Top 30 Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa

Tổng hợp trên 30 bài văn Phân tích, nhìn nhận một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa hay nhất với dàn ý cụ thể giúp học viên có thêm tài liệu tìm hiểu thêm để viết văn hay hơn .

Top 30 Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa

Quảng cáo

Bạn đang đọc: Top 30 Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa

Đề bài: Hãy viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của bài thơ Bếp lửa (Bằng Việt).

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 1

Nhà thơ Bằng Việt trong những năm tháng học tập xa nhà vẫn da diết nhớ quê nhà, với khói bếp lửa cay nồng hun nhòe mắt, cùng người bà tần tảo sớm hôm nuôi dạy cháu. Tất cả những kí ức đẹp tươi của tuổi thơ đó đã được tác giả dồn nén trong từng câu chữ qua bài thơ Bếp lửa .
Bếp lửa là bài thơ được in trong tập thơ Hương cây, bếp lửa, in chung cùng nhà thơ Lưu Quang Vũ. Có thể nói Bếp lửa là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Bằng Việt. Ông sáng tác bài thơ này vào năm 1963, khi đang học tập tại Liên Xô .
Mở đầu bài thơ là hình ảnh ngọn lửa bập bùng cháy, ngọn lửa thực mà cũng chất chứa biết bao ý nghĩa :
“ Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa ”

Quảng cáo

Một khung cảnh đơn sơ mà rất là quen thuộc hiện lên trước mắt người đọc. Ngọn lửa cháy bập bùng kia gợi nhắc biết bao nhớ thương, lòng biết ơn của người cháu xa xứ so với bà. Hai từ “ ấp iu ” gợi lên hình ảnh đôi bàn tay tảo tần của bà ngày ngày nhen nhóm ngọn lửa, thức khuya dậy sớm chăm cho cháu từng miếng ăn giấc ngủ. Và để từ đó trong cháu vỡ òa cảm hứng thương mến bà vô tận :
“ Cháu thương bà biết mấy nắng mưa ”
Để rồi sau đó, biết bao kỉ niệm ùa về trong lòng nhà thơ, đó là những kỉ niệm mà tác giả chẳng thể quên. Về một nạn đói kinh khủng đã cướp đi sinh mạng biết bao dân cư Nước Ta :
“ Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ”

Quảng cáo

Khi mà hàng loạt người chết đói, thì bà vẫn kiên cường, tần tảo sớm hôm, cho cháu củ khoai, mót từng củ sắn, dành trọn miếng ăn cho đứa cháu vượt qua cơn đói cồn cào. Nỗi ám ảnh đó vẫn lần sâu trong tâm chí tác giả, cái đói ghê rợn ấy, mà giờ chỉ cần nghĩ lại sống mũi cháu đã cay. Cái cay ấy không riêng gì là mùi khói, mà cái cay ấy còn là những giọt nước mắt thương xót cho những nỗi cơ cực, khó khăn vất vả mà bà phải trải qua, là giọt nước mắt tri ân với tấm lòng bà dành cho cháu. Chỉ cần có bà thì mọi giông bão ngoài kia bà cũng chở che để vượt qua, bảo vệ cho cháu .
Tám năm xa cha mẹ, Bằng Việt sống cùng bà, cũng là tám năm bà bên cháu bảo ban, nuôi dạy cháu nên người :
“ Mẹ cùng cha công tác làm việc bận không về ,
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe ,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc ,
Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà ,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ? ”

Quảng cáo

Câu thơ mà thực như là lời kể lời giãi bày của tác giả, nhưng cũng chỉ cần có vậy thôi đã nói lên tấm lòng, sự tận tụy của bà so với cháu. Bà đã trở thành người cha, người mẹ dạy cháu khôn lớn, nên người. Cấu trúc “ ba-cháu ” cho thấy sự gắn bó khăng khít giữa. Nếu không có bà ở bên có lẽ rằng cũng sẽ không có cháu thành công xuất sắc, nên người của thời gian hiện tại. Tác giả đã dồn hết lòng kính yêu, sự tôn trọng dành cho người bà của mình .
Sang đến khổ thơ tiếp theo, khung cảnh cuộc chiến tranh trở nên kinh khủng hơn, khi giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi, để trơ trọi lại chỉ là những mảnh tro tàn. Nhưng bà không khuỵu ngã, mà vẫn vô cùng kiên cường, dưới sự giúp sức của hàng xóm dựng lại túp lều tranh cho hai bà cháu có chỗ trú mưa trú nắng. Không chỉ vậy, sợ những con công tác làm việc ngoài chiến tuyến lo ngại, bà còn dặn trước Bằng Việt : “ Bố ở chiến khu bố còn việc bố / Mày có viết thư chớ kể này kể nọ / Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ”. Những lời dặn dò ấy đã nói lên hết tấm lòng hi sinh cao quý của bà mẹ Nước Ta anh hùng .
Không chỉ chăm sóc, bảo ban cháu, bà còn nhóm lên trong cháu những tình cảm thiêng liêng đẹp tươi :
“ Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm ,
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi ,
Nhóm niềm xôi gạo mới, sẻ chung vui ,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ …
Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa ! ”
Khổ thơ với điệp từ nhóm vang lên bốn lần, đã tạo nên một khung cảnh thiêng liêng, ấm cúng và đầy tình yêu thương. Bếp lửa ấy dạy cháu biết san sẻ, yêu thương những người xung quanh, bếp lửa ấy giúp cháu sống có mơ ước, khát vọng, vun đắp mơ ước cho cháu. Cũng vì thế, mà Bằng Việt phải tốt lên : “ Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa ”. để chứng minh và khẳng định ý nghĩa vai trò của bếp lửa, hay chính của bà so với cuộc sống mình. Để rồi ngọn lửa của hơi ấm tình thương theo cháu đi muôn ngả, giúp cháu vươn đến thành công xuất sắc trong bước đường tương lai. Dù đã đi xa, đến những nơi đẹp tươi, đời sống sung túc nhưng cháu vẫn không khi nào quên hình ảnh bà, và vẫn tự nhắc nhở bản thân :
Nhưng vẫn chẳng khi nào quên nhắc nhở :
“ – Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa ? ”
Câu hỏi kết lại bài thơ như một lời nhắc nhở khắc khoải, khiến người đọc lưu giữ lại ấn tượng sâu đậm. Bằng ngôn từ mộc mạc, giản dị và đơn giản và tràn trề xúc cảm Bằng Việt đã bày tỏ tấm lòng biết ơn thâm thúy so với bà. Đồng thời với bài thơ này cũng gửi gắm thông điệp về ý nghĩa tầm quan trọng của mái ấm gia đình so với mỗi người. Chúng ta phải nâng niu, trân trọng tình cảm thiêng liêng, cao quý ấy .

Dàn ý Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa

a. Mở bài:

– Giới thiệu về tác giả, tác phẩm :
+ Bằng Việt thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong trào lưu kháng chiến chống Mỹ. Thơ ông trong trẻo, mềm mịn và mượt mà, khai thác những kỉ niệm đẹp và tham vọng tuổi trẻ
+ Bài thơ “ Bếp lửa ” được sáng tác năm 1963 khi tác giả là du học sinh Liên Xô
Chủ đề bài thơ gợi lại những kỉ niệm về người bà và tình bà cháu thâm thúy, thấm thía

b. Thân bài:

* Những kỉ niệm tuổi thơ và tình bà cháu
– Dòng hồi tưởng về bà bắt nguồn từ hình ảnh bếp lửa
+ Bếp lửa “ chờn vờn sương sớm ” – bếp lửa thực
+ Bếp lửa “ ấp iu nồng đượm ” diễn đạt sự dịu dàng êm ả, ấm áo, kiên trì của người nhóm lửa
+ Biện pháp điệp từ ( điệp từ “ bếp lửa ” ) gợi lên hình ảnh sôi động lộng lẫy nhưng rất là quen thuộc thân mật với người cháu
→ Hình ảnh bếp lửa làm trỗi dậy dòng kí ức về bà và tuổi thơ
– Kỉ niệm về tuổi thơ nhiều khó khăn, thiếu thốn
+ “ Đói mòn đói mỏi ” người cháu thấy ám ảnh bởi nạn đói và quá khứ đau thương của dân tộc bản địa
+ Ấn tượng về khói bếp hun nhèm mắt cháu để khi nghĩ lại “ sống mũi còn cay ”
+ Dòng hồi tưởng, kỉ niệm gắn với âm thanh tiếng tu hú của chốn đồng nội : tiếng tu hú được nhắc tới 5 lần trong bài khi thảng thốt, lúc khắc khoải, mơ hồ toàn bộ để gợi lên khoảng trống bát ngát, bát ngát, buồn vắng đến lạnh nhạt
+ Tâm trạng của cháu do đó cũng tha thiết, mãnh liệt hơn bởi sự đùm bọc, che chở của bà
– Tuổi thơ khó khăn vất vả gian nan nhưng cháu được mà yêu thương, che chở
+ “ bà dạy ”, bà chăm ” bộc lộ sâu đậm tấm lòng nhân hậu, tình yêu thương vô bờ và sự chăm chút của bà so với cháu
+ Ngay cả trong gian khó, nguy hiểm của cuộc chiến tranh bà vẫn vững vàng – phẩm chất cao quý của những người mẹ Nước Ta anh hùng ( Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh )
→ Qua dòng hồi tưởng về bà, những dòng xúc cảm của nhân vật trữ tình chính là sự phối hợp, xen kẽ thuần thục giữa những yếu tố miêu tả, biểu cảm, tự sự, nỗi nhớ của người cháu biểu lộ tình yêu thương vô hạn so với bà
* Những suy ngẫm chiêm nghiệm về cuộc sống của bà cũng như hình tượng bếp lửa
– Suy ngẫm về cuộc sống bà
– Từ những kỉ niệm, hình ảnh bếp lửa luôn gắn với hình ảnh người bà
+ Hình ảnh bếp lửa kết tinh trong hình ảnh ngọn lửa : ngọn lửa của tình yêu thương, sự quyết tử luôn ủ sẵn trong lòng bà để làm sáng lên kỳ vọng, ý chí
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng
+ Điệp ngữ “ một ngọn lửa ” nhấn mạnh vấn đề tình yêu thương ấm cúng bà dành cho cháu, người bà nhen nhóm những điều thiện lương tốt đẹp so với cháu
→ Hình ảnh người bà trong lòng cháu là người thắp lửa, giữ lửa và truyền lửa, truyền niềm tin, sức sống tới thế hệ tương lai
– Sự tần tảo, hi sinh của bà bộc lộ : “ Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa ” : sự chiêm nghiệm của cháu về cuộc sống bà
+ Cuộc đời bà đầy những khó khăn, khó khăn vất vả, lận đận trải qua nắng mưa tưởng như không khi nào dứt
+ Điệp từ “ nhóm ” lặp lại bốn lần : người bà đã nhóm lên, khơi dậy những yêu thương, ký ức và giá trị sống tốt đẹp trong lòng người cháu
– Hình ảnh bếp lửa kết tinh thành hình ảnh ngọn lửa chất chứa niềm tin, kỳ vọng của bà
+ Người cháu như phát hiện ra điều kỳ diệu giữa đời sống đời thường “ Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa ” : người cháu thấm nhuần được tình yêu thương và đức hi sinh của bà
* Nỗi nhớ khắc khoải, khôn nguôi về người bà
+ Lời tự bạch của đứa cháu khi trưởng thành, xa quê nhà : người cháu vẫn cảm thấy ấm cúng bởi tình yêu thương vô bờ của bà
+ Kết thúc bài thơ tác giả tự vấn “ Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ? ” : niềm tin dai dẳng, nỗi nhớ luôn thường trực trong lòng người cháu

c. Kết bài:

Tác giả rất thành công xuất sắc trong việc phát minh sáng tạo ra hình tượng mang ý nghĩa thực, mang ý nghĩa hình tượng : bếp lửa
– Kết hợp miêu tả, biểu cảm, tự sự tương thích với dòng hồi tưởng và tình cảm của cháu
– Bài thơ tiềm ẩn triết lý, ý nghĩa thầm kín : những điều thân thiện của tuổi thơ của mỗi người đều có sức tỏa sáng, nâng đỡ con người trên hành trình dài cuộc sống, tình yêu thương và lòng biết ơn chính là bộc lộ đơn cử của tình yêu thương, quê nhà

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 2

Văn học sinh ra giữa những buồn vui của loài người và sẽ làm bạn với con người cho đến ngày tận thế. Mỗi tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ chân chính giống như thứ khí giới thanh cao mà đắc lực mà tất cả chúng ta có để biến hóa quốc tế giả dối và gian ác, vừa làm cho lòng người trong sáng và đa dạng chủng loại hơn. Văn chương trao truyền những tình cảm, xúc cảm tươi đẹp, trong trẻo cho tâm hồn con người hướng đến vẻ đẹp của chân thiện mĩ. Chính do đó mà văn chương giống như suối nguồn lai tạo sự sống cho tâm hồn mỗi người. Những trang văn câu thơ bồi đắp thêm cho ta những tình cảm ta sẵn có và làm giàu thêm những tình cảm ta chưa có. Bài thơ Bếp Lửa của Bằng Việt là một bài thơ như vậy. Cũng viết về những tình cảm muôn thuở của loài người đó là tình bà cháu, tình yêu quê nhà, quốc gia ta đã gặp trong thơ ca dân gian, trong những trang văn tuyệt đẹp của Hoàng Phủ Ngọc Tường về dòng sông quê nhà, những câu hát và cảnh xứ non sông, những câu tục ngữ về tình bà cháu thiêng liêng : “ Ngó lên lạt luộc mái nhà / Bao nhiêu lạt luộc nhớ ông bà bấy nhiêu. ” Nhưng tìm đến những câu thơ của Bằng Việt không hiểu sao vẫn rung động hồn ta bởi những nỗi do dự riêng, vẫn ám ảnh và đầy dư ba về sự hi sinh của người bà tần tảo và tình cháu yêu bà .
Bằng Việt khởi đầu làm thơ từ những năm 60 của thế kỉ XX. Ông là nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Thơ ông toát lên vẻ đẹp trong sáng mượt mà “ như những bức tranh lụa ” ; rất đằm thắm và thâm thúy khi viết về những kỉ niệm tuổi ấu thơ, tuổi học trò, tình cảm mái ấm gia đình và “ Bếp lửa cũng không là bài thơ ngoại lệ. Tác phẩm được sáng tác năm 1963, khi tác giả đang là sinh viên ngành luật bên Liên Xô, là tập thơ đầu tay của Bằng Việt, sau được đưa vào tuyển tập “ Hương cây – Bếp lửa ” cùng với Lưu Quang Vũ .
Mạch xúc cảm của bài thơ đi từ hồi tưởng đến hiện tại, từ kỉ niệm đến suy ngẫm. Điều đó được gợi ra qua hình ảnh bếp lửa quê nhà và hình ảnh người bà. Từ đó mà người cháu ( chính là Bằng Việt ) thể hiện nỗi nhớ về những kỉ niệm thời ấu thơ và được sống trong sự yêu thương, chăm nom của bà. Đồng thời biểu lộ niềm biết ơn, sự kính trọng của người cháu so với người bà, so với mái ấm gia đình, so với quê nhà, quốc gia .
Trước hết là hình ảnh “ bếp lửa ” – nơi khơi nguồn xúc cảm nỗi nhớ, hồi tưởng về người bà kính yêu. Ở phương xa, người cháu luôn hướng về quê nhà, nơi có mái ấm gia đình, có người thân yêu, có bà và có cả những kỉ niệm ầu ơ khi còn nhỏ. Và dòng cảm hứng hồi tưởng ấy được khởi đầu từ hình ảnh “ bếp lửa ” yêu thương :

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.”

Hình ảnh bếp lửa “ chờn vờn sương sớm ” giàu đặc thù tả thực, gợi lên hình ảnh một bếp lửa ẩn hiện bập bùng cháy trong làn sương khói của buổi sớm mai. Những đốm than hồng đỏ rực nồng đượm sự ấp ủ, được nhóm lên bởi bàn tay êm ả dịu dàng, cần mẫn, khôn khéo và tấm lòng chi chút của người bà. Đồng thời, cái bếp lửa ấy cũng chờn vờn trong tâm lý, trong nỗi nhớ ám ảnh của nhà thơ, ấp ui, trân trọng và giữ gìn. Từ đó thức tỉnh dòng hồi tưởng nhớ thương của người cháu về người bà – người nhóm lửa trong mỗi buổi sớm mai :
“ Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. ”
Cụm từ “ biết mấy nắng mưa ” gợi tả sự siêng năng, chịu khó, khó khăn vất vả, giàu đức hi sinh của người bà. “ Thương ” là tình cảm chân thành, xuất phát từ trái tim giàu tình yêu thương, sự san sẻ và bao hàm cả sự kính trọng, niềm biết ơn thâm thúy, cùng nỗi nhớ khôn nguôi của người cháu dành cho bà của mình .
Như vậy, với ba câu thơ khởi đầu tác phẩm, Bằng Việt đã biểu lộ tình cảm nỗi nhớ da diết của mình về bếp lửa quê nhà và người bà thân yêu. Có thể coi đây là khúc dạo đầu viết về nỗi nhớ. Từ đó khuynh hướng cảm hứng cho toàn bài. Bài thơ sẽ là lời tâm tư nguyện vọng, nỗi nhớ của người cháu về bếp lửa, về người bà và cả những kỉ niệm buồn vui khi còn bên cạnh bà .
Nhắc đến tuổi thơ, có lẽ rằng trong mỗi tất cả chúng ta luôn thường trực nghĩ tới những năm tháng hồn nhiên, tinh khôi, trong trẻo khi được sống trong sự đủ đầy cả về vật chất và tình cảm yêu thương của cha mẹ, người thân trong gia đình. Nhưng với những thế hệ như lớp nhà thơ Bằng Việt thì điều đó làm thế nào có được khi họ phải sống trong những năm tháng bom rơi đạn lạc cuộc chiến tranh, sự sống và cái chết chỉ trong gang tấc. Vì thế, khi nhớ về thời ấu thơ, những kỉ niệm trong kí ức như một thước phim quay chậm lần lượt hiện về trong tâm lý của Bằng Việt với biết bao nhiêu là sự thiệt thòi, gian nan, thiếu thốn, nhọc nhằn. Kỉ niệm tiên phong ấy là khi lên bốn tuổi :

“Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!”

Thành ngữ “ đói mòn đói mỏi ” gợi tả cái đói lê dài làm cho căng thẳng mệt mỏi, rã rời và kiệt sức. Vì thế, cái đói đã khiến cho ngựa cũng trở nên gầy rạc, hình ảnh người bố đánh xe chắc như đinh cũng khô héo, tiều tụy, xanh tươi … tổng thể đã khiến cho người đọc dâng lên một nỗi niềm xót xa khi nhớ tới nạn đói kinh khủng đến rợn người năm Ất Dậu 1945 năm nào. Khi ấy, cháu ở cùng bà và đã cùng bà nhóm lửa, khói bếp tỏa ra đã làm cho nhèm mắt, “ nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ”. Làn khói đã in đậm, in sâu trong tâm lý của người cháu hay đó chính là nỗi cơ cực, khó khăn vất vả của cái nghèo, cái đói, của cuộc chiến tranh loạn lạc trong tuổi ấu thơ của người cháu. Những câu thơ được viết lên bằng những tình cảm chân thực nên chan chứa nước mắt và sum sê làn khói. Giọng thơ trầm xuống thấm thía một nỗi buồn cơ cực đến xót xa khi dòng hoài niệm tuổi thơ dâng đầy trong lòng thi sĩ khiến “ sống mũi còn cay ” .
Tiếp đến là những dòng hoài niệm về tám năm ròng trong đời sống có cuộc chiến tranh sống bên bà :

“Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà
Bà hay kể những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?”

