Giáo dục là hàng hoá? :: Suy ngẫm & Tự vấn :: https://vh2.com.vn

– Hiện nay có quan điểm cho rằng cốt lõi thay đổi tư duy giáo dục là phải thừa nhận giáo dục là hàng hoá, coi giáo dục là thị trường, không để giáo dục quay sống lưng với kinh tế thị trường. Giáo sư có quan điểm gì về quan điểm đó ? Phải chăng đó là liều thuốc hoàn toàn có thể chữa trị những căn bệnh ngưng trệ, chưa ổn, tụt hậu của giáo dục như nhiều người mong ước ?Vấn đề đâu phải đơn thuần như vậy. Có điều chắc như đinh đây không phải là cốt lõi chuyện thay đổi tư duy giáo dục ; thậm chí còn nếu xử lý không đúng hoàn toàn có thể đẩy giáo dục tụt hậu thêm nữa. Có người bảo : cả quốc tế đều coi giáo dục là hàng hoá, tại sao tất cả chúng ta không làm như họ ? Tôi có cảm tưởng tất cả chúng ta quá liều, chưa nghiên cứu và điều tra kỹ tình hình ở cac nước, chưa biết rõ người ta làm như thế nào đã vội chứng minh và khẳng định. Thật ra ý niệm “ giáo dục là hàng hoá ” có nhiều cách hiểu rất khác nhau, cho nên vì thế cuộctranh luận dễ lâm vào cảnh ông nói gà bà nói vịt .

