Ví dụ về không gian và thời gian trong triết học

Không gian, thời gian là một cặp phạm trù của triết học Marx-Lenin dùng để chỉ về một phương pháp sống sót của vật chất cùng với phạm trù hoạt động, trong đó không gian chỉ hình thức sống sót của khách thể vật chất ở ví trí nhất định, size nhất định và ở một khung cảnh nhất định trong đối sánh tương quan với những khách thể khác. Trong khi đó thời gian chỉ hình thức sống sót của những khách thể vật chất được biểu lộ ở mức độ lâu dài hơn hay mau chóng ( độ dài về mặt thời gian ), ở sự tiếp nối trước hay sau của những quá trình hoạt động. Ph. Ăng-ghen đã chỉ rõ khoanh vùng phạm vi điều tra và nghiên cứu của Triết học Mác-Lenin về yếu tố này, theo đó, Không gian và thời gian là không gian và thời gian vật chất. Không có không gian và thời gian thuần túy bên ngoài vật chất và ” Dĩ nhiên, cả hai hình thức sống sót này của vật chất nếu không có vật chất sẽ là hư vô, là những ý niệm trừu tượng trống rỗng sống sót trong đầu óc của tất cả chúng ta ” .

Nội dung chính

Show

• 1. Tính chất của không gian và thời gian
• 2. Đặc điểm Không gian và thời gian
• Video liên quan

Wikipedia Câu hỏi : Tại sao nói không gian và thời gian là hình thức sống sót của vật chất ?
Trả lời :
Không gian, thời gian là một cặp phạm trù của triết học Marx-Lenin dùng để chỉ về một phương pháp sống sót của vật chất cùng với phạm trù hoạt động, trong đó không gian chỉ hình thức sống sót của khách thể vật chất ở ví trí nhất định, size nhất định và ở một khung cảnh nhất định trong đối sánh tương quan với những khách thể khác. Trong khi đó thời gian chỉ hình thức sống sót của những khách thể vật chất được biểu lộ ở mức độ lâu dài hơn hay mau chóng ( độ dài về mặt thời gian ), ở sự tiếp nối trước hay sau của những quá trình hoạt động. Ph. Ăng-ghen đã chỉ rõ khoanh vùng phạm vi nghiên cứu và điều tra của Triết học Mác-Lenin về yếu tố này, theo đó, Không gian và thời gian là không gian và thời gian vật chất. Không có không gian và thời gian thuần túy bên ngoài vật chất và ” Dĩ nhiên, cả hai hình thức sống sót này của vật chất nếu không có vật chất sẽ là hư vô, là những ý niệm trừu tượng trống rỗng sống sót trong đầu óc của tất cả chúng ta ” .

Cùng Top lời giải tìm hiểu thêm về không gian và thời gian trong triết học nhé:

1. Tính chất của không gian và thời gian

Không gian và thời gian gắn bó mật thiết với nhau và gắn liền với vật chất và là hình thức sống sót của vật chất. Theo chủ nghĩa Marx – Lenin thì không không có một dạng vật chất nào sống sót ở bên ngoài không gian và thời gian. Ngược lại, cũng không hề có thời gian và không gian nào ở ngoài vật chất .
Theo Ăng-ghen : “ Các hình thức cơ bản của mọi sống sót là không gian và thời gian. Tồn tại ngoài thời gian thì cũng rất là vô lý như sống sót ngoài không gian ”

Theo Lê-nin: “Những khái niệm đang phát triển của chúng ta về không gian và thời gian đều phản ánh thời gian và không gian thực tại khách quan”

– Tính khách quan : Không gian và thời gian là thuộc tính của vật chất sống sót gắn liền với nhau và gắn liền với vật chất. Vì vật chất sống sót khách quan, do đó không gian và thời gian là thuộc tính của nó nên cũng sống sót khách quan .
– Tính vĩnh cửu vô tận : Không gian và thời gian không có tận cùng về một phía nào, xét cả về quá khứ lẫn tương lai, cũng như mọi vị trí. Không gian luôn có ba chiều ( chiều dài, chiều rộng, độ cao ), còn thời gian chỉ có một chiều ( từ quá khứ tới tương lai ). Không gian và thời gian là một thực thể thống nhất không-thời gian và có số chiều là 4 ( 3 + 1 )
Cần chú ý quan tâm phân biệt với khái niệm ” không gian đa chiều ” là một khái niệm khoa học tự nhiên dùng để chỉ tập hợp một số ít đại lượng đặc trưng cho những thuộc tính khác nhau của khách thể điều tra và nghiên cứu và tuân theo những quy tắc biến hóa nhất định. Đó là một công cụ toán học tương hỗ dùng trong quy trình điều tra và nghiên cứu chứ không phải để chỉ không gian thực .