Âm thanh của tiếng chim tu hú quen thuộc ở chốn đồng quê mỗi độ hè về cứ vang vọng, réo rắc cuộn xoáy vào trong lòng của người con xa xứ. Âm thanh của tú hú kêu được tái hiện trong những cung bậc và cảnh huống khác nhau : khi thì từ cánh đồng xa vọng lại ( Tu hú kêu trên những cánh đồng xa ) gợi lên một khoảng trống to lớn, bát ngát và tĩnh mịch ; khi thì lại rộn lên khắc khoải, da diết khiến lòng người trỗi lại những hoài niệm xa xăm ( Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà / Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế ) ; khi thì lại gióng giả, kêu hoài đến khô khan, lạnh vắng trên những cánh đồng xa xôi, heo hút ( Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ) … Tiếng chim tu hú trở thành điệp khúc chủ âm của những dòng hoài niệm hồi tám tuổi, có tính năng khắc họa khoảng trống sống im re, heo hút, bát ngát ; lại vừa gieo vào lòng người đọc một nỗi buồn trống trải đến da diết, rợn ngợp. Tuy nhiên, tuổi thơ của người cháu vẫn thấm đẫm tình cảm yêu thương, đùm bọc nuôi nấng của người bà yêu quí. “ Mẹ và cha công tác làm việc bận không về ” và hai bà cháu lệ thuộc vào nhau. Bên bếp lửa, bà kể chuyện cho cháu nghe, bà bảo ban, dạy dỗ và chăm cháu học. Các động từ : “ bà bảo, bà dạy, bà chăm ” đã diễn đạt một cách thâm thúy và thấm thía tình yêu thương bát ngát, chăm chút của người bà dành cho người cháu. Vì thế, bà trở thành ngọn nguồn ấm cúng, vỗ về, nuôi nấng, chở che, giữ gìn tổ ấm mái ấm gia đình và bà là sự tích hợp thiêng liêng cao quí của tình cha, nghĩa mẹ, công thầy trong những chuyến đi xa bận công tác làm việc của cha mẹ. Cho nên, người cháu luôn ghi lòng tạc dạ đức công ơn trời bể ấy của bà : “ Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc ”. Chỉ một mình chữ “ thương ” thôi cũng đã đủ gói ghém tất thảy tình yêu thương, sự kính trọng và niềm biết ơn sâu nặng mà người cháu dành cho bà của mình .
Trong những năm quốc gia có cuộc chiến tranh, những khó khăn vất vả, ác liệt, biết bao nhiêu đau thương mất mát vẫn luôn in sâu trong tâm lý của người cháu. Và có một kỉ niệm trong hồi ức mà người cháu chẳng khi nào quên được dù đã lớn khôn :

“Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”

Nỗi khổ sở, đau đớn khi giặc giã kéo về làng tàn phá, thiêu hủy nhà cửa, xóm làng, bà vẫn bí mật chịu đựng, tự gắng gượng đứng lên chống đỡ nhờ sự đùm bọc, trợ giúp của dân làng. Bà không muốn người con ở chiến khu biết được việc ở nhà mà tác động ảnh hưởng đến việc làm trong quân ngũ. Đó phải chẳng là phẩm chất cao quí của những người mẹ Nước Ta anh hùng trong cuộc chiến tranh. Ta đọc ở đây sự hi sinh thầm lặng, cao quý và thiêng liêng của người bà, người mẹ ở hậu phương luôn muốn gánh vác cùng con cháu, cùng quốc gia để đánh đuổi giặc giã xâm lăng, đem lại khung trời tự do cho dân tộc bản địa. Lời dặn dò của người bà vẫn được cháu “ đinh ninh ” nhớ mãi trong lòng, được trích nguyên văn được nhắc lại trực tiếp khi người cháu viết thư cho bố càng cho thấy phẩm chất đáng quí biết bao của người bà. Vì thế, đến đây ta mới thấy được hết toàn bộ công lao to lớn của người mẹ Nước Ta so với cuộc kháng chiến chống quân xâm lược. Có được thắng lợi ấy không riêng gì là sự góp phần trực tiếp của những người lính trên mặt trận tiền tuyến mà còn có cả sự góp phần lớn lao của những người phụ nữ ở hậu phương .
Sau những đoạn thơ hồi tưởng về thời ấu thơ được sống cùng bên bà của mình, người cháu liên tục suy ngẫm, chiêm nghiệm về cuộc sống của bà qua hình ảnh bếp lửa :

“Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…”

Từ “ bếp lửa ” bài thơ đã gợi đến “ ngọn lửa ” với ý nghĩa trừu tượng và khái quát. Bếp lửa bà nhen lên trong mỗi buổi sớm mai và buổi chiều tà không đơn thuần chỉ bằng nguyên vật liệu của tự nhiên, mà cao hơn đã được tác giả nâng lên thành hình tượng cho tình yêu thương và niềm tin trong sáng, mãnh liệt. Điệp ngữ “ một ngọn lửa ” vừa có ý nghĩa nhấn mạnh vấn đề đến sự sống dai dẳng bất diệt của ngọn lửa ; lại vừa có ý nghĩa biểu lộ tình yêu thương mà người bà dành cho cháu. Ngọn lửa chính là hình ảnh khúc xạ cho tâm hồn, cho ý chí, nghị lực sống khác thường của người bà. Vì thế, bà không riêng gì là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người tiếp lửa, truyền lửa cho người cháu thân yêu. Đó là ngọn lửa của sự sống, niềm tin cho thế hệ tiếp nối đuôi nhau .
Từ suy ngẫm về vai trò của người bà trong đời sống, tác giả liên tục khẳng định chắc chắn phẩm chất cao quí của người bà : tần tảo, giàu đức hi sinh và giàu lòng nhân ái :

“Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!”

Cụm từ “ biết mấy nắng mưa ” gợi lên cuộc sống của người bà khó khăn vất vả, gian nan, lận đận nhưng vẫn sáng lên những phẩm chất thiêng liêng, cao quí của người phụ nữ Nước Ta. Điệp từ “ nhóm ” ( 4 lần ) gồm có rất nhiều nghĩa, nói lên ý nghĩa cao quý của việc làm mà bà vẫn làm mỗi sớm sớm, chiều chiều : Bà là người nhóm lửa và cũng là người giữ cho ngọn lửa luôn ấm nóng, tỏa sáng trong mỗi mái ấm gia đình. Từ “ ấp iu nồng đượm ” gợi tả việc làm nhóm bếp và ngọn lửa luôn đượm than hồng bởi bàn tay khôn khéo, cần mẫn, chi chút của bà. Bà nhóm bếp lửa mỗi sớm mai còn nhóm lên cả niềm yêu thương, sự san sẻ chung vui và tâm tình tuổi nhỏ của người cháu. Đến đây, hành vi nhóm lửa của bà đâu đơn thuần chỉ là hành vi nhóm bếp thường thì nữa mà cao hơn nó đã thành hình ảnh ẩn dụ biểu trưng cho ý nghĩa của việc làm nhóm lửa của bà. Qua hành vi nhóm lửa, bà muốn truyền lại cho người cháu hơi ấm của tình yêu, sự san sẻ với mọi người làng xóm xung quanh. Và cũng chính từ hình ảnh bếp lửa, bà đã gợi dậy cả những kí ức tuổi thơ trong lòng của người cháu để cháu luôn nhớ về nó và đó cũng chính là luôn khắc ghi nhớ tới cội nguồn quê nhà, quốc gia của dân tộc bản địa mình. Từ đó bếp lửa trở nên lạ mắt, thiêng liêng “ Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa ! ”. Từ cảm thán “ Ôi ” tích hợp với nghệ thuật và thẩm mỹ đảo ngữ bộc lộ sự kinh ngạc, ngỡ ngàng như phát hiện ra chân lí, điều kì diệu giữ cuộc sống bình dị. Bếp lửa và bà như hóa thân vào làm một, luôn rực cháy, bất tử thiêng liêng .
Khổ cuối bài thơ là lời bộc bạch chân thành của người cháu khi đã lớn khôn, trưởng thành. Dù cho khoảng cách về khoảng trống, thời hạn có xa xôi “ khói trăm tàu, lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả ” nhưng người cháu vẫn luôn khắc khoải trong lòng nỗi nhớ khôn nguôi về bà, về bếp lửa : “ Nhưng vẫn chẳng khi nào quên nhắc nhở / – Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ? … ”. Sự tương phản giữa quá khứ và hiện tại, giữa “ khói lửa ” của đời sống văn minh với bếp lửa bình dị, đơn sơ của bà đã cho thấy sức sống bất diệt của ngọn lửa mà bà nhóm lên trong mỗi sớm chiều luôn thường trực và sống mãi trong lòng của người cháu. Ngọn lửa ấy đã trở thành kỉ niệm của tuổi thơ về bà – một người truyền lửa, truyền sự sống, tình yêu thương và niềm tin “ dai dẳng ” bất diệt cho thế hệ tiếp nối. Chính do đó nhớ về bà là nhớ về bếp lửa, nhớ về cội nguồn dân tộc bản địa. Bài thơ khép lại bằng câu hỏi tu từ biểu lộ nỗi nhớ khôn nguôi và niềm hoài vọng xa xăm của người cháu luôn đau đau, thiết tha nhớ tới tuổi thơ, nhớ tới mái ấm gia đình, nhớ tới quê nhà, quốc gia .
Bài thơ “ Bếp lửa ” của Bằng Việt là một bài thơ dạt dào xúc cảm. Hình tượng bếp lửa được biểu lộ độc lạ qua giọng điệu tâm tình, thiết tha ; nhịp điệu thơ linh động ; phối hợp với lối trùng điệp được sử dụng biến hóa, khiến cho lời thơ với hình ảnh bếp lửa cứ tràn ra, dâng lên, mỗi lúc thêm nồng nàn, ấm nóng. Từ đó, khiến cho người đọc cảm thấy thật thấm thía, xúc động trước nỗi nhớ nhung da diết về những kỉ niệm ấu thơ của người cháu và cả tấm chân tình của nhà thơ so với người bà kính yêu. Qua đó, tất cả chúng ta càng cảm thấy yêu, càng cảm thấy trần trọng hơn tình cảm so với mái ấm gia đình, với quê nhà, quốc gia. Từ đó, ta mới thấm thía hết được lời bài hát của nhạc sĩ Trung Quân, thật ý nghĩa biết chừng nào :

“Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người…”

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 3

Mỗi tất cả chúng ta ai mà chẳng có quê nhà, ai mà chẳng có một thời đong đầy kỉ niệm để nhớ, để thương, để là động lực không ngừng phấn đấu. Nhà thơ Bằng Việt trong những năm tháng học tập xa nhà vẫn da diết nhớ quê nhà, với khói bếp lửa cay nồng hun nhòe mắt, cùng người bà tần tảo sớm hôm nuôi dạy cháu. Tất cả những kí ức đẹp tươi của tuổi thơ đó đã được tác giả dồn nén trong từng câu chữ qua bài thơ Bếp lửa .
Bếp lửa là bài thơ được in trong tập thơ Hương cây, bếp lửa, in chung cùng nhà thơ Lưu Quang Vũ. Có thể nói Bếp lửa là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Bằng Việt. Ông sáng tác bài thơ này vào năm 1963, khi đang học tập tại Liên Xô .
Mở đầu bài thơ là hình ảnh ngọn lửa bập bùng cháy, ngọn lửa thực mà cũng chất chứa biết bao ý nghĩa :

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa

Một khung cảnh đơn sơ mà rất là quen thuộc hiện lên trước mắt người đọc. Ngọn lửa cháy bập bùng kia gợi nhắc biết bao nhớ thương, lòng biết ơn của người cháu xa xứ so với bà. Hai từ “ ấp iu ” gợi lên hình ảnh đôi bàn tay tảo tần của bà ngày ngày nhen nhóm ngọn lửa, thức khuya dậy sớm chăm cho cháu từng miếng ăn giấc ngủ. Và để từ đó trong cháu vỡ òa xúc cảm yêu dấu bà vô tận :
“ Cháu thương bà biết mấy nắng mưa ” .
Để rồi sau đó, biết bao kỉ niệm ùa về trong lòng nhà thơ, đó là những kỉ niệm mà tác giả chẳng thể quên. Về một nạn đói kinh khủng đã cướp đi sinh mạng biết bao dân cư Nước Ta :

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay

Khi mà hàng loạt người chết đói, thì bà vẫn kiên cường, tần tảo sớm hôm, cho cháu củ khoai, mót từng củ sắn, dành trọn miếng ăn cho đứa cháu vượt qua cơn đói cồn cào. Nỗi ám ảnh đó vẫn lần sâu trong tâm chí tác giả, cái đói ghê rợn ấy, mà giờ chỉ cần nghĩ lại sống mũi cháu đã cay. Cái cay ấy không riêng gì là mùi khói, mà cái cay ấy còn là những giọt nước mắt thương xót cho những nỗi cơ cực, khó khăn vất vả mà bà phải trải qua, là giọt nước mắt tri ân với tấm lòng bà dành cho cháu. Chỉ cần có bà thì mọi giông bão ngoài kia bà cũng chở che để vượt qua, bảo vệ cho cháu .
Tám năm xa cha mẹ, Bằng Việt sống cùng bà, cũng là tám năm bà bên cháu bảo ban, nuôi dạy cháu nên người :

“Mẹ cùng cha công tác bận không về,
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?”

Câu thơ mà thực như là lời kể lời giãi bày của tác giả, nhưng cũng chỉ cần có vậy thôi đã nói lên tấm lòng, sự tận tụy của bà so với cháu. Bà đã trở thành người cha, người mẹ dạy cháu khôn lớn, nên người. Cấu trúc “ ba-cháu ” cho thấy sự gắn bó khăng khít giữa. Nếu không có bà ở bên có lẽ rằng cũng sẽ không có cháu thành công xuất sắc, nên người của thời gian hiện tại. Tác giả đã dồn hết lòng kính yêu, sự tôn trọng dành cho người bà của mình .
Sang đến khổ thơ tiếp theo, khung cảnh cuộc chiến tranh trở nên kinh khủng hơn, khi giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi, để trơ trọi lại chỉ là những mảnh tro tàn. Nhưng bà không khuỵu ngã, mà vẫn vô cùng kiên cường, dưới sự trợ giúp của hàng xóm dựng lại túp lều tranh cho hai bà cháu có chỗ trú mưa trú nắng. Không chỉ vậy, sợ những con công tác làm việc ngoài chiến tuyến lo ngại, bà còn dặn trước Bằng Việt : “ Bố ở chiến khu bố còn việc bố / Mày có viết thư chớ kể này kể nọ / Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ”. Những lời dặn dò ấy đã nói lên hết tấm lòng hi sinh cao quý của bà mẹ Nước Ta anh hùng .
Không chỉ chăm sóc, bảo ban cháu, bà còn nhóm lên trong cháu những tình cảm thiêng liêng đẹp tươi :

“Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm,
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi,
Nhóm niềm xôi gạo mới, sẻ chung vui,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ…
Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa!”

Khổ thơ với điệp từ nhóm vang lên bốn lần, đã tạo nên một khung cảnh thiêng liêng, ấm cúng và đầy tình yêu thương. Bếp lửa ấy dạy cháu biết san sẻ, yêu thương những người xung quanh, bếp lửa ấy giúp cháu sống có mơ ước, khát vọng, vun đắp mơ ước cho cháu. Cũng vì thế, mà Bằng Việt phải tốt lên : “ Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa ”. để khẳng định chắc chắn ý nghĩa vai trò của bếp lửa, hay chính của bà so với cuộc sống mình. Để rồi ngọn lửa của hơi ấm tình thương theo cháu đi muôn ngả, giúp cháu vươn đến thành công xuất sắc trong bước đường tương lai. Dù đã đi xa, đến những nơi đẹp tươi, đời sống sung túc nhưng cháu vẫn không khi nào quên hình ảnh bà, và vẫn tự nhắc nhở bản thân :
Nhưng vẫn chẳng khi nào quên nhắc nhở :
– Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa ?
Câu hỏi kết lại bài thơ như một lời nhắc nhở khắc khoải, khiến người đọc lưu giữ lại ấn tượng sâu đậm. Bằng ngôn từ mộc mạc, đơn giản và giản dị và tràn trề xúc cảm Bằng Việt đã bày tỏ tấm lòng biết ơn thâm thúy so với bà. Đồng thời với bài thơ này cũng gửi gắm thông điệp về ý nghĩa tầm quan trọng của mái ấm gia đình so với mỗi người. Chúng ta phải nâng niu, trân trọng tình cảm thiêng liêng, cao quý ấy .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 4

Trong cuộc sống, ai cũng có riêng cho mình những kỉ niệm của một thời ấu thơ hồn nhiên, trong sáng. Những kỉ niệm ấy là những điều thiêng liêng, thân thiện nhất, nó có sức mạnh khác thường nâng đỡ con người suốt hành trình dài dài và rộng của cuộc sống. Bằng Việt cũng có riêng một kỉ niệm, đó chính là những tháng năm sống bên bà, cùng bà nhóm lên cái bếp lửa thân thương. Không chỉ thế, điều in đậm trong tâm lý của Bằng Việt còn là tình cảm sâu đậm của hai bà cháu. Chúng ta hoàn toàn có thể cảm nhận điều đó qua bài thơ Bếp lửa của ông .
Bằng Việt thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. Bài thơ Bếp lửa được ông sáng tác năm 1963 lúc 19 tuổi và đang đi du học ở Liên Xô. Bài thơ đã gợi lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu, đồng thời bộc lộ lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn của người cháu với bà, với mái ấm gia đình, quê nhà, quốc gia. Tình cảm và những kỉ niệm về bà được khơi gợi từ hình ảnh bếp lửa. ở nơi đất khách quê người, phát hiện hình ảnh bếp lửa, tác giả chợt nhớ về người bà :

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

Hình ảnh chờn vờn gợi lên những mảnh kí ức hiện về trong tác giả một cách chập chờn như khói bếp. Bếp lửa được thắp lên, nó hắt ánh sáng lên mọi vật và tỏa sáng tâm hồn đứa cháu thơ ngây. Bếp lửa được thắp lên đó cũng là bếp lửa của cuộc sống bà đã trải qua biết mấy nắng mưa. Từ đó, hình ảnh người bà hiện lên. Dù đã cách xa nửa vòng toàn cầu nhưng có vẻ như Bằng Việt vẫn cảm nhận được sự vỗ về, yêu thương, chăm chút từ đôi tay kiên trì và khôn khéo của bà. Trong cái khoảnh khắc ấy, trong lòng nhà thơ lại trào dâng một tình yêu thương bà vô hạn. Tình cảm bà cháu thiêng liêng ấy cứ như một dòng sông với con thuyền nhỏ chở đầy ắp những kỉ niệm mà suốt cuộc sống này chắc người cháu không khi nào quên được và cũng chính từ đó, sức ấm và ánh sáng của tình bà cháu cũng như của bếp lửa lan tỏa toàn bài thơ .
Khổ thơ tiếp theo là dòng hồi tưởng của tác giả về những kỉ niệm của những năm tháng sống bên cạnh bà. Lời thơ giản dị và đơn giản như lời kể, như những câu văn xuôi, như thủ thỉ, tâm tình, tác giả như đang kể lại cho người đọc nghe về câu truyện cổ tích tuổi thơ mình. Nếu như trong câu truyện cổ tích của những bạn cùng lứa khác có bà tiên, có phép màu thì trong câu truyện của Bằng Việt có bà và bếp lửa. Trong những năm đói khổ, người bà đã gắn bó bên tác giả, chính bà là người xua tan bớt đi cái không khí ghê rợn của nạn đói 1945 trong tâm lý đứa cháu. Cháu khi nào cũng được bà chở che, bà dẫu có đói cũng để cháu không thiếu bữa ăn nào, bà đi mót từng củ khoai, đào từng củ sắn để cháu ăn cho khỏi đói :

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy

Chỉ nhớ khói, hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!

Chính mùi khói đã xua đi cái mùi tử khí trên khắp những ngõ ngách. Cũng chính cái mùi khói ấy đã quyện lại và bám lấy tâm hồn đứa trẻ. Dù cho tháng năm có trôi qua, những kí ức ấy cũng sẽ để lại không ít ấn tượng trong lòng đứa cháu để rồi khi nghĩ lại lại thấy sống mũi còn cay. Là mùi khói làm cay mắt người người cháu hay chính là tấm lòng của người bà làm đứa cháu không cầm được nước mắt ?

Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm bếp
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!