Thực tế nhất, theo tôi là không dựa vào những danh từ, thuật ngữ hoàn toàn có thể hiểu theo nhiều cách, mà hãy xem tất cả chúng ta muốn gì ? Muốn tăng trưởng mạnh trường tư ? Muốn chuyển bớt gánh nặng kinh tế tài chính cho nhân dân, muốn xã hội hoá giáo dục thật can đảm và mạnh mẽ để lan rộng ra quy mô ĐH, cung ứng nhu yếu học tập của người dân ? Muốn mạnh dạn mời gọi những nhà đầu tư, kể cả quốc tế, mở nhiều trường tư, nhất là ĐH tư, trong nước ? Muốn dùng cơ chế thị trường, tạo ra động lực cạnh tranhmạnh mẽ, để tăng hiệu suất cao những hoạt động giải trí giáo dục ? Muốn trao quyền tự quản thoáng đãng cho những ĐH ? Tât cả những việc đó không chỉ thiết yếu mà cực kỳ thiết yếu, lẽ ra phải làm từđời bộ trưởng liên nghành trước nữa cơ. ( tôi còn nhớ hồi 1988, tôi cùng với 4 anh chị khác đã từng mất nhiều buổi đi hầu những cơ quan quản trị giáo dục để xin mở trường tư tiên phong sau 1975, mà sau cuối chỉ được mở “ trường dân lập ” – TTĐH Thăng Long – và chẳng phải thuận tiện gì ). Vậy những việc đó chưa làm được là do trở ngại gì, có phải vì không thừa nhận giáo dục là hàng hoá, hay vì nguyên do nào khác ? Và ngoài những nhu yếu rất chính đáng nói trên, khi nói giáo dục là hàng hoá thì còn có yên cầu gì nữa ? Nói thẳng ra, hàng hoá nói đây là hàng hoá để mua, bán ( tradable commodity ), với mục tiêu kiếm lời, còn thị trường là nơi hay thời cơ mua, bán hàng hoá đó. Hiểu như thế thì tất yếu những loại sản phẩm như sách vở, những ứng dụng tương hỗ tự học, bàn và ghế, thiết bị, công cụ học tập, … đều là hàng hoá theo đúng nghĩa ; còn những văn bằng, chứng từ về học tập thì không hề đồng ý là hàng hoá, tuy ở Mỹ ( và việt nam ) người ta vẫn bán những văn bằng chứng từ với giá rất rẻ nhưng đó là hàng rởm, tận dụng tâm ý sùng bái bằng cấp mù quáng để trục lợi bất chính. ( Ở Mỹ thứ hàng này chỉ bán được cho những nước chậm tăng trưởng, chứ không tiêu thụ nổi trong nước họ ). Và đương nhiên giáo dục không hề quay sống lưng với kinh tế thị trường, theo nghĩa là giáo dục phải chú ý quan tâm những nhu yếu của xã hội, của thị trường lao động để tìm cách cung ứng tốt nhất những nhu yếu ấy – tuy rằng giáo dục còn phải nhìn xa hơn, phải quan tâm nhu yếu phát vĩnh viễn của xã hội. Và không riêng gì nhu yếu vật chất, mà quan trọng không kém là nhu yếu ý thức, không riêng gì nhu yếu vương quốc mà cả nhu yếu trái đất. Nói chung cơ chế thị trường rất tốt trong thời gian ngắn, còn lâu dài hơn thì phải có tầm nhìn mưu trí, sáng suốt. Cạnh tranh cũng vậy, đó là công cụ thiết yếu, rất là thiết yếu nhưng không phải là tổng thể, và không phải ở bất kỳ nghành nghề dịch vụ nào cạnh tranh đối đầu mạnh đều tốt. Đó là kinh nghiệm tay nghề sơ đẳng của những nước văn minh. Do đó từ hàng trăm năm nay ở những nước mà thị trường cực kỳ tăng trưởng như Mỹ, phần đông cái gì cũng mua và bán được, nhưng động tới giáo dục thì người ta phải tâm lý. Đây là yếu tố rất nhạy cảm .- Thưa giáo sư, nếu ở những nước văn minh từ lâu người ta không coi giao dục là ngành kinh doanh thương mại thì tại sao mấy năm gần đây lại Open ý niệm giáo dục là hàng hoá và đang có sự hoạt động để ý niệm ấy được đồng ý trong quan hệ kinh doanh giữa những nước ?Điều này không khó lý giải. Do toàn cầu hoá dẫn đến nhu yếu trao đổi giáo dục xuyên vương quốc, rồi công nghệ thông tin tăng trưởng. Mở ra thời cơ kinh doanh thương mại giáo dục qua mạng. Mặt khác, nhu yếu học tiếng Anh dùng tiếng Anh làm chuyển ngữ giảng dạy làm phát sinh nhu yếu của những nước chậm tăng trưởng muốn nhập khẩu giáo dục của những nước tiên tiến và phát triển, hầu hết những nước nói tiếng Anh ( Mỹ, Anh, nước Australia, New Zealand ). Do đó những nước này không bỏ lỡ thời cơ, ra sức tuyên truyền và biện minh cho việc tự do hoá, việc này tuy có yếu tố tích cực nhưng không phải không có những mặt xấu đi nếu ta không thận trọng. Dù sao cũng hoàn toàn có thể thấy rõ quan điểm giáo dục là hàng hoá hầu hết nhằm mục đích những quan hệ kinh doanh giữa những nước .

VN mới chuyển sang cơ chế thị trường chưa lâu, sự cạnh tranh lành mạnh còn chưa quen lắm, dân trí cũng như mức sống còn thấp, thế mà xu hướng tiêu cực đã phát triển khá mạnh. Trong tình hình ấy tôi không nghĩ rằng sẽ là khôn ngoan nếu ta còn muốn đi xa hơn cả những nước phát triển nhất. Có người đề nghị sau5 năm trường tư phải chiếm tỷ lệ 40-50% (về số học sinh), phải chuyển một số trường công ra ngoài công lập, tiến tới cổ phần hoá các đại học công, tạo ra một thị trường giáo dục sôi động, đó là “khoán 10” trong giáo dục! Trong lúc các doanh nghiệp nhà nước làm ăn thua lỗ triền miên mà vẫn cứ duy trì để tiếp tục gây những món nợ khổng lồ đè lên cổ người dân, trong lúc tự do kinh doanh còn bị hạn chế và độc quyền còn ngự trị phi lý trong nhiêu lĩnh vực, trong lúc nạn dối trá tham nhũng còn đầy dẫy, và nhân dân còn bất bình với biết bao biểu hiện tiêu cực đã và đang làm tha hoá học đường, nay nếu lại tiến xa thêm nữa trên con đường thương mại hoá giáo dục, thì mọi người dân sẽ nghĩ gì?

