Tư tưởng của văn học trung đại

• Sự phát triển của văn học trung đại
• Về văn học
• Bài viết liên quan:
• Video liên quan

Xem thêm văn học trung đại Nước Ta từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX

Mục lục

• 1 Sự phát triển của văn học trung đại
  • 1.1 Về văn học
  • 1.2 Kết bài

Sự phát triển của văn học trung đại

Cùng với sự tăng trưởng tổng lực về chính trị, tôn giáo và những mô hình nghệ thuật và thẩm mỹ khác như kiến trúc, điêu khắc .., văn học viết chính thức sinh ra từ thế kỉ X. Tính đến hết thế kỉ XIX, văn học Nước Ta đã trải qua một thời kỳ khá dài, thời kì này được gọi là văn học trung đại .Trên hành trình dài mười thế kỷ, văn học trung đại Nước Ta trải qua bốn quy trình tiến độ : từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIV, từ thế kỉ XV đến hết thế kỉ XVI từ thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX và nửa cuối thế kỉ XIX .

Sau ngàn năm mất nước, nhân dân ta vừa giành được độc lập, nhiệm vụ xây dựng quốc gia thống nhất và chống ngoại xâm rất quan trọng. Từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIV là giai đoạn có nhiều tôn giáo (Nho giáo, Phật giáo) cùng tồn tại hòa đồng ở nước ta. Trong giai đoạn này, việc khôi phục và xây dựng nền văn hiến dân tộc trong đó có văn học là một trọng trách lớn lao. Đây cũng chính là giai đoạn đặt nền móng có tính chất định hướng cho văn học trung đại nói riêng, cho văn học Việt Nam nói chung.
Về văn tự

Về văn tự, ông cha ta đã lựa chọn chữ Hán văn ngôn đọc theo âm Hán Việt. Với văn tự đó, trước hết tất cả chúng ta tiếp thu những thể loại văn học chính luận như chiếu, hịch, biểu, tấu, văn bia .. từ Trung Quốc để diễn đạt đời sống niềm tin của người Việt, tạo nên những áng văn có giá trị bộc lộ ý thức độc lập, tự chủ như Thiên đô chiếu ( Lí Công Uẩn ), Dụ chư tỳ tướng hịch văn( Trần Quốc Tuấn ). Sau đó là những thể văn xuôi được dùng để viết về lịch sử vẻ vang, văn hóa truyền thống Nước Ta như Việt điện u linh tập ( Lí Tế Xuyên ), Lĩnh Nam chích quái lục ( Trần Thế Pháp ), Đại Việt sử kí ( Lê Văn Hưu, Phan Phu Tiên ) và nhiều tác phẩm khuyết danh khác. Cùng với đó, tất cả chúng ta tiếp thu những thể thơ, phú, từ của Nước Trung Hoa để bộc lộ tâm tư nguyện vọng, tình cảm của người Việt. Tiêu biểu hoàn toàn có thể kể đến một số ít tác giả như Pháp Thuận, Trần Thánh Tông, Trần Quang Khải, Phạm Ngũ Lão, Trương Hán Siêu, Đặng Dung .. Điều đáng ghi nhận ở những tác giả này chính là sự Việt hóa thành công xuất sắc thể thơ Đường luật của Trung Quốc .Xuyên suốt những sáng tác văn học quá trình này là thái độ khẳng định chắc chắn và ngợi ca dân tộc bản địa : Nước Nước Ta có lịch sử dân tộc và nền văn minh, văn hiến truyền kiếp ; có truyền thống lịch sử yêu nước. Đó là sự bảo vệ cho tương lai vĩnh cửu của dân tộc bản địa .Cũng trong quá trình này ( thế kỉ XIII, chữ Nôm định hình rất đầy đủ và được dùng để sáng tác văn học. Những tác giả tiên phong trong nghành nghề dịch vụ sáng tác văn học bằng chữ Nôm là Nguyễn Thuyên, Trần Nhân Tông, Chu AnGiai đoạn thứ hai của văn học trung đại lê dài từ thế kỉ XV đến hết thế kỉ XVII. Về lịch sử vẻ vang xã hội, đây là quy trình tiến độ triều Lê được thiết lập sau thắng lợi giặc Minh. Triều đại này đã lấy Nho giáo làm quốc giáo. Triều Lê tồn tại tròn 100 năm ( 1427 1527 ) thịnh trị, sau đó những phe phái phong kiến gây ra những cuộc nội chiến Lê Mạc, Đàng Trong Đàng Ngoài, dẫn đến thực trạng quốc gia bị cắt chia .

