TÁCH BẠCH QUAN HỆ HÔN NHÂN VÀ QUAN HỆ CỔ ĐÔNG – BẢO ĐẢM QUYỀN TỰ DO HỢP ĐỒNG, QUYỀN TỰ DO KINH DOANH, QUYỀN TÀI SẢN – THÔNG TIN PHÁP LUẬT DÂN SỰ

TS. VÕ TRÍ HẢO – Trọng tài viên VIAC, Trưởng Khoa Luật, Đại học Kinh tế TP.HCM

Các cổ đông, thành viên góp vốn, chủ sở hữu công ty sẽ là hội đồng cùng chiếm hữu thì hàng loạt khối “ sản nghiệp ” theo quy mô hình thức chiếm hữu chung theo phần. Điều này là không hề phủ nhận, bởi trong điều lệ, sổ cổ đông của mỗi công ty đều ghi rất rõ về tỷ suất vốn góp, tỷ suất CP và nguyên tắc định biểu quyết quan hệ chiếm hữu chung theo phần này .

1. Nghênh đón mô hình kinh doanh mới bằng tinh thần “tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu” và học thuyết cũ

Bạn đang đọc: TÁCH BẠCH QUAN HỆ HÔN NHÂN VÀ QUAN HỆ CỔ ĐÔNG – BẢO ĐẢM QUYỀN TỰ DO HỢP ĐỒNG, QUYỀN TỰ DO KINH DOANH, QUYỀN TÀI SẢN – THÔNG TIN PHÁP LUẬT DÂN SỰ

Cách đây khoảng chừng 5 thế kỷ, dân cư thành Venice đã nghĩ ra quy mô công ty CP từ thế kỷ 14 và chính ý tưởng sáng tạo này đã biến Venice trở thành thương cảng phong phú nhất quốc tế trong suốt hai trăm năm sau đó [ 1 ]. Cốt lõi của quy mô công ty CP, Trách Nhiệm Hữu Hạn, hợp danh … là sự tưởng tượng, phát minh sáng tạo ra khái niệm “ pháp nhân ” và gán cho tổ chức triển khai này quyền lực như thể một con người độc lập. Chính sự “ độc lập ” về gia tài và nghĩa vụ và trách nhiệm này đã tạo ra một bức tường ngăn bảo vệ khối gia tài tiêu dùng của người kinh doanh khỏi sự lây lan rủi ro đáng tiếc từ hoạt động giải trí kinh doanh thương mại của thương nhân ; mọi rủi ro đáng tiếc kinh doanh thương mại chỉ số lượng giới hạn lại trong phạm phần vốn đã chuyển vào công ty. Công ty đóng vai trò như “ hộp cát ”, như “ lưới bảo đảm an toàn ” cho những thương nhân góp vốn đầu tư vào những dự án Bất Động Sản mạo hiểm bên cạnh vô vàn những lợi thế khác của quy mô này mà tác giả không có dịp nghiên cứu và phân tích ở đây .
Cách đây 2 thế kỷ, người phương Đông vẫn chìm đắm quy mô “ cá thể ” kinh doanh thương mại trộn lẫn với quy mô hukou kiểu Lã Bất Vi – quy mô mà rủi ro đáng tiếc kinh doanh thương mại hoàn toàn có thể phải bán vợ, đợ con và đi đến “ khánh kiệt ”. Sự chậm trễ thay đổi thể chế này góp thêm phần biến Trung Quốc to lớn thời nhà Thanh lại bị khuất phục bởi sức mạnh kinh tế tài chính quân sự chiến lược của những tiểu quốc ( xét về phương diện dân số, diện tích quy hoạnh ) từ phương tây ; Nga Sa Hoàng thua trận trước Nhật Bản vào 1903 .

Cách đây gần 4 thập kỷ, thực thi chỉ huy Đổi mới, những luật gia Nước Ta đã phải tái đảm nhiệm một cách khá bức bách những quy mô kinh doanh thương mại của phương Tây để kịp quản lý và vận hành nền kinh tế thị trường sơ khai. Khác với lần đảm nhiệm quy mô kinh doanh thương mại phương Tây vào nửa đầu thế kỷ 20 ở miền Nam Nước Ta – vốn được soạn thảo bởi những luật gia tốt nghiệp từ Pháp, Anh, Mỹ – những vương quốc có hàng trăm năm truyền thống lịch sử về kinh tế thị trường ; những luật gia soạn thảo Luật Công ty 1990 chịu ảnh hưởng tác động của nền luật học Xô Viết – vốn chỉ quen thuộc với quy mô kinh tế tài chính kế hoạch hóa tập trung chuyên sâu quan liêu bao cấp. Và vì thế, cái sự “ vênh ” giữa đằng ngọn ( tức việc tiếp đón những quy phạm pháp luật ) và đằng gốc ( tức học thuyết pháp lý làm nền tảng cho những quy phạm đó ) diễn ra .