2. Đặc điểm Không gian và thời gian

Không gian và thời gian là thuộc tính vốn có của vật chất, gắn liền với vật chất hoạt động. Vật chất sống sót khách quan, nên không gian, thời gian cũng sống sót khách quan và có tính khách quan .
Vật chất là vô tận, vô hạn nên không gian, thời gian gắn liền với vật chất cũng là vô tận, vô hạn. Tính vô tận của không gian được xác lập từ sự hạn chế của những sự vật riêng không liên quan gì đến nhau. Tính vô hạn của thời gian được xác lập từ sự hạn chế của những quy trình riêng không liên quan gì đến nhau .
Không gian xã hội là hoạt động giải trí sống của con người trong những chính sách xã hội. Thời gian xã hội là thước đo về sự đổi khác của những quy trình xã hội. Nó có đặc thù là những xã hội trải qua không đều vì tùy thuộc vào đặc thù văn minh hay lỗi thời của chính sách xã hội .
Lý luận trên cho ta ý nghĩa là muốn nhận thức đúng đắn sự vật, hiện tượng kỳ lạ nhất thiết phải có quan điểm lịch sử vẻ vang cụ thể, xem xét nó trong không gian, thời gian nhất định. Tức là khi xem xét, nhìn nhận một sự vật, hiện tượng kỳ lạ, một yếu tố nào đó phải xem nó tại khu vực, tại thời gian cụ thể, gắn với những điều kiện kèm theo, thực trạng khách quan mà nó đã sinh ra, sống sót và tăng trưởng. Nếu không có quan điểm lịch sử vẻ vang cụ thể ta sẽ xem xét, nhìn nhận không đúng về sự vật, hiện tượng kỳ lạ .

