Networks Business Online Việt Nam & International VH2

Một đời thẩm bình thơ Bác

Đăng ngày 02 August, 2023 bởi admin
Thơ của quản trị Hồ Chí Minh – Anh hùng giải phóng dân tộc bản địa, danh nhân văn hóa truyền thống quốc tế, một gia tài vô giá không riêng gì của quốc gia Nước Ta mà còn là của chung quả đât. Những bài thơ Người viết bằng chữ Hán, hay chữ Việt nội dung đơn giản và giản dị, gọn lợi, tụ ý, trong trẻo tâm hồn Việt, cao vợi nhân cách vĩ nhân, thấm đẫm tình yêu thương con người và đức quyết tử của nhà cách mạng vĩ đại. Đọc thơ Bác, ta gặp một tầm sâu rộng về tư tưởng, minh triết cội nguồn dân tộc bản địa, khát khao độc lập tự do cho quốc gia, cơm no áo mặc cho mỗi phận người. Cảm xúc thơ mênh mang, mọi những tầng lớp từ người lao động cần lao đến bậc trí giả đều đọc, hiểu, thấm, đồng cảm với những rung động của thi nhân. Có nhiều tên tuổi lớn trong giới văn sĩ đã trình làng, điều tra và nghiên cứu, phản hồi thơ Bác. Nhưng nhà lý luận phê bình văn học Lê Xuân Đức có một con đường riêng, hồn cảm riêng, lặng lẽ thẩm bình thơ Bác với những mày mò, phát hiện mới và có những góp phần đáng kể. Cảm thấu từ thơ Bác, những bài thẩm bình của Lê Xuân Đức bình dị, tinh xảo, sâu lắng, chỉ vài trang viết mà lột tả được vẻ đẹp ngọc sáng của thơ Người. Nhà thơ Hữu Thỉnh nhận xét “ Với Lê Xuân Đức việc thẩm bình không còn là việc cân chữ, cân câu mà là sống, là cảm, là hòa vào quốc tế nội tâm của tác giả ”. Lê Xuân Đức cần mẫn, quyết tâm dồn tâm sức, thời hạn đến những nơi Bác Hồ có thơ, lần tìm nguồn gốc những bài thơ của Bác, sưu tầm, tìm thêm những bài thơ còn lưu giữ ở những vùng đất trên con đường hoạt động giải trí cách mạng của Bác. Đến nay Lê Xuân Đức đã có trong tư liệu 181 bài thơ chữ Hán, trong đó có 133 bài và bài đề từ của ” Nhật ký trong tù ” và 47 bài ngoài ” Nhật ký trong tù ” và hơn 150 bài thơ tiếng Việt. Lê Xuân Đức đã đi nhiều nước Anh, Mỹ, Pháp, Thái-lan … để khám phá những bài thơ Bác viết ở đây. Ở Trung Quốc, ông đến nhiều nơi như Bắc Kinh, Nam Kinh, Hàng Châu, Quảng Châu Trung Quốc …, đến động Long Lâm – Tĩnh Tây đọc và chụp ảnh thơ Bác viết trên vách đá, đến núi Thất Tinh – Quế Lâm để hồi ức dáng hao gầy, nguy hiểm trên con đường hoạt động giải trí của Bác. Hai lần ông điền dã từ Tĩnh Tây đến Nam Ninh qua 30 địa điểm nhà tù mà Bác bị chính quyền sở tại Nước Trung Hoa dân quốc bắt giam, để tìm những chứng tích và sống trong tâm tưởng của ” Nhật ký trong tù “. Ông thân thương với những giáo sư người Trung Quốc : Hoàng Tranh Lương Viễn, Chúc Ngưỡng Tu, Phạm Hồng Quý … để bồi bổ thêm vốn từ Hán, hiểu thêm văn hóa truyền thống Nước Trung Hoa, hiểu tận gốc thể loại thơ Bác. Một tiến trình thao tác khoa học, biện chứng cả trên văn bản và cuộc sống một bài thơ.

Lê Xuân Đức say mê đọc, ngẫm, cảm, thẩm bình thơ Bác không phải 40 năm mà lâu hơn từ thuở còn sinh viên. Ông kể: “Năm 1960 tôi là sinh viên khoa Văn Đại học Tổng hợp Hà Nội. Khi tập thơ “Nhật ký trong tù” xuất bản, tôi mua và đọc ngay, đọc say mê. Tôi thấy tập thơ này có cái lạ, khác với những tập thơ của các chiến sĩ cách mạng…”. Đó là cái duyên, là tri ân của người làm lý luận phê bình, với nhà thơ.

