Hình tượng con trâu trong tranh dân gian Đông Hồ

BÍCH LỘC – ĐÌNH TRƯỜNG   –  
Thứ sáu, 12/02/2021 12 : 30 ( GMT + 7 )

Hình tượng con trâu là một cảm hứng rất nhiều trong tranh dân gian Đông Hồ thể hiện khát vọng mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no trong năm mới.

Trao đổi với PV Báo Lao Động, nghệ nhân xuất sắc ưu tú Nguyễn Đăng Chế – một trong những nghệ nhân sau cuối của nghề làm tranh Đông Hồ cho biết, ý niệm thời xưa ” con trâu là đầu cơ nghiệp ” ; trâu là loài vật rất là gắn bó với dân cư Nước Ta, đặc biệt quan trọng tại những làng quê trong hoạt động và sinh hoạt nông nghiệp .Chính thế cho nên, hình tượng con trâu được nghệ nhân Đông Hồ dành nhiều tận tâm, trở thành cảm hứng sáng tác cho nhiều bức tranh như ” Mục đồng thổi sáo “, ” Chăn trâu thả diều “, ” Chọi trâu “, ” Hiếu học ” …” Năm nay là năm Tân Sửu, chớp lấy thị hiếu của người mua nên những bức tranh về trâu được chúng tôi sản xuất nhiều hơn ” – ông Nguyễn Đăng Chế cho biết .Giới thiệu những bức tranh có hình tượng trâu, ông Chế cho hay ” Mục đồng thổi sáo ” là bức tranh tiêu biểu vượt trội nhất, mang nhiều ý nghĩa tượng trưng thâm thúy .Tranh “Mục đồng thổi sáng” (trái) và tranh “Chăn trâu thả diều” là hai bức tiêu biểu với hình tượng trâu trong tranh Đông Hồ.Trong bức tranh này, hình ảnh một chú bé ngồi trên sống lưng trâu thổi sáo, trên đầu là một lá sen tỏa rộng, dựng đứng như một chiếc ô. Xung quanh là cỏ cây đất trời to lớn. Bên góc phải bức tranh, những nghệ nhân có ghi dòng chữ ” Hà diệp cái thanh thanh ” ( Lọng lá sen xanh xanh ) .Trâu trong bức tranh được nghệ nhân dân gian chăm chuốt với đôi tai vểnh lên nghe ngóng, chân tung tăng như nhảy theo tiếng sáo, đuôi ve vẩy khoan khoái .Theo nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế, bức tranh biểu lộ ước nguyện thiên thời – địa lợi – nhân hòa. Đó là ước vọng được hoà hợp với vạn vật thiên nhiên, để có sự thuận tiện cho vụ mùa bội thu, hoa màu xanh tươi .Nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế – một trong những nghệ nhân cuối cùng của dòng tranh Đông Hồ.Không những vậy, bức tranh còn mang hàm ý người nông dân không chỉ lao động với nghề trồng lúa nước mà còn biết phát minh sáng tạo nghệ thuật và thẩm mỹ. Chú bé thổi sáo trong bức tranh như gửi gắm về một niềm sáng sủa, yêu đời, yêu đời sống .

Đặc biệt, tín ngưỡng phồn thực cũng góp phần xây dựng lên ý nghĩa tranh “Mục đồng thổi sáo”. Những cụm cỏ cây trong bức tranh được thể hiện dưới dạng số nhiều. Cây cỏ nhờ trời đất thuận hòa được phát triển, xanh tươi và sinh sôi nảy nở.

Ngoài ” Mục đồng thổi sáo “, theo nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế, bức tranh ” Chăn trâu thả diều ” cũng được rất nhiều người dân yêu thích, tìm mua .

Tranh “Chăn trâu thả diều” là hình ảnh một chú bé nằm ngửa trên lưng trâu thả diều. Con trâu trong tranh có chân trước nhấc lên như muốn bay lên cùng cánh diều.

Nhìn vào bức tranh này, thấy một khung cảnh yên bình ở làng quê, tranh biểu lộ khát vọng bình yên của người nông dân, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Vừa chăn trâu, vừa thả diều cũng là ý trừu tượng cho sự khôn khéo, phát minh sáng tạo của người Nước Ta .Bức tranh “Cày bừa” thể hiện nét đẹp của người nông dân trong lao động.Đồng thời, nhiều mái ấm gia đình cũng tìm mua bức tranh với hình ảnh chú bé khôi ngô, mưu trí, cũng là mong ước sinh con đẻ cái, có được quý tử ngoan ngoãn, chịu khó trong năm mới .Ngoài hai bức tranh tiêu biểu vượt trội kể trên, hình ảnh con trâu trong tranh Đông Hồ còn hoàn toàn có thể tìm thấy trong những bức như ” Cày bừa ” biểu lộ vẻ đẹp của người nông dân trong việc làm ruộng đồng lúa nước, là sự cần mẫn cần mẫn của dân cư Việt hay bức ” Chọi trâu ” miêu tả một tục lệ thường thấy trong liên hoan ở một số ít địa phương của Nước Ta, …Bức “Chọi trâu” trong tranh Đông Hồ.Tranh Đông Hồ là một dòng tranh dân gian với nguồn gốc từ làng Đông Hồ ( xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh TP Bắc Ninh ) đã có từ thế kỷ XVI, tăng trưởng thông dụng đến cuối thế kỷ XX.Trước kia, tranh được bán ra hầu hết ship hàng cho dịp Tết Nguyên Đán, người dân nông thôn mua tranh về dán trên tường, hết năm lại lột bỏ, dùng tranh mới .

Năm 2013, nghề làm tranh dân gian Đông Hồ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.

Đây là dòng tranh sản xuất bằng giải pháp thủ công truyền thống, sử dụng vật liệu có sẵn trong vạn vật thiên nhiên, thân mật với đời sống của dân cư Nước Ta .Sử dụng các chất liệu từ tự nhiên, tranh dân gian Đông Hồ là một dòng tranh cổ tiêu biểu.Hiện nay tại làng Đông Hồ, người làm tranh dân gian không còn nhiều, hầu hết người dân đã chuyển sang nghề làm vàng mã để cung ứng nhu yếu thị trường .

Tuy vậy, theo tìm hiểu PV, tại Trung tâm giao lưu văn hóa tranh dân gian Đông Hồ, dòng tranh này vẫn được nhiều du khách đến tìm mua và ưa chuộng bởi nét đẹp truyền thống và là một trong những dòng tranh cổ hiếm hoi phản ánh sâu sắc về tín ngưỡng, đời sống sinh hoạt của người dân Việt Nam.

Source: https://vh2.com.vn
Category : Cơ Hội