Xung đột lợi ích cổ đông và bảo vệ quyền lợi cổ đông theo pháp luật Việt Nam: thực trạng và kiến nghị

TÓM TẮT:

Xung đột lợi ích và quyền lợi cổ đông là câu chuyện hấp dẫn được khai thác bởi nhiều bài báo kể từ khi có thi trường chứng khoán Việt Nam. Theo thời gian, các qui định pháp lý có sự điều chỉnh để bảm bảo quyền lợi của cổ đông, sự tiến bộ của thị trường chứng khoán, lợi ích của chính phủ và hội nhập với tiêu chuẩn quốc tế. Bài viết này nhằm mục đích phân tích lại thực trạng của chủ đề này và gợi mở một vài kiến nghị.

Từ khóa: xung đột lợi ích cổ đông, quyền lợi cổ đông, giao dịch chéo, quyền lợi cổ đông nhỏ, pha loãng cổ phiếu.

1. Khái niệm về xung đột lợi ích cổ đông và nhà quản lý trong công ty cổ phần

Ở Việt Nam, thị trường chứng khoán chính thức ra đời năm 2000 mở ra cho các nhà đầu tư và kinh doanh ở Việt Nam một sân chơi mới. Trải qua 2 đợt khủng hoảng năm 2008 và năm 2020, mô hình công ty cổ phẩn vẫn sôi động và gần như là kênh đầu tư huy động vốn quan trọng bậc nhất của Việt Nam. Trong cuốn sách Managerial finance của nhóm tác giả Eugene F.Brigham và tác giả Scott Besley có nhắc đến khái niệm “tối đa hóa lợi ích giá trị cổ đông” (long term value maximization). Đây là một khái niệm tài chính cơ bản của mọi nhà quản trị công ty cổ phần, là trách nhiệm và đạo đức của một nhà quản trị cần phải thể hiện.

Bạn đang đọc: Xung đột lợi ích cổ đông và bảo vệ quyền lợi cổ đông theo pháp luật Việt Nam: thực trạng và kiến nghị

Cũng trong cuốn sách này những tác giả Eugene F.Brigham đưa ra khái niệm “ agency problem ” đây là khái niệm tầm cỡ của kinh tế tài chính doanh nghiệp hay quản trị kinh tế tài chính. Khái niệm này nói đến việc những nhà quản trị công ty hoàn toàn có thể triển khai những hoạt động giải trí nhằm mục đích đem lại quyền lợi cho chính bản thân họ hoặc là nhóm quyền lợi của họ hơn là tiềm năng tối đa hóa quyền lợi hay giá trị dài hạn của hàng loạt cổ đông .

2. Quy định của pháp luật Việt Nam thông qua Luật Doanh nghiệp về bảo vệ quyền và lợi ích cổ đông

2.1. Luật Doanh nghiệp 2005

Luật Doanh nghiệp 2005 có bảo vệ những quyền cơ bản của cổ đông công ty CP gồm có :
Quyền bảo vệ những phương pháp ĐK, trong đó có việc cấp lại CP theo ý kiến đề nghị của cổ đông ; Luật Doanh nghiệp cũ lao lý 2 loại CP ghi tên và không ghi tên, nhưng lại không phân định rõ quyền lợi của người chiếm hữu và phương pháp ĐK quyền chiếm hữu .
Quyền chuyển nhượng ủy quyền CP, trong đó CP khuyến mại biểu quyết và CP cổ đông sáng lập bị hạn chế chuyển nhượng ủy quyền 3 năm từ ngày ĐK kinh doanh thương mại .
Quyền tiếp cận thông tin một cách kịp thời và tiếp tục trong đó ngoài việc hàng năm công ty phải báo cáo giải trình đến cổ đông bằng báo cáo giải trình thường niên gồm có bảng cân đối kế toán, báo cáo giải trình thu nhập, bản báo cáo giải trình dòng tiền thì những biên bản họp hội đồng quản trị, nghị quyết hội đồng quản trị, báo cáo giải trình ban trấn áp và báo cáo giải trình giữa năm thì chỉ cổ đông chiếm hữu trên 10 % tỷ suất CP thì mới được nhu yếu trích lục .
Quyền bầu và bãi nhiệm thành viên hội đồng quản trị, trong đó cổ đông hoặc nhóm cổ đông có tỷ suất chiếm hữu hơn 10 % CP và theo điều lệ của công ty hoàn toàn có thể bầu cử người vào hội đồng quản trị .
Quyền phân phối doanh thu, trong đó hội đồng quản trị đề xuất kiến nghị mức cổ tức và quyết định hành động thời hạn và phương pháp trả cổ tức .