Cháu cùng bà nhóm lửa, nhóm lên ngọn lửa của sự sống và tình yêu bà cháy bỏng của một cậu bé hồn nhiên, trong trắng như một trang giấy. Chính hình ảnh bếp lửa quê nhà, bếp lửa của tình bà cháu đó đã gợi nên một liên tưởng khác, một hồi ức khác trong tâm lý thi sĩ thuở nhỏ. Đó là tiếng chim tu hú kêu. Tiếng tu hú kêu như giục giã lúa mau chín, người nông dân mau thoát khỏi cái đói, và có vẻ như đó cũng là một chiếc đồng hồ đeo tay của đứa cháu để nhắc bà rằng : Bà ơi, đến giờ bà kể chuyện cho cháu nghe rồi đấy ! Từ ” tu hú ” được điệp lại ba lần làm cho âm điệu câu thơ thêm bồi hồi tha thiết, làm cho người đọc cảm thấy như tiếng tu hú đang từ xa vọng về trong tiềm thức của tác giả. Tiếng tu hú lúc mơ hồ, lúc văng vẳng từ những cánh đồng xa lâng lâng lòng người cháu xa xứ. Tiếng chim tu hú khắc khoải làm cho dòng kỉ niệm của đứa cháu trải dài hơn, rộng hơn trong cái khoảng trống xa thẳm của nỗi nhớ thương .
Nếu như trong những năm đói kém của nạn đói 1945, bà là người gắn bó với tác giả nhất, yêu thương tác giả nhất thì trong tám năm ròng của cuộc kháng chiến chống Mỹ, tình cảm bà cháu ấy lại càng sâu đậm :

Mẹ cùng cha bận công tác không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe (…)

Trong tám năm ấy, quốc gia có cuộc chiến tranh, hai bà cháu phải rời làng đi tản cư, cha mẹ phải đi công tác làm việc, cháu vì vậy phải ở cùng bà trong quãng thời hạn ấy, nhưng có vẻ như so với đứa cháu như vậy lại là một niềm niềm hạnh phúc vô bờ. Ngày nào cháu cũng cùng bà nhóm bếp. Và trong cái khói bếp chập chờn, mờ mờ ảo ảo ấy, người bà như một bà tiên hiện ra trong câu truyện cổ huyền ảo của cháu. Nếu như so với mỗi tất cả chúng ta, cha sẽ là cánh chim để nâng tham vọng của con vào một khung trời mới, mẹ sẽ là cành hoa tươi thắm nhất để con cài lên ngực áo thì so với Bằng Việt, người bà vừa là cha, vừa là mẹ, vừa là cánh chim, là một cành hoa của riêng ông. Cho nên, tình bà cháu là vô cùng thiêng liêng và quý giá so với ông. Trong những tháng năm sống bên cạnh bà, bà không riêng gì chăm sóc cho cháu từng miếng ăn, giấc ngủ mà còn là người thầy tiên phong của cháu. Bà dạy cho cháu những vần âm, những phép tính tiên phong. Không chỉ thế, bà còn dạy cháu những bài học kinh nghiệm quý giá về cách sống, đạo làm người. Những bài học kinh nghiệm đó sẽ là hành trang mang theo suốt quãng đời còn lại của cháu. Người bà và tình cảm mà bà dành cho cháu đã thật sự là một chỗ dựa vững chãi về cả vật chất lẫn niềm tin cho đứa cháu bé nhỏ .
Cho nên khi giờ đây nghĩ về bà, nhà thơ càng thương bà hơn vì cháu đã đi rồi, bà sẽ ở với ai, ai sẽ cùng bà nhóm lửa, ai sẽ cùng bà san sẻ những câu truyện những ngày ở Huế … Thi sĩ bỗng tự hỏi lòng mình : ” Tu hú ơi, chẳng đến ở cùng bà ? ” Một lời than phiền bộc lộ nỗi nhớ mong bà thâm thúy của đứa cháu nơi xứ người. Chỉ trong một khổ thơ mà hai từ bà, cháu đã được nhắc đi nhắc lại nhiều lần gợi lên hình ảnh hai bà cháu sóng đôi, gắn bó, quấn quýt không rời .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 5

Tuổi thơ mỗi con người gắn với muôn vàn kỉ niệm bên người thân trong gia đình, bạn hữu, bên cạnh đó là những xúc cảm, những tình cảm dành cho nhau để rồi khi tương lai lớn lên dùng tình cảm kỉ niệm ấy liên tục hành trang cuộc sống. Rất nhiều tác phẩm văn học thơ, truyện ngắn được những tác giả lấy cảm hứng từ tình cảm thiêng liêng ấy, tình cảm vợ chồng, tình mẹ con, tình chiến sỹ, tình yêu quê nhà quốc gia, … Tác giả Bằng Việt đã sáng tác bài thơ Bếp Lửa với tình cảm và niềm nhung nhớ dành cho người bà của mình khi đang du học tại Liên Xô vào năm 1963. Hình ảnh đứa cháu cùng người bà đã trải qua đời sống khổ cực nhưng tràn ngập tình yêu thương, chăm nom, chăm sóc, che chở trong những ngày cha mẹ đi làm xa và niềm niềm hạnh phúc bên bếp lửa ấm cúng tình thương .

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa”

Hình ảnh bếp lửa được khắc họa lên từ ba câu thơ đầu qua điệp ngữ ” một bếp lửa ” và từ láy ” chờn vờn ” khiến ta hoàn toàn có thể tưởng tượng ra được một khung cảnh đơn sơ, giản dị và đơn giản nhưng ấm cúng, đầy ấp tình cảm. Ngọn lửa từ bếp ấp ôm bao niềm nhung nhớ về bà, tiềm ẩn biết bao kỉ niệm của người cháu nhỏ và bà. Người bà ân cần nhóm nhen ngọn lửa tình cảm ấy, cũng giống như đôi tay bà chăm nom cho cháu nhẹ nhàng chăm sóc, hình ảnh người bà như làn khói từ bếp vào mỗi buổi sớm mai, hình ảnh khổ cực chăm nuôi của bà dãi dầu mưa nắng càng thắp lên trong lòng người cháu rõ ràng vết hằn nỗi nhớ. Từ hai câu đầu qua hình ảnh bếp lửa mỗi sáng đã được tác giả khắc họa lên một bếp lửa chan chứa kỉ niệm, một bếp lửa đầy ấp tình yêu, một bếp lửa sáng rực lên hình ảnh bà. Đến câu tiếp theo bao nhiêu nỗi niềm như phút chốc vỡ òa ” cháu thương bà biết mấy nắng mưa “, tác giả đau lòng, xót xa trước nỗi nhớ về hình ảnh bà dù mưa dù nắng nhưng vẫn lo cho cháu rất đầy đủ từng cái ăn cái mặc, gian nan cuộc sống bà vì cháu mà trải qua không một lời nói, bà bí mật vì cháu mà làm mọi việc, đều là những quyết tử thầm lặng từ người bà kính yêu. Từ đây ta thấy rằng trong trái tim tác giả hình ảnh người bà thiêng liêng biết là bao, có cả một vùng trời thương nhớ về người bà, một câu ” cháu thương bà ” cũng sẽ đọng lại trong ta một ý nghĩa thâm thúy .

“Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay”

Ở đoạn này, kỷ niệm không phải là hình ảnh nhẹ nhàng như ” chờn vờn sương sớm ” hay ” ấp iu nồng đượm ” mà là những kỉ niệm ám ảnh trong tâm lý tác giả, đứa cháu bốn tuổi cùng bà cơ cực trải qua nạn đói năm 1945. Không khí u ám và sầm uất, lầm than của nạn đói nhờ có người bà kính yêu đã được xoa dịu đi phần nào, bà tần tảo sớm hôm mót từng củ khoai, đào từng củ sắn để cháu ăn đỡ đói. Thành ngữ ” đói mòn đói mỏi ” nghe như tiếng kêu xé lòng, nỗi ám ảnh của một đứa trẻ hằng sâu trong tâm lý là nỗi sợ hãi. Không như bao người khi nghĩ về tuổi thơ của mình là mảng màu hồng, thì với tác giả đó lại là mảng màu xám pha cả màu đỏ của máu từ những nỗi đau của đói khổ, cái đói ghê rợn, cái đói lịch sử vẻ vang đã làm chết hơn hai triệu con người. Nhưng có bà luôn bên cạnh che chở, có khói bếp làm nhòa đi phần nào đau thương từ nạn đói, kỉ niệm vẫn mang chút hơi ấm, làm quên đi nỗi khốn khổ. Chi tiết ” khói hun nhèm mắt cháu ” để thấy được đứa trẻ bốn tuổi ấy cố lấp đi những ám ảnh của việc đói mòn mỏi bằng khói bếp của bà, và cụ thể ” sống mũi còn cay ” cay do mùi khói nghi ngút ấy đang cố che giấu đi mùi máu tanh ở những ngõ ngách, cay vì đứa trẻ ấy đã phải chịu cảnh ” đói mòn đói mỏi ” đang dần len lỏi vào từng mảng ký ức thơ ngây, mang theo nỗi đáng sợ của nạn đói, mang theo cả cảm xúc thèm từng củ khoai, củ sắn, khi ấy những món ăn đơn sơ cũng trở thành ” mỹ vị nhân gian ” .

“Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế”

” Tám năm ròng ” khoảng chừng thời hạn dài đằng đẵng cháu cùng bà vẫn luôn nhóm lên ngọn lửa yêu thương, nồng ấm, ngọn lửa của sự sống, khoảng chừng thời hạn đó dẫu trải qua khó khăn vất vả nhọc nhằn nhưng chỉ cần có bà vẫn thật bình yên. Tuổi thơ người cháu gắn với bà với bếp lửa yêu thương, gắn với cả tiếng tu hú kêu trên những cánh đồng, như thúc giục người nông dân mau ra ruộng thu hoạch thoát khỏi sự đói khát. Bên cạnh đó, khi tiếng tu hú kêu cũng như một tiếng chuông báo rằng : ” Bà ơi ! Bà kể chuyện cháu nghe. ” Từ ” tu hú ” được lặp lại ba lần như khẳng định chắc chắn nỗi nhớ của tác giả vì trong văn học nghệ thuật và thẩm mỹ, tiếng chim tu hú là hình tượng của một sự khắc khoải nhớ nhung da diết khôn nguôi. Tiếng tu hú trở thành một khoảng chừng trời kỷ niệm nhẹ nhàng đậm tình yêu thương giữa tác giả và bà .

“Mẹ cùng cha công tác bận không về,
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?”

Những câu thơ đơn sơ mộc mạc ấy vẫn nói lên được sự tận tụy của bà chăm sóc cho cháu khi ” mẹ cùng cha công tác làm việc bận không về “. Hình ảnh bà như một người cha một người mẹ lo ngại chăm bẫm cho con mình, cũng như một người thầy dạy bảo học trò, bà cũng là cả một khung trời yêu thương của tác giả. Cấu trúc ” bà-cháu ” biểu lộ một tình yêu sự kết nối của người bà với người cháu. Hình ảnh ” bà dạy cháu làm “, bà dạy cháu cháu cách làm người, dạy cháu tự lập cho đời sống của mình, bà dạy cháu yêu thương mái ấm gia đình, và hình ảnh ” bà chăm cháu học ” bà dạy cho cháu từng nét chữ, bà cho cháu kiến thức và kỹ năng tương lai giúp ích cho quốc gia. ” Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc ” đứa cháu nhỏ lo ngại cho bà, nhìn thấy bà cực nhọc đứa cháu cùng bà nhóm lên bếp lửa giúp bà đỡ đi phần nào nhọc nhằn. Sau đó lại là lời trách tu hú của đứa trẻ thơ ngây, trách tu hú sao lại chẳng đến ở với bà, giúp bà đỡ đần việc làm, để bà đỡ cô quạnh buồn tủi, mà tu hú cứ mãi ham chơi trên những cánh đồng kia .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 6

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp ưu nồng đượm”

Không biết vì lẽ gì hai câu thơ đó cứ theo tôi mãi trong suốt năm tháng xa nhà của mình. Mỗi lần nhớ về bà, nhớ về nhà tôi lại nhớ đến nó – nhớ đến “ Bếp lửa ” của Bằng Việt .
Bài thơ được sáng tác vào năm 1963 khi Bằng Việt đang đi du học ở quốc tế. Đây là một trong những sáng tác đầu tay của ông nhưng ngay từ khi vừa mới sinh ra cho đến nay “ Bếp lửa ” vẫn luôn có một vị trí riêng trong nền thi ca Nước Ta. Bài thơ được in trong tập “ Hương cây – Bếp lửa ” vào năm 1968. Đây cũng được xem như là một trong những thi phẩm hay nhất về tình bà cháu trong nền thơ ca tân tiến Nước Ta .
Bố cục bài thơ đi theo mạch xúc cảm từ hồi tưởng đến hiện tại, từ kỷ niệm đến những suy ngẫm sâu xa. Bài thơ được mở màn bằng hình ảnh bếp lửa, gợi về những hồi tưởng trong quá khứ để từ đó người cháu trưởng thành hơn, biết suy ngẫm hơn, đồng cảm bà hơn để rồi gửi nỗi nhớ mong được gặp bà trong tình cảnh xa cách .
Mở đầu bài thơ là hình ảnh bếp lửa quen thuộc của làng quê Nước Ta để từ đó gợi nhắc người cháu nhớ về bà :

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa”

Ba tiếng “ một bếp lửa ” được lặp đi lặp lại ngay ở đầu bài thơ bởi lẽ hình ảnh này đã quá quen thuộc với làng quê Nước Ta, không chỉ có vậy những kỷ niệm về bà cũng gắn liền với nó. Nhắc đến bếp lửa là nhắc đến bà, nhắc đến bếp lửa sẽ gợi cho tác giả những kỷ niệm về một người bà tần tảo sớm hôm bên căn bếp nhỏ. Bởi vậy, bếp lửa hoàn toàn có thể coi như là khơi nguồn cho mạch cảm hứng của nhà thơ về bà của mình. Từ láy “ chờn vờn ” ở câu thơ trước đi liền với “ ấp iu ” ở câu sau vừa gợi cảm xúc về một ngọn lửa bập bùng, ẩn hiện trong làm sương sớm vừa gợi đôi bàn tay khôn khéo và tấm lòng ấm cúng, đôn hậu của người nhóm lửa. Bếp lửa đã thắp lên trong cháu những kỷ niệm về bà, thổi bùng lên tình yêu thương và nỗi nhớ bà da diết khôn nguôi. Khổ thơ đầu ngắn ngủi kết thúc bằng tình cảm của người cháu. Chữ “ thương ” ấy đã lan tỏa ra từng câu từng chữ để rồi thấm vào tận sâu thẳm trái tim người đọc .
Bốn khổ thơ tiếp theo lần lượt là những ký ức về năm tháng cháu được sống bên bà. Đầu tiên là kỷ niệm của người cháu khi lên bốn tuổi :

“Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói, hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!”

Đoạn thơ vừa là ký ức về một tuổi thơ khó khăn của cháu vừa nhắc nhở về nạn đói kinh khủng năm bốn lăm. Những câu thơ làm ta nhớ đến : “ Người chết như ngả rạ. Không buổi sáng nào người trong làng đi chợ, đi làm đồng không gặp ba bốn cái thây nằm còng queo bên đường. Không khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người ” trong “ Vợ nhặt ” của Kim Lân. Và người cháu đã lớn lên trong tình cảnh như vậy. Thành ngữ “ đói mòn đói mỏi ” cùng với hình ảnh tả thực “ khô rạc ngựa gầy ” đã diễn đạt vô cùng chân thực tình cảnh đói khổ, căng thẳng mệt mỏi, kiệt cùng sức lực lao động mà nạn đói đã lấy đi của những con người trong thời kỳ đó. Thế nhưng, còn hơn cả cái đói, cái nghèo, hình ảnh mà người cháu nhớ nhất là khói – khói của những bếp lửa bập bùng, của những kỷ niệm về năm tháng đói khổ, cơ cực mà cháu đã cùng bà trải qua. Và dẫu cho năm tháng đó có trôi qua từ rất lâu thì những ký ức đó cho đến giờ vẫn khiến cháu cay xè khóe mắt khi nhớ tới. Vẫn là hình ảnh bếp lửa, bếp lửa mờ mờ khói nhưng đã khơi lên biết bao xúc cảm chân thực, bao tình cảm, bao nhớ thương và cả những giọt nước mắt nơi người đọc. Thơ là phải đi từ trái tim đến trái tim và tôi tin rằng những câu thơ này của Bằng Việt đã làm được điều đó .
Kỷ niệm về bà cứ thế theo cháu từng ngày, gắn liền với quy trình trưởng thành của cháu :

“Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!”

Cái đói khổ chưa qua thì giặc ngoại xâm đã tới. Chiến tranh ác liệt, mẹ và cha đều bận công tác làm việc xa nha “ Mẹ cùng cha công tác làm việc bận không về ”, ngần ấy thời hạn cháu lớn lên cùng bà. Không còn hình ảnh bếp lửa, không còn mùi khói cay xè mắt cháu, ký ức của cháu lúc này là tiếng kêu của những con chim tu hú trên trời cao. Mười một dòng thơ mà âm vang tiếng chim cất lên năm lần. Có lúc nghe mơ hồ, xa tít nơi “ những cánh đồng xa ”, có lúc lại thân mật, thân thương “ sao mà tha thiết thế ”, lắm khi thì dồn dập, giục giã, lúc lại khắc khoải như than phiền, san sẻ … Tiếng chim không riêng gì gợi ra một khoảng trống bát ngát, bát ngát mà nó còn gợi cái hiu quạnh, một mình của bà và cháu. Họ – một già, một trẻ đã phải phụ thuộc vào nhau mà sống hết những tháng ngày khó khăn của cuộc chiến tranh như vậy. Nhưng dù có nghèo, có khổ thì người bà vẫn luôn hết lòng chăm sóc cho đứa cháu của mình : “ Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe / Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học ” .
Những ký ức về bà lớn dần, lớn dần lan tỏa sang cả nỗi nhớ làng quê, nhớ quốc gia :

“Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lũi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh:
Bố ở chiến khu bố còn việc bố
Mày viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”

Chiến tranh đã gây ra bao mất mát, đau thương nhưng không thể nào xóa nhòa được tình làng, nghĩa xóm. Trong những tháng ngày xa quê những ký ức về những người làng xóm đáng kính đã cùng hai bà cháu đi qua hết những năm tháng cuộc chiến tranh đang lần lượt hiện về trong tâm lý của cháu. Lời dặn dò “ Mày viết thư chớ kể này kể nọ / Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ! ” cho thấy hình ảnh của một người phụ nữ tần tảo, giàu tình thương. Dẫu trong thực trạng nào bà vẫn kiên cường để làm điểm tựa niềm tin cho người cháu, làm hậu phương vững chãi cho người con chiến đấu ngoài mặt trận .
Từ những hình ảnh bếp lửa đơn cử, gắn liền với đời sống, lời thơ chuyển sang cái trừu tượng của “ ngọn lửa ” với những tầng nghĩa mới :

“Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn,
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng”.

