Đổi mới giáo dục và không gian kiến trúc trường học – Tạp chí Kiến Trúc

Chất lượng giáo dục, về căn bản, phụ thuộc vào 3 yếu tố chính là: Nội dung phương pháp, đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất kỹ thuật. Ở các nước có nền giáo dục phát triển, các cơ sở giáo dục để được thành lập hoặc đánh giá xếp hạng đều cần phải trả lời được 3 câu hỏi mang tính điều kiện: Thứ nhất – “Học cái gì và học như thế nào?”; thứ hai – “Ai dạy?” và thứ ba – “Dạy ở đâu và bằng gì?”.

Về thực chất, đó là những điều kiện kèm theo quyết định hành động chất lượng giáo dục của cơ sở giáo dục, nói rộng hơn, cũng là điều kiện kèm theo quyết định hành động chất lượng của một nền giáo dục vương quốc .

Ba yếu tố đó nằm trong trong mối quan hệ tương hỗ, tác động lẫn nhau để có thể phát huy những giá trị tốt nhất trong vai trò của mình đối với chất lượng giáo dục. Ví dụ, nội dung, phương pháp có thể được coi như vai trò trung tâm khởi xướng, nhưng khả năng thực thi và thành công lại phụ thuộc vào đội ngũ giáo viên với điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật. Về phần mình, hai yếu tố sau cũng lần lượt đóng vai trò kiểm định lại tính khả thi của yếu tố đầu.
Cơ sở vật chất kỹ thuật trường học bao gồm tất cả những yêu tố liên quan đến những điều kiện vật chất để đảm bảo cho hoạt động dạy và học theo nghĩa rộng trong không gian và thời gian. Trong đó, bao trùm lên tất cả là vỏ kiến trúc – Không gian học đường, thực hiện sứ mệnh căn bản của cơ sở vật chất trường học tác động đến chất lượng giáo dục như một điều kiện đảm bảo cho hoạt động dạy và học.

Đề án “ Đổi mới cơ bản và tổng lực giáo dục và đào tạo và giảng dạy ”, một cuộc cải cách quan trọng và sâu rộng của nền giáo dục nước nhà, được phát động từ năm 2013, đặt ra những nhu yếu thay đổi quan trọng từ nhận thức về triết lý giáo dục đến những tiềm năng đơn cử với những xu thế rõ ràng và những khung giải pháp. Trong đó có khung giải pháp về điều kiện kèm theo thực thi – giải pháp tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật giáo dục .
Hoạt động dạy và học được thay đổi theo nội dung chương trình và giải pháp thay đổi. Vậy những nội dung nào của chương trình và chiêu thức tác động ảnh hưởng đến không gian kiến trúc trường học, làm đổi khác từ quy mô trường đến những không gian công dụng ? Bài viết này sẽ tập trung chuyên sâu vào những yếu tố dịch chuyển của không gian kiến trúc trường học trước những nhu yếu của đề án “ Đổi mới cơ bản và tổng lực giáo dục và giảng dạy ” nhằm mục đích giải đáp cho câu hỏi trên .