2.2. Luật Doanh nghiệp sửa đổi 2014

Luật Doanh nghiệp sửa đổi năm năm trước có những kiểm soát và điều chỉnh gây khó cho cổ đông nhỏ nhiều hơn .
Điều 124 Luật Doanh nghiệp năm trước vô hiệu lao lý giám đốc và tổng giám đốc không được đồng thời làm giám đốc và tổng giám đốc của doanh nghiệp khác. Điều này tạo thêm thời cơ và sự thuận tiện để ban quản trị công ty thực thi những quyền lực tối cao ship hàng cho quyền lợi của riêng họ và nhóm quyền lợi của họ đi ngược lại quyền lợi cổ đông nhỏ .
Điều 141 Luật Doanh nghiệp giảm tỷ suất tổ chức triển khai đại hội cổ đông và tổ chức triển khai lại từ 65 % – 51 % thành 51 % – 33 % .
Điều 144 Luật Doanh nghiệp đã kiểm soát và điều chỉnh những tỷ suất quyết định hành động thực thi đại hôi cổ đông từ 65 % xuống còn 51 % ; Nghị quyết về ủy quyền mua và bán gia tài được trải qua từ 75 % còn 65 % ; Nghị quyết khác thì xuống còn 51 % theo đúng thông lệ quốc tế, là điểm tích cực nhưng lại gây khó dễ quyền lợi cổ đông nhỏ .

Điều 189 Luật Doanh nghiệp 2014 bổ sung qui định tỷ lệ hạn chế sở hữu chéo công ty mẹ và công ty con là một điểm sáng không chỉ cho quản lý nhà nước mà cũng là lợi ích của cổ đông nhỏ.

2.3. Luật Doanh nghiệp sửa đổi 2020

Điều 115 Luật Doanh nghiệp mới nhất 2020 là điểm rất đáng quan tâm về việc bảo vệ quyền và quyền lợi của cổ đông nhỏ. Điều này được cho phép cổ đông hoặc là nhóm cổ đông chiếm hữu 5 %, hoặc một tỷ suất thấp hơn theo pháp luật điều lệ công ty được quyền nhu yếu trích lục những thông tin như : biên bản họp, nghị quyết, quyết định hành động hội đồng quản trị và báo cáo giải trình kinh tế tài chính giữa năm. Nhóm này cũng có quyền nhu yếu ban trấn áp kiểm tra đơn cử những yếu tố tương quan đến quản trị và hoạt động giải trí điều hành quản lý của công ty và ở đầu cuối là nhu yếu triệu tập đại hội cổ đông không bình thường. Những quyền được pháp luật này mở ra năng lực cho những cổ đông nhỏ giám sát tốt hơn quyền lợi của mình và làm rắc rối những hoạt động giải trí quản lý và điều hành Giao hàng cho quyền lợi nhóm .

3. Thực tiễn xung đột lợi ích cổ đông nhỏ và nhà quản lý công ty cổ phần

3.1. Cơ cấu cổ đông phổ biến ở các công ty cổ phần

Phần lớn những công ty CP ở Nước Ta có cơ cấu tổ chức chiếm hữu bị chi phối bởi nhóm quyền lợi. Dưới đây là thống kê cơ cấu tổ chức cổ đông của doanh nghiệp có vốn hóa lớn nhất đầu tư và chứng khoán Nước Ta .

Hình 1: Doanh nghiệp có vốn hóa lớn nhất thị trường

chứng khoán Việt Nam

 

Hình 2: Cơ cấu cổ đông của doanh nghiệp có vốn hóa lớn nhất thị trường chứng khoán Việt Nam

Xem thêm: Cách hạch toán TK 228 – Đầu tư góp vốn vào đơn vị khác thông tư 133 – KẾ TOÁN HÀ NỘI GROUP

Tập đoàn Vingroup với mã sàn chứng khoán là VIC hiện là công ty có vốn hóa thị trường lớn nhất trên sàn sàn chứng khoán Nước Ta. Mặc dù, vốn hóa gần 400.000 tỷ Nước Ta đồng, nhưng VIC vẫn có cơ cấu tổ chức cổ đông đặc thù ở Nước Ta, đó là một vài cá thể và tổ chức triển khai có tương quan chiếm tỷ suất chi phối. Trong trường hợp của VIC là 78 % .

