Tổng quan trữ lượng và tiêu thụ than trên toàn cầu | Tạp chí Năng lượng Việt Nam

Than Indonesia trong cân bằng năng lượng Việt Nam
Thị trường than ASEAN và những rủi ro của Việt Nam
Một số vấn đề về cung cầu than cho nền kinh tế Việt Nam

PGS, TS. NGUYỄN CẢNH NAM – HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM

Trữ lượng than

Theo BP Statistical (2016), trữ lượng xác minh than thế giới được thống kê tại thời điểm cuối năm 2015 vào khoảng 891.531 triệu tấn, gồm than antraxit, bitum là 403.199 triệu tấn (45,2%). Còn than á bitum và than nâu là 488.332 triệu tấn (54,8%).

Trong đó, ở khu vực châu Âu và Eurasia ( Liên Xô trước đây ) : 310.538 triệu tấn ( chiếm 34,8 % ) ; châu Á – Thái Bình Dương 288.328 triệu tấn ( chiếm 32,3 % ) ; khu vực Bắc Mỹ 245.088 triệu tấn ( chiếm 27,5 % ) ; khu vực Trung Đông – châu Phi 32.936 triệu tấn ( chiếm 3,7 % ) ; Trung – Nam Mỹ 14.641 triệu tấn ( chiếm 1,6 % ) .
Trong tổng trữ lượng than khu vực châu Âu và Eurasia 310.538 triệu tấn, gồm than á bitum, than non 217.981 triệu tấn ( 70,2 % ) và than antraxit, bitum 92.557 triệu tấn ( 29,8 % ) .
Trữ lượng than phân bổ hầu hết ở Liên bang Nga 157.010 triệu tấn ( chiếm 17,6 % ), trong đó, antraxit và bitum 31,3 %. Đức 40.548 triệu tấn ( chiếm 4,5 % ), trong đó, antraxit và bitum 0,12 %. Ukraina 33.873 triệu tấn ( chiếm 3,8 % ), trong đó, antraxit và bitum 45,3 %. Kazakhstan 33.600 triệu tấn ( chiếm 3,8 % ), trong đó, antraxit và bitum 64 %. Séc Bi 13.411 triệu tấn ( chiếm 1,5 % ), hàng loạt là than á bitum và than non. Thổ Nhĩ Kỳ 8.702 triệu tấn ( chiếm 1,0 %, 0 ), trong đó, antraxit và bitum 3,7 % và Ba Lan 5.465 triệu tấn ( chiếm 0,6 % ), trong đó antraxit và bitum 76,5 % .
Trữ lượng than khu vực châu Á – Thái Bình Dương 288.328 triệu tấn, trong đó than antraxit và bitum 157.803 triệu tấn ( 54,7 % ), á bitum, than non 130.525 triệu tấn ( 45,3 % ) .
Trữ lượng than phân bổ đa phần tại những nước : Trung Quốc 114.500 triệu tấn ( chiếm 12,8 % ), trong đó, antraxit và bitum 54,3 %. Australia 76.400 triệu tấn ( chiếm 8,6 % ), trong đó antraxit và bitum 48,6 %. Ấn Độ 60.600 triệu tấn ( chiếm 6,8 % ), trong đó antraxit và bitum 92,6 % và Indonesia 28.017 triệu tấn ( chiếm 3,1 % ), hàng loạt là than á bitum và than non .
Trữ lượng than khu vực Bắc Mỹ 245.088 triệu tấn, trong đó antraxit và bitum 112.835 triệu tấn ( 46,0 % ), á bitum, than non 132.253 triệu tấn ( 54,0 % ) .
Trữ lượng than phân bổ hầu hết tại những nước : Mỹ 237.295 triệu tấn ( chiếm 26,6 % ), trong đó antraxit và bitum 45,7 %. Canada 6.582 triệu tấn ( chiếm 0,7 % ), trong đó antraxit, bitum 52,8 % .
Với mức sản lượng năm năm ngoái, trữ lượng than thế giới bảo vệ khai thác trong 114 năm tiếp theo và hiện đứng đầu trong số những nguyên vật liệu hóa thạch trên thế giới. Tuy nhiên, thời hạn khai thác của từng khu vực có sự chênh lệch khá lớn phản ánh phần nào chủ trương và vận tốc khai thác tài nguyên than của những lục địa và từng nước. Cụ thể là tại khu vực châu Âu và Eurasia 273 năm, Bắc Mỹ 276 năm, châu Á – Thái Bình Dương 53 năm .
Trữ lượng than thế giới đã giảm từ 1.031.610 triệu tấn năm 2005 xuống 909.064 triệu tấn năm 2005 và 891.531 triệu tấn năm năm ngoái .