Về văn học

Về văn học, quá trình này Open nhiều tác giả lớn như Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Dữ Văn học chữ Hán vẫn tăng trưởng và ghi dấu ấn bằng những tập truyện Thánh Tông di thảo ( Lê Thánh Tông ), Truyền kì mạn lục ( Nguyễn Dữ ) Nhưng điển hình nổi bật hơn cả ở văn học tiến trình này là sự tăng trưởng của thơ ca quốc âm. Lần tiên phong có. những tập thơ riêng của những danh gia như Quốc ám thị tập, Bạch Vân quốc ngữ thị .., lần tiên phong có tác phẩm Nôm quy mô dài từ bốn trăm câu đến hơn tám nghìn câu thơ ( Tứ thời khúc vịnh của Hoàng Sĩ Khải dài gần 400 câu thơ tuy nhiên thất lục bát ; Thiên Nam mình giám khuyết danh dài 938 câu tuy nhiên thất lục bát ). Cũng trong tiến trình này, ba thể thơ dân tộc bản địa sinh ra : thơ lục bát, thơ tuy nhiên thất lục bát, thơ hát nói. .Văn học viết quá trình này vẫn tiếp nối nội dung yêu nước với những sắc thái khác nhau. Bên cạnh đó, một nội dung khác cũng được đề cập đến, đó chính là số phận con người, đặc biệt quan trọng là người phụ nữ .

Tiếp nối ba thế kỉ của giai đoạn thứ hai là giai đoạn từ thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX. Giai đoạn này, chế độ xã hội khủng hoảng dẫn đến các triều đại liên tiếp thay nhau sụp đổ (chúa Nguyễn ở Đàng Trong, vua Lê và chúa Trịnh ở Đàng Ngoài, triều đại Tây Sơn), tiếp đó là sự thiết lập

