải trí kỹ thuật tạo ra một mẫu sản phẩm có ích nhất định ( giá trị sử dụng ) ; lao động này, Mác gọi là lao động đơn cử. Phạm trù lao động trừu tượng chỉ tính xã hội của lao động trong phương pháp sản xuất tư bản chủ nghĩa, lao động như thể biểu lộ của quan hệ xã hội của nền kinh tế tài chính hàng hóa. Lao động trừu tượng là hình thái đặc trưng tư bản chủ nghĩa của lao động xã hội, là lao động tái sản xuất những quan hệ xã hội nhất định .
Với tính cách là một thực thể xã hội, lao động chỉ hoàn toàn có thể là trừu tượng, không nhìn thấy hay sờ thấy được. Song cũng như mọi quan hệ xã hội, lao động trừu tượng có hình thái biểu hiện vật chất, đơn cử : đó là tiền tệ .
Tiền tệ là một thứ hàng hóa được cử ra và tách ra tổng số hàng hóa để đóng vai trò vật ngang giá, tức là làm đại biểu chung cho giá trị của hàng hóa. Mác thiết kế xây dựng phạm trù tiền tệ qua lý luận về hình thái giá trị, xuất phát từ sự phân biệt giữa giá trị và giá trị trao đổi. Giá trị trao đổi không phải là giá trị mà là hình thức bộc lộ của nó : đó là giá trị của một hàng hoá bộc lộ trong hình thức giá trị sử dụng của một hàng hóa khác được chọn làm vật ngang giá .
Giá trị của hàng hóa biểu lộ bằng tiền tệ gọi là giá thành. Nếu vàng là hàng hóa được chọn làm vật ngang giá chung, mọi hàng hóa biểu lộ giá trị bằng những đơn vị chức năng vàng. Còn vàng thì không biểu lộ giá trị của nó, mà làm vật biểu lộ giá trị của quốc tế hàng hoá. Hàng hóa và tiền tệ là hai hình thái trái chiều của giá trị : hàng hóa là hình thái tương đối của giá trị, còn tiền tệ là hình thái ngang giá chung. Quan hệ giữa quốc tế hàng hóa và tiền tệ, do đó, là quan hệ đối cực .
Đặc điểm của tiền tệ là ở chỗ giá trị sử dụng của vật ngang giá dùng để biểu lộ giá trị của hàng hóa ; do đó lao động đơn cử tạo ra vật ngang giá làm hình thức biểu lộ cho lao động trừu tượng ; và lao động tư nhân chứa dựng trong vật ngang giá chung mang hình thức lao động xã hội trực tiếp. Điều này cũng có nghĩa là hàng hóa không hề trực tiếp trao đổi với hàng hóa, mà phải quan hệ với tiền tệ để có được hình thái trao đổi. Ngược lại, là vật ngang giá, tiền tệ có thuộc tính trao đổi trực tiếp với mọi hàng hóa .