Chúng ta hãy cùng đọc một số bài trong “Thẩm bình thơ chữ Hán Hồ Chí Minh” để thấy tính nhân văn, duy lý, duy mỹ, duy cảm của nhà lý luận phê bình Lê Xuân Đức. Bài “Lên núi” thể hiện chí khí người chiến sĩ cách mạng: “Ngẩng đầu mặt trời đỏ/ Bên suối một nhành mai”. Lê Xuân Đức viết bình giản đơn mà thâm thúy: “Cảm hứng đăng cao và viết về “Lên núi” trong thơ đông tây kim cổ không phải là hiếm. Nhưng ngắn gọn, hàm súc mà nói được cái lớn lao, cứng cỏi, cái thanh tú như bài “Thướng sơn” của Bác Hồ quả là không nhiều, nếu không muốn nói chỉ một vài”.

Bài Đề từ tập “Nhật ký trong tù” là tuyên ngôn và tự răn mình của Bác: “Muốn lên sự nghiệp lớn/ Tinh thần càng phải cao”. Lê Xuân Đức kiệm lời bình mà tụ gom bản chất con người thi nhân “Bài Đề từ là bài thơ của ý chí, bài thơ của tự do, bài thơ của tinh thần”.

Đề tài về “ Mây gió trăng hoa tuyết núi sông ” vào thơ của bao thi sĩ. Với trăng trong ” Nhật ký trong tù ” của Bác Hồ, là trăng của người cách mạng ở chốn lao tù khác trăng ở lầu son, gác tía của Lý Bạch, khác trăng ao tù lặng lẽo của Nguyễn Khuyến. Bài “ Ngắm trăng ” đẹp về tâm thế, mới về cảm hứng, hòa hợp giữa con người và vạn vật thiên nhiên. “ Người ngắm trăng soi ngoài hành lang cửa số / Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ ”. Lê Xuân Đức soi chiếu được hồn vía của Người thơ và trăng : “ Thật giật mình mê hoặc biết bao, phải là cảnh ấy, đêm ấy, người ấy lên đến đỉnh điểm của sự thanh khiết, phóng khoáng nên lần tiên phong Bác Hồ tự thể hiện, tự nhận mình là thi gia – nhà thơ ”. Người làm thơ như Bác là bậc trí tài. Người thẩm bình thơ Lê Xuân Đức là người mê cảm, tri ân. Cảm yêu, thẩm bình dăm bài đã khó, cảm yêu, thẩm bình hàng trăm bài của một tác giả thì khó vạn lần, phải có tấm lòng kính yêu vô hạn với Bác Hồ ra làm sao, Lê Xuân Đức mới vượt qua được những thử thách của việc làm phê bình văn chương. Tôi miên man lật mở những trang thẩm bình như đang được tác giả Lê Xuân Đức dẫn dắt chiêm ngưỡng và thưởng thức một khu vui chơi giải trí công viên đầy hương sắc. Đây là vườn hồng sắc đỏ mầu cờ quốc gia, đây là hàng hoa cúc vàng bình dị ngời ngời ngôi sao 5 cánh dẫn lối, giàn hoa tím mỏng mảnh thủy chung, hồ sen nhỏ yên bình, tinh khiết, thảm cỏ xanh mềm nâng đỡ những cánh lá rơi. Tôi đi trong mê cảm thanh tao hồn cõi, vững tin tâm thế quốc gia, dân tộc bản địa, lãnh tụ mến yêu. Cặm cụi trên bàn phím, trang giấy tinh lọc câu chữ để lột tả hết cái thần của thơ Bác. Từ năm 2002 đến nay, ông đã xuất bản 15 khu công trình về thơ Bác Hồ, tập nào cũng sang chảnh như tấm lòng tác giả và nhà làm sách .

Đó là những kỷ niệm tròn đầy của một nhà giáo, một nhà văn, nhà hoạt động giải trí xã hội. Còn gì ở cuộc sống, nếu phía sau ta, phía trước ta, không có niềm mê hồn khao khát về điều thiện, cái chân, cái mỹ cho quốc tế này. Công việc thẩm bình thơ Bác Hồ đã là lẽ sống của nhà giáo – nhà lý luận phê bình Lê Xuân Đức. Tôi xin mượn lời san sẻ của giáo sư Phong Lê, nguyên Viện trưởng Viện văn học Nước Ta thay cho lời kết : “ Những việc làm đó tôi nghĩ là không khi nào cạn hết nguồn hứng thú, bởi tôi tin nhà văn Lê Xuân Đức cũng như tôi, tất cả chúng ta đều có chung một ý nghĩ : Văn thơ Hồ Chí Minh – quốc tế không cùng cho những tò mò ”.

Source: https://vh2.com.vn
Category : Đánh Giá