Cái sự vênh này biểu hiện ra:

Thứ nhất, Luật Công ty 1990 không gật đầu quy mô công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn một thành viên, bởi nhìn nhận công ty sinh ra là để lôi kéo hùn vốn ; không nhìn thấy nhu yếu bảo đảm an toàn pháp lý của thương nhân chứ không chỉ nhu yếu gọi vốn .
Thứ hai, ngay cả với công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn hai thành viên thì 1 số ít Sở Kế hoạch và Đầu tư không chấp thuận đồng ý cho việc xây dựng công ty hai thành viên gồm chồng và vợ. Bởi họ nghĩ hai con người này là một .
Thứ ba, trong khi quả đât phân loại ra chủ thể pháp lý chỉ có hai dạng là pháp nhân và tự nhiên nhân, thì Bộ luật Dân sự 1995, 2005, Luật Đất đai 1993, 1998 duy trì “ khái niệm Hộ mái ấm gia đình ( không như nhau với mái ấm gia đình ), tư duy “ tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử ” vẫn biểu lộ trong việc trao quyền lực cho Chủ hộ định đoạt thay những thành viên của hộ trong một số ít thanh toán giao dịch. Điều không bình thường này gây ra bao nhiêu rắc rối tranh chấp tương quan chuyển nhượng ủy quyền, thế chấp ngân hàng đất nông nghiệp thay mặt đứng tên hộ mái ấm gia đình .
Mặc dầu khoản 1 Điều 101 Bộ luật Dân sự năm ngoái, đã không còn coi Hộ mái ấm gia đình là một thực thể pháp lý độc lập ( legal entity ) nữa, nhưng tư duy “ tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phụ tử tòng tử ” vẫn còn nuối tiếc trong những tranh luận về hộ kinh doanh thương mại trong thời hạn gần đây [ 2 ] .
Đặc biệt việc đánh đồng quan hệ hôn nhân gia đình và quan hệ giữa hai cổ đông với nhau trong vụ án ly hôn cho thấy ý niệm “ tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử ” vẫn còn đè nặng lên phụ nữ Nước Ta. Tuy nhiên, để nhận ra, bóc tách sự len lỏi, xen kẽ của những luồng tư tưởng, giữa một rừng khái niệm pháp lý phức tạp, những lập luận trái chiều, tất cả chúng ta cần làm rõ một số ít yếu tố cơ bản .

2. Tránh trộn lẫn quan hệ hôn nhân và quan hệ công ty để đi tới tước quyền cổ đông

Luật Doanh nghiệp 1999, Luật Doanh nghiệp 2004, Luật Doanh nghiệp 2014 đã khắc phục được điểm vênh này. Điểm d khoản 1 Điều 114 Luật Doanh nghiệp 2014 ghi nhận rất rõ ràng quyền tự do chuyển nhượng ủy quyền CP của cổ đông : “ Tự do chuyển nhượng ủy quyền CP của mình cho người khác, trừ trường hợp lao lý tại khoản 3 Điều 119 và khoản 1 Điều 126 của Luật này ” .
Như vậy, dù là vợ hay chồng thì với tư cách cổ đông họ có quyền chuyển nhượng ủy quyền hay không chuyển nhượng ủy quyền, chuyển nhượng ủy quyền cho bất kể ai, trừ khi họ là cổ đông sáng lập của công ty xây dựng chưa đầy ba năm ( bị hạn chế chuyển nhượng ủy quyền theo khoản 3 Điều 119 ) hoặc bản thân CP mà họ nắm giữ ghi rõ về việc bị hạn chế chuyển nhượng ủy quyền này ( khoản 1 Điều 126 ) .
Tương tự như vậy, Điều 114 Luật Doanh nghiệp 2014 cũng bảo vệ quyền tham gia, phát biểu tại Đại hội đồng Cổ đông, quyền đề cử người vào Hội đồng Quản trị và Ban Kiểm soát …
Trong hàng loạt mạng lưới hệ thống pháp lý Nước Ta không có một lao lý nào được cho phép tổ chức triển khai hay cá thể nào tước bỏ, hạn chế quyền của cổ đông với nguyên do họ là vợ, chồng của cổ đông khác, hay vợ chồng của người quản lý và điều hành công ty .
Quan hệ hôn nhân gia đình, quan hệ giữa những cổ đông, việc quản trị công ty là những câu truyện khác nhau ; một bên được kiểm soát và điều chỉnh bởi Luật Hôn nhân và Gia đình, một bên được kiểm soát và điều chỉnh bởi Luật Doanh nghiệp 2014. Bởi vậy, không có lý việc trộn lẫn việc giải quyết và xử lý ly hôn giữa vợ chồng với việc giải quyết và xử lý mối quan hệ giữa hai cổ đông, giữa cổ đông với cỗ máy quản trị công ty, giữa cổ đông với người điều hành quản lý, quản trị công ty. Việc trộn lẫn này, sẽ dẫn tới việc gộp quan hôn nhân gia đình thành quan hệ cổ động, biến việc mái ấm gia đình thành việc của công ty ; không còn thừa nhận tính sống sót độc lập của pháp nhân ( công ty ) nữa .
Bản thân công ty, với tư cách là một pháp nhân, nó có số phận độc lập với những cổ đông của nó, với người quản lý và điều hành, người quản trị nó và càng độc lập với quan hệ hôn nhân gia đình của những cổ đông của nó. Theo quan điểm của tác giả, những nhu yếu độc lập này cần được tách ra thành hai vụ kiện, giải quyết và xử lý trong hai vụ án khác nhau .