Ngọn lửa ở đây là ngọn lửa của tình yêu thương, của sức sống mãnh liệt, của tình yêu thương thầm lặng, của niềm tin vào tương lai quốc gia. Điệp từ “ một ngọn lửa ” tiếp nối đuôi nhau nhau đã tạo nên một nhịp thơ can đảm và mạnh mẽ, chắc khỏe nhưng cũng rất lộng lẫy và đủ sức làm ấm lòng người đọc. Để từ đó kỷ niệm tuổi thơ dần chuyển sang những tâm lý về bà bằng toàn bộ sự biết ơn của cháu. Sau bao nhiêu khó khăn vất vả, khổ cực bà vừa là người giữ lửa vừa là người truyền lửa cho cháu. Bà “ nhóm niềm yêu thương ” trong cháu, truyền cho cháu tình yêu thương, cho cháu hiểu thế nào là tình làng nghĩa xóm, khơi dậy trong cháu biết bao điều tốt đẹp .
Khổ thơ cuối là lời tâm sự, bộc bạch của đứa cháu đã lớn khôn. Dù khoảng cách có xa xôi bao nhiêu, dù cho “ khói trăm tàu, lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả ” “ Nhưng vẫn chẳng khi nào quên nhắc nhở / – Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ? … ”. Cháu luôn nhớ về bà bằng toàn bộ tình yêu thương, sự biết ơn và nỗi nhớ của mình .
Không phải ngẫu nhiên mà ngay từ khi vừa mới sinh ra cho đến tận ngày hôm nay “ Bếp lửa ” vẫn luôn có chỗ đứng riêng của nó. Bằng những hình ảnh chân thực cùng tổng thể tình cảm chân thành Bằng Việt đã thật sự chạm đến trái tim người đọc qua từng câu, từng chữ của mình .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 7

Hẳn ai cũng có một quá khứ bên người thân trong gia đình, mái ấm gia đình, một tuổi thơ trong sáng, niềm hạnh phúc, hoặc một tuổi thơ kinh hoàng, đau thương, … nhưng sâu trong trái tim mỗi người, những kỉ niệm, những hồi ức về tuổi thơ luôn là thứ có sức ám ảnh thâm thúy và lớn lao nhất cuộc sống mà ta mãi không hề quên. Nó sẽ đi theo ta suốt những chặng đường đầy thăng trầm của đời ta, ăn sâu vào tâm khảm và ngự trị vĩnh hằng trong tim ta … Dù tuổi thơ ta có ngọt ngào hay cay đắng, thì vẫn còn có một hoặc nhiều con người đã nâng đỡ ta, chăm nom ta, … và để lại dấu ấn làm kỉ niệm sống mãi theo thời hạn, năm tháng …. Nhà thơ Bằng Việt cũng có một tuổi thơ như vậy … Một tuổi thơ đói khổ, đơn độc nhưng lại rất đầy đủ, ấm cúng và niềm hạnh phúc vô cùng ! Đầy đủ, tràn trề tình yêu thương của bà, ấm cúng bởi sự chăm sóc, chăm nom, chở che của bà những ngày xa cha mẹ và niềm hạnh phúc bởi … có bà ! Ông đã sáng tác bài thơ ” Bếp lửa ” khi đang là một du học sinh ở Liên Xô, theo dòng hồi tưởng trong một ngày mùa đông giá rét không có bà ở bên, ông tìm về tuổi thơ được ở cùng bà với dòng chảy thời hạn bên bếp lửa bập bùng tình yêu thương ấm cúng, theo nhịp đập của một con tim nhớ nhung da diết … ” Bếp lửa ” không riêng gì làm ấm tình cảm bà cháu mà còn sưởi ấm một đời người … ” Bếp lửa ” hay cùng chính là bà đang bên cháu, hình ảnh bà đang hiện về lộng lẫy qua ánh lửa ” chờn vờn “, ” chờn vờn “, đúng không bà ơi … ?
Bà đang nhóm bếp trong những dòng thơ đầu của cháu …

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa”

Ngay ba câu thơ đầu, điệp ngữ ” một bếp lửa ” đã đi liền với những từ láy … gợi cho ta cái cảm xúc ấm cúng với tình cảm chứa chan. Ta cảm nhận được trong câu thơ đầu, bếp lửa với những ngọn lửa ấm nóng cứ ” chờn vờn ” sưởi ấm cả gian nhà vào lúc sớm tinh mơ mà sương sớm xuống buốt giá một mùa đông khi hai bà cháu sống bên nhau. Bếp lửa là hình ảnh tiên phong mà cháu nhớ lại khi hồi tưởng về quá khứ. Vì có hình bóng bà luôn gắn liền với bếp lửa ” rồi sớm rồi chiều ” bà nhen hay bếp lửa ấy cũng ấm như lòng bà thương cháu, ấm như tình cảm mái ấm gia đình, hơi ấm của bếp lửa cũng chính là của bà đang sưởi tim cháu, phủ rộng cả gian nhà chỉ có hai người vốn lạnh lẽo, trống vắng, xoa dịu nỗi đơn độc, buồn tẻ của hai bà cháu hay là ấm cả mùa đông đầy ” sương sớm ” ngoài kia … ? ” Ấp iu ” – gợi một bàn tay nhem nhóm lên ngọn lửa vừa đủ ấm một cách khéo, ân cần. Chính thế cho nên, mặc dầu trong hai câu thơ đầu, bà không Open trực tiếp, nhưng ta thấy hình ảnh bà đã hiện lên rất rõ. Bà đang ngồi bên bếp lửa để nhóm lên ngọn lửa ” chờn vờn “, ” ấp iu nồng đượm ” tình yêu thương vô bờ mà bà dành cho cháu. Để rồi đến câu thơ thứ hai, cháu thốt lên theo dòng xúc cảm xót xa ” Cháu thương bà biết mấy nắng mưa ” trong trái tim của cháu nhớ về người bà gian truân, khó khăn vất vả và từng trải ! Chỉ một từ ” thương ” thôi cũng đủ đọng lại ý thơ cho cả đoạn. Cháu biết lắm và cháu thương lắm bà ơi những nhọc nhằn, ” nắng mưa “, khó khăn vất vả, gian nan đời bà ! Cháu hiểu lắm và cảm lắm bà ơi những quyết tử thầm lặng của cuộc sống bà ! Tình thương là vị muối mặn của tình người, là chất keo của mối gắn bó. Chữ ” thương ” vốn Open nhiều trong thơ ca trữ tình và đặc biệt quan trọng Open nhiều trong những tác phẩm nói về tình yêu thương con người. Đối tượng của tình thương là lòng trắc ẩn và như vậy, một từ ” thương ” đã hoàn toàn có thể thấy được biết bao xúc cảm đang sống dậy trong lòng cháu, một nỗi nhớ thương cồn cào, da diết, mãnh liệt và ước ao được trở về tuổi thơ bến bà, ngồi cạnh bà dưới ấm cúng bếp lửa và ” nồng đượm ” tình yêu thương … Hình ảnh bà ” biết mấy nắng mưa ” cứ rõ dần, tỏ dần với sự quyết tử bí mật, lặng lẽ. Từ hồi ức từ từ trở về dưới những dòng thơ của tác giả, hiện ra theo bập bùng ánh lửa kỉ niệm, chảy về quá khứ … :

“Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay”

Kỷ niệm năm cháu bốn tuổi ám ảnh nhất là mùi khói và cái nghèo khó. Những năm tháng đói khổ, người cháu cảm nhận, biết được mùi khói từ hồi lên bốn, đó chính là nạn đói năm 1945, cái đói kinh khủng, ghê rợn và dai dẳng, ” đói mòn đói mỏi “. Từ ” mòn mỏi ” được tách ra làm hai tiếng đau đến xé lòng, nó như ăn sâu vào tâm lý đứa cháu sự ám ảnh không thể nào quên – cái đói lê dài làm con người stress, kiệt sức dần, như thể từ từ giết chết người ta vậy ! Bao trùm lên toàn xã hội lúc bấy giờ là cái đói ghê rợn, cái đói lịch sử dân tộc của dân tộc bản địa ta đã làm chết hơn hai triệu người ! Trong kí ức của cháu, đến giờ nó vẫn còn ám ảnh dai dẳng lắm, kinh khủng lắm ! Hơn hai mươi năm sau, khói vẫn làm cay mắt tác giả, như thể vừa mới ” hun nhèm ” thôi ! Kỉ niệm ùa về ngập tràn trong tim, trong tâm óc, và đọng lại nơi khóe mắt cay cay mùi khói của quá khứ. Cay vì khói, vì cái đói làm những giọt nước mắt của đứa trẻ thơ dại cay xè đi trong cảm xúc ” đói mòn đói mỏi ” đang ăn sâu vào từng tế bào, dấy lên trong cổ họng và có vẻ như là cả khung hình nỗi thèm khát cái ăn, củ khoai, củ sắn, hay là giọt nước mắt mừng quýnh, sung sướng, niềm hạnh phúc đến tột cùng khi sắp được ăn cho thỏa nỗi thèm, bù lấp phần nào cái đói dai dẳng, lúc bà đang lặng lẽ nhóm bếp lửa, tức là cháu sắp được ăn rồi đấy ! Trong tâm lý non nớt của đứa trẻ lên bốn, dù món ăn cũng chẳng có gì ngon, nhưng hồi ấy là cả một thứ ” sơn hào hải vị ” không gì sánh bằng, cả một điều lớn lao, vĩ đại !

“… Cái năm đói củ rong giềng luộc sượng
Cứ nghe thơm mùi huệ trắng, hương trầm”

( Đò Lèn-Nguyễn Duy )
Vâng ! Chỉ như vậy thôi, cũng làm ấm lòng cháu và trở thành một kỉ niệm không hề quên của đời cháu ! Cái ” cay ” ấy còn là cái đắng của những đói khổ không riêng gì của có hai bà cháu tác giả mà còn của nhiều người khác nữa ! Đến người còn không có ăn, nói chi ” người gầy ” ” khô rạc ” là điều dĩ nhiên ! Theo lời tâm sự của tác giả, lúc đó, để kiếm thêm tiền nuôi mái ấm gia đình, bố tác giả có đi đánh xe chạy chuyến Phùng ( Đan Phượng, Hà Tây ) đi Thành Phố Hà Nội. Đó cũng là một kỷ niệm còn neo lại nơi tâm lý cháu, trở thành một trong những điều ám ảnh suốt cuộc sống cháu mãi không quên ! Khổ thơ không nhắc tới bà, nhưng sao bà đẹp và kín tiếng lặng thầm thế ! Bà chở che cho cháu và cho cả mái ấm gia đình, là cây cao bóng cả suốt những ngày đói khổ, những giông tố ập đến phũ phàng và dai dẳng … Bà nhỏ bé mà vĩ đại, lớn lao như thế đấy … Trong lòng cháu … !
Tới đây, dòng cảm hứng hòa vào dòng chảy của những câu thơ tự sự, tưới đẫm chất trữ tình cho giọng thơ, góp thêm phần làm cho hình ảnh bà trong bài thơ hiện ra rõ hơn và đẹp hơn cả :

“Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế”

” Tám năm ròng ” mà chỉ nghe thôi đã thấy được cái đằng đẵng, ròng rã, với bao nhọc nhằn khó khăn vất vả, khó khăn vất vả và cả nỗi sợ hãi, niềm thương nhớ da diết nữa, … cứ đeo đẳng lấy hai bà cháu ! Nhưng trong tám năm ấy, ” cháu cùng bà nhóm lửa “, vẫn nhóm lên ngọn lửa của sự sống, của tình yêu cháy bỏng nơi trái tim một cậu bé hồn nhiên, trong trắng tuổi lên tám. Chính hình ảnh bếp lửa quê nhà, bếp lửa của tình bà cháu đó đã gợi nên một liên tưởng khác, một hồi ức khác trong tâm lý thi sĩ thuở nhỏ .
Đó là tiếng chim tu hú kêu. Âm thanh ấy sao mà da diết, khắc khoải, mà buồn thương thế ! Nó ngân dài lê thê suốt cả khổ thơ, là âm thanh của quá khứ dội về hiện tại, làm kỷ niệm như đang sống dậy trong tâm hồn cháu. Ôi những kỉ niệm ấy, có cả đắng và ngọt, đơn độc và niềm hạnh phúc ! Từ ” tu hú ” được điệp lại ba lần làm cho âm điệu câu thơ thêm bồi hồi tha thiết, làm cho người đọc cảm thấy như tiếng tu hú đang từ xa vọng về trong tiềm thức của tác giả. Tiếng ” tu hú ” lúc mơ hồ, lúc văng vẳng từ những cánh đồng xa, lâng lâng trong lòng người cháu xa xứ. Trong văn học thẩm mỹ và nghệ thuật, tiếng chim tu hú là hình tượng của một sự khắc khoải nhớ nhung da diết khôn nguôi. Trong trong thực tiễn, tu hú lại là một loài chim xấu số, không biết ấp trứng và làm tổ .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 8

Bằng Việt thuộc thế hệ nhà văn trẻ được rèn luyện và trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Thơ Bằng Việt trong trẻo, mềm mịn và mượt mà, tràn trề xúc cảm, đề tài thơ thường đi vào khai thác những kỉ niệm, những kí ức thời thơ ấu và gợi những tham vọng tuổi trẻ .
Thành công điển hình nổi bật tiên phong của Bằng Việt là Bài thơ Bếp lửa ( 1963 ). Đó là một bài thơ viết về tình bà cháu, tình mái ấm gia đình gắn liền với tình quê nhà quốc gia. Sau khi xuất bản, tác phẩm này đã được bạn đọc đảm nhiệm, tạo ra sự tên tuổi Bằng Việt như một trong những nhà thơ hồn hậu, chân thành và da diết .

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa”.

Khổ thơ đầu chỉ vỏn vẹn ba câu nhưng đã khắc sâu hình ảnh ” bếp lửa ” trong kí ức của tác giả. Từ bao đời nay, bếp lửa đã trở thành một đồ vật quá đỗi quen thuộc trong đời sống hằng ngày của người dân làng quê Nước Ta. Đó là nơi đun nấu những bữa cơm ngon lành và ấm cúng cho cả mái ấm gia đình sau một ngày thao tác. Là nơi đoàn viên, ghi dấu những niềm vui, nỗi buồn, là không khí hoạt động và sinh hoạt mái ấm gia đình đầm ấm, yên vui. Trong mỗi mái ấm gia đình, không hề không có một bếp lửa .
Có lẽ vì những điều ấy nên đang sống ở xứ người lạnh lẽo, tác giả chạnh lòng nhớ về bếp lửa của quê nhà :

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa”.

Ba tiếng ” một bếp lửa ” được nhắc lại hai lần, trở thành điệp khúc khởi đầu bài thơ với giọng điệu sâu lắng, khẳng định chắc chắn hình ảnh ” bếp lửa ” như một dấu ấn không khi nào phai mờ trong tâm tưởng của nhà thơ .
Từ láy ” chờn vờn ” có sức gợi tả rất lớn. Nó vẽ nên một ngọn lửa không định hình, lúc to, lúc nhỏ nhưng vẫn cháy cao, tỏa sáng một cách mãnh liệt. Hình ảnh ấy vừa giúp ta tưởng tượng làn sương sớm lành lạnh đang nhẹ vờn quanh bếp lửa bập bùng, lại vừa rất thích hợp để gợi lên cái mờ nhòe của ký ức theo thời hạn, của những gì đã qua, đã rời xa nhưng vẫn còn có sức ám ảnh day dứt …
Từ láy ” ấp iu ” cũng là một phát minh sáng tạo mới lạ của nhà thơ. Đó không phải là một từ láy đơn thuần là sự phối hợp và biển thể của hai từ ” ấp ủ ” và ” nâng niu “. Một bếp lửa ủ than hồng nồng đượm nhờ có bàn tay kiên trì, khôn khéo và tấm lòng chăm chút của người nhóm bếp .
Từ hình ảnh ” bếp lửa “, ta liên tưởng đến hình ảnh người nhóm bếp : người mẹ, người chị và đặc biệt quan trọng trong bài thơ này là người bà – người phụ nữ cả một đời khó khăn vất vả lo toan cho cháu, chăm sóc, vun vén cho đời sống của cháu trong những năm kháng chiến chống Pháp đầy khó khăn vất vả và khó khăn .
Xuyên suốt bài thơ là hai hình ảnh điển hình nổi bật và gắn bó mật thiết với nhau, nhòe lẫn trong nhau đó là ” bà ” và ” bếp lửa “. Trong hồi tưởng của người cháu, hình ảnh bà luôn hiện hữu cùng bếp lửa. Qua bao năm tháng, nắng mưa, bà vẫn nhóm bếp lửa mỗi sáng, mỗi chiều và suốt cả cuộc sống, trong mọi cảnh ngộ. Bếp lửa là biểu lộ đơn cử, đầy quyến rũ về sự tần tảo, sự chăm nom, yêu thương của bà dành cho cháu và những người thân trong gia đình. Bếp lửa là tình bà ấm nóng. Bếp lửa ban ngày bà chăm chút .
Bếp lửa còn gắn với những khó khăn vất vả khó khăn của đời bà. Bếp lửa ấy cứ ám ảnh day dứt trong tâm lý, trong nỗi nhớ mà nhà thơ luôn trân trọng, gìn giữ. Chính vì điều đó, khi nghĩ đến bếp lửa, hình ảnh người bà nhân hậu lại hiện lên rất rõ trong tâm lý của nhà thơ .
Vào đề chỉ với ba câu thơ nhưng lại có đến hai lần điệp ngữ ” một bếp lửa “. Phải ! Chỉ một bếp lửa nhỏ bé ấy cũng đủ soi sáng cả quãng đường cháu đi, đủ để gợi về cả một quá khứ, một tình yêu thương mãnh liệt. Hình ảnh ấy được lặp đi như tô, như khắc đậm thêm tình yêu thương của cháu so với bà. Người cháu, dù đã cố kìm nén, cũng không thể nào giấu được nỗi lòng của mình :
” Cháu thương bà biết mấy nắng mưa ” .
Chữ ” thương ” diễn đạt rất chân thực, đơn giản và giản dị, không một chút ít hoa mỹ như chính tấm lòng của đứa cháu so với bà. Chính cách nói gây xúc động so với người nghe. Ta nghe như tiếng thơ đang thổn thức …
Rất tự nhiên, hình ảnh bếp lửa đã làm trỗi dậy tình yêu thương : ” Cháu thương bà biết mấy nắng mưa “. Tình thương tràn trề của cháu đã được thể hiện một cách trực tiếp và đơn giản và giản dị. Đằng sau sự giản dị và đơn giản ấy là cả một tấm lòng, một sự đồng cảm đến tận cùng những khó khăn vất vả, nhọc nhằn, lam lũ của đời bà. Ba câu thơ khởi đầu đã diễn đạt cảm hứng đang dâng lên cùng với những kí ức, hồi tưởng của tác giả về bếp lửa, về bà, là sự khái quát tình cảm của người cháu với cuộc sống lam lũ của người bà .
Và chính tình thương nhớ da diết đã thức tỉnh tác giả sống lại với bao kỉ niệm thời thơ bên cạnh bà :

“Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi vẫn còn cay!”

Hình như tuổi thơ đầy khó khăn đã ăn sâu và trở thành một nỗi ám ảnh trong tâm lý của tác giả. Nhớ về những tháng ngày thơ ấu bên bà, tác giả như cảm nhận được mùi khói vẫn còn đang hăng nồng bên sống mũi. Cái mùi khói bếp ấy, mùi khói quen thuộc mà cháu đã được chịu đựng từ khi cháu lên bốn, mùi khói đã từng hun nhèm đôi mắt của cháu rất lâu rồi, mùi khói cay, khét vì củi ướt, ví sương nhiều và lạnh lẽo .
Mùi khói ấy đâu chỉ do ngọn lửa bập bùng từ bếp của bà, mà đó còn là mùi khói của bom đạn, của cuộc chiến tranh, là niềm đau, nỗi cơ cực, là những khó khăn vất vả, thiếu thốn của cuộc sống của hai bà cháu nói riêng và những dân cư Nước Ta nói chung trong những năm kháng chiến chống Pháp đầy khó khăn vất vả, gian lao .
Tuổi thơ ấy thật gian nan, nhọc nhằn và khó khăn vất vả. Tuổi thơ ấy có cái bóng đen ghê rợn của nạn đói năm 1945. Cụm từ ” đói mòn đói mỏi ” đã diễn đạt xúc động về cái khổ của con người, của đời sống trong thời kỳ đó. Ta chợt nhớ đến lời thơ của Tố Hữu miêu tả tình cảnh nhân dân ta ngày ấy

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 9

Có những câu ca, bài thơ chỉ chạm nhẹ vào trái tim người đọc nhưng khiến họ nhớ mãi. Đọc thơ Bằng Việt chắc rằng người đọc sẽ nhận ra được sự Viral kì diệu của câu chữ. Bài thơ “ Bếp lửa ” được sáng tác trong những năm tháng kháng chiến với tình bà cháu gắn bó, ấm cúng cùng những khó khăn nhọc nhằn ấu thơ. Bằng Việt đã thổi hồn vào “ bếp lửa ”, vào thời hạn một đoạn hồi ức đẹp tươi nhất .
Bài thơ “ Bếp lửa ” như tiếng lòng của người cháu dành cho bà suốt những năm tháng ấu thơ khó khăn vất vả, bộn bề lo âu. Hình ảnh “ bếp lửa ” thân thiện, bình dị trong mỗi mái ấm gia đình Nước Ta thời xưa nhưng có vẻ như có sức ám ảnh và lay động tác giả. Vì bếp lửa gắn với bà, gắn với kỉ niệm ấu thơ không hề phai nhòa .

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa
Ôi kỳ lạ và thiêng liêng bếp lửa

Điệp từ “ một bếp lửa ” có sức tiềm ẩn tình cảm và cảm hứng rất lớn và chân thành, thôi thúc tác giả luôn có một nỗi nhớ thường trực ở trong đó. Hình ảnh bếp lửa “ chờn vờn ” và “ ấp iu ” miêu tả sự gắn bó, không hề tách rời. Một loạt những ký ức về bà, về kí ức rất lâu rồi cứ thế dội về can đảm và mạnh mẽ, khiến tác giả phải thốt lên “ ôi ”. Một từ “ ôi ” mang nặng ân tình, thiêng liêng, nồng đượm biết bao nhiêu. Hẳn rằng Bằng Việt đã có những năm tháng đáng nhớ, đáng trân trọng bên cạnh bà. Kí ức cứ thế ùa về :

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại bây giờ sống mũi còn cay

Một tuổi thơ nhọc nhằn, khó khăn vất vả bên cạnh bà. Một cậu bé bốn tuổi đã quá quen thuộc với mùi khói ở bếp lửa. Đất nước rơi vào ách thống trị thực dân, tình cảnh nạn đói thê thảm là điều không tránh khỏi. Khói bếp tuổi thơ đã “ hun ” đầy trong khóe mắt, hun cả một vùng trời tuổi thơ nhọc nhằn. Chữ “ cay ” ở cuối câu thơ như lắng lại, gieo vào lòng người nỗi buồn man mác. Là sống mũi ” cay ” hay là tuổi thơ cay cực, là thương bà, thương cha mẹ hay thương bếp lửa tần tảo sớm hôm .

Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế

“ Tám năm ròng ” là thời hạn dài đằng đẵng, thời hạn tuổi thơ của cháu nhọc nhằn bên cạnh bà. Bà và cháu cùng nhóm lửa, nhóm lên sự sống và nhóm lên tình yêu thương vô bờ bến. Tiếng “ tu hú ” trở đi trở lại trong đoạn thơ rất nhiều khiến cho nhịp thơ da diết, bồn chồn. Tu hú gọi hè, tu hú gọi lúa chín, gọi cả những giấc mơ của cháu về tương lai quốc gia tự do độc lập .

Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm bà chăm cháu học
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc
Tu hú ơi chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa

Một khổ thơ cảm động. Một khổ thơ cảm hứng được bật ra sau bao nhiêu năm kìm nén ở trong. Năm tháng sống cạnh bên bà tuy khó nhọc nhưng tràn trề ân tình. Cậu nhỏ bé thương bà khó nhọc bên bếp lửa, thương cho bà một mình nuôi cháu. Và tiếng kêu của tu hú lại khiến cho tâm sự của người cháu trở nên nặng nề hơn .
Tình bà cháu trong đoạn thơ này thực sự khiến người đọc chùng lại, rưng rưng nước mắt. Đất nước chìm trong bom đạn nhưng bà vẫn luôn chở che, chăm sóc cho cháu từ bữa ăn đến giấc ngủ. Còn tình cảm nào thiêng liêng và cao quý không chỉ có vậy .
Nhưng cuộc chiến tranh đã cướp đi bao nhiêu thứ, máu và nước mắt, cả tình yêu :

Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh
Bố ở chiến khu bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên

Đức hi sinh cao quý của người mẹ dành cho con, của người bà dành cho cháu. Dù khó khăn, dù mất mát nhưng hậu phương luôn phải là chỗ dựa vững chãi và bình yên nhất cho tiền tuyến. Hình ảnh người bà trong đoạn thơ này đầy đức hi sinh cho mái ấm gia đình, cho tổ quốc. Lời dặn dò của bà so với cháu nặng tựa nghìn non, chất chứa nghĩa tình sâu đậm. Bà yêu thương cháu, thương con, thương cho quốc gia lầm than .

Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng
Nhóm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo sẻ chung đôi

Từ “ bếp lửa ” tác giả đã chuyển thành “ ngọn ” lửa như nâng tầm cao hơn của tình yêu và sự hi sinh của người bà. Bà vẫn luôn nhen nhóm yêu thương, một tình yêu chung và riêng bát ngát, bất diệt .
Khổ thơ sau cuối là thời gian trở về thực tại của tác giả, giống như là một chuyến đi trở về tuổi thơ. Giọng thơ chùng xuống, cảm hứng nghẹn ngào :

Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa

Đứa cháu nhỏ của bà giờ đã trưởng thành, đến một quốc gia xa xôi cách bà nửa vòng toàn cầu nhưng những ký ức tuổi thơ đó luôn là điều thiêng liêng mà cháu luôn trân quý. Nhắc nhở bản thân không được phép quên đi. Nhắc nhở ký ức luôn sống mãi, không quên .

Bài thơ “Bếp lửa” với câu từ giản dị, cách viết nhẹ nhàng nhưng dường như khiến người đọc thấy cay cay ở khóe mắt. Một bài thơ tràn đầy tình yêu, tràn đầy hạnh phúc giữa đắng cay cuộc đời.

Xem thêm: Ý nghĩa và nội dung của thập nhị nhân duyên

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 10

Nhà thơ Bằng Việt sinh ngày 15/06/1941, quê ông thuộc xã Chàng Sơn, Thạch Thất, Thành Phố Hà Nội. Bằng Việt thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ông là cây bút năng lực có nhiều góp phần cho nền thi ca của dân tộc bản địa. Sự nghiệp sáng tác của ông phong phú và đa dạng và dồi dào với rất nhiều những tác phẩm có giá trị. Thơ Bằng Việt thiết tha, thướt tha và trong trẻo. Nhiều áng thơ đã khai thác tối đa những kỷ niệm cùng mơ ước của tuổi trẻ .
Bài thơ Bếp Lửa được sáng tác vào năm 1963 khi Bằng Việt 19 tuổi và đang đi du học Liên Xô. Trong nỗi nhớ nhà, nhớ quê nhà, nhớ người bà của mình da diết, những ý thơ tự nhiên ngọt ngào và bình dị ấy cứ tuôn chảy để rồi tạo nên một thi phẩm rực rỡ. Bếp lửa đã gợi lên những kỉ niệm đầy xúc động về tình cảm bà cháu, về những năm tháng nhọc nhằn trong kí ức của nhà thơ, từ đó khôn khéo thể hiện tình yêu quê nhà quốc gia .
Hình ảnh về bếp lửa quê nhà đã khơi nguồn cảm hứng cho thấy đó là những kỉ niệm quen thuộc, thân mật, thân thương. Phân tích bài thơ Bếp lửa, tất cả chúng ta mới thấy được hết những ý nghĩa lớn lao của hình tượng quen thuộc này. Với dáng hình tảo tần khuya sớm của bà cũng là tình cảm sâu đậm bà dành cho cháu đã hiện lên rõ nét qua những vần thơ :

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.”

Hình ảnh khói bếp hiện lên chập chờn cùng mảng kí ức thăm thẳm trong tâm hồn của nhà thơ. Bà đã thắp lên bếp lửa, ánh sáng tuổi thơ được thắp lên và tỏa sáng lộng lẫy trong kí ức của đứa cháu nhỏ. Bếp lửa đó phải chăng chính là bếp lửa của cuộc sống bà đã trải qua biết mấy nắng mưa ?
Phân tích bài thơ Bếp lửa là cảm nhận về tình bà cháu sâu đậm được biểu lộ qua từng lời thơ. Đó là những buổi sớm khi sương mai còn đọng trên những nhành cây, hình ảnh bếp lửa ấm cúng đã được bà thắp lên tự khi nào. Từ láy “ chờn vờn ” tích hợp cùng động từ “ ấp iu ” được đặt ở giữa câu đã cho thấy sự khó khăn vất vả khuya sớm, sự lam lũ cần mẫn ở người bà của tác giả .
Cả một tuổi thơ tràn ngập kí ức có bếp lửa, có hình ảnh về người bà chịu thương chịu khó. Động từ “ thương ” cùng tính từ nắng mưa ở cuối câu thơ đã cho thấy nhà thơ yêu quý người bà biết bao để rồi phải thốt lên những tình cảm da diết ấy. Khoảng cách của khoảng trống dù là nửa vòng toàn cầu nhưng nhà thơ vẫn cảm nhận được sự yêu thương, vỗ về từ đôi bàn tay khôn khéo và kiên trì của bà. Phân tích bài thơ Bếp lửa, người đọc không khỏi xúc động với những dòng thơ dung dị mà ngập tràn xúc cảm này .
Trong cái khoảnh khắc nhớ nhà, nhớ quê nhà ấy, trong lòng Bằng Việt lại trào dâng một tình yêu thương vô hạn với người bà của mình. Những khổ thơ tiếp theo là dòng hồi tưởng của Bằng Việt về những năm tháng sống bên bà gắn liền với hình ảnh bếp lửa .

“Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói, hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!”

Những câu thơ dung dị, nhẹ nhàng như lời thủ thỉ tâm tình. Câu chuyện tuổi thơ với nhiều kỉ niệm cùng bà như được giãi bày bởi lối kể tự nhiên. Câu chuyện tuổi thơ ấy không riêng gì có bà Tiên, có phép màu, mà còn là hình ảnh về bà và bếp lửa yêu thương. Đến đây, tất cả chúng ta thấy xúc động biết bao .
Trong cái nạn đói ghê rợn của năm 1945, những ngày bần hàn, khó khăn vất vả thì chính bà là người đã gắn bó với nhà thơ, xua bớt đi cái không khí của nạn đói ấy. Mùi khói bếp đã trở thành một phần kí ức của đứa cháu nhỏ. Đứa trẻ lên 4 ấy đã sống trong tình yêu thương, che chở của bà. Ngọt ngào ký ức đan quyện mùi khói – kí ức có bà, có mái bếp ấm nồng tình thân .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 11

Bằng Việt là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, thơ của ông toát lên vẻ đẹp đằm thắm, thướt tha khi viết về những kỉ niệm với mái ấm gia đình, với lứa tuổi học trò hồn nhiên, mơ mộng. Nổi bật nhất trong những sáng tác của ông là bài thơ Bếp lửa, được sáng tác năm 1963 khi tác giả đang học tập tại Liên Xô. Nhớ bà và nhớ những kỉ niệm về bà, Bằng Việt đã viết bài thơ này, nó được trích trong tập Hương cây – Bếp lửa cùng với Lưu Quang Vũ. Đọc bài thơ, ta hoàn toàn có thể cảm nhận được tình cảm thắm thiết của người cháu dành cho bà cũng như nỗi nhớ bà khôn nguôi của tác giả .
Hình ảnh bà hiện ra trong kí ức của nhà thơ là ở trong căn phòng nhà bếp của bà :

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm”

Từ láy ” chờn vờn ” trong hình ảnh bếp lửa gợi liên tưởng đến trong kí ức của người cháu hình ảnh bà và bếp lửa của bà hiện về chập chờn như khói bếp. Điệp từ ” Một bếp lửa ” có tính năng nhấn mạnh vấn đề cái bếp lửa để nấu cơm, đun nước hằng ngày cũng như là bếp lửa của cuộc sống bà, đã trải qua biết mấy nắng mưa : ” Cháu thương bà biết mấy nắng mưa “. Từ chỉ số lượng ” một ” khắc họa rõ nét hình ảnh bếp lửa của một người bà yêu thương cháu, một mình bà chứ không phải ai khác. Chính trong cái bếp lửa ” ấp iu nồng đượm ” ấy, người cháu được sống trong tình yêu thương của bà, được bà chở che cả tuổi thơ, cho nên vì thế tác giả rất yêu thương người bà của mình .
Nhà thơ gắn liền với một tuổi thơ cơ cực, thiếu thốn trong những năm tháng hai bà cháu sống cùng nhau :

“Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!”

Tác giả là một trong những đứa trẻ phải trải qua những năm tháng khó khăn vất vả, cơ cực đến mức đói mòn, đói mỏi của cả dân tộc bản địa. Hình ảnh khói bếp của bà được nhắc đến trong suốt khổ thơ cho thấy sự thấm sâu vào tâm hồn đứa trẻ của khói bếp. Chính những năm tháng khó khăn vất vả, thiếu thốn ấy, nhà thơ mới càng thêm trân trọng tình cảm của bà dành cho mình. Nghĩ về những điều đó, nhà thơ thấy sống mũi cay cay, như rưng rưng xúc động trước một quá khứ khó khăn nhưng thấm đẫm tình yêu thương của bà .
Những kỉ niệm về bà được tác giả kể lại lần lượt ở những câu thơ tiếp theo :

“Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà?
Bà thường kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!”

Tám năm là một khoảng chừng thời hạn tương đối dài, đủ để hình thành nên tuổi thơ của mỗi con người. Trong tám năm ở cùng với bà đó, nhà thơ đã trải qua biết bao nhiêu kỉ niệm cùng với bà. Hình ảnh tiếng tu hú kêu như giục giã những cây lúa ngoài đồng mau chín, để bà con người nông dân không phải chịu đựng cái đói thêm một ngày nào nữa. Và khi tu hú kêu cũng là lúc người cháu được nghe bà kể chuyện của bà ngày trước, là những thứ tạo nên kí ức ngày ngày hôm nay của tác giả. Từ ” tu hú ” được lặp lại đến ba lần với tiếng kêu tha thiết, như đang vang vọng đâu đây trong kí ức của tác giả. Kí ức ấy không hề khá đầy đủ cả mẹ và cha :

“Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học”

Dù nhà thơ phải chịu sự thiếu thốn tình cảm của cha mẹ nhưng bù lại vẫn nhận được sự yêu thương vô bờ của bà. Bà đã thay cha mẹ dạy dỗ cháu nên người, bà dạy cho cháu làm những việc làm nhà, bà bảo ban cháu cố gắng nỗ lực học tập. Tất cả đều xuất phát từ tấm lòng yêu thương, sự chở che, đùm bọc của bà dành cho cháu. Đến đây, nhà thơ lại thể hiện cảm hứng thương xót cho sự khó khăn vất vả, khó nhọc của bà :

“Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc
Tu hú ơi chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?”

Bếp lửa của cuộc sống bà khơi dậy trong tâm hồn người cháu một tình yêu thương và tha thiết, một sự biết ơn so với bà. Bếp lửa còn gắn liền với tiếng tu hú. Hình ảnh ” tu hú ” lại được lặp lại cho thấy nó đã đi sâu vào tiềm thức của nhà thơ, khi nhớ về bà và bếp lửa của bà thì nhà thơ cũng nhớ tới âm thanh của con tu hú. Tiếng tu hú kêu da diết, khắc khoải như khiến cho tác giả nhớ về những kỉ niệm thời xưa .
Nếu ở trong những dòng thơ đầu, nhà thơ tái hiện lên cho người đọc những hình ảnh và kỉ niệm của tác giả với bà và bếp lửa của bà thì ở những dòng thơ sau, nhà thơ Bằng Việt lại làm hiện lên những kí ức đau thương mà có lẽ rằng cho đến hiện tại, tác giả vẫn khó hoàn toàn có thể quên được .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 12

Trong đời sống, có những kí ức và hoài niệm làm tất cả chúng ta luôn nỗ lực để tìm về, trải qua những gian lao, khắc khổ, biến cố cuộc sống ta mới nhận ra những thứ li ti xung quanh mình thật thiêng liêng và cao quý biết bao, nó là cả tuổi thơ, là bước đệm giúp ta vào đời. Với Bằng Việt “ Bếp lửa ” chính là kí ức, là vật báu còn sót lại trong tâm lý mà ông muốn lưu giữ. Hình ảnh “ bếp lửa ” đã khơi nguồn hồi tưởng của tác giả về những năm tháng sống bên bà, cùng bà nhóm lên ngọn lửa nồng ấm của tuổi thơ, khiến cho biết bao thế hệ người đọc phải rung động cùng rung cảm với về tình bà cháu .
Có biết bao kỉ niệm tuổi thơ nhưng bếp lửa chính là hình ảnh in dấu đậm nhất trong tâm lý của Bằng Việt. Bắt đầu từ hình ảnh thân thương, ấm cúng ấy, mạch hồi tưởng của bài thơ khởi đầu :

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

Khổ thơ chỉ vỏn vẹn ba câu mà đã hai lần lặp lại điệp từ “ một bếp lửa ”. “ Bếp lửa ” ấy là hình ảnh vô cùng thân mật và thân quen với mỗi mái ấm gia đình Nước Ta từ khi nào. Từ láy “ chờn vờn ” vừa tả ánh sáng lập lòe và từng làn khói vương vấn của bếp lửa mới nhen buổi sớm, vừa gợi lại hình ảnh bóng bà chập chờn trên in trên vách. Kết hợp với sự mờ ảo của “ sương sớm ”, những mảnh ký ức ấy như ẩn hiện trong làn sương vương vấn mùi khói, không hề thiếu đi sự nồng ấm. “ Ấp iu ” tuy là một từ ghép nhưng lại mang âm hưởng của từ láy, vừa là sự phối hợp của ấp ủ và yêu thương, vừa gợi tả bàn tay kiên trì, khôn khéo và tấm lòng đong đầy yêu thương của người nhóm lửa. Sự “ nồng đượm ” kia không riêng gì tả bếp lửa cháy đượm mà còn chứa đựng tình cảm trân trọng của tác giả so với người đã cần mẫn, chăm chút thắp lên ngọn lửa ấy. Từ đó, sức ấm và ánh sáng của hình ảnh bếp lửa đã phủ rộng khắp bài thơ, trở thành điểm tựa để mở ra một chân trời đầy ắp kỉ niệm tuổi thơ về tình bà cháu .
Theo dòng hồi tưởng ấy, Bằng Việt trở về với những năm tháng tuổi thơ thiếu thốn, nhọc nhằn ám đầy mùi khói :

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy

Nếu như tuổi thơ của những người bạn cùng trang lứa khác có những câu truyện cổ tích về bà tiên và phép màu kì diệu thì thời thơ ấu của Bằng Việt gắn bó với bà và bếp lửa. Lời thơ giản dị và đơn giản như những câu văn xuôi, như những lời thủ thỉ tâm tình dẫn dắt người đọc về miền ký ức. Thế nhưng, chỉ với từ “ chỉ nhớ ” thôi, nhà thơ đã phủ lên những hình ảnh tang thương kia bằng những làn khói từ bếp lửa của bà :

Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!

Cái “ hun nhèm ” của làn khói ấy gợi cho ta đến một bếp lửa củi mùn, rơm rạ cháy lì lụt, một tuổi thơ khó khăn vất vả, thiếu thốn. Nhưng cũng chính mùi khói ấy đã xua đi mùi tử khí khắp những ngõ ngách, chính mùi khói ấy đã quyện lại và bám lấy tâm hồn đứa trẻ. Nhưng mùi khói trong thơ Bằng Việt thì có sức gợi hơn rất nhiều, chính do nó đượm nồng hơi ấm từ bàn tay chăm chút của bà. Dù bao tháng năm có trôi qua thì ký ức ấy vẫn lưu lại ấn tượng sâu đậm trong tâm hồn tác giả, để rồi câu thơ lắng xuống bởi vần bằng của tiếng “ cay ” .
Và như một thước phim quay chậm, những kỉ niệm gắn liền với hình ảnh người bà ùa về :

Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà

Quãng thời hạn không dài so với đời người nhưng lại là cả tuổi thơ của cháu. Hình ảnh bà và bếp lửa của tình bà cháu đã gợi ra một liên tưởng, một hồi ức khác trong tâm lý thi sĩ – tiếng chim tu hú. Theo truyền thống cuội nguồn văn học, tiếng chim tu hú thường gợi nên sự khắc khoải, xa cách, trông mong, một âm thanh mang sắc điệu trầm buồn. Tiếng chim tu hú đã trở thành một phần tuổi thơ, một mảnh tâm hồn cháu, là sợi chỉ đỏ tiếp nối quá khứ và hiện tại. Tiếng vọng đồng chiều ấy vang lên trong khổ thơ càng như giục giã, như khắc khoải một điều gì đó tha thiết lắm, để dòng kỉ niệm trải dài hơn, rộng hơn, sâu hơn trong khoảng trống xa thẳm của nỗi nhớ thương. Và trong dòng chảy ấy, hiện lên những ký ức thân thương về tình bà cháu sâu đậm :

Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc.