Đổi mới giáo dục, những yêu cầu mới với không gian kiến trúc học đường

Từ sau khi giành được độc lập tháng 9 năm 1945, nền giáo dục cách mạng đã triển khai 3 cuộc cải cách giáo dục ( theo công bố chính thức ) vào những năm 1950, 1956 và 1981. Trong đó, cải cách năm 1981 là cải cách được triển khai trên khoanh vùng phạm vi toàn nước, sau khi Nước Ta trọn vẹn thống nhất. Bên cạnh đó, cũng ghi nhận những chủ trương và quyết sách lớn có ảnh hưởng tác động sâu rộng trong những thiết chế về giáo dục như : Học 2 buổi / ngày ở bậc tiểu học ( từ giữa những năm 90 của thế kỷ trước ) và trung học cơ sở ( từ giữa những năm 2000 ) ; phân ban ở bậc trung học phổ thông ( thử nghiệm ), ghép và tách trường tiểu học với trung học cơ sở, thay sách giáo khoa và thiết bị dạy học … Đáng chú ý quan tâm là không gian kiến trúc trường học lại có vẻ như đứng ngoài những cuộc cải cách bên trong đó, hoặc là tham gia một cách rất là thụ động theo dạng “ tăng cường cơ sở vật chất ”. Những ngôi trường truyền thống cuội nguồn với bề dày lịch sử dân tộc cùng những ngôi trường mới được biến hóa về hình thức nhưng với cấu trúc không gian được giữ nguyên. Đó chỉ là những đổi khác về lượng chứ không phải biến hóa về chất, và đó cũng chính là một trong những nguyên do làm ảnh hưởng tác động đến chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng của những cuộc cải cách giáo dục nói riêng. Trên thực tiễn, hoạt động giải trí dạy và học như một yếu tố công suất làm ra tính đặc trưng của kiến trúc trường học. Chính những biến hóa của hoạt động giải trí này ảnh hưởng tác động trước hết vào cấu trúc không gian của ngôi trường theo những mức độ khác nhau .
Nghiên cứu phong cách thiết kế trường học cho thấy có 3 Lever mà không gian kiến trúc trường học cần đạt tới trong mối đối sánh tương quan với những yếu tố làm ra chất lượng giáo dục là :

1. Phù hợp : Đáp ứng những nhu yếu của hoạt động giải trí dạy và học ;
2. Khuyến khích : Tạo nên môi trường tự nhiên kích thích phát minh sáng tạo, nâng cấp cải tiến giải pháp ;
3. Dự báo : Thông qua tính linh động của những giải pháp biến hóa không gian, cung ứng những dịch chuyển của quy mô trường trong tương lai .

Khi những hoạt động giải trí “ Dạy ” và “ Học ” cùng chiêu thức thay đổi được diễn ra trong mọi diện tích quy hoạnh công dụng của ngôi trường, có nghĩa rằng toàn bộ những diện tích quy hoạnh công dụng này cần được xem xét ở cả 3 Lever trên .

Những tác động chính và các giải pháp định hướng

Khái niệm tăng trưởng năng lượng người học, lấy học viên làm TT là một trong những nhu yếu thay đổi số 1, xuyên suốt từ phong cách thiết kế nội dung chương trình đến giải pháp dạy và học – Từ đó đặt ra những nhu yếu với những không gian công dụng trong trường học. Mô hình thày giảng trò nghe, thày hỏi và được cho phép, trò vấn đáp định hình cho không gian lớp học chữ nhật dài với bục giảng cao, tạo ra sự trấn áp tuyệt đối của người thày so với trò ( Trong lịch sử vẻ vang, quy mô lớp học này được ghi nhận điểm xuất phát từ những lớp học trong những trường dòng, nơi những cha xứ đóng vai trò người thày khai sáng kỹ năng và kiến thức ). Các giải pháp Dạy và Học được thay đổi và khuyến khích thay đổi nhằm mục đích khai thác và phát huy tối đa năng lượng của học viên, nhân vật chính của lớp học, trong quy trình tiếp thu kiến thức và kỹ năng. Mô hình tiếp xúc một chiều trước kia được quy đổi thành tiếp xúc đa chiều trong không gian lớp học. Các hình thức học theo nhóm, tự do phát biểu, biến hóa những chỗ ngồi cố định và thắt chặt trong những giờ học khác nhau trở thành những đổi khác cơ bản tác động ảnh hưởng đến không gian lớp học truyền thống cuội nguồn. Nói một cách khác, chỗ học thuộc chiếm hữu của học viên, trước đây vốn cần cố định và thắt chặt, nay cần một không gian hoàn toàn có thể biến hóa, linh động lắp ghép thành nhóm với quy mô khác nhau. Trong triết lý về modul không gian tầng bậc trong trường học, chỗ học là modul bậc 1, tập hợp để cấu thành modul bậc 2 – lớp học. Những biến hóa cần có của không gian chỗ học đặt ra nhu yếu đổi khác cần phân phối cho không gian lớp học, đơn cử về diện tích quy hoạnh và size hình học để tạo ra một không gian có tính linh động cao nhất cho một sĩ số học viên thích hợp nhất. Chính vì thế, những lớp học có size tiệm cận với hình vuông vắn cùng những vách ngăn cách âm di động trở thành một giải pháp hữu dụng nhất. Bên cạnh đó, việc bỏ đi bục giảng cũng như việc sử dụng những mảng tường thành những bảng viết bổ trợ để tăng năng lực tiếp xúc cũng là một giải pháp được vận dụng trong quy mô lớp học mới .

Việc “ Tăng thời lượng học thực hành thực tế, phát huy phát minh sáng tạo ” trong chương trình và những chiêu thức Dạy và Học kèm theo đã làm biến hóa tỷ trọng những lớp chuyên sử dụng cũng như mạng lưới hệ thống phòng học thí nghiệm trong cấu trúc diện tích quy hoạnh công dụng của trường. Phòng học bộ môn khởi đầu được khởi tạo và tăng trưởng từ quy mô phân ban thử nghiệm, nơi công nghệ tiên tiến dạy và học được phong cách thiết kế theo quy mô học sinh động, lớp học tĩnh tương tự như như trên bậc ĐH. Tuy nhiên, cùng với thời lượng chương trình mới, giải pháp mới ( triển khai những bài thực hành thực tế thí nghiệm theo nhóm ) cũng như việc tích hợp môn học cao ở lớp dưới và phân hóa dần ở lớp trên và việc ứng dụng công nghệ Dạy và Học theo chương trình STEM – trang bị kỹ năng và kiến thức tổng hợp về Khoa học ( Science ), Công nghệ ( Technology ), Kỹ thuật ( Engineering ) và Toán học ( Math ) – phòng học bộ môn và phòng thí nghiệm cũng đứng trước những nhu yếu mới về tính năng, tổ chức không gian, quy mô và kích cỡ với mạng lưới hệ thống hạ tầng tương ứng .
Yêu cầu “ Phát triển hạ tầng công nghệ thông tin ” là định đề cho những giải pháp phong cách thiết kế dạng phòng học chuyên biệt cho những nhóm thay vì quy mô cabin, đồng thời là năng lực tạo điều kiện kèm theo liên kết học tập mọi nơi, mọi chỗ trong khuôn viên, cũng như những điều kiện kèm theo tổ chức những lớp học, studio trực tuyến và những lớp học mưu trí với những phương tiện đi lại công nghệ thông tin. Tuy nhiên, xét trên những tác động ảnh hưởng của yếu tố tâm sinh lý học đường, những diện tích quy hoạnh tính năng này cần được phong cách thiết kế như những lớp học đặc trưng, được sử dụng theo thời lượng của chương trình học .
Đẩy mạnh “ Hội nhập quốc tế về giáo dục ” bộc lộ rõ trong những nhu yếu thay đổi nội dung chương trình và biến hóa về nhận thức trong giải pháp vận dụng, bắt kịp những nền giáo dục tiên tiến và phát triển đồng thời cũng chính là việc xác lập những cơ sở lý luận và thực tiễn từ những kinh nghiệm tay nghề tổ chức không gian kiến trúc trường học quốc tế. Trong đó, những quy mô Trường học bền vững và kiên cố, Trường học xanh, Trường học mở, Trường học của tương lai là những khuynh hướng được chăm sóc số 1 để nghiên cứu và điều tra yêu cầu những giải pháp tương thích với điều kiện kèm theo Nước Ta .
Những điểm trên cho thấy, bài toán Tổ chức không gian kiến trúc trường học trước những tác động ảnh hưởng của thay đổi nội dung, chiêu thức hoàn toàn có thể được nhìn nhận như việc xử lý sự thích hợp của cái vỏ kiến trúc với cái lõi hoạt động giải trí sư phạm bên trong một cách tổng lực. Có thể nói, hàng loạt hệ modul không gian tầng bậc trong trường học chỗ học – lớp học – nhà học – khu tính năng – tổng thể và toàn diện trường đều chịu tác động ảnh hưởng của sự ảnh hưởng tác động này. Khái niệm không gian lớp học được lan rộng ra ngoài khoanh vùng phạm vi vách ngăn che. Sự biến hóa bổ trợ những cấu trúc tính năng mới cũng làm biến hóa cấu trúc không gian toàn trường. Hành lang, cầu thang không chỉ được phong cách thiết kế với công dụng giao thông vận tải hay link. Không gian sân vườn cũng không riêng gì được quy hoạch trong khoanh vùng phạm vi ngoài trời. Tính linh động và đa năng hóa những không gian cần được vận dụng ở mọi nơi mọi chỗ. Trên cơ sở đặc thù của từng cấp học trong nhu yếu của nội dung chương trình, đặc thù, quy mô những cấu trúc tính năng được tổ chức thành những quy mô cấp học. Với quy mô trường đa cấp, quy mô được tổ chức trên cơ sở xác lập cái “ chung ” và cái “ riêng ” của quy mô liên cấp. Và sau hết, yếu tố vùng miền được tính đến trong những giải pháp theo những điều kiện kèm theo kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, xã hội và sinh khí hậu địa phương .

Kết luận

Trường học bền vững trước hết được thiết kế dựa trên 4 tiêu chí quan trọng là An toàn, Thân thiện, Tiện nghi và Môi trường nhằm tạo lập một không gian học đường mà ở đó hoạt động Dạy và Học được diễn ra trong những điều kiện tốt nhất. Bên cạnh những yếu tố tác động vốn có đối với kiến trúc trường học nói chung, đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục từ nội dung chương trình đến phương pháp đặt ra những yêu cầu có tính quyết định đến mô hình trường học trong hiện tại và một tương lai gần. Điều này đòi hỏi một cuộc đại phẫu tổng thể trên cơ sở nghiên cứu những tác động từ nội dung chương trình và phương pháp được đổi mới, soát xét mức độ phù hợp để đề xuất thay thế, bổ sung và làm mới. Đồng thời, nó cũng cần được đổi mới một cách căn bản và toàn diện từ trong nhận thức, phương pháp và giải pháp đồng bộ từ tiêu chuẩn thiết kế đến quy hoạch mạng lưới trường. Đây cũng chính là đổi mới không gian kiến trúc trường học, từ nhận thức, cách tiếp cận đến các giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nước nhà.

TS. TS Trần Thanh Bình
Nguyên Viện trưởng Viện NCTK Trường học
(Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 03-2020)

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Báo cáo tóm tắt Đề án “Đổi mới căn bản,toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế” (Hà Nội 9/2013);
2. Trần Thanh Bình (2010): Yếu tố công nghệ Dạy và Học trong tổ chức không gian kiến trúc trường học. Bộ GD&ĐT – Kỷ yếu Hội thảo quốc gia về Đổi mới chương trình sách giáo khoa;
3. Trần Thanh Bình (2013): Tuyển tập bài giảng chuyên đề về kiến trúc trường học – Viện NCTK Trường học;
4. Trần Thanh Bình (2019): Một số vấn đề về kiến trúc trường học với yêu cầu đổi mới nội dung, chương trình và phương pháp Dạy và Học. Trường Đại học xây dựng Hà Nội – Kỷ yếu Hội thảo khoa học về Trường học trước những yêu cầu đổi mới

Source: https://vh2.com.vn
Category : Trái Đất