3. Công ty, tài sản và sản nghiệp của công ty

Mặc dầu nội dung của Luật Doanh nghiệp 2014 được soạn thảo khá ngặt nghèo, tuy nhiên quy trình Việt hóa mạng lưới hệ thống thuật ngữ pháp lý diễn đạt những thiết chế, tương tác giữa những bộ phận cấu thành nên công ty bị “ nôm na hóa ”, cùng với truyền thống lịch sử 50 năm tư duy pháp lý của thời kỳ bao cấp, không ghi nhận quyền sở hữu trí tuệ, nên đã “ vật thể hóa ” những loại gia tài dưới ảnh hưởng tác động của truyền thống cuội nguồn luật châu Âu lục địa gây nên thiếu vắng định nghĩa về sản nghiệp của doanh nghiệp, khiến cho công chúng thường nhẫm lẫn giữa gia tài của công ty và sản nghiệp của công ty. Điều này khiến cho nhiều người không biết cổ đông đang chiếm hữu cái gì ; thậm chí còn thương nhân võ sư Nguyễn Hữu Khai do nhầm lẫn giữa gia tài thuộc chiếm hữu của mình ( với tư cách chủ sở hữu Công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Đông Nam dược Bảo Long ) và gia tài thuộc chiếm hữu của Công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Đông Nam dược Bảo Long nên đã bị khởi tố và phạt tù tội “ chiếm giữ trái phép gia tài ” [ 3 ] .
Tài sản của công ty, doanh nghiệp nói chung là tổng thể những gì thuộc về chiếm hữu hiện có của doanh nghiệp gồm có những quyền sở hữu trí tuệ, gia tài hữu hình như đất đai, nhà xưởng … của doanh nghiệp và một phần của nó được phản ánh trong báo cáo giải trình kinh tế tài chính của doanh nghiệp .
Sản nghiệp hay còn gọi là giá trị vốn hóa của công ty, doanh nghiệp nói chung gồm có gia tài của doanh nghiệp cùng với những giá trị tiềm tàng khác, như lợi thế cạnh tranh đối đầu, công nghệ tiên tiến, độc quyền tự nhiên, kiện tụng, năng lực sinh lợi trong tương lai ( những chỉ số EBITDA, ROE, ROA … đóng vai trò quan trọng để nhìn nhận sản nghiệp ). Ví dụ Tesla là một công ty được xây dựng vào năm 2003 và từ đó đến nay chưa khi nào có lãi, riêng trong năm 2019 Tesla thua lỗ hơn 1 tỷ USD [ 4 ], nhưng những nhà đầu tư vẫn định giá “ sản nghiệp ” của Tesla ở mức xung quanh 59 tỷ USD [ 5 ]. Ở Nước Ta, đôi lúc việc con gái một quan chức nhận chuyển nhượng ủy quyền CP, tuy không góp phần thêm một đồng vốn nào, nhưng cũng hoàn toàn có thể đẩy giá trị “ sản nghiệp ” của công ty tăng lên chóng mặt ; ngược lại khi chính trị gia dính vào lao lý thì “ sản nghiệp ” của công ty con cháu họ cũng lao dốc, mặc dầu báo cáo giải trình kinh tế tài chính và gia tài công ty không có gì đổi khác .
Bản thân công ty là một pháp nhân, không phải là một gia tài. Nên cách nói chủ sở hữu công ty hay “ mua và bán công ty ” là một cách nói nôm na, nhưng dễ dẫn tới cách hiểu công ty là một gia tài. Và từ cách hiểu không đúng này, có người tận dụng sự nhầm lẫn này của công chúng để lý giải công ty là một gia tài thuộc chiếm hữu chung không hề phân loại .

Người góp vốn, cổ đông, chủ sở hữu sở hữu phần quyền tài sản tương ứng với sản nghiệp của công ty, doanh nghiệp nói chung. Và với bản chất này thì “sản nghiệp” là một tập hợp tài sản (theo nghĩa rộng của khoản 1 Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015) hoàn toàn có thể phân chia; tách thành từng phần và chuyển nhượng một cách bình thường trên thị trường chứng khoán hay qua các giao dịch thoả thuận trực tiếp; khi việc chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp vượt quá một ngưỡng nhất định khiến cho quyền kiểm soát doanh nghiệp thuộc về bên mua thì báo chí thường gọi là giao dịch M&A. “Sản nghiệp” không phải là vật hữu hình, nên không đặt ra vấn đề chia được hay không chia được theo Điều 111 Bộ luật Dân sự 2015. Và trong thực tiễn giao dịch chứng khoán, chuyển nhượng cổ phần, chuyển nhượng phần vốn góp, người ta đã ứng xử với phần phần sản nghiệp được chuyển giao này như là một loại “quyền tài sản khác” theo Điều 115 Bộ luật Dân sự 2015. Và theo khoản 1 Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015, thì “quyền tài sản khác” này cũng là một loại tài sản.

Xem thêm: Hồ sơ thành lập công ty/doanh nghiệp【++Full Biểu Mẫu++】

Điều 209 Bộ luật Dân sự năm ngoái phân loại và nêu đặc thù của chiếm hữu chung theo phần như sau : “ Sở hữu chung theo phần là chiếm hữu chung mà trong đó phần quyền sở hữu của mỗi chủ sở hữu được xác lập so với gia tài chung ” .
Như vậy những cổ đông, thành viên góp vốn, chủ sở hữu công ty sẽ là hội đồng cùng chiếm hữu thì hàng loạt khối “ sản nghiệp ” theo quy mô hình thức chiếm hữu chung theo phần. Điều này là không hề phủ nhận, bởi trong điều lệ, sổ cổ đông của mỗi công ty đều ghi rất rõ về tỷ suất vốn góp, tỷ suất CP và nguyên tắc định biểu quyết quan hệ chiếm hữu chung theo phần này .
Riêng so với mô hình công ty CP thì điểm a khoản 1 Điều 110 Luật Doanh nghiệp 2014 ghi rất rõ về năng lực “ xác lập phần quyền của mỗi chủ sở hữu ” bằng khái niệm CP : “ Vốn điều lệ được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là CP ” .

4. Quyền tài sản và quyền tự do hợp đồng

Như vậy, việc xác lập CP là “ vật không chia được ”, phải trị giá bằng tiền để chia là trái với Điều 110 Luật Doanh nghiệp 2014, trái với Điều 209 Bộ luật Dân sự năm ngoái .
Trong mạng lưới hệ thống pháp lý Nước Ta, ghi nhận ba trường hợp chuyển nhượng ủy quyền bắt buộc : ( a ) Trường hợp bị trưng mua vì quyền lợi công cộng ; ( b ) Buộc chuyển nhượng ủy quyền quyền khai thác bằng bản quyền sáng tạo ( chuyển nhượng ủy quyền li – xăng bắt buộc ) để bảo vệ quyền lợi công công ( quyền thụ hưởng y tế giá rẻ từ sáng tạo thuốc, sự tăng trưởng của nền công nghiệp vương quốc từ patent độc quyền của một công ty ) ; ( c ) buộc chuyển nhượng ủy quyền để tạo lối đi, lối thoát nước mưa cho liền kề ( xuất phát từ quyền địa dịch ) .
Pháp luật Nước Ta không hề ghi nhận, việc vì quyền lợi của một công ty, vì nhu yếu quản trị nội bộ của một công ty, mà nhà nước hay tòa án nhân dân vô hiệu hóa quyền của cổ đông, của đại hội đồng cổ đông để can thiệp vào việc quản trị nội bộ của công ty. Pháp luật Nước Ta càng không ghi nhận nguyên do vì quan hệ hôn nhân gia đình mà tước đi quyền tự do “ chuyển nhượng ủy quyền CP ” của cổ đông, để đi đến đơn phương áp đặt “ trị giá bằng tiền ” để buộc cổ đông A phải chuyển nhượng ủy quyền CP cho cổ đông B. Hành động này đi ngược với quyền tự do hợp đồng, quyền tự do kinh doanh thương mại, quyền tự do tư hữu vốn là quyền con người và đã được Hiến pháp Nước Ta 2013 ghi nhận rất rõ ràng, trang trọng .