Tám năm tuổi thơ của tác giả cũng chính là những năm quốc gia cuộc chiến tranh, cha mẹ phải đi công tác làm việc xa nhà, cháu phải sống cùng bà. Bằng Việt đã khơi lại những kỉ niệm ngày ấy bằng thẩm mỹ và nghệ thuật liệt kê : “ Bà bảo ”, “ bà dạy ”, “ bà chăm ”, … mỗi một ký ức hiện về là thêm một lần hình ảnh bà được khắc sâu trong tâm lý cháu. Trong những năm tháng ấy, bà vừa là cha, vừa là mẹ, vừa là chỗ dựa vững chãi về cả vật chất lẫn niềm tin, là cội nguồn yêu thương của cháu .
Cũng chính chiếc thuyền đầy kỉ niệm ấy đã đưa người đọc từ dòng sông của tình bà cháu đổ vào biển cả của lòng yêu nước, của đức quyết tử :

Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh

Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh :

“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”

Chiến tranh đã gây ra bao đau thương, mất mát, tàn phá khắp mọi nơi trên quốc gia ta, cướp đi của con người toàn bộ mọi thứ. Chính cuộc chiến tranh đã gây nên thảm kịch của tình cha con trong “ Chiếc lược ngà ” của Nguyễn Quang Sáng, khơi dậy những vần thơ vang tiếng căm thù của những nhà thơ cách mạng … Nhưng với Bằng Việt, cũng từ đó mà ông mới cảm nhận được vẻ đẹp trong góc khuất của tâm hồn bà. Câu thơ với động từ “ cháy ” được lặp lại, từ ghép “ tàn rụi ” được tách ra khiến hiện thực thời chiến không riêng gì lấp đầy câu thơ mà còn tràn ngập khắp khoảng trống ký ức. Nhưng từ đó, tấm lòng người bà ấy hiện lên bát ngát như biển cả, lặng sóng thôi nhưng bát ngát tình thương con thương cháu và sâu thẳm với một nghị lực vô cùng vững chắc .
Vì sao mà tấm lòng người bà tiềm ẩn được biết bao điều như vậy ? Vì trong tấm lòng đó luôn âm ỉ một ngọn lửa :

Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…

Từ hình ảnh bếp lửa đơn cử, tác giả đã nâng lên thành “ ngọn lửa ” mang ý nghĩa khái quát, tượng trưng. “ Bếp lửa ” với những ấm cúng, đơn giản và giản dị của tình cảm mái ấm gia đình, của tình bà cháu đã bùng lên thành “ ngọn lửa ” của niềm tin và sức sống cho những thế hệ tương lai. Từ ngọn lửa ấm nóng ấy, nhà thơ mở ra những suy ngẫm về cuộc sống bà :

Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ

Chất biểu cảm trữ tình vẫn còn nhưng đã dòng suy tưởng đã nhuốm màu nghị luận. “ Lận đận ” – từ láy gợi hình với hai thanh trắc đã diễn đạt cả cuộc sống khó khăn vất vả của bà, phối hợp với “ biết mấy nắng mưa ” – ẩn dụ để chỉ những thăng trầm của đời sống càng làm đậm thêm sự quyết tử cần mẫn của bà. Trải qua tổng thể những khó khăn vất vả, thử thách ấy, hình ảnh bà vẫn chưa khi nào tách rời với bếp lửa. “ Mấy chục năm rồi ”, lời thơ kể mà như đếm, gợi lên cả một tuổi thanh xuân, cả một đời người thức khuya dậy sớm gắn liền với khói bếp cay nồng. Người bà ấy giản dị và đơn giản nhưng lại có một sức mạnh kì diệu. Suốt dọc bài thơ, mười lần Open hình ảnh bếp lửa là mười lần tác giả nhắc tới bà – người phụ nữ Nước Ta, để rồi từ đó thốt lên trong bao nhung nhớ và trân trọng :
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa !
Câu thơ với từ cảm thán “ ôi ” như chất chứa, dồn nén biết bao điều. Trong đó là sức mạnh “ kì khôi ” đã nhóm dậy cả một chân trời kỉ niệm, cả một tuổi thơ, cả một tâm hồn. Trong đó là sự “ thiêng liêng ” nhà thơ đã trân trọng gìn giữ trong tim nơi đất khách quê người. Hình ảnh ấy cùng chất trữ tình phối hợp với phản hồi đã trở thành cái nền hoàn hảo nhất để mở ra dòng suy ngẫm của cả tác giả lẫn fan hâm mộ về cuộc sống tần tảo và nghĩa tình của bà .
Để giờ đây, khi đang ở cách xa bà hàng nghìn dặm, Bằng Việt vẫn luôn hướng lòng mình về người bà yêu thương :

Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
– Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?…

Ở nước Nga xa xôi mát mẻ, bếp ga, bếp điện đã sửa chữa thay thế bếp củi nhem nhuốc khói, nhưng hình ảnh người bà và bếp lửa sớm mai vẫn đọng lại mãi trong tâm lý cháu. Bút pháp liệt kê và phép lặp cấu trúc “ có … trăm … ” đã vẽ nên một chân trời bát ngát to lớn với biết bao điều sung sướng, mới lạ. Thế nhưng đời sống tân tiến ấy vẫn không hề làm cháu nguôi đi nỗi nhớ đau đáu, thường trực về bà, một nỗi nhớ tới mức “ chẳng khi nào quên nhắc nhở ”. Người bà nói riêng hay người phụ nữ trong mái ấm gia đình nói riêng luôn gắn với những gì thân thiện, thân thương nhất. Để mỗi ngày, mỗi giờ lòng ông đều vang lên một câu hỏi : “ Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ? ”. “ Bếp lửa ” đã thực sự trở thành kỉ niệm ấm lòng, thành niềm tin thiêng liêng kì diệu theo nhà thơ suốt cả cuộc sống .
Với “ Bếp lửa ”, Bằng Việt đã chắt lọc từ cuộc sống những kỉ niệm, những hình ảnh đẹp nhất về người bà thân yêu để dệt nên hình tượng “ bếp lửa ”, bộc lộ lòng kính yêu trân trọng và biết ơn so với bà và cũng là so với mái ấm gia đình, quê nhà, quốc gia. Ta chợt nhận ra rằng, trong sâu thẳm mỗi con người, luôn có những điều thật bình dị và thân thương. Hãy trân trọng những kí ức trong trẻo, quyến rũ một thời ấy, vì đó là chốn bình yên để ta tìm về khi đã mỏi cánh bay, là hành trang quý báu để ta mang theo suốt cuộc hành trình dài dài và rộng của cuộc sống. Để một ngày nào đó dừng lại giữa dòng đời bất tận, ta mỉm cười vì luôn có một “ bếp lửa ” soi sáng trong tim …

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 13

Bằng Việt là một trong những nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Với giọng văn tự sự, trữ tình riêng không liên quan gì đến nhau, ông đã có những tập thơ để lại dấu ấn trong lòng người đọc như Hương cây – Bếp lửa, Những khuôn mặt những khoảng chừng trời, Đất sau mưa … Bài thơ “ Bếp lửa ”, trích từ tập thơ Hương cây – Bếp lửa, là một trong những sáng tác xuất sắc nhất của nhà thơ khi khắc họa lại những ký ức về người bà ở quê nhà trong những năm tháng tác giả xa quê nhà .
Bếp lửa là những kỷ niệm khó phai về hình ảnh người bà trong trí tưởng tượng của nhà thơ, mỗi khi nhắc đến bếp lửa, hình ảnh người bà tần tảo lại ùa về trong ký ức :
“ Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa ”
Mở đầu bài thơ, hình ảnh “ bếp lửa ” được điệp lại đến hai lần, nhấn mạnh vấn đề hình tượng TT của bài thơ, là hình ảnh thân quen, khơi nguồn cảm hứng cho cháu. Từ láy “ chờn vờn ” tạc hình ngọn lửa, hay chính là kỷ niệm ùa về như ngọn lửa lòng thôi thúc người cháu. Nhớ về hình ảnh bếp lửa là nhớ về bàn tay tỉ mẩn của người bà, chắt chiu, gìn giữ, lo ngại cho đứa cháu ruột rà để rồi tạc vào lòng người đọc một tình cảm thiêng liêng là kết tinh của những hình ảnh ấy :
“ Cháu thương bà biết mấy nắng mưa ”
Cụm từ biết mấy nắng mưa gợi về thành ngữ “ mưa nắng dãi dầu ”, nói lên sự khổ cực mà người bà đồng ý để lo ngại, vun vén cho mái ấm gia đình. Bài thơ gợi lại cả một thời tuổi nhỏ, nhọc nhằn, thiếu thốn của người cháu bên cạnh người bà, ở đó có cả bóng tối ghê rợn của nạn đói kinh khủng năm 1945 :

“Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy”

Thuở ấy, tuổi thơ của cháu gắn gắn liền với 8 năm kháng chiến chống Pháp đầy tủi cực. Có những khi “ Giặc đốt làng cháy tàn, cháy rụi ” trong khi mẹ và cha bận công tác làm việc xa, đứa cháu ngây thơ chỉ biết sống trong vòng tay nuôi nấng, đùm bọc của bà. “ Bà bảo cháu nghe ” từng câu truyện quê nhà, “ bà dạy cháu làm ” từng việc làm trong nhà, “ bà chăm cháu học ” mỗi đêm trong làng vắng tiếng bom thù. Tất cả những li ti, tủn mủn trong đời sống đều đặt lên đôi vai của người bà tần tảo khiến bà phải kiên cường can đảm và mạnh mẽ hơn bao giờ hết :
“ Bố ở chiến khu, bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ”
Câu nói ấy của bà đã theo tác giả suốt ngần ấy năm mà không thể nào quên được. Đó là câu nói bộc lộ sự quyết tử to lớn của những bà mẹ. Hình ảnh bà khi nào cũng ấm cúng yêu thương và tình cảm hai bà cháu khi nào cũng thắm thiết sâu nặng không dễ gì quên :
“ Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng ”
Từ “ bếp lửa ” được đơn cử ở trên đến hai câu dưới, nhà thơ dùng từ ngọn lửa mà không nhắc lại “ bếp lửa ”. “ Ngọn lửa ” ở đây mang một ý nghĩa khái quát to lớn, sâu xa hơn : Đó là ngọn lửa của niềm kỳ vọng, có sức sống bền chắc của tình bà cháu, tình quê nhà nồng đượm. Bếp lửa chỉ làm nồng ấm câu thơ nhưng hình ảnh “ ngọn lửa ” tỏa sáng từng dòng thơ lộng lẫy hình ảnh của bà ấm lòng người đọc. Hình ảnh bà là hình ảnh người nhóm lửa, giữ lửa và đặc biệt quan trọng còn là người truyền lửa, ngọn lửa thiêng của sự sống niềm tin cho những thế hệ tiếp nối đuôi nhau. Tác giả đã nhắc đến những điều ấy với toàn bộ sự quý trọng và lòng biết ơn so với bà. Bởi nói đến bà là nói đến những cảnh tượng khó khăn vất vả, tảo tần :
“ Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
…
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi ” .
Cụm từ “ ấp iu nồng đượm ” được láy lại đến hai lần, nhưng ở đây không còn là hình ảnh “ một bếp lửa ” mà là hình ảnh “ nhóm bếp lửa ”. Đằng sau “ biết mấy nắng mưa ” của cuộc sống “ lận đận ”, người bà vẫn nhen nhóm thắp lên ngọn lửa, không riêng gì là ngọn lửa của thực tại mà còn là ngọn lửa của tình yêu thương, của sự ngọt bùi thơm thảo mang nặng tình cảm mái ấm gia đình .
Nhà thơ đã 10 lần nhắc đến hình ảnh bếp lửa và bên cạnh đó là người bà. Nhớ đến bà là cháu nhớ đến hình ảnh bếp lửa, nói đến hình ảnh bếp lửa là cháu lại nhớ ngay đến bà, vì hai hình ảnh này gắn bó với nhau suốt những năm dài khó khăn. Bếp lửa gắn với cuộc sống của bà với vẻ đẹp tảo tần, nhẫn nại, quyết tử. Bếp lửa đã thắp sáng niềm kỳ vọng, của sức sống bền chắc, của tình ba cháu, tình quê nhà. Hình ảnh bếp lửa ở đây vừa có nghĩa thực vừa có ý nghĩa tượng trưng, vừa thân mật lại rất đỗi tự hào khiến Bằng Việt phải thốt lên :
“ Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa ” .
Trở về với thực tại, nhà thơ đang ở nơi “ đất khách ” trên hành trình dài chinh phục con chữ về tăng trưởng quê nhà, chắc như đinh sẽ không gặp phải khó khăn vất vả của “ những năm đói mòn đói mỏi ” thế nhưng hình ảnh người bà tần tảo với bếp lửa sớm hôm vẫn luôn hiển hiện bởi đó là quá khứ, là tuổi thơ, là ký ức những tháng ngày khó nhọc cùng tình cảm thiêng liêng bất diệt :
“ – Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ? … ”
Câu hỏi tu từ cùng nghệ thuật và thẩm mỹ tu từ im re đã kết thúc bài thơ, thế nhưng lại mở ra biết bao cảm hứng trong lòng người đọc về những hoài niệm ân tình tha thiết và sâu nặng về tình cảm bà cháu. Bài thơ đã tích hợp thuần thục giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự và phản hồi, trải qua việc phát minh sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh của người bà, làm điểm tựa khơi gợi mọi kỷ niệm, xúc cảm, tâm lý về tình bà cháu .
Qua từng câu chữ trong bài thơ, hình ảnh người bà hiện lên lộng lẫy, đẹp tươi, thật đáng quý trọng và yêu dấu trong tấm lòng của tác giả. Hình ảnh ấy gắn với bếp lửa bằng một vẻ đẹp bình dị trong đời sống thường nhật. Bếp lửa gợi lên những kỷ niệm ấm nồng, thắm thiết mà rất đỗi thiêng liêng, trọn đời nâng đỡ và dưỡng nuôi tâm hồn .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 14

Trong những năm tháng cuộc chiến tranh, bên cạnh những bài văn, bài thơ cổ vũ tinh thần chiến đấu của dân tộc bản địa còn có những lời thơ da diết viết về tình thân, về quê nhà mình. Một trong số đó phải kể đến bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt, tác phẩm đã gợi lại cho người chiêm ngưỡng và thưởng thức những xúc cảm dạt dào về mái ấm gia đình, về những kí ức thân thương bên bà .

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa”

Mở đầu bài thơ là hình ảnh bếp lửa chờn vờn trong sương mai, nó như mới gần đây cũng vừa như trong kí ức xa xôi mà tác giả chợt nghĩ đến hay khắc khoải trong phút giây chợt nhớ về. Bếp lửa ấy được nhen nhóm từ đôi bàn tay gầy, được nâng niu toàn vẹn nhất, vị nồng đượm của khói bay trên bếp vẫn còn đó, trong miền kí ức của cháu thơ. Và sâu trong hình ảnh ấy chính là bóng hình của người bà kính yêu, nghĩ về bếp lửa cháu nhớ đến bà, cháu thương những năm tháng bà tần tảo, quyết tử .
” Cháu thương bà biết mấy nắng mưa ”
Bao kỉ niệm tuổi thơ bỗng sống dậy trong trái tim đong đầy nỗi nhớ trong cháu .

“Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay”

Cuộc sống khốn khó những năm tháng ấy có lẽ rằng là điều mà cháu không thể nào quên dù lúc ấy vừa lên bốn. Cái đói, cái nhọc nhằn khó khăn vất vả được bộc lộ qua hình ảnh ” khô rạc ngựa gầy “, mùi khói trở thành thứ mùi vị quen thuộc lúc ấy. Khói hun nhèm lên mắt, vị khói khiến sống mũi cháu cay cay hay chính những khó khăn vất vả, đói khổ của năm tháng xưa khiến khi nghĩ về mà lòng nôn nao vừa xúc động, vừa xót xa .

“Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế”

Cháu cùng bà trải qua bao năm tháng, cùng bà sống bên cánh đồng quê nhà, cùng bà nhen nhóm yêu thương mỗi ngày bên bếp lửa quen thuộc. ” Tám năm ” – khoảng chừng thời hạn đủ dài để cháu khắc cốt ghi tâm những lời bà dạy, những câu truyện kể của bà về ngày ở Huế, về những kỉ niệm xưa. Tiếng tu hú vang vọng trong bài thơ như gọi quá khứ trở về, khơi dậy những câu truyện xưa. Những vần thơ lúc này đây chứa chan những yêu thương, thấm đẫm nỗi niềm xúc động :

“Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc
Tu hú ơi, chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa!”

Có lẽ phải xa cha mẹ từ bé, sống bên bà bao năm mà tình cảm của cháu dành cho bà luôn lớn lao như vậy. Cháu luôn trân trọng công dạy dỗ của bà, những ngày bà dạy cháu làm, bà ân cần chỉ cháu học. Cả những lần bà dặn cháu viết thư đừng kể ra những khó nhọc nơi quê nhà khiến ba mẹ phải để tâm lo ngại. Bà vẫn vậy, luôn lắng lo cho con cho cháu, dẫu có khó khăn vất vả, có nhọc nhằn vẫn chẳng lời kêu than, trách oan. Hình ảnh tú hú vẫn kêu xa trên những cánh đồng, lại chẳng thế đến cùng bà phải chăng chính là hình ảnh của cháu lúc này, nỗi nhớ bà đã diết, tiếng gọi bà vọng về nhưng chẳng thể trở về bên bà, chỉ hoàn toàn có thể gửi gắm nỗi nhớ qua từng lời thơ .

“Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh:

“Bố ở chiến khu bố còn việc bố
Mày viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”

Chiến tranh không những khiến bao mái ấm gia đình phải chia xa mà nó còn tàn phá sự yên bình của bao làng quê, thôn xóm. Hai bà cháu người trẻ nhỏ, người già yếu được hàng xóm trợ giúp dựng lại túp lều nhỏ, có chỗ che mưa, che nắng. Bao khốn khổ là thế mà bà có khi nào chịu phó mặc, luôn vững lòng, đinh ninh .

“Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn,
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…”.

Qua từng dòng thơ, ta càng cảm nhận được hình ảnh người bà kiên cường, chẳng quản ngại quyết tử, vẫn luôn tin yêu vào ngày mái ấm gia đình sum vầy, ngày quốc gia độc lập, thống nhất .

“Giờ cháu đã đi xa.
Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?”

Những dòng thơ cuối nghe sao xúc động đến quái đản. Cháu nay đã lớn, trên hành trình dài cuộc sống cháu phải xa bếp lửa, xa bà, xa quê nhà mình. Cháu đến một nơi mới, nơi ấy có tiện lợi, những niềm vui mới, nhưng trong tim cháu vẫn luôn hướng về bà, về quê nhà mình. Nơi ấy có làm lũ, có nhọc nhằn, gian truân và có tất thảy sự yêu thương suốt năm tháng tuổi thơ. Chính quê nhà, chính tình thân đã nâng đỡ tâm hồn cháu, nâng đỡ cuộc sống cháu trong mỗi bước đường đời .
Bằng lời thơ nhẹ nhàng, tâm tình, hình ảnh giàu giá trị hình tượng cùng lối viết tích hợp giữa tự sự, trữ tình và biểu cảm, tác giả đã phát minh sáng tạo nên một bài thơ đầy xúc cảm. Đọc bài thơ, em mới thêm hiểu cảm xúc của những người con xa quê mồng ngóng ngày đoàn viên, thêm trân trọng những khoảnh khắc lao động, sum vầy bên mái ấm gia đình mình, thêm yêu quê nhà, quốc gia, nơi đã nuôi dưỡng tâm hồn mình qua bao khoảnh khắc thời hạn .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 15

Khi lớn lên ai cũng nhớ về những kỉ niệm của tuổi thơ. Có thể là kỉ niệm với người mẹ thân yêu, với người cha tôn kính, hoàn toàn có thể là với người bà trân trọng. Với Bằng Việt, kỉ niệm tuổi thơ đáng nhớ nhất của mình là hình ảnh người bà tần tảo sớm hôm. Hiện diện cùng bà là hình ảnh bếp lửa. Nó đã khơi nguồn xúc cảm để tác giả nhớ về bà và viết về bà qua bài thơ đậm chất trữ tình : Bếp lửa .
Mở đầu bài thờ là hình ảnh bếp lửa :

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm.

Ba tiếng “ một bếp lửa ” đã trở thành điệp khúc, gợi lại một hình ảnh quen thuộc trong mỗi mái ấm gia đình ở làng quê Nước Ta. Hình ảnh “ bếp lửa ” thật ấm cúng giữa cải giá lạnh của sương sớm. Đó không riêng gì là cái chờn vờn của ngọn lửa mới được nhóm lên trong sương mà còn là cái chờn vờn trong tâm lý của người chầu nơi phương xa. Hình ảnh bếp lửa thân quen với biết bao tình cảm ấp iu nồng đượm. Nó đã gợi lại sự săn sóc, lo ngại, chăm chút, che chở cho đứa cháu nhỏ của người bà. Từ hình ảnh bếp lửa, người cháu lại nhớ thương khi nghĩ về bà :
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa .
Đọng lại trong câu thơ là chữ “ thương ”, bộc lộ tình cảm của người cháu dành cho bà. Bà khó khăn vất vả, lặng lẽ trong khung cảnh “ biết mấy nắng mưa ”, làm thế nào tính được có bao nhiêu mưa nắng khổ cực đã đi qua đời bà. Cháu thương người bà khó khăn vất vả, tần tảo để khi nhớ về bà, trong kí ức của cháu hiện về những khó khăn thời còn bé !

Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy.

Nạn đói năm 1945 đã khiến bao người phải chịu cảnh lầm than, phải chết đi. Năm ấy, Bằng Việt mới lên bốn tuổi. Sống trong thực trạng ấy thì làm thế nào tránh được những cơ cực. Từ ghép “ mòn mỏi ” được chia tách ra, xen kẽ với từ đói đã gợi cái cảm xúc nạn đói ấy vừa lê dài và còn làm khô cạn sức người lẫn gia súc. Kỉ niệm đáng nhớ nhất so với người cháu là khói bếp, luồng khói được hun từ bếp lửa quen thuộc :

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói…
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay.

Giờ đây nghĩ lại, cháu như đang sống lại những năm tháng ấy. Câu thơ ấy sức truyền cảm đặc biệt quan trọng khiến người đọc không khỏi có cảm xúc cay cay nơi sống mũi. Tuổi thơ ấy lớn lên trong cảnh hoang tàn của cuộc chiến tranh. Quê hương, xóm làng bị giặc tàn phá. Cuộc sống khó khăn vất vả tuy nhiên hai bà cháu cũng được an ủi bởi tình cảm hàng xóm láng giềng. Bởi trong thực trạng chung của nhiều mái ấm gia đình Nước Ta lúc ấy, những người lớn phải tham gia kháng chiến, ở nhà chỉ còn cụ già và cháu nhỏ :
Mẹ cùng cha công tác làm việc bận không về .
Và do đó chỉ có hai bà cháu côi cút bên nhau. Bà kể chuyện ở Huế cho cháu nghe, bà dạy cháu học, chỉ cháu làm. Bao việc làm bà đều lo hết vì cha mẹ bận công tác làm việc không về. Bà là chỗ dựa cho cháu, và đứa cháu ngoan ngoãn là nguồn vui sống của bà. Những kỉ niệm của tuổi thơ đều gắn liền với hình ảnh “ bếp lửa ”, bởi “ lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói “, đã sớm phải lo toan. “ Cháu cùng bà nhóm lửa ” trong tám năm ròng rã. Tám năm đó nó cũng không phải là dài lắm nhưng sao cứ lê dài lê thê trong lòng cháu. Cho nên, nhớ về tuổi thơ, người cháu lại “ chỉ nhớ khói hun nhèm mắt ”. Cảm giác ấy chân thực và xúc động. Cái làn khói bếp của thời xưa ấy như bay đến tận giờ đây làm cay nơi sống mũi. Ngày xưa cay vì khói còn giờ đây sống mũi lại cay khi nhớ về tuổi thơ và cũng vì thương nhớ đến người bà .
Người cháu nghĩ đến bà rồi nghĩ đến quê nhà, đến loài chim tu hú. “ Tu hú ” được nhắc lại bốn lần, tiếng kêu của nó trên đồng xa như sự cảm thông cho đời sống đói nghèo trong cuộc chiến tranh của hai bà cháu. Và trong lời kể của bà có cả “ tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ”. Tâm hồn trẻ thơ của cháu chợt dậy lên một mong mỏi :

Tù hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa

Kỉ niệm của tuổi thơ đã được thức tỉnh, ở đó có hình ảnh người bà tần tảo sớm hôm và có hình ảnh cả quê nhà .
Từ những hồi tưởng về tuổi thơ, người cháu đã suy ngẫm về cuộc sống của bà. Bà đã hi sinh cả đời mình để nhóm bếp lửa và giữ cho ngọn lửa luôn ấm cúng, tỏa sáng trong mái ấm gia đình :

Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm.

Bà là người phụ nữ tần tảo, giàu đức hi sinh. Bếp lửa bà nhen mỗi sớm mai không riêng gì bằng rơm rạ mà còn được nhen lên bằng chính ngọn lửa trong lòng bà, ngọn lửa của sự sống, lòng yêu thương và niềm tin yêu. Từ bếp lửa bình dị, quen thuộc, người cháu nhận ra bao điều “ kì diệu ” và “ thiêng liêng ”. Ngọn lửa được nhóm lên từ chính bàn tay bà đã nuôi lớn tuổi thơ cháu : “ Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi thơ ”. Bà lặng lẽ chịu đựng, hi sinh để : “ Bố ở chiến khu, bố còn việc bố ”. Chính do đó, đứa cháu đã cảm nhận được trong bếp lửa bình dị mà quen thuộc có nỗi khó khăn vất vả, gian lao của người bà .

Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui.

Trong bài thơ có tới mười lần người bà hiện hữu cùng bếp lửa với vẻ đẹp tần tảo, hi sinh, yêu thương con cháu. Và từ “ bếp lửa ”, tác giả đã đi đến hình ảnh “ ngọn lửa ” :

Rồi sớm chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…

Người cháu năm xưa giờ đã trưởng thành, đi xa. Trước mắt có những “ niềm vui trăm ngả ”, “ có khói trăm tàu ”, “ có lửa trăm nhà ”, một quốc tế to lớn với bao điều mới lạ được hiện ra. Nhưng đứa cháu vẫn không ngừng hỏi : “ Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ? ”. Mỗi ngày đều tự hỏi “ Sớm mai này ” là mỗi ngày cháu đều nhớ về bà, Hình ảnh người bà luôn làm ấm lòng và nâng đỡ cháu trên bước đường đi tới .
Bằng Việt đã phát minh sáng tạo hình tượng “ bếp lửa ” vừa mang ý nghĩa thực vừa mang ý nghĩa tượng trưng. Giọng điệu tâm tình ngưng trệ, giàu chất suy tư đã làm say lòng người đọc. Và bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt như một triết lí thầm kín. Những gì đẹp tươi của tuổi thơ đáng được trân trọng và nó sẽ nâng đỡ con người suốt hành trình dài dài rộng của cuộc sống. Bằng Việt đã bộc lộ lòng yêu thương, biết ơn bà thâm thúy. Lòng biết ơn chính là bộc lộ đơn cử của tình yêu quê nhà, quốc gia khi đã đi xa .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 16

Bằng Việt sinh năm 1941, quê tỉnh Hà Tây. Bằng Việt thuộc thế hệ những nhà thơ trẻ trưởng thành trong thời kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Ông thường đi vào khai thác những kỉ niệm, những kí ức thời thơ ấu và gợi những tham vọng tuổi trẻ. Thơ Bằng Việt sâu trầm, tinh xảo, bình dị dễ làm lay động lòng người. Bài thơ Bếp lửa được sáng tác năm 1963 khi tác giả rời xa quê nhà học ngành luật ở Nga. Từ xa tổ quốc, nhà thơ bồi hồi nhớ về những kỉ niệm thời ấu thơ, nhớ về quê nhà vẫn còn đang trong đại chiến đau thương mất mát. Đặc biệt hình ảnh bếp lửa nồng đượm và người bà hiền hậu đã để lại trong lòng người đọc nhiều ấn tượng thâm thúy .
Mở đầu bài thơ hiện lên hình ảnh bếp lửa ấm cúng trong làn sương lạnh chốn đồng quê :

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa!”

Ba tiếng “ một bếp lửa ” được nhắc lại hai lần, trở thành điệp khúc mở màn bài thơ với giọng điệu sâu lắng, khẳng định chắc chắn hình ảnh “ bếp lửa ” như một dấu ấn không khi nào phai mờ trong tâm tưởng của nhà thơ. Đoạn thơ làm hiện hình lên trong tâm lý người đọc hình ảnh bếp lửa quen thuộc, thân mật của chốn đồng quê Nước Ta bình dị hiền hòa. Một bếp lửa nhỏ lẩn khuất trong sương trong gió nhưng luôn nồng đượm và ấm cúng. Trong mái lá nhà tranh, e ấp trong lũy tre làng từng đêm từng ngày bếp lửa tắt rồi lại được nhóm lên .
Mấy ai là người Nước Ta mà không nhớ đến hình ảnh ấy. Bằng Việt đã lọc bỏ hết mọi yếu tố xung quanh để cho bếp lửa trở thành hình ảnh TT, gây quan tâm thâm thúy so với người đọc. Ánh sáng và hơi ấm có vẻ như tỏa khắp khoảng trống, ấm vào cả lòng người .
Bếp lửa ấy không yên lặng mà nó luôn hoạt động. Từ láy “ chờn vờn ” rất thực như gợi nhớ, gợi thương đến dáng hình bập bùng, chập chờn của ngọn lửa trong kí ức. Ngọn lửa hắt hiu, chờn vờn theo gió, ấp iu biết bao nồng đượm, biết bao tình cảm mến yêu của con người. Hai từ láy “ ấp iu ” gợi nhớ đến bàn tay kiên trì, khôn khéo và tấm lòng chăm chút của người nhóm lửa, lại rất đúng mực với việc làm nhóm bếp hằng ngày .
Từ đôi bàn tay cằn cỗi bà, ngọn lửa đã cháy lên. Rất tự nhiên, hình ảnh bếp lửa đã làm trỗi dậy tình yêu thương vốn đã rất nồng ấm trong tim người cháu : “ Cháu thương bà biết mấy nắng mưa ” .
Tình thương tràn trề của cháu đã được thể hiện một cách trực tiếp và đơn giản và giản dị. Đằng sau sự giản dị và đơn giản ấy là cả một tấm lòng, một sự đồng cảm đến tận cùng những khó khăn vất vả, nhọc nhằn, lam lũ của đời bà. Ngọn lửa ấy đã trải qua bao nắng mưa gió rét để bùng cháy lên mỗi sớm, mỗi chiều. Ngọn lửa ấy cháy lên cùng với niềm vui, ánh sáng và niềm tin vững chãi vào đời sống dù đang còn biết bao gian nan, nguy hại .
Ba câu thơ khởi đầu đã miêu tả xúc cảm đang dâng lên cùng với những kí ức, hồi tưởng của tác giả về bếp lửa, về bà, là sự khái quát tình cảm của người cháu với cuộc sống lam lũ của người bà .
Từ hình ảnh bếp lửa trong tâm tưởng, nhà thơ tìm về với kí ức tuổi thơ những ngày sống cùng bà. Nhà thơ nhớ rất rõ từng quá trình thời hạn bởi nó gắn với những kỉ niệm không thể nào quên. Hồi tưởng khởi đầu từ hình ảnh bếp lửa gắn với người bà. Cụm từ bếp lửa được lặp lại, khắc họa rõ nét và làm hiện hình bếp lửa ấm cúng và xa vời trong kí ức, từ hình ảnh bếp lửa bà tư về với quá khứ xa xôi năm 4 tuổi :

“Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi,
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy,
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!”

Kỉ niệm tuổi thơ bên cạnh bà là đời sống có nhiều gian nan, thiếu thốn nhọc nhằn. Năm lên bốn tuổi, người cháu đã biết cùng bà nhóm lửa. Đó cũng là kỉ niệm xa xôi nhất trong kí ức mà người cháu còn nhớ được. Năm đó cũng là năm “ đói mòn đói mỏi ”. Cái đói kinh khủng, cùng cực hiện rõ trong hình ảnh con ngựa kéo xe :
“ Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy ”
Đó chính là năm 1945, năm nạn đói xảy ra trên toàn miền Bắc. Sau khi vừa thoát khỏi cuộc chiến tranh, nước ta lại rơi vào những khó khăn vất vả, thử thách ghê gớm : nền kinh tế tài chính kiệt quệ, thiên tai, hạn hán liên tục xảy ra khiến cho việc làm sản xuất ngưng trệ, mất mùa liên miên. Toàn miền Bắc rơi vào nạn đói kinh khủng nhất trong lịch sử vẻ vang. Thêm vào đó dịch bệnh bùng phát khắp nơi. Trải qua quy trình tiến độ đen tối đó có tới hơn 2 triệu người chết .
Quả thật, như mong muốn cho những ai vượt qua được nạn đói ấy. Cho đến giờ đây, nhớ về thời gian ấy, tác giả vẫn còn thấy cay cay trong đôi mắt. Cay chính bới khói bếp. Cay vì bởi thường bà, thương dân tộc bản địa phải quan vũ trong cơn bi cực của đời người. Kí ức đau thương ấy, mùi khói quen thuộc ấy cho đến giờ đây như còn vương vấn đâu đây .
Thời gian đi qua, đủ sức để làm nhạt phai tổng thể. Nhưng, những kỉ niệm bên bà nhóm lửa trong suốt tám năm ròng không thể nào phai mờ trong kí ức :

“Tám năm ròng, cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà?
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế.
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế,
Mẹ cùng cha công tác bận không về,
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?”

“ Tám năm ròng, cháu cùng bà nhóm lửa ” cũng tám năm cháu nhận được sự yêu thương, che chở, dưỡng nuôi tâm hồn từ tấm lòng của bà. Tám năm ấy, cháu sống cùng bà khó khăn vất vả, gian nan, cực nhọc nhưng đầy tình yêu thương. Cách dẫn thời hạn dài đằng đẵng gợi lên những tháng năm lầm lũi trong đời sống đói nghèo. Bố mẹ đi kháng chiến, tám năm cháu ở cùng bà .
Tám năm, người bà thay bố thay mẹ chăm nom, dưỡng nuôi và bảo vệ người cháu trước bao nguy hiểm, trắc trở. Chính bà là người đã dạy dỗ cháu nên người. Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế để nhắc nhở cháu về truyền thống cuội nguồn mái ấm gia đình, về những đau thương mất mát và cả những chiến công của dân tộc bản địa. Bà luôn bên cháu, dạy dỗ, chăm nom cho cháu lớn lên .
Từng ngày, từng ngày bếp lửa lại được nhóm lên cùng những bài học kinh nghiệm, những câu truyện cùng lời nhắc nhở ân cần của bà. Bếp lửa như là tín hiệu để khởi đầu cho mọi hoạt động giải trí, dẫn dắt con người đi vào đời sống. Mỗi sớm bếp lửa cháy lên mở màn ngày mới. Mỗi chiều bếp lửa lại cháy lên để khép lại một ngày và mở ra một miền sáng mới ấm cúng và thân thương của sự sum vầy .
Mỗi ngày, người cháu tận mắt chứng kiến bà nhóm lửa. Từ những que củi vô tri, ngọn lửa ấm cháy lên như một phép màu. tưởng như thuận tiện nhưng không phải thế. những ngày mưa gió, củi ướt rơm ẩm, nhóm được bếp lửa quả thật gian truân biết chừng nào. Thế nên người cháu mỗi lần nhóm bếp lửa mà nghĩ về biết bao khó nhọc của bà .
Bà và bếp lửa là chỗ dựa ý thức, là sự chăm chút, đùm bọc dành cho cháu. Bếp lửa của quê nhà, bếp lửa của tình bà lại gợi thêm một kỉ niệm tuổi thơ – kỉ niệm gắn với tiếng chim tu hú trên đồng quê mỗi độ hè về. Tiếng chim tu hú được nhắc lại đến bốn lần tạo nên một sự ám ảnh lớn .
Lần thứ nhất, tiếng tu hú văng vẳng trên những cánh đồng xa, heo hút trong sương mờ, khói xám : “ Tu hú kêu trên những cánh đồng xa ” Lần thứ hai, nó lặp lại ngay sau đó trong câu hỏi đầy mến yêu : “ Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà ? ”. Lần thứ ba, tiếng tu hú thê thiết đi sâu vào nỗi buồn sâu thăm thẳm : “ Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! ”. Lần thứ tư trong lời tha thiết gọi mời của tác giả : Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà. Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ? ”
Trong khoảng trống đồng quê tiêu điều, sơ xác, tiếng chim tu hú gợi nên một nỗi buồn bã và sợ hãi khôn cùng. trong bài thơ “ Tiếng chim tu hú ” của nữ sĩ Anh Thơ cũng gợi tả tiếng chim tu hú gắn liền với hình ảnh cha già, với những kỉ niệm về một thời thiếu nữ hoa niên tươi đẹp, tiếng chim tu hú len lỏi khắp bài thơ như một âm thanh u ẩn, buồn thương và hụt hẫng .
Trong tâm lí con người, con chim tu hú luôn mang đến cho con người những điều không suôn sẻ. Nó là đại diện thay mặt của những gì xấu xa, ma quái, đầy chết chóc. Tiếng kêu u uất, đứt quãng, sầu bi của loài chim giấu mặt này luôn khiến cho người ta không an tâm, lo ngại. Tiếng chim như giục giã, như khắc khoải một điều gì da diết khiến lòng người trỗi dậy những hoài niệm, nhớ mong .
Phải chăng đó chính là tiếng đồng vọng của đất trời để an ủi, san sẻ với cuộc sống lam lũ của bà. Có lẽ, lúc ấy tác giả không hề biết điều đó, lắng nghe âm thanh tiếng chim như tín hiệu duy nhất với niềm tin vào sự đồng cảm trong sự sống đầy khó khăn vất vả của mình. Bởi vạn vật thiên nhiên luôn là bạn, luôn ưng ý và không khi nào phản bội con người .
Những câu thơ như lời đối thoại tâm tình, cháu trò chuyện với bà trong tâm tưởng, cháu trò chuyện với chim tu hú trong tình yêu thương. Và toàn bộ đều là sự bộc bạch của cháu dành cho người bà kính yêu. Hình ảnh của bà, hình ảnh của bếp lửa và âm thanh của chim tu hú vang vọng trong một khoảng trống bát ngát khiến cả bài thơ nhuốm phủ sắc bàng bạc của khoảng trống hoài niệm, của tình bà cháu đẹp như trong chuyện cổ tích .
Những năm tháng thơ mộng và bình yên ấy mau chóng đi qua, đọng lại trong nhà thơ là miền kí ức đau thương của quê nhà, làng xóm :

“Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh”.

Hết đói khát lại đến giặc dã. Kẻ thù hung bạo luôn có ở xung quanh và sẵn sàng chuẩn bị tiến công vào đời sống bất kỳ khi nào. Quân giặc đến, toàn bộ bị hủy hoại, bị đốt phá hòng dập tắt sự sống con người ; hòng phá tan ước vọng độc lập và muốn khuất phục con người bằng sức mạnh của đạn bom. Tội ác của quân địch đã được Hoàng Cần khắc họa trong bài thơ Bên kia sông Đuống bằng lớp ngôn từ sắc lạnh, đầy phẫn nộ :

“Quê hương ta từ ngày khủng khiếp
Giặc kéo lên ngùn ngụt lửa hung tàn
Ruộng ta khô
Nhà ta cháy
Chó ngộ một đàn
Lưỡi dài lê sắc máu
Kiệt cùng ngõ thẳm bờ hoang”.

(Bên kia sông Đuống)

Nhưng không gì hoàn toàn có thể tàn phá được sức sống của con người. Họ đã không chết, họ đã không đầu hàng, họ vẫn can đảm và mạnh mẽ vươn lên “ dựng lại túp lều tranh ” làm lại từ đầu từ đống tro tàn đổ nát. Họ vẫn tin yêu vào cách mạnh, tin cậy vào đại chiến, tin yêu vào tư thế tất thắng của dân tộc bản địa. Càng bị áp bức, họ càng vững vàng hơn :

“Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”.

Chi tiết thơ đậm màu hiện thực. Hiện thực đời sống được phản ánh quyết liệt trong câu thơ có vẻ như nhẹ nhàng càng tô đậm thêm đức tính hi sinh của ba. Thành ngữ “ cháy tàn cháy rụi ” đem đến cảm nhận về hình ảnh làng quê hoang tàn trong khói lửa của cuộc chiến tranh .
Trên cái nền của sự tàn phá tiêu diệt ấy là sự nuôi nấng, đùm bọc của xóm làng so với hai bà cháu. Điều khiến cháu xúc động nhất là một mình bà già nua, nhỏ bé đã chống chọi để trải qua những năm tháng nguy hiểm, đau khổ mà không hề kêu ca, phàn nàn. Bà can đảm và mạnh mẽ, kiên cường trước hiện thực ác liệt. Đặc biệt là lời dặn cháu của bà đã làm ngời sáng vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ giàu lòng vị tha, giàu đức hi sinh : “ Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ! ”
Không biết điều gì đang xảy ra nhưng chắc như đinh người cháu nhận ra một điều đó là bà đang cố nén lại đau thương, tỏ ra bình tĩnh và sáng suốt ngay trong thực trạng trớ trêu nhất. bà đinh ninh dặn dò, lời dặn dò cứng ngắc như nén lại niềm phẫn nộ trước tội ác của quân địch tàn ác, quyết tâm làm tốt nghĩa vụ và trách nhiệm của người hậu phương luôn hướng về tiền tuyến .
Người bà đã gồng mình gánh vác mọi lo toan để những con yên tâm công tác làm việc. Bà không riêng gì là chỗ dựa cho đứa cháu thơ, là điểm tựa cho những con đang chiến đấu mà còn là hậu phương vững chãi cho cả tiền tuyến, góp thêm phần không nhỏ vào cuộc kháng chiến chung của dân tộc bản địa. Tình cảm bà cháu hòa quyện trong tình yêu quê nhà, Tổ quốc .
Hình ảnh của bà gọi nhớ đến người mẹ thành đồng bồng con đánh giặc năm nào :

“Mẹ là nước chứa chan,
Trôi giùm con phiền muộn
Cho đời mãi trong lành
Mẹ chìm dưới gian nan”.