triều Nguyễn Gia Long. Phong trào đấu tranh của nhân dân nổ ra khắp nơi, đặc biệt quan trọng là từ năm 1738 trở đi mà đỉnh điểm là trào lưu Tây Sơn cùng một lúc lật đổ những tập đoàn lớn phong kiến trong nước ( Nguyễn, Trịnh, Lê ), đập tan những cuộc xâm lược từ hai phía quân Xiêm và quân Thanh. Nhưng ở đầu cuối nhà Tây Sơn cũng sụp đổ. Đây cũng là quá trình mà ý thức về cá thể tăng trưởng. Trong cuộc đấu tranh, con người ý thức được vai trò của mình, do đó tạo ra trào lưu đòi giải phóng tình cảm cá thể, tự do yêu đươngVăn học viết quá trình thứ ba này phong phú và đa dạng về nội dung, phong phú về thể loại, đạt được nhiều thành tựu đỉnh điểm về nghệ thuật và thẩm mỹ. Hầu hết những sáng tác văn chương đều trình diện hiện thực xã hội bất : công và chăm sóc đến số phận con người thông thường, đấu tranh đòi quyền sống, quyền hưởng niềm hạnh phúc lứa đôi. Ngôn ngữ văn học trưởng thành vượt bậc, đặc biệt quan trọng là ngôn từ dân tộc bản địa. Các mô hình văn học nở rộ và đều đạt đỉnh điểm. Truyện Nôm, ngâm khúc, thơ hát nói, thơ Nôm Đường luật, tiểu thuyết chương hồi ( bằng chữ Hán ) đạt nhiều thành tựu xuất sắc. Tiêu biểu phải kể đến những tác phẩm Hoa tiên ( Nguyễn Huy Tự ), Đoạn trường tân thanh ( Nguyễn Du ), Chinh phụ ngâm diễn Nôm ( Đoàn Thị Điểm ? ), Cung oán ngâm ( Nguyễn Gia Thiều ) .. Cùng với đó, truyện ngắn truyền kì viết bằng chữ Hán liên tục thay đổi ; thể loại kí cũng nở rộ với nhiều sắc thái .Tóm lại, đây là thời kì tăng trưởng rực rỡ tỏa nắng nhất, lưu lại bước trưởng thành tổng lực của văn học trung đại Nước Ta .Văn học trung đại Nước Ta kết thúc bằng quá trình thứ tư, nửa cuối thế kỉ XIX. Đến quá trình này chính sách phong kiến Nước Ta đã suy tàn. Pháp xâm lược, Nước Ta mất dần vào tay thực dân Pháp. Một chính sách xã hội nửa phong kiến nửa thực dân trong bước đầu hình thành ở Nam Bộ và lan ra Bắc Bộ .Trong thực trạng xã hội đó, văn chương yêu nước rất tăng trưởng, tiêu biểu vượt trội là Vờn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, thơ của Phan Văn Trị, Nguyễn Thông, Nguyễn Quang Bích .. Về thể loại, cùng với thơ ca, văn chính luận, đặc biệt quan trọng là loại văn điều trần cũng rất tăng trưởng .Tuy nhiên, do hạn chế về mặt văn tự và phương pháp phản ánh, văn học trung đại viết bằng chữ Hán và chữ Nôm rơi vào bế tắc. Ở quy trình tiến độ này, chữ quốc ngữ với văn xuôi quốc ngữ mở màn Open ở Nam Bộ, ghi lại bước chuyển tiên phong của văn học trung đại Nước Ta sang thời kỳ tân tiến .Trải qua bốn thời kì tăng trưởng, văn học trung đại Nước Ta bộc lộ một số ít đặc thù cơ bản. Thứ nhất, văn học gắn bó với vận mệnh quốc gia và số phận con người. Chủ đề điển hình nổi bật của văn học trung đại là chủ nghĩa yêu nước, tư tưởng nhân đạo và chủ nghĩa anh hùng. Tư tưởng yêu nước, chủ nghĩa anh hùng và tư tưởng nhân văn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt từ thơ ca của Pháp Thuận, Dụ chư tỳ. tướng hịch văn của Trần Quốc Tuấn đến thơ ca của Trần Quang Khải, Phạm Ngũ Lão, Đặng Dung ; từ Đại cáo bình Ngô của Nguyễn Trãi đến Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu, thơ văn Phan Văn Trị, Nguyễn Thông, Nguyễn Trường Tộ ; từ Truyền kì mạn lục đến Truyền kì tân phả, Hoàng Lê nhất thống chíThơ văn yêu nước trung đại thoạt đầu gắn liền với tư tưởng trung quân và lòng thương xót trăm họ, đến cuối thế kỉ XIX, khi vua quan đầu hàng giặc thì niềm tin yêu nước gắn liền với nghĩa vụ và trách nhiệm của người dân trước tình cảnh quốc gia. Đó là tình cảm thiết tha so với giang sơn gấm vóc, là cảm hứng ngợi ca những tấm gương trung nghĩa cao quý, là niềm tự hào so với lịch sử dân tộc dân tộc bản địa, là nỗi đau đến nhỏ máu trước cảnh nước mất nhà tan Tư tưởng và tình cảm đó thấm đượm trong mỗi bài thơ, bài hịch, bài cáo, bài văn tế, trên mỗi trang sử, trang tiểu thuyết, trên từng bản điều trần. Mỗi con người dù tư tưởng hoặc tôn giáo khác nhau nhưng toàn bộ đều thuận tiện cảm thông và dung hòa với nhau trong tình yêu Tổ quốc .Tư tưởng nhân đạo trong văn học bộc lộ ở sự chăm sóc tới số phận con người. Trong Truyền kì mạn lục, mỗi mảnh đời đều được Nguyễn Dữ thuật kể lại với tình cảm chân thành đầy thương cảm. Đến thế kỉ XVIII, rộ lên trào lưu văn học viết về tình yêu đôi lứa và niềm hạnh phúc mái ấm gia đình. Niềm mơ ước được sum vầy với chồng của người chinh phụ, nỗi khát khao thầm kín của người cung nữ, nỗi đau xé lòng cho những số phận xấu số .. Là nguồn cảm hứng sáng tác của Đặng Trần Côn Đoàn Thị Điểm, Nguyễn Gia Thiều, Nguyễn Du. Nhu cầu bức xúc về quyền sống con người, sự bùng nổ mãnh liệt của đậm cá tính là nội dung của thơ Hồ Xuân Hương, thơ hát nói của Nguyễn Công TrứSự gắn bó với quốc gia và số phận con người làm cho văn học Nước Ta vừa giàu chất hùng tráng, vừa thấm đượm giọng điệu cảm thương .Thứ hai, văn học trung đại Nước Ta luôn hấp thụ mạch nguồn văn học dân gian. Văn học dân gian không riêng gì phân phối để tài, diễn biến, kinh nghiệm tay nghề nghệ thuật và thẩm mỹ mà còn khuynh hướng bảo tồn truyền thống dân tộc bản địa và song hành với văn học viết trong suốt thời trung đại. Trở lại, những sáng tác văn xuôi chữ Hán tiên phong đã sưu tầm, ghi chép, viết lại những truyền thuyết thần thoại dân gian của người Việt ; những sáng tác thơ tiếp thu những thể thơ như lục bát, tuy nhiên thất lục bát từ ca dao, dân ca. Các thể loại truyện Nôm, ngâm khúc vừa tiếp thu tư tưởng từ nguồn cội dân gian, vừa phát huy kinh nghiệm tay nghề nghệ thuật và thẩm mỹ của ca dao, tục ngữ .Thứ ba, văn học trung đại tiếp thu tinh hoa văn học Trung Quốc trên niềm tin dân tộc bản địa, tạo nên những giá trị văn học đậm đà truyền thống Nước Ta. Đây là đặc thù rất là quan trọng của văn học trung đại Nước Ta .