Tiền tệ và tín dụng

Tiền tệ và tín dụng thanh toán hợp thành một mạng lưới hệ thống hình tháp gồm ba cấp : tín dụng thanh toán thương mại, tín dụng thanh toán ngân hàng nhà nước, tiền tệ nhà nước. 1 ) Đáy hình tháp do tín dụng thanh toán thương mại tạo thành, tức tín dụng thanh toán giữa những nhà doanh nghiệp mua và bán chịu hàng hoá với nhau. Công cụ của nó là những kỳ phiếu luân chuyển từ tay người này sang tay người khác bằng cách ký tên vào mặt sau của chứng phiếu. 2 ) Tín dụng thương mại hoàn toàn có thể chuyển hoá thành tín dụng ngân hàng nhà nước. Các ngân hàng nhà nước thương mại mua lại những kỳ phiếu qua thể thức chiết khấu, và trao cho những nhà doanh nghiệp những phương tiện đi lại giao dịch thanh toán dưới dạng giấy bạc ngân hàng nhà nước hay séc. Tín dụng ngân hàng nhà nước là một thứ tiền tệ tư nhân do một ngân hàng nhà nước thương mại tạo ra, và chỉ có công dụng làm phương tiện đi lại thanh toán giao dịch trong thanh toán giao dịch giữa người mua của ngân hàng nhà nước đó. Còn trong những quan hệ giữa những ngân hàng nhà nước thương mại thì mỗi ngân hàng nhà nước yên cầu được giao dịch thanh toán bằng tiền lệ chính thức do nhà nước phát hành. 3 ) Khả năng hoán đổi của tiền tệ tư nhân do những ngân hàng nhà nước thương mại tạo ra được ngân hàng nhà nước TW triển khai với thể thức tái chiết khấu kỳ phiếu ; qua đó, ngân hàng nhà nước TW ứng cho những ngân hàng nhà nước cấp hai những phương tiện đi lại thanh toán pháp định – dưới dạng tiền giấy và séc ngân hàng nhà nước nhà nước – khả dĩ khép kín mạng lưới hệ thống tạo lập phương tiện đi lại giao dịch thanh toán tư nhân .
Đằng sau quan hệ giữa tín dụng thanh toán và tiền tệ là quan hệ giữa hàng hoá và tiền tệ. Tính đặc trưng của nền kinh tế hàng hoá bộc lộ trong ràng buộc tiền tệ, tức là hàng hoá nhất thiết phải chuyển hoá thành tiền tệ. Nếu không, hao phí lao động tư nhân không được xã hội hợp thức hoá, và người sản xuất hàng hoá đã đánh thua cuộc. Từ đó, chỉ cần 1 số ít doanh nghiệp không trả nợ đúng hạn, ảnh hưởng tác động dây chuyền sản xuất hoàn toàn có thể làm gián đoạn việc thanh toán giao dịch lẫn nhau, đưa đến phá sản hàng loạt. Trong nghĩa đó, quan hệ hàng hoá-tiền tệ tiềm ẩn năng lực khủng hoảng cục bộ .
Tín dụng có tính năng thả lỏng ràng buộc tiền tệ, tuy nhiên không hề xoá bỏ qui tắc hao phí lao động tư nhân phải được xã hội hoá, tức hàng hoá phải đổi thành tiền tệ. Một ngân hàng nhà nước thương mại cấp tín dụng thanh toán cho một nhà doanh nghiệp trên cơ sở Dự kiến mẫu sản phẩm lao động làm ra sẽ được xã hội hợp thức hoá ; tức là ngân hàng nhà nước đánh cuộc nhà doanh nghiệp sẽ bán được hàng hoá và sẽ có năng lực trả nợ. Có thể nói rằng ngân hàng nhà nước thương mại thực thi, ở đây, một hành vi “ tiền hợp thức hoá tư nhân ” so với lao động tư nhân. Trong trường hợp hàng hoá không tiêu thụ được, khủng hoảng cục bộ bộc lộ qua hiện tượng kỳ lạ hàng hoá giảm giá và ngân hàng nhà nước mất năng lực chi trả .
Nếu những ngân hàng nhà nước thương mại hoàn toàn có thể trông nhờ vào ngân hàng nhà nước TW như cấp cho vay sau cuối, thể thức xã hội hoá lao động mang hình thức năng lực quy đổi tiền tệ ngân hàng nhà nước thành tiền tệ nhà nước, với một giá phải trả khả biến là lãi suất vay ; qua đó, những Dự kiến của những ngân hàng nhà nước thương mại và của những nhà doanh nghiệp được ngân hàng nhà nước nhà nước hợp thức hoá. Song, đó vẫn là một hành vi “ hợp thức hoá xã hội giả định ” ; chính bới hàng hoá không hề tránh khỏi sự phê chuẩn của thị trường. Nếu hàng hoá không tiêu thụ được, khủng hoảng cục bộ biểu lộ qua hiện tượng kỳ lạ tiền tệ nhà nước mất giá, tức là lạm phát kinh tế .
Trong mọi trường hợp, hoàn toàn có thể nói rằng những cuộc khủng hoảng cục bộ nhắc nhở đặc thù tư nhân của tín dụng thanh toán và tính đối cực của quan hệ giữa tín dụng thanh toán và tiền tệ .

Tín dụng và chế độ tiền tệ

Tính xích míc của quan hệ giữa tín dụng thanh toán và tiền tệ – tức cũng của quan hệ giữa hàng hoá và tiền tệ – trọn vẹn độc lập với chính sách tiền tệ. Thay thế chính sách bản vị vàng bởi một chính sách tiền tệ lưu hành cưỡng bách ( không còn năng lực quy đổi ra vàng ) chỉ có nghĩa là ngân hàng nhà nước TW, tức nhà nước, đứng ra tổ chức triển khai năng lực chi trả của mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước thương mại bằng cách qui định những điều kiện kèm theo phát hành tiền tệ nhà nước và hoán đổi tiền tệ ngân hàng nhà nước. Trong một chính sách bản vị vàng, ngân hàng nhà nước thương mại, khi cấp tín dụng thanh toán, đứng ra thay thế sửa chữa chủ nợ khởi đầu. Trong chính sách tiền tệ lưu hành cưỡng bách, ngân hàng nhà nước TW giữ vai trò đó .
Cho nên, những chính sách tiền tệ chỉ khác nhau ở những qui tắc ( về tạo lập tiền tệ nhà nước và hoán đổi tiền tệ ngân hàng nhà nước ) xác lập quan hệ giữa ngân hàng nhà nước nhà nước và ngân hàng nhà nước cấp hai. Nói cách khác, đó chỉ là những hình thái khác nhau của quan hệ giữa tiền tệ nhà nước và tiền tệ tư nhân. Về mặt lịch sử vẻ vang, đó là những chính sách tiền tệ thuộc hai phương pháp điều tiết khác của chủ nghĩa tư bản trước và sau cuộc chiến tranh quốc tế lần thứ nhất .

 Nguồn: Tiền tệ phải chăng là hàng hoá?, DienDan.Org

Đánh giá:

Share this:

Thích bài này:

Thích

Đang tải …

Source: https://vh2.com.vn
Category : Vận Chuyển