(Huyền thoại mẹ – Trịnh Công Sơn)

Hình ảnh người bà gắn chặt với hình ảnh bếp lửa trong kí ức tuổi thơ của người cháu. Người cháu đã ghi nhớ rất rõ theo từng tiến trình lịch sử vẻ vang. Đó là năm 4 tuổi, nạn khói kinh khủng xảy ra, cháu đã cùng bà vượt qua quy trình tiến độ khó khăn vất vả ấy. Năm 12 tuổi, 8 năm ròng cùng bà nhóm lên bếp lửa. Bố mẹ đi kháng chiến, người bà đã thay thế sửa chữa, chăm nom và dạy bảo .
Càng lớn lên, cháu càng thương bà, bởi đã hiểu được những khó khăn vất vả khó khăn vất vả của bà. Năm giặc về đốt làng, tổng thể bị diệt trừ. Dù thế bà vẫn giữ lạng lẽ, không làm ảnh hưởng tác động đến chiến đấu, Bà gật đầu hi sinh tổng thể những gì mình có, để cùng dân tộc bản địa chống lại quân địch. Bếp lửa vẫn cháy xuyên suốt qua những năm tháng gay cấn, quyết liệt ấy. Hình ảnh bếp lửa có vẻ như biến thành ngọn lửa của tình yêu và ngọn lửa hận thù .
Đến đây, ý thơ bỗng giãn ra, miên man trong kí ức tuổi thơ tươi đẹp bên cạnh bà và bếp lửa. Giờ đây, bếp lửa và bà tuy hai mà một đã hòa quyện vào nhau thành nguồn sống can đảm và mạnh mẽ, bất diệt

“Rồi sớm rồi chiều, lại bếp lửa bà nhen,
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn,
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng… “

Hình ảnh người bà chắt chiu ngọn lửa ấm một lần nữa lặp lại. Giờ đây, bếp lửa không riêng gì được nhen lên bằng nguyên vật liệu củi rơm mà còn được nhen lên từ ngọn lửa của sức sống, lòng yêu thương “ luôn ủ sẵn ” trong lòng bà, của niềm tin vô cùng “ dai dẳng ”, bền chắc và bất diệt. Ngọn lửa là những kỉ niệm ấm lòng, là niềm tin thiêng liêng kì diệu nâng bước cháu trên suốt chặng đường dài. Ngọn lửa là sức sống, lòng yêu thương, niềm tin mà bà truyền cho cháu. Và bằng toàn bộ tình yêu thương, người cháu đảm nhiệm ngọn lửa ấy, liên tục duy trì và bùng cháy ở ngày mai .
Đến đây, ngọn lửa từ bếp lửa đã hóa thân thành hình tượng của sức mạnh niềm tin, ý chí chiến đấu và niềm tin vĩnh hằng vào nguồn cội sống sót. Lửa là nguồn sống của vạn vật, của con người. Từ bàn tay bà, ngọn lửa được truyền tới muôn thế hệ tương lai .
Bất chợt, nhà thơ trở về với những suy ngẫm riêng tư về người bà và bếp lửa :

“Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm,
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi,
Nhóm niềm xôi gạo mới, sẻ chung vui,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ…”

Bà đã dành cả cuộc sống lận đận của mình để giữ ấm bếp lửa. Mấy chục năm trời việc trở mình dậy sớm nhóm lên bếp mỗi sớm mai đã trở thành thói quen, thành nếp sống. Bà nhóm lên ngọn lửa để làm ra cho cháu những bữa cơm no, những niềm vui ấm cúng. Từ bếp lửa của bà, những bữa cơm, bữa cháo cứ đều đặn mặc kệ khó khăn vất vả. Bếp lửa của bà liên kết xóm làng .
Nhờ bếp lửa ấy mà người cháu biết cách sống ân tình, thủy chung, biết mở lòng ra với mọi người xung quanh, biết san sẻ, gắn bó với mọi người xung quanh. một bếp lửa thông thường thôi mà ẩn giấu những điều khác thường. Bởi thế, nhà thơ cảm phục thốt lên :
“ Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa ! ”
Kì lạ vì bếp lửa ấy đã cháy qua mấy mươi năm, mặc kệ ngày mưa, ngày nắng, mặc kệ giông bão, mặc kệ sự hủy hoại của quân địch. Mấy mươi năm nó chưa khi nào đứt đoạn và nó sẽ lại cháy lên bùng cháy rực rỡ hơn, can đảm và mạnh mẽ hơn đến muôn đời sau .
Thiêng liêng do tại nó gắn chặt với hình ảnh người bà đáng kính trong kí ức tuổi thơ. Nó cùng bà cháu đi qua thời hạn. Nó xua tan bóng tối. Nó mang lại sự ấm no và niềm hạnh phúc. Nó duy trì niềm tin yêu và nguồn sống. Mặc khác trong đời sống ý thức Nước Ta, bếp lửa gắn liền với thần lửa – vị thần bảo lãnh của đời sống mái ấm gia đình vốn rất được con người kính trọng và tôn vinh .
Giờ đây, khi ở nơi xa tổ quốc kỉ niệm tuổi thơ cứ bồi hồi trong lòng tác giả, thổn thức không ngui. Dù nay đã có muôn ánh lửa nhưng người cháu vẫn không quên ngọn lửa quê nhà được nhóm lên từ đôi bàn tay cằn cỗi của người bà kính yêu. Kí ức xa xăm vẫn còn in đậm trong nỗi nhớ không thể nào quên ”

“Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa?…”

Đã có rất nhiều bài thơ viết về hình ảnh bếp lửa nhưng đến nay không có bài thơ nào vượt qua được bài Bếp lửa của Bằng Việt. Thành công của Bằng Việt là đã khắc họa và hình tượng hóa hình ảnh bếp lửa, nâng nó lên thành một hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ có sức biểu cảm can đảm và mạnh mẽ .
Trong bài thơ có hai hình ảnh điển hình nổi bật, gắn bó mật thiết với nhau, vừa tách bạch, vừa nhòe lẫn trong nhau, tỏa sáng bên nhau. Đó là hình ảnh người bà và bếp lửa. Bà nhóm bếp lửa mỗi sáng, mỗi chiều và suốt cả cuộc sống trong từng cảnh ngộ, từ những ngày khó khăn vất vả khó khăn đến lúc bình yên .
Bếp lửa còn là biểu lộ đơn cử và đầy quyến rũ về sự tảo tần, chăm nom và yêu thương của người bà dành cho cháu con. Bếp lửa là tình bà ấm nồng, là tay bà chăm chút. Bếp lửa gắn với bao khó khăn vất vả, cực nhọc đời bà. Ngày ngày bà nhóm bếp lửa là nhóm lên sự sống niềm vui, tình yêu thương, niềm tin, và hy vọng cho cháu con, cho mọi người .
Từ những suy ngẫm của người cháu, bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt biểu hiện một triết lí thâm thúy, đọng lại trong ta biết bao cảm phục. Những gì thân thương nhất của tuổi thơ mỗi người đều có sức tỏa sáng, nâng bước con người trong suốt hành trình dài dài rộng của cuộc sống. Tình yêu quốc gia bắt nguồn từ lòng yêu quý ông bà, cha mẹ, từ những gì thân thiện và bình dị nhất .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 17

Chúng ta đã được đọc nhiều áng thơ hay về tình yêu quê nhà, tình cảm mái ấm gia đình. Có người thích vẻ đẹp thiết tha, nồng nàn của Tế Hanh ở bài Quê hương. Có tình nhân sự mộng mơ, lãng mạn của tình mẹ con trong bài Mây và Sóng của Ta-go … Riêng tôi, tôi đồng cảm cùng tình bà cháu nồng đượm, đằm thắm trong bài Bếp lửa của Bằng Việt .
Bếp lửa là một bài thơ của nỗi nhớ về một bếp lửa tuổi thơ, nhớ rành rọt, nhớ ngọn ngành. Không dễ gì mà biết nhớ như vậy. Nhà thơ đã thổi bùng lên một bếp lửa ấp iu nồng đượm trong kí ức để hiện lên mối tình bà cháu đẹp như trong truyện cổ tích .

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa,

Trong thơ văn, còn có mối tình bà cháu nào cảm động hơn ? Mối tình bà cháu như một dòng sông, dòng sông êm đềm và trong vắt, một dòng sông chở đầy kỉ niệm : một bếp lửa và một làn sương sớm. Tiếng tu hú và giọng kể chuyện của bà .
Rồi những ngày đói khổ làm nhòa mắt đứa cháu còn bé … Và kỉ niệm này xin để nguyên khối, không dám lược bớt :

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!

Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu, nhà thơ nói thế, tất cả chúng ta cũng thấy cay sống mũi. Những kỉ niệm trôi theo một nhạc điệu tâm tình âm ỉ, thầm thì, triền miên như nỗi nhớ. Dòng sông êm đềm và trong vắt vẫn bí mật chảy. Chúng ta được dạo trên chiếc thuyền thơ với một tay lái khoan thai, tất cả chúng ta đang mê hồn với những kỉ niệm thì thấy biển cả hiện ra trước mắt !
Dòng sông của tình bà cháu đã đổ vào biển cả của tình yêu nước. Biển yên sóng lặng thôi, nhưng cũng bát ngát sâu thẳm .

Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh
Bố ở chiến khu bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen…

Mấy câu thơ chẳng có gì là kĩ xảo, chẳng có gì là gọt tỉa, giản dị và đơn giản như lời nói thường thôi : như được nghe chính lời bà thủ thỉ, như có một thứ gió lạ kì lay động tâm hồn ta mãi. Đứa cháu có nghĩa có tình đã biết đã quý điều bà thường cất giấu kín kẽ trong rương trong hòm. Và chính ánh sáng của những thứ của quý đó đã từng rọi vào tâm hồn thơ bé của đứa cháu, nhóm dậy, nhóm dậy, nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ. Nhịp thơ trở nên xốn xao như sự sống sinh đôi, như cây non xòe lá, như chim non chớp cánh .
Rồi đứa cháu lớn vụt lên, bay bổng :

Giờ cháu đã đi xa.
Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?

Những năm tháng sống ở quốc tế, giữa ngọn khói trăm tàu, lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả, giữa những hoa mĩ, dễ mê hoặc lòng người, nhưng nhà thơ tỏ ra không bị choáng ngợp. Có thể nói, tình cảm chủ yếu chi phối tâm não tác giả là những hình ảnh thân yêu quen thuộc của quê nhà quốc gia, đã từ lâu gắn bó với tuổi thơ. Vì thế nhà thơ đã gửi về bà – người bà rất đỗi kính yêu – như lời tâm tình chân thực, thiết tha : sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ?
Từ tình bà cháu đẹp như trong truyện cổ tích, bài thơ gợi lên những yêu thương tiên phong, những tâm lý tiên phong về cuộc sống, về quốc gia … Cảm xúc tinh xảo, chân thực và đượm buồn của nhà thơ trỗi dậy trong kí ức người đọc những kỉ niệm về đời sống mái ấm gia đình, về truyền thống lịch sử tình nghĩa của dân tộc bản địa. Và đó chính là sức mê hoặc của bài thơ Bếp lửa .

Phân tích, đánh giá một tác phẩm trữ tình bài thơ Bếp lửa – mẫu 18

Trong cuộc sống mỗi con người tất cả chúng ta hoàn toàn có thể quên đi nhiều điều, nhưng ký ức tuổi thơ thì khó hoàn toàn có thể phai nhạt. Vì nó là cái nôi, cái nguồn cội của sự trưởng thành. Đối với Bằng Việt cũng vậy và tuổi thơ ông là những, kỷ niệm thơ gắn liền với hình ảnh người bà thân thương và bếp lửa nồng đượm. Tất cả kỷ niệm thời thơ ấu ấy được tác giả làm sống dậy trong bài thơ “ Bếp lửa ” .
Bài thơ sinh ra năm 1963, khi ấy nhà thơ đang học tập và sinh sống ở nước bạn Liên Xô. Trong nước, cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước của dân tộc bản địa đang dần đến hồi gay cấn. Nhớ về Tổ quốc trong những ngày tháng ấy, Bằng Việt gửi trọn niềm thương nỗi nhớ cho người bà tần tảo, khó khăn vất vả mà giàu tình yêu thương của mình .
“ Bếp lửa ” là lời tâm tình của đứa cháu hiếu thảo đang ở nơi xa gửi về người bà yêu quý ở quê nhà. Lời tâm tình được dệt bằng biết bao kỉ niệm tuổi thơ, mỗi kỉ niệm được phủ bọc trong một nỗi nhớ thương vừa trào dâng vừa sâu lắng. Cả bài thơ là một dòng tâm trạng, một dòng hồi ức. Những thương nhớ cứ xô đẩy trật tự sắp xếp, xúc cảm cứ lấy quyền dẫn dắt ý tứ. Cho nên những khổ, những đoạn thơ dài ngắn không đều. Bài thơ gồm hai giọng tự sự và giọng trữ tình thấm đượm vào mỗi ki niệm, mỗi đoạn thơ. Nhưng đọc toàn bài, thấy giọng cảm thương, nhớ nhung da diết cứ muốn trào dâng, ép chế tổng thể. Mạch tự sự mờ đi, lẩn mình vào mạch cảm hứng .
Các vấn đề trong bài thơ được kể tiếp nối thành chuỗi, tạo thành mạch chuyện nào đó trong bài thơ. Bằng Việt kể không nhiều, nhưng khá rành rọt. Nhớ từng thời gian, rành rõ từng quãng thời hạn, từng cảnh ngộ mái ấm gia đình trong những dịch chuyển chung của quốc gia : lên bốn tuổi, tám năm ròng, năm giặc đốt làng, mấy chục năm rồi, đến tận giờ đây khi cháu đã đi xa … Lần theo những mốc thời hạn ấy, những sự kiện được kể cứ tiếp nối tạo thành một diễn biến cho cuộc chuyện trò trong tâm tưởng với bà …
Bài thơ khởi đầu bằng những hình ảnh thơ đầy ám ảnh :

“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa”.

Ngọn lửa “ chờn vờn sương sớm ” là ngọn lửa thực trong lòng bếp lửa được nhen lên trong mỗi sớm mai. Còn ngọn lửa “ ấp iu nồng đượm ” là ngọn lửa của yêu thương mà bà dành cho cháu. Bởi vậy nên nhắc đến bếp lửa là nhắc đến bà với bao tình thương và nỗi nhớ .
Là cuộc sống đầy khó khăn vất vả nhọc nhằn không riêng gì nuôi con mà còn thay con nuôi cháu :

“Đó là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy”.

Ngọn lửa “ chờn vờn sương sớm ” là ngọn lửa thực trong lòng bếp bập bùng nhen lên mỗi sớm mai. Nhưng ngọn lửa “ ấp iu nồng đượm ” đã là ngọn lửa của tình bà chăm nom nuôi nấng. Theo trình tự thơ, ngọn lửa cứ chập chờn, bập bùng, hình tượng thơ cứ tỏ dần, tỏ dần. Bên bếp lửa là dáng hình bà qua nắng mưa, năm tháng .
Kể từ đó, hình ảnh bếp lửa cứ cháy trong kỉ niệm của tình bà cháu. Qua những năm tháng đói khổ. Qua những năm tháng cuộc chiến tranh. Cháu khởi đầu nhớ mùi khói từ khi lên bốn. Thì cũng là năm “ đói kém ” ( 1945 ). “ Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy ” bố bươn trải đưa mái ấm gia đình qua khỏi thì đói kém mà cứ chìm đi trong kí ức. Trong kí ức chỉ còn lưu lại những gì khốn khổ thương tâm : “ đói mòn, đói mỏi, khô rạc ngựa gầy, khói hun nhèm mắt cháu ” … Bởi thế mùi khói từ những năm đầu đời qua mấy chục năm ròng, vẫn cứ nguyên trong kí ức .
Nhà thơ nhắc lại những năm tháng kinh khủng của nạn đói 1945. Vậy mà bà đã già cả, ốm yếu lại một tay nuôi dạy cháu. Cái đói, cái chết rình mò nhưng bà vẫn dành toàn bộ yêu thương mang đến cho cháu những bữa ăn nhọc nhằn .
Cảm nhận về nỗi khó khăn vất vả của thời thơ ấu. “ Mùi khói ” hoàn toàn có thể nói nhà thơ đã chọn đc mội chi tiết cụ thể thật đúng chuẩn, vừa miêu tả chân thực đời sống tuổi thơ, vừa biểu lộ những tình cảm da diết, bâng khuâng, xót xa, thương mến. Hình ảnh “ khói hun nhèm mắt ” cũng gợi cho ta nghĩ đến sự cay cực, khó khăn vất vả tô đậm nỗi niềm thổn thức của tác giả. Bài thơ có sức truyền cảm can đảm và mạnh mẽ nhờ những cụ thể, ngôn từ chân thực. đơn giản và giản dị như vậy. Cái bếp lửa kỷ niệm của nhà thơ chỉ mới khơi lên, thoang thoảng mùi khói, mờ mờ sắc khói … mà đã đầy ắp những hình ảnh hiện thực, thấm đậm biết bao nghĩa tình sâu nặng .
Cơ cực lên đến tận cùng khi :

“Giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Làng xóm bốn bên trở về lầm lụi”.

Nhưng ngay cả khi ấy, khi mà mọi vật đã trở thành phế tích, hoang tàn, sự sống đã bị triệt tiêu thì ở bà vẫn ánh lên những tia lửa của tin yêu :

“Rồi sớm rồi chiều bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng”.

Thời thế có thăng trầm biến chuyển thì lòng bà vẫn như ngọn lửa, trước sau vẫn bùng lên trong bếp nhỏ “ chứa niềm tin dai dẳng ” vào cuộc sống. Nuôi cháu ăn, bà còn “ dạy cháu làm, chăm cháu học ” không muôn để cái đói, cái nghèo vùi dập đời sống văn hóa truyền thống, ý thức của cháu. Đó là tư tưởng vô cùng văn minh hiếm thấy ở những người mà tuổi tác đã như bà. Điều đặc biệt quan trọng là bà đã bí mật đảm nhiệm gian khó và lại một mình chịu đựng những nhọc nhằn, không muốn những cực nhọc của bản thân làm con cháu lo ngại :

“Bố ở chiến khu bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bảo rằng nhà vẫn được bình yên”.

Hình ảnh bà hiện lên chẳng những ấm cúng yêu thương mà còn đầy cao quý, vị tha và giàu đức hi sinh. Đó phải chăng là tấm lòng muôn thuở của những người bà, người mẹ trên mảnh đất Nước Ta này ?
Suốt những phần đầu của bài thơ, nhà thơ vừa kể, vừa tỏ lòng thương nhớ, ngợi ca, biết ơn công lao của bà. Và đến đây, ông đúc rút lại về sự lạ mắt và rất thiêng của hình ảnh bếp lửa và cũng là của bà :

“Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ

Những gì bị thiêu cháy trong ngọn lửa cuộc chiến tranh dã man, kì lạ thay, lại được hồi sinh trong ngọn lửa của bà. Cứ thế cuộc sống bà cháu được chở che, duy trì qua bao năm tháng. Cứ thế sự sống muôn đời được giữ gìn nuôi dưỡng, vĩnh cửu. Chính ngọn lửa của lòng bà đã nhen lên ngọn lửa bền chắc trong bếp lửa kia. Vừa kể lại, vừa tỏ lòng thương nhớ, biết ơn, vừa suy tư. Mấy chục năm đã trôi qua, “ niềm tin dai dẳng ” trong bà chưa khi nào lụi tắt, để đến tận giờ đây “ bà vẫn giữ thói quen dậy sớm ”. Bà vẫn liên tục nhóm lên ngọn lửa của yêu thương, của san sẻ ấm cúng, của khung trời tuổi thơ đẹp tươi trong cháu .
Những ân tình của bà theo cháu suốt cả cuộc sống. Để giờ đây :

“Giờ cháu đã đi xa
Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng chẳng lúc nào quên nhắc nhở
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?…”

Giờ đây, tác giả đã sống xa xứ, đã trưởng thành, đã rời xa vòng tay người bà. Giờ đây cháu ấy đã được lan rộng ra tầm mắt để nhìn thấy “ khói trăm tàu ”, “ lửa trăm nhà ”, “ niềm vui trăm ngả ”. Cuộc sống vừa đủ vật chất hơn, nhưng vẫn không nguôi ngoai tình cảm nhớ thương bà. Tình cảm ấy đã trở thành thường trực trong tâm hồn tác giả .
Tình bà cháu trong “ Bếp lửa ” của Bằng Việt là tình cảm thiêng liêng cảm động. Bà dành cho cháu những hi sinh thầm lặng của phần đời mong manh còn lại. Bà là mái ấm chở che, bảo phủ tuổi thơ dại khờ, yếu ớt của cháu trước những mất mát, đau thương của đời sống. Và người cháu, những năm tháng cháu đi trong đời là những năm tháng cháu nhớ đến bà với lòng tin yêu và biết ơn thâm thúy. Ngọn lửa bà trao cho cháu luôn được cháu giữ vẹn nguyên để trở thành ngọn lửa vĩnh cửu, bất diệt .
Xem thêm những bài viết Tập làm văn lớp 10 hay khác :

Săn SALE shopee tháng 7:

Đã có app VietJack trên điện thoại thông minh, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng …. không lấy phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS .

Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k6: fb.com/groups/hoctap2k6/

Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:

Xem thêm: Ý nghĩa và nội dung của thập nhị nhân duyên

Theo dõi chúng tôi không tính tiền trên mạng xã hội facebook và youtube :

Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.

Giải bài tập lớp 10 Chân trời phát minh sáng tạo khác

Source: https://vh2.com.vn
Category : Đánh Giá