Với ngàn năm Bắc thuộc thì ảnh hưởng của văn học Trung Hoa đối với Việt Nam là điều hiển nhiên. Tuy nhiên, chúng ta đã tiếp thu một cách có chọn lọc chữ viết, hệ thống thể loại văn học Trung Hoa Quá trình học tập, tiếp thu đó luôn theo tinh thần dân tộc, không rập khuôn, máy móc. Chẳng hạn về văn tự, ta dùng chữ Hán văn ngôn đọc theo âm Hán Việt; thơ Đường viết bằng chữ Việt (chữ Nôm); truyện ngắn truyền kì đậm chất hiện thực và trữ tình, ít màu sắc ma quái; tiểu thuyết chương hồi viết bằng chữ Hán, tiểu thuyết thế sự viết bằng chữ Việt và thơ dân tộc Sự sáng tạo ra thơ lục bát, song thất lục bát và thơ hát nói đã đưa văn học Việt Nam lê một bước phát triển mới. .

Đặc điểm thứ tư của văn học trung đại Nước Ta được bộc lộ ở sự hoạt động theo hướng dân tộc bản địa hóa và dân chủ hóa trong khuôn khổ thi pháp trung đại. Là Văn học Nước Ta nằm trong khuôn khổ thi pháp văn học trung đại nói chung, vẫn chịu sự lao lý của thi pháp văn học trung đại : sự trái chiều giữa nhã và tục, tính quy phạm khắc nghiệt của thể loại, sự để cao những mã mực cổ xưa .. Tuy nhiên, văn học trung đại Nước Ta liên tục tự thay đổi về nội dung bằng cách bám sát đời sống luôn biến hóa của người Việt của dân tộc bản địa Việt để phản ánh. Do nội dung tác phẩm luôn luôn lan rộng ra nhu yếu phải có quy mô và hình thức phản ánh tương ứng nên từ ngôn từ thể loại đến phương pháp bộc lộ từ từ biến hóa làm cho những quy phạm trung đại bị lỏng lẻo và phá vỡ dần, tạo điều kiện kèm theo cho văn học trung đại tiến gần tới văn học cận văn minh .

• Tìm hiểu thêm kiến thức ngữ văn lớp 10

Kết bài

Trải suốt mười thế kỉ liên tục, văn học trung đại Nước Ta đã tăng trưởng và đạt được nhiều thành tựu rực rỡ tỏa nắng. Tiếp nối văn học dân gian, văn học trung đại đã mở màn cho dòng văn học viết Nước Ta và đóng vai trò to lớn trong việc hình thành, kết tỉnh những truyền thống cuội nguồn quý báu của nền văn học dân tộc bản địa. Với toàn bộ những gì đã biểu lộ, thời kì văn học này xứng danh có được vị trí quan trọng trong nền văn học nước nhà .

Danh mục: Văn mẫu lớp 10
Nguồn: https://vanmau.com

Bài viết liên quan:

1. Văn học trung đại Việt Nam đã hấp thụ mạch nguồn văn học dân gian như thế nào?
2. Phân tích bài thơ Đồng Chí của Chính Hữu
3. Văn học trung đại Việt Nam qua 4 câu thơ của Huy Cận
4. Chuyên đề văn học trung đại Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX