Tiền tệ – Wikipedia tiếng Việt

Tiền tệ là tiền khi chỉ xét tới chức năng là phương tiện thanh toán, là đồng tiền được luật pháp quy định để phục vụ trao đổi hàng hóa và dịch vụ của một quốc gia hay nền kinh tế. Vì định nghĩa như vậy, tiền tệ còn được gọi là “tiền lưu thông”. Tiền tệ có thể mang hình thức tiền giấy hoặc tiền kim loại (tiền pháp định) do Nhà nước (ngân hàng trung ương, Bộ Tài chính,…) phát hành, tiền hàng hóa (vỏ sò, gạo, muối, vàng), tiền thay thế (coupon, dặm bay, điểm thưởng, phỉnh poker,…), hoặc tiền mã hóa do một mạng lưới máy tính phát hành (điển hình là Bitcoin). Khi phân biệt tiền tệ của quốc gia này với tiền tệ của quốc gia khác, người ta dùng cụm từ “đơn vị tiền tệ”. Đơn vị tiền tệ của nhiều quốc gia có thể có cùng một tên gọi (ví dụ: dollar, franc…) và để phân biệt các đơn vị tiền tệ đó, người ta thường phải gọi kèm tên quốc gia sử dụng đồng tiền (ví dụ: dollar Úc). Với sự hình thành của các khu vực tiền tệ thống nhất, ngày nay có nhiều quốc gia dùng chung một đơn vị tiền tệ như đồng EUR. Tiền tệ là phương tiện thanh toán pháp quy nghĩa là luật pháp quy định người ta bắt buộc phải chấp nhận nó khi được dùng để thanh toán cho một khoản nợ được xác lập bằng đơn vị tiền tệ ấy. Một tờ séc có thể bị từ chối khi được dùng để thanh toán nợ nhưng tiền giấy và tiền kim loại thì không. Tuy nhiên tiền kim loại có thể là phương tiện thanh toán pháp quy bị luật pháp của một quốc gia giới hạn không vượt quá một số lượng đơn vị tiền tệ nào đó tuỳ theo mệnh giá của những đồng tiền kim loại ấy.

Giá trị và Ngân sách chi tiêu của tiền tệ[sửa|sửa mã nguồn]

• Tiền tệ có giá trị không phải vì nó có giá trị tự thân mà vì những gì tiền tệ có thể trao đổi được. Giá trị của tiền tệ là số lượng hàng hóa và dịch vụ mua được bằng một đơn vị của tiền tệ, ví dụ số lượng hàng hóa và dịch vụ mua được bằng một Dollar. Nói cách khác giá trị của tiền tệ là nghịch đảo của giá cả hàng hóa.
• Để thúc đẩy giá trị nội tại của tiền tệ pháp định, các chính phủ thường bắt buộc người dân giao dịch, đóng thuế bằng đồng nội tệ và xử lý hình sự những người không tuân thủ. Vì vậy, giá trị nội tại của tiền pháp định chủ yếu nằm ở sức mạnh của quân đội và cơ quan hành pháp.
• Giá cả của tiền tệ chính là lãi suất, nói một cách khác, giá cả của tiền tệ là số tiền mà người ta phải trả cho cơ hội được vay nó trong một khoảng thời gian xác định.
• Giá trị của tiền tệ là 1 lượng vàng nguyên chất nhất định làm đơn vị tiền tệ.

Tính chất của tiền tệ[sửa|sửa mã nguồn]

Để hoàn toàn có thể thực thi được những công dụng của tiền, tiền tệ ( hay tiền trong lưu thông ) phải có những đặc thù cơ bản sau đây :

• Tính lưu thông: đây là tính chất quan trọng nhất của tiền tệ, người dân phải sẵn sàng chấp nhận tiền trong lưu thông, nếu khác đi nó sẽ không được coi là tiền nữa. Kể cả một tờ giấy bạc do ngân hàng trung ương phát hành cũng sẽ mất đi bản chất của nó khi mà trong thời kỳ siêu lạm phát, người ta không chấp nhận nó như là một phương tiện trao đổi.
• Tính dễ nhận biết: Muốn dễ được chấp nhận thì tiền tệ phải dễ nhận biết, người ta có thể nhận ra nó trong lưu thông một cách dễ dàng. Chính vì thế những tờ giấy bạc do ngân hàng trung ương phát hành được in ấn trông không giống bất cứ một tờ giấy chất lượng cao nào khác.
• Tính có thể chia nhỏ được: tiền tệ phải có các loại mênh giá khác nhau sao cho người bán được nhận đúng số tiền bán hàng còn người mua khi thanh toán bằng một loại tiền có mệnh giá lớn thì phải được nhận tiền trả lại. Tính chất này giúp cho tiền tệ khắc phục được sự bất tiện của phương thức hàng đổi hàng: nếu một người mang một con bò đi đổi gạo thì anh ta phải nhận về số gạo nhiều hơn mức anh ta cần trong khi lại không có được những thứ khác cũng cần thiết không kém.
• Tính lâu bền: tiền tệ phải lâu bền thì mới thực hiện được chức năng cất trữ giá trị cũng như mới có ích trong trao đổi. Một vật mau hỏng không thể dùng để làm tiền, chính vì vậy những tờ giấy bạc được in trên chất liệu có chất lượng cao còn tiền xu thì được làm bằng kim loại bền chắc.
• Tính dễ vận chuyển: để thuận tiện cho con người trong việc cất trữ, mang theo, tiền tệ phải dễ vận chuyển. Đó là lý do vì sao những tờ giấy bạc và những đồng xu có kích thước, trọng lượng rất vừa phải chứ tiền giấy không được in khổ rộng ví dụ như khổ A4.
• Tính khan hiếm: Để dễ được chấp nhận, tiền tệ phải có tính chất khan hiếm vì nếu có thể kiếm được nó một cách dễ dàng thì nó sẽ không còn ý nghĩa trong việc cất trữ giá trị và không được chấp nhận trong lưu thông nữa. Vì thế trong lịch sử những kim loại hiếm như vàng, bạc được dùng làm tiền tệ và ngày nay ngân hàng trung ương chỉ phát hành một lượng giới hạn tiền giấy và tiền xu.
• Tính đồng nhất: tiền tệ phải có giá trị như nhau nếu chúng giống hệt nhau không phân biệt người ta tạo ra nó lúc nào, một đồng xu 5.000 VND được làm ra cách đây 2 năm cũng có giá trị như một đồng xu như thế vừa mới được đưa vào lưu thông. Có như vậy tiền tệ mới thực hiện chức năng là đơn vị tính toán một cách dễ dàng và thuận tiện trong trao đổi.

Lịch sử tiền tệ[sửa|sửa mã nguồn]

Xem chi tiết tại Tiền.

Phân loại tiền tệ[sửa|sửa mã nguồn]

1. ^

   Các loại tiền ảo nằm trong ô màu xanh dương.

   Bạn đang đọc: Tiền tệ – Wikipedia tiếng Việt

2. ^ Các loại tiền ảo quản trị tập trung chuyên sâu có rủi ro tiềm ẩn lừa đảo Ponzi cao do sống sót một tổ chức triển khai có toàn quyền phát hành tiền .

Đặc lợi phát hành tiền tệ[sửa|sửa mã nguồn]

Xem bài chính về Đặc lợi phát hành tiền tệ

Lợi ích mà ngân hàng nhà nước TW ( hoặc cơ quan chính phủ nước nhà có quyền phát hành tiền ) có được nhờ phát hành tiền tệ được gọi là đặc lợi phát hành tiền tệ. Đây là phần giá trị chênh lệch giữa giá trị danh nghĩa ( hay giá trị pháp luật ) địa thế căn cứ vào số lượng của tờ bạc hoặc đồng xu và ngân sách sản xuất, đưa vào lưu thông cũng như tịch thu những đồng xu tiền đó. Thông qua việc nắm toàn quyền nguồn cung tiền, cơ quan chính phủ hoàn toàn có thể đánh thuế người dân bằng cách tăng cung tiền để có thêm vốn thực thi những mục tiêu của mình và dẫn tới lạm phát kinh tế .

Xem bài chính về ISO 4217

ISO 4217 là một tiêu chuẩn của Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế (ISO) quy định về mã của tất cả các đơn vị tiền tệ bao gồm cả tiền tệ dùng trong giao dịch thanh toán và tiền tệ kế toán. ISO 4217 cũng mã hóa cho các đơn vị tiền tệ được định nghĩa là 1 troy ounce của các kim loại quý như vàng, bạc, platinum (vàng trắng),… Hệ thống mã này gồm hai loại mã, mã 3 ký tự bằng chữ (ví dụ: USD) và mã 3 ký tự bằng số (ví dụ: 704 cho đồng Việt Nam). Trừ một vài ngoại lệ, đối với tiền tệ của một quốc gia, mã 3 ký tự bằng chữ có hai ký tự đầu là mã quốc gia (cũng đã được chuẩn hóa theo một tiêu chuẩn khác của ISO) và ký tự thứ ba là chữ cái bắt đầu của tên gọi đơn vị tiền tệ, đồng Việt Nam được mã hóa theo đúng nguyên tắc này thành VND. Hệ thống mã này giúp cho các đơn vị tiền tệ được sử dụng trong thương mại, thanh toán một cách thống nhất và tránh được nhầm lẫn.

Các đơn vị chức năng tiền tệ quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Một số đơn vị chức năng tiền tệ vương quốc của những nền kinh tế tài chính tăng trưởng của quốc tế hoặc của khu vực được sử dụng nhiều và do đó chiếm tỷ trọng lớn trong quan hệ thương mại và kinh tế tài chính quốc tế như Dollar Mỹ, Euro, Yên Nhật, Bảng Anh .

Các đơn vị chức năng tiền tệ kế toán[sửa|sửa mã nguồn]

Một số đơn vị tiền tệ không thực tế xuất hiện trong lưu thông mà chỉ được dùng cho mục đích tính toán để thuận tiện trong quan hệ tài chính, thương mại quốc tế còn khi thanh toán phải được quy đổi ra các đơn vị tiền tệ lưu thông, trong đó phổ biến là:

Một số đơn vị chức năng tiền tệ đang được xem xét để chính thức hoá[sửa|sửa mã nguồn]

Thị Trường ngoại hối[sửa|sửa mã nguồn]

Xem bài chính: Thị trường ngoại hối

Thị Trường ngoại hối là thị trường mà ở đó tiền tệ của những nước khác nhau được đem ra trao đổi với nhau, chính tại thị trường này tỷ giá hối đoái được xác lập. Các thị trường bán sỉ được tổ chức triển khai tại những TT kinh tế tài chính, tiền tệ quốc tế như : Thành Phố New York, Tokyo, London, Zurich, Hongkong, Nước Singapore … Ở mức độ kinh doanh bán lẻ nó được rất nhiều ngân hàng nhà nước thương mại, công ty chuyên doanh ngoại hối triển khai. Tại thị trường này, cung và cầu cũng quyết định hành động Chi tiêu của ngoại hối hay chính là tỷ giá hối đoái .

Khủng hoảng tiền tệ[sửa|sửa mã nguồn]

Xem bài chính về Khủng hoảng tiền tệ

Hiện chưa có một định nghĩa được gật đầu thoáng rộng nhưng nhìn chung khủng hoảng cục bộ tiền tệ được dùng để chỉ hiện tượng kỳ lạ giá trị đối ngoại của đơn vị chức năng tiền tệ vương quốc bị suy giảm ( nói cách khác là mất giá so với ngoại tệ ) một cách nghiệm trọng và nhanh gọn. nhà nước trở nên vô cùng khó khăn vất vả khi trấn áp tỷ giá hối đoái và khi ngân hàng nhà nước TW cố gắng nỗ lực can thiệp tỷ giá để bảo vệ giá trị của tiền tệ thì dự trữ ngoại hối của vương quốc bị mất đi ở quy mô lớn. Đã có 1 số ít quy mô khủng hoảng cục bộ tiền tệ được điều tra và nghiên cứu, một trong số đó là những nhà đầu tư mạnh tiến công vào tiền tệ của một vương quốc và khi họ có nhiều tiền hơn ngân hàng nhà nước TW của vương quốc đó thì khủng hoảng cục bộ tiền tệ sẽ xảy ra .

• Begg D., Fischer S. và Dornbusch R. (2007), Kinh tế học, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội.
• David Cox (1997), Nghiệp vụ ngân hàng hiện đại, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://vh2.com.vn
Category : Vận Chuyển