3.2. Xung đột lợi ích giữa các cổ đông

Thực tế cho thấy, những công ty CP đại chúng trên quốc tế và Nước Ta nếu còn thực trạng một bộ phận cổ đông lớn chi phối và nắm giữ hầu hết CP thì sự xung đột còn xảy ra giữa những cổ đông lớn với nhau. Các cổ đông nhỏ lẻ sẽ là người chịu nhiều thiệt thòi nhất. Các công ty đại chúng này có vẻ như không có tiềm năng tối đa hóa giá trị của hàng loạt cổ đông mà thường diễn ra từ quyền lợi nhóm. Những cổ đông thật sự lớn nhưng không chi phối cũng cảm thấy quyền lợi không được bảo vệ và hoàn toàn có thể sẽ phát động những đại chiến proxy. ( Proxy là sự kiện xảy ra khi cổ đông của một công ty phản đối lại một số ít lao lý trong điều hành doanh nghiệp, thường tập trung chuyên sâu vào đội ngũ quản lí và giám đốc ) .

3.3. Công ty lỗ lũy kế và pha loãng cổ phiếu

Một trong những ví dụ nổi bật cho việc quyền lợi cổ đông nhỏ bị thiệt thòi chính là thực trạng những công ty kinh doanh thương mại không tốt gây lỗ lũy kế nhiều năm. Hậu quả là CP mất giá nhiều khiến những cổ đông nhỏ không hề bán hoặc bị ép bán với giá gần như mất trắng. Sau một thời hạn dài, một vài công ty trụ được do được mua lại bởi nhóm cổ đông lớn bên ngoài mở màn có doanh thu thì cổ đông lớn này lại triển khai giữ lại thu nhập để tái đầu tư, thậm chí còn còn tổ chức triển khai phát hành thêm CP để tăng vốn. Trong khi đó, giá CP chưa tăng được bao nhiêu, cổ tức không được nhận và quyền lợi về tỷ suất chia cổ tức trong tương lai thì bị pha loãng .

4. Một số kiến nghị về bảo vệ quyền lợi cổ đông nhỏ trong các công ty cổ phần

Một là, chăm sóc hơn đến việc kiểm soát và điều chỉnh những lao lý pháp lý tương quan đến quyền lợi cổ đông, đặc biệt quan trọng là cổ đông nhỏ trong những công ty CP. Các pháp luật độc lạ ở mỗi vương quốc vốn là rào cản của một xu thế một thiên nhiên và môi trường pháp lý kinh doanh thương mại chung đang dần được những vương quốc cố gắng nỗ lực kiểm soát và điều chỉnh. Chuẩn mực kế toán của Mỹ GAAP đã nỗ lực vô hiệu những độc lạ với chuẩn mực kế toán quốc tế do EU yêu cầu FASB và IFRS là một ví dụ dễ thấy cho việc những nước muốn thống nhất những lao lý pháp lý mang tính quốc tế toàn thế giới. Trong đó, những lao lý để bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư rất ngặt nghèo sau những vụ phá sản của những tập đoàn lớn lớn ở Mỹ và trên quốc tế làm mất hàng loạt gia tài của nhà đầu tư .

Trong thời gian tới, các văn bản pháp luật liên quan đến quyền lợi cổ đông và nhà đầu tư cần được điều chỉnh tuân theo các chuẩn mực của quốc tế để quyền lợi của cổ đông được đảm bảo hơn.

