Giải cứu nền dân chủ Mỹ

Nguồn: Joseph E. Stiglitz, “Can American Democracy Come Back?”, Project Syndicate, 06/11/2018.

Biên dịch: Nguyễn Tuấn Anh | Hiệu đính: Lê Hồng Hiệp

Hoa Kỳ từ lâu đã trở thành cứ điểm của chế độ dân chủ. Nước này đã thúc đẩy dân chủ trên toàn thế giới. Vì sự nghiệp dân chủ, dù chịu tổn thất nặng nề nhưng Hoa Kỳ đã chiến đấu chống chủ nghĩa phát xít ở châu Âu trong Thế chiến II. Bây giờ một cuộc chiến như vậy đang diễn ra tại nước Mỹ.

Bạn đang đọc: Giải cứu nền dân chủ Mỹ

Uy tín của nền dân chủ Mỹ luôn có những vết nhơ nào đó. Từ lúc lập quốc Hoa Kỳ đã sống sót dưới hình thái một nền dân chủ đại diện thay mặt, nhưng chỉ một phần nhỏ công dân nước này – hầu hết phái mạnh da trắng có gia tài – là đủ điều kiện kèm theo để bỏ phiếu. Sau khi bãi bỏ chính sách nô lệ, những người da trắng ở miền Nam nước Mỹ đã đấu tranh chống quyền bỏ phiếu của người Mỹ gốc Phi gần một thế kỷ, sử dụng thuế khoán ​ ​ và những bài kiểm tra năng lực đọc viết để ngăn người nghèo không tiếp cận được với lá phiếu. Quyền bầu cử của họ đã được định chế hóa gần nửa thế kỷ sau khi phụ nữ giành được quyền bỏ phiếu vào năm 1920 .
Các nền dân chủ đã đúng khi hạn chế quyền thống trị của đa phần, đó là nguyên do tại sao chúng bảo vệ bằng mọi giá một số ít quyền cơ bản bất khả xâm phạm. Nhưng ở Mỹ, mọi thứ đã khác. Thiểu số thống trị hầu hết, và ít chăm sóc đến quyền chính trị và kinh tế tài chính của họ. Đa số người Mỹ muốn trấn áp quyền sở hữu súng, tăng mức lương tối thiểu, được bảo vệ tiếp cận bảo hiểm y tế, và những pháp luật có hiệu suất cao hơn trong việc điều tiết những ngân hàng nhà nước đã gây ra cuộc khủng hoảng cục bộ năm 2008. Tuy nhiên, toàn bộ những tiềm năng này xem chừng rất khó đạt được .
Một phần nguyên do bắt nguồn từ Hiến pháp Hoa Kỳ. Trong thế kỷ này, hai trong ba tổng thống được bầu đã nhậm chức dù không nhận được hầu hết phiếu đại trà phổ thông. Nếu không có chính sách cử tri đoàn, được pháp luật trong hiến pháp do sự yên cầu đến cùng của những bang ủng hộ chính sách nô lệ nhưng ít dân hơn, Al Gore và Hillary Clinton sẽ lần lượt trở thành tổng thống vào năm 2004 và năm nay .
Nhưng việc Đảng Cộng hòa sử dụng những thủ đoạn như ngăn trở quyền bầu cử của cử tri, gian lận phân vùng bầu cử, và những nỗ lực tương tự như nhằm mục đích thao túng bầu cử cũng đã góp thêm phần ngăn cản ý chí của đa phần. Cách tiếp cận của đảng này không có gì là khó hiểu : suy cho cùng, sự dịch chuyển về thành phần dân số đã đẩy đảng Cộng hòa vào tình thế bất lợi trong bầu cử. Đa số dân số Mỹ sẽ sớm không phải người da trắng, và nền kinh tế tài chính toàn thế giới thế kỷ 21 sẽ không hề thỏa hiệp với một xã hội gia trưởng do phái mạnh thống trị. Và những khu vực đô thị nơi đa phần người Mỹ sinh sống, bất kể ở miền Bắc hay miền Nam, đã đồng ý giá trị của sự phong phú .
Những cử tri trong những khu vực có sự tăng trưởng đầy năng động này cũng xem cơ quan chính phủ cần phải có vai trò trong việc mang lại phúc lợi chung cho toàn bộ. Họ đã từ bỏ những giáo điều lỗi thời của quá khứ, với đôi lúc ngay tức khắc. Do đó, trong một xã hội dân chủ, cách duy nhất để một nhóm thiểu số – dù đó là những tập đoàn lớn lớn đang ra sức bóc lột người lao động và người tiêu dùng, những ngân hàng nhà nước đang bòn rút đến cùng người đi vay, hay bất kể ai bị vướng mắc trong quá khứ đang cố gắng nỗ lực thiết lập lại một quốc tế đã hết thời – hoàn toàn có thể duy trì sự thống trị kinh tế tài chính và chính trị của họ là bằng cách hủy hoại chính nền dân chủ đó .

Chiến lược đó gồm nhiều chiến thuật. Cùng với việc ủng hộ một số nhóm nhập cư nhất định, các quan chức đảng Cộng hòa đã tìm cách ngăn chặn cử tri có thiên hướng ủng hộ đảng Dân chủ đăng ký bỏ phiếu. Nhiều bang do đảng Cộng hòa kiểm soát đã thiết lập các yêu cầu về căn cước công dân đầy phiền toái tại các điểm bỏ phiếu. Và một số chính quyền địa phương đã loại các cử tri như vậy khỏi các danh sách cử tri, giảm số trạm bỏ phiếu, hoặc rút ngắn thời gian mở cửa các trạm này.

Xem thêm: MẪU 3 PHIẾU ĐÁNH GIÁ VÀ PHÂN LOẠI VIÊN CHỨC Năm 2019 – Tài liệu text

Thật là khó hiểu với phương pháp nước Mỹ gây khó dễ cho việc bỏ phiếu và triển khai quyền công dân cơ bản. Hoa Kỳ là một trong số ít những nền dân chủ tổ chức triển khai bầu cử vào ngày thao tác, thay vì chủ nhật, điều rõ ràng cản trở công dân triển khai quyền bầu cử. Điều này trái ngược với những nền dân chủ khác, như Úc, nơi công dân có nghĩa vụ và trách nhiệm bắt buộc phải đi bầu cử, hoặc với một vài tiểu bang, như Oregon, nơi đã giúp việc bỏ phiếu thuận tiện hơn nhờ được cho phép bỏ phiếu qua đường bưu điện .
Thêm nữa, mạng lưới hệ thống giam giữ hàng loạt, vốn liên tục nhắm đến người Mỹ gốc Phi, trong lịch sử dân tộc đã Giao hàng cùng lúc ba mục tiêu. Ngoài việc cung ứng lao động giá rẻ và kiềm chế tiền lương ( đến nỗi thời nay, như Michael Poyker của Đại học Columbia chỉ ra, những tù nhân Mỹ sản xuất khoảng chừng 5 % sản lượng công nghiệp của Mỹ ), mạng lưới hệ thống này còn được thiết lập để phủ định quyền bỏ phiếu của những người bị phán quyết hình sự .
Khi mọi thủ đoạn trên đều không thành, đảng Cộng hòa tìm cách ép chế quyền lực tối cao của cơ quan chính phủ thắng cử bằng những cách như đưa vào TANDTC liên bang những thẩm phán, những người sẽ giúp bác bỏ những chủ trương mà những nhà bảo trợ của họ phản đối. Những cuốn sách quan trọng gần đây, như Nền Dân Chủ Bị Trói Buộc ( Democracy in Chains ) của nhà sử học Nancy MacLean và Giải Pháp dành cho 1 % Thống Trị ( The One Percent Solution ) của nhà khoa học chính trị Gordon Lafer đến từ Đại học Oregon, đã điều tra và nghiên cứu nguồn gốc học thuật và những thiết chế có tính tổ chức triển khai của đảng Cộng hòa được dùng nhằm mục đích tiến công nền dân chủ .
Những lý tưởng của nước Mỹ về tự do, dân chủ và công minh cho toàn bộ mọi người hoàn toàn có thể chưa khi nào được thực thi thành công xuất sắc tuyệt đối, nhưng giờ đây những giá trị này đang bị tiến công công khai minh bạch. Dân chủ đã trở thành sự quản lý của thiểu số, do thiểu số, và vì thiểu số ; và công lý cho mọi người chỉ có công dụng với người da trắng có đủ điều kiện kèm theo .

Tất nhiên, đây không chỉ là vấn đề của riêng người Mỹ. Trên toàn thế giới, có nhiều nhà độc tài với ít cam kết dân chủ đang nắm quyền như Recep Tayyip Erdoğan ở Thổ Nhĩ Kỳ, Viktor Orbán ở Hungary, Jarosław Kaczyński ở Ba Lan, và giờ đây là Jair Bolsonaro ở Brazil. Nhìn vào quá khứ, có thể nói rằng điều này rồi cũng sẽ qua đi. Thử nghĩ về tất cả các nhà độc tài xấu xa trong những năm 1930. Hãy nhớ đến những người như Salazar ở Bồ Đào Nha và Franco ở Tây Ban Nha, những người sống sót sau Thế chiến II. Tất cả họ giờ đều cũng không còn.

Xem thêm: So sánh mạng không dây và mạng có dây

Dẫu vậy, tất cả chúng ta cần suy ngẫm một chút ít để tự cảnh tỉnh về những tổn thất mà người dân sống dưới những nhà độc tài này phải gánh chịu. Và người Mỹ phải đối lập với trong thực tiễn là tổng thống của mình, Donald Trump, đã ủng hộ và tiếp tay cho những kẻ độc tài đang chớm nở của ngày thời điểm ngày hôm nay .
Đó chỉ là một trong nhiều nguyên do tại sao năm nay lại rất quan trọng nếu có một Quốc hội do Đảng Dân chủ trấn áp để hoàn toàn có thể ngăn ngừa khuynh hướng chuyên chế của Trump, và bầu những quan chức cấp tiểu bang và địa phương, những người sẽ khôi phục quyền bỏ phiếu cho toàn bộ những ai được hưởng quyền đó. Nền dân chủ đang bị tiến công, và tổng thể tất cả chúng ta đều có bổn phận phải làm toàn bộ những gì hoàn toàn có thể – bất kể tất cả chúng ta ở đâu – để giải cứu nó .

Joseph E. Stiglitz, gia chủ giải Nobel Kinh tế năm 2001, là giáo sư tại Đại học Columbia .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Đánh Giá