1. Bài viết hay, nhưng rất tiếc Tác giả chưa làm rõ quan hệ pháp lý về gia tài giữa vợ chồng được pháp luật trong Luật HNGĐ, quan hệ pháp lý về gia tài giữa vợ chồng với người thứ ba ( trong đó có chủ thể kinh doanh thương mại ) theo pháp luật của Luật HNGĐ, Bộ luật dân sự, Luật doanh nghiệp, Luật Chứng khoán … Theo Điều 6 Luật HNGĐ năm 2014, lao lý của Bộ luật dân sự, Luật doanh nghiệp hay luật khác có tương quan chỉ được vận dụng với quan hệ hôn nhân gia đình và mái ấm gia đình trong trường hợp Luật HNGĐ không lao lý và Luật này đã có không ít những pháp luật về việc vợ chồng đưa gia tài vào kinh doanh thương mại. Tranh chấp pháp lý về chia gia tài trong kinh doanh thương mại giữa vợ chồng ông chủ Cafe Trung Nguyên khi ly hôn hoàn toàn có thể coi là một án lệ nổi bật về yếu tố này ? .
2. Tác giả nhận định và đánh giá : “ Trong hàng loạt mạng lưới hệ thống pháp lý Nước Ta không có một pháp luật nào được cho phép tổ chức triển khai hay cá thể nào tước bỏ, hạn chế quyền của cổ đông với nguyên do họ là vợ, chồng của cổ đông khác, hay vợ chồng của người quản lý và điều hành công ty ”. Nhận định này cần được xem xét, trong thực tiễn Nước Ta có không ít lao lý gián tiếp hoặc trực tiếp tương quan yếu tố này, ví dụ : BLDS pháp luật, người đại diện thay mặt không hề thanh toán giao dịch với chính mình hoặc với người mình là người đại diện thay mặt ; Luật doanh nghiệp lao lý, Hội đồng thành viên … hoàn toàn có thể bác bỏ thanh toán giao dịch giữa công ty với vợ, chồng của người đại diện thay mặt theo pháp lý của công ty …

Civillawinfor

Chú thích:

1. Acemoglu và Robinson ( 2012 ), Why Nations Fail : The Origins of Power, Prosperity, and Poverty, Crown Business Publishing House, tr. 154 .
2. https://vietnamnet.vn/vn/tuanvietnam/dua-ho-kinh-doanh-vao-luat-doanh-nghiep-de-lam-gi-591431.html
3. https://www.nguoiduatin.vn/toan-canh-vu-chu-tich-tap-doan-bao-long-bi-batnguyen-mau-nhan-vat-chinh-phim-duong-doi-va-ly-do-bi-khoi-to-bat-tam-giam-a86401.html
4. https://techtalk.vn/tesla-thua-lo-hon-1-ty-usd-trong-nam-2019-giam-doc-cong-nghe-tu-chuc.html
5. https://news.zing.vn/9-dai-gia-cong-nghe-ty-usd-lien-tuc-thua-lo-va-dot-tien-nha-dau-tu-post1018626.html

SOURCE: TẠP CHÍ TÒA ÁN ĐIỆN TỬ

Trích dẫn từ: https://tapchitoaan.vn/bai-viet/phap-luat/tach-bach-quan-he-hon-nhan-va-quan-he-co-dong-bao-dam-quyen-tu-do-hop-dong-quyen-tu-do-kinh-doanh-quyen-tu-do-tu-huu.

Like this:

Like

Loading…

Xem thêm: Phân tích các nguyên tắc hoạt động của doanh nghiệp trong cơ chế thị trường và – Tài liệu text – Chia Sẻ Kiến Thức Điện Máy Việt Nam – Kiến Thức Cho Người lao Động Việt Nam

Related

Filed under : 1. Lý luận chung, 2. Chủ thể kinh doanh thương mại, 4. TRÁI QUYỀN, 5. Đầu tư, Quan he tai san, Quy định chung về vật quyền, Quyền sở hữu, thị trường sàn chứng khoán, Vật quyền khác |

Source: https://vh2.com.vn
Category : Doanh Nghiệp