Về nguyên tắc chưa nên chứng minh và khẳng định hay bác bỏ quan điểm giáo dục là hàng hoá, vì chưa đủ yếu tố. Hơn nữa đây chưa phải là chuyện cấp bách nhất vào lúc này. Tất cả những gì muốn triển khai, như trên đã nói, đâu có cần gì phải xem giáo dục là hàng hoá. Sự yếu kém của giáo dục đa phần không phải là do thiếu nguồn lực, mà chính vì không biết sử dụng nguồn lực, vì sử dụng nguồn lực quá tiêu tốn lãng phí. Nghèo mà xài tiêu tốn lãng phí như ta về giáo dục, đó là điều không hề gật đầu khi tăng cường xã hội hoá. Tiềm năng của giáo dục còn nhiều, không ra sức khai thác, phát huy tiềm năng ấy mà chỉ nghĩ đến xã hội hoá không thôi thì khác nào gió vào nhà trống .- Hiện nay nhiều ĐH của ta khởi đầu nói tới thiết kế xây dựng “ tên thương hiệu của ĐH ”, giáo sư có cho rằng đó là khuynh hướng tích cực ? Phải chăng mỗi ĐH cần có “ Thương hiệu ” như những như những công ty, những doanh nghiệp thì mới tăng trưởng tốt ? Các nước họ có làm như vậy không ?Theo tôi biết ở những nước họ chỉ nói tới khét tiếng, uy tín của ĐH, không ai nói tên thương hiệu. Mà họ rất quý trọng khét tiếng, họ gìn giữ nó cũng tương tư như những doanh nghiệp gìn giữ tên thương hiệu. Ở nhiều ĐH người ta tôn vinh một giáo sư chỉ với nguyên do đã làm tăng khét tiếng ĐH, mà không cần kể lể dông dài những việc đơn cử đã làm. Khi một người trẻ đi tìm việc làm, nếu anh ta tốt nghiệp từ một trường khét tiếng thì đó là lợi thế rất lớn. Và cũng vì thế mà bằng cấp đều do từng trường cấp, chứ không phải là như ở ta, dù học trường nào cũng đều do bộ cấp. Việc một trường tư tự công bố là một tổ chức triển khai không vì lợi cũng góp thêm phần tăng uy tín của nó .

– Theo giáo sư năm 2005 ngành giáo dục cần có những đổi khác gì để giảm bớt bức xúc của xã hội và cung ứng mong mỏi của người dân ? Có thể hy vọng có nâng tầm gì không ?Câu hỏi này nên nhường Bộ GD và ĐT vấn đáp. Tôi có cảm xúc ở thời đại vận tốc, thiên hạ chạy không kịp thở mà tathì vẫn cư chậm trễ, vừa đi vừa nhấm nháp thành tích, sợ quên quá khứ mà ít nghĩ đến tương lai. Như việc thi tuyển năm nay vẫn chưa có biến hóa có bản. Nói cho công minh cũng đã có nhúc nhích. Ví dụ tôi nghe nói từ lớp 3 trở xuống trẻ nhỏ sẽ làm mọi bài vở ở trường, về nhà không phải học thêm, làm bài thêm. Chỉ một tin như vậy đủ mừng cho cả xã hội. Tuy nhiên vẫn còn nhiều nơi trẻ nhỏ phải đi học từ 7 giờ sáng đền 9 giời tối, và ngay tại những thành phố lớn, học viên tiểu học, trung học vẫn còn phải thi học kỳ từng môn dưới sự tổ chức triển khai và chỉ huy của sở hay phòng GD. Như thế thì đâu có thay đổi tư duy gì. Trong tình hình lúc bấy giờ, chỉ có cải tổ một cách cơ bản chủ trương sử dụng thầy giáo ( trong đó có yếu tố chính sách trả lương ) mới mong có cải tiến vượt bậc gì. Nhưng xem ra còn nhiều khó khăn vất vả vì một mình ngành giáo dục không hề xử lý yếu tố này nếu cấp cao nhất chưa ra tay .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Vận Chuyển