Hai là, để theo đúng thông lệ quốc tế, tỷ suất trải qua nghị quyết được kiểm soát và điều chỉnh xuống còn 65 % cho việc mua và bán gia tài giá trị lớn hơn 30 % và 51 % cho những nghị quyết khác vô tình khiến những quyết định hành động bất lợi cho cổ đông nhỏ thêm nặng nề. Thiết nghĩ, nên có những chế tài thật nặng cả về xử phạt hành chính và hình sự so với những những quyết định hành động gây hại cho cổ đông nhỏ nhằm mục đích răn đe những hành vi gây bất lợi cho cổ đông nhỏ. Môi trường pháp lý kinh doanh thương mại Nước Ta thiết yếu hội nhập sâu rộng với quốc tế, nhưng cũng cần kiểm soát và điều chỉnh lao lý nội bộ, hoặc sớm vận dụng hàng loạt những lao lý pháp lý khác tương quan để bảo vệ quyền lợi của cổ đông nhỏ .
Ba là, Nghị định số 20/2017 / NĐ-CP về quản trị thuế với những thanh toán giao dịch có link cũng sẽ là một công cụ giúp bảo vệ quyền lợi của cổ đông nhỏ. Các cổ đông hoặc nhóm cổ đông lớn thường tận dụng sự thao túng quyền quản trị công ty để thực thi những thanh toán giao dịch mua và bán ; cho vay hoặc vay mượn nhằm mục đích mang lại quyền lợi cá thể hoặc nhóm của mình. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của cổ đông nhỏ mà còn lại thất thu khoản thuế khổng lồ của nhà nước .
Bốn là, quyền phân phối doanh thu là quyền ảnh hưởng trực tiếp nặng nề nhất đến những cổ đông nhỏ. Nếu hội đồng quản trị Giao hàng cho quyền lợi nhóm riêng thì cổ tức sẽ mãi không khi nào đến được với cổ đông nhỏ Pháp luật cần lao lý ngặt nghèo về một tỷ suất cổ tức bắt buộc, thời hạn và phương pháp bắt buộc nếu công ty có doanh thu .

Tài liệu tham khảo:

1. Scott Besley, Eugene F. Brigham. (2008). Essentials of managerial finance 14 th edition. USA: South-Western College Pub.
2. Quốc hội (2005), Luật Doanh nghiệp sử đổi bổ sung.
3. Quốc hội (2014), Luật Doanh nghiệp sửa đổi bổ sung.
4. Quốc hội (2020), Luật Doanh nghiệp sửa đổi bổ sung.
5. Võ Đình Trí (2020). Doanh nghiệp không thể lớn khi cổ đông nhỏ bị lép. http://tapchitaichinh.vn/nghien-cuu-trao-doi/doanh-nghiep-khong-the-lon-khi-co-dong-nho-bi-lep-325048.html.
6. Nguyễn Thị Dung, Nguyễn Như Chính (2016). Bảo đảm quyền lợi của cổ đông công ty cổ phần theo các nguyên tắc quản trị công ty của OECD. https://ipiclaw.vn/bao-dam-quyen-loi-cua-co-dong-cong-ty-co-phan-theo-cac-nguyen-tac-quan-tri-cong-ty-cua-oecd.
7. Nguyễn Thị Hạnh (2019). Những điểm mới của Luật Doanh nghiệp 2014 ?https://luatminhkhue.vn/diem-moi-cua-luat-doanh-nghiep-2014-.aspx.
8. Lê Minh Trường (2020). Những điểm mới quan trọng trong Luật Doanh nghiệp 2020?. https://luatminhkhue.vn/nhung-thay-doi-quan-trong-trong-luat-doanh-nghiep-2020-.aspx.
9. Bảo Bảo. (2020). Căng thẳng “cuộc chiến” giữa các cổ đông lớn tại Coteccons. https://laodong.vn/kinh-te/cang-thang-cuoc-chien-giua-cac-co-dong-lon-tai-coteccons-809776.ldo.
10. Nguyễn Thị Cành, Nguyễn Anh Phong (2019). Quản trị Tài chính, trang 17. Nxb Hồng Đức, Hà Nội.

 

SHAREHOLDER CONFLICT OF INTEREST AND THE PROTECTION OF

SHAREHOLDER INTERESTS IN VIETNAM’S REGULATIONS:

CURRENT SITUATION AND RECOMMENDATIONS

Master. PHAN DUY HIEP
VAN LANG UNIVERSITY

ABSTRACT:

Shareholder conflict of interest is a hot topic which has been explored by many articles since the introduction of Vietnam’s stock market. Over time, Vietnam’s regulations have been adjusted and strengthened to protect the interests of shareholders. In addition, the stock market has growth and has met international standards. This paper analyze the shareholder conflict of interest and proposes some recommendations to this issue.

Xem thêm: TIẾP THỊ & QUẢNG CÁO | Business Owner Space

Keywords: shareholder conflict of interest, interests of shareholders, cross trade, interests of small shareholders, share dilution.

[ Tạp chí Công Thương – Các hiệu quả nghiên cứu và điều tra khoa học và ứng dụng công nghệ tiên tiến ,

Số 12, tháng 5 năm 2021 ]

Source: https://vh2.com.vn
Category : Doanh Nghiệp