3. Không gian và thời gian

Trong triết học Mác Lênin cùng với phạm trù vận động thì khơng gian và thời gian là những phạm trù đặc trưng cho phương thức tồn tại của vậtchất. VI.Lênin đã nhận xét rằng: trong thế giới khơng có gì ngồi vật chất đang vận động và vật chất đang vận động không thể vận động ở đâu ngồithời gian và khơng gian1. Trong lịch sử triết học khái niệm thời gian và không gian là nhữngphạm trù xuất hiện rất sớm. Ngay thời xa xưa người ta đã hiểu rằng bất kỳ khách thể vật chất nào đều chiếm một vị trí nhất định ở một khung cảnh nhấtđịnh trong tương quan về mặt kích thước so với khách thể. Các hình thức tồn tại như vậy của vật thể được gọi là không gian. Bên cạnh các quan hệ khônggian, sự tồn tại của các khách thể vật chất còn được biều hiện ở mức độ tồn tại lâu dài hay mau chóng của hiện tượng ở mức độ tồn tại lâu dài hay mauchóng của hiện tượng ở sự kế tiếp trước sau của các giai đoạn vận động. Những thuộc tính này được đặc trưng bằng phạm trù thời gian.Tuy vậy trong lịch sử triết học xung quanh các phạm trù khơng gian và thời gian đã từng có rất nhiều vấn đề gây tranh cãi, trong đó điều quan tâmtrước hết là khơng gian và thời gian có hiện thực khơng hay đó chỉ là những trừu tượng đơn thuần chỉ tồn tại trong ý thức của con người. Những ngườitheo chủ nghĩa duy tâm phủ nhận tính khách quan của không gian và thời gian. Chẳng hạn Beccơli và Hium con thời gian và không gian chỉ là nội dungcủa ý thức cá nhân. Cantơ coi không gian và thời gian chỉ là hình thức của sự trực quan của con người chứ không phải là thực tại khách quan.Vào thế kỷ XVII – XVIII các nhà duy vật siêu hình tập trung phân tích các khách thể vĩ mô, vận động trong tốc độ thông thường nên đã tách rờikhông gian và thời gian với vật chất. Niutơn cho rằng không gian và thời gian là những thực thể đạc biệt khơng gắn bó gì với nhau và tồn tại độc lập bêncạnh vật chất còn tương tự như các vật tồn tại độc lập bên cạnh nhau.1VI.Lênin toàn tập, NXB Tiến bộ Matxcơva14Trên cơ sở các thành tựu của khoa học và thực tiễn, chủ nghĩa duy vật biện chứng cho rằng không gian và thời gian là những hình thức tồn tại kháchquan của vật chất. Khơng gian và thời gian gắn bó hết sức chặt chẽ với nhau và gắn liền với vật chất, là phương thức tồn tại của vật chất. Điều đó có nghĩalà khơng có một dạng vật chất nào tồn tại ở bên ngồi khơng gian và thời gian. Ngược lại, cũng khơng thể có thời gian và khơng gian nào ở ngồi vậtchất. Ph.Angen viết: các hình thức cơ bản của mọi tồn tại là không gian và thời gian, tồn tại ngồi thời gian thì cũng vơ lý như tồn tại ngồi khơng gian1. Lênin cho rằng để chống lại mọi chủ nghĩa tín ngưỡng và chủ nghĩa duy tâmthì phải thừa nhận một cách dứt khốt kiên quyết rằng những khái niệm đang phát triển của chúng ta về không gian và thời gian đều phản ánh thời gian vàkhông gian thực tại khách quan, kinh nghiệm của chúng ta và nhận thức của chúng ta ngày càng thích ứng với khơng gian và thời gian khách quan, ngàycàng phản ánh đúng đắn hơn và sâu sắc hơn2. Quan điểm của triết học duy vật biện chứng như trên được xác nhận bởinhững thành tựu khoa học tự nhiên. Chẳng hạn Lơbatxépxki trong hình học phi Ơcơlit của mình, bằng con đường hướng vào bản thân thực tại và vào bảnthân của sự vật ông đã nêu lên định đề thứ 5 khác với Ơcơlit rằng: Qua một điểm ở ngồi đường thẳng người ta có thể kẻ khơng phải là một mà ít nhất làhai đường thẳng song song với đường thẳng đó. Sự phát triển của hình học phi Ơcơlit đã bác bỏ tư tưởng Cantơ về không gian và thời gian coi như lànhững hình thức của tri giác cảm tính ngồi kinh nghiệm Thuyết tương đối của Anhxtanh đã xác nhận rằng, khơng gian và thời gian khơng tự nó tồn tại,tách rời vật chất mà nằm trong mối liên hệ qua lại phổ biến không thể phân chia. Như vậy không gian và thời gian có những tính chất sau đây:Tính khách quan, nghĩa là không gian và thời gian là thuộc tính của vật chất tồn tại gắn liền với nhau và gắn liền với vật chất. Vật chất tồn tại kháchquan, do đó khơng gian và thời gian cũng tồn tại khách quan.1Các Mác và Anghen: Toàn tập, NXB Chính trị quốc gia Hà Nội 19942VI.Lênin: tồn tập, Nxb Tiến bộ, Matxcơva. 198015Tính vĩnh cửu và vơ tận nghĩa là khơng có tận cùng về một phía nào cả, cả về quá khứ tương lai cả về đằng trước lẫn đằng sau, cả về bên phải lẫn bêntrái, cả về phía trên lẫn phía dưới. Khơng gian ln có ba chiều chiều dài, chiều rộng, chiều cao. Cònthời gian chỉ có một chiều từ quá khứ đến tương lai. Khái niệm không gian nhiều chiều mà ta thường thấy trong khoa học hiện nay là một trừu tượngkhoa học dùng để chỉ tập hợp một số đại lượng đặc trưng cho các thuộc tính khác nhau của khách thể nghiên cứu và tuân theo những quy tắc biến đổi nhấtđịnh. Đó là một cơng cụ tốn học để hỗ trợ dùng trong q trình nghiên cứu chứ khơng phải để chỉ không gian thực, không gian thực chỉ có ba chiều.16KẾT LUẬNTổng kết lại ta thấy được rằng từ lúc mới xuất hiện, phạm trù vật chất đã diễn ra cuộc đấu tranh không khoan nhượng giữa chủ nghĩa duy vật và chủnghĩ duy tâm. Phạm trù vật chất có q trình phát triển gắn liền với con người. Quan niệm về vật chất ở thời kỳ cận đại và cổ đại Tây âu và trong triếthọc Mác – Lênin là rất khác nhau. Ở thời kỳ cận đại Tây Âu đặc biệt là ở thế kỷ 17- 18 khoa học châu Âu phát triển khá mạnh. Do đó chủ nghĩa duy vậtnói chung và phạm trù vật chất nói riêng đã có những bước phát triển mới chứa đựng nhiều yếu tố biện chứng. Theo quan niệm của Lênin thì vật chất làmột phạm trù rộng lớn, do đó chỉ có thể định nghĩa phạm trù vật chất trong quan hệ với ý thức. Đó chính là phạm trù vận động không gian và thời gian.Như vậy ta có thể thấy được rằng vật chất là một phạm trù tồn tại từ rất lâu và luôn luôn phát triển với yếu tố con người.Chính vì tính cấp thiết và sự quan trọng của nó mà em đã chọn đề tài: Quan điểm của Mác – Ănghen về vật chất làm đề tài bài viết tiểu luận triếthọc của mình. Trong quá trình làm bài viết này chắc chắn khơng thể tránh khỏi sai sót, rất mong được thầy góp ý và đánh giá.Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn côSinh viênNguyễn Công Xuân17