Tình hình sản xuất than

Theo BP Statistical ( 2013, năm ngoái và năm nay ) : từ năm 1991 đến năm ngoái, tình hình khai thác than thế giới có những mốc sụt giảm đáng quan tâm với nguyên do chính từ những cuộc khủng hoảng kinh tế – kinh tế tài chính lớn trên thế giới. Cụ thể là :
1 / Giai đoạn 1991 ÷ 1993 : Tăng trưởng khai thác than thế giới bị âm ( – 3,9 % ; – 0,8 % và – 2,7 % ) do tác động ảnh hưởng từ cuộc khủng hoảng cục bộ trong nghành nghề dịch vụ ngân hàng nhà nước ( tác động ảnh hưởng đến thanh toán giao dịch thương mại quốc tế ) và khủng hoảng cục bộ của nền kinh tế tài chính Ấn Độ ( một vương quốc khai thác, sử dụng than lớn trên thế giới ) .
2 / Giai đoạn 1997 ÷ 1998 : Một lần nữa khai thác than tăng trưởng âm ( – 1,7 % ) khi châu Á – tiêu thụ than lớn nhất thế giới lâm vào cuộc khủng hoảng cục bộ kinh tế tài chính .
3 / Giai đoạn 2002 ÷ 2003 : Tốc độ tăng trưởng khai thác than thế giới giảm xuống dưới 1 % khi kinh tế tài chính Nam Mỹ khủng hoảng cục bộ .
4 / Giai đoạn 2008 ÷ 2009 : Tốc độ tăng trưởng khai thác than thế giới giảm 0,02 % khi cả thế giới rơi vào cuộc khủng hoảng cục bộ kinh tế tài chính .
Giai đoạn năm trước ÷ năm ngoái : Tốc độ tăng trưởng khai thác than thế giới giảm 4,0 %, hầu hết do ảnh hưởng tác động của giá dầu giảm và suy giảm kinh tế tài chính làm cho nhu yếu than giảm .
Châu Á Thái Bình Dương đứng vị trí số 1 thế giới về sản lượng khai thác than gần như trong toàn quy trình tiến độ 1991 ÷ năm ngoái. Xu hướng sản xuất than trong 25 năm qua giữa những khu vực cũng có sự khác nhau. Khu vực Bắc Mỹ giảm, Trung Đông và châu Âu và Eurasia có khuynh hướng giảm. Trong khi khu vực châu Á – Thái Bình Dương, châu Phi, Trung – Nam Mỹ có khuynh hướng tăng mạnh, nhưng đến năm ngoái thì giảm .
Theo BP Statistical ( năm nay ), sản lượng than thế giới năm năm ngoái đạt 3.830,1 triệu TOE ( tương ứng khoảng chừng 7.820 triệu tấn ), giảm 4,0 % so với năm năm trước. Trong đó, châu Á – Thái Bình Dương chiếm 70,6 % ; khu vực Bắc Mỹ chiếm 12,9 % ; khu vực châu Âu và Eurasia chiếm 11 % và châu Phi chiếm 3,9 % .
Trong đó, sản lượng than khu vực châu Á – Thái Bình Dương đạt 2.702,6 triệu TOE ( tương ứng khoảng chừng 5.440 triệu tấn ), giảm 2,9 % so với năm năm trước. Trong đó, Trung Quốc 1.827 triệu TOE ( bằng 3.693 triệu tấn, chiếm 47,7 % ). Tiếp theo là Ấn Độ, nước Australia, Indonesia lần lượt là 283,9 triệu tấn TOE ( 681 triệu tấn ) ; 275 triệu TOE ( 483,5 triệu tấn ) và 241,1 triệu TOE ( 394,6 triệu tấn ) .
Sản lượng than khu vực châu Âu và Eurasia đạt 419,8 triệu TOE ( tương ứng khoảng chừng 1.137,5 triệu tấn ), giảm 3,1 % so với năm năm trước. Trong đó, Nga 184,5 triệu TOE ( tương ứng khoảng chừng 372 triệu tấn ). Tiếp theo là Đức, Ba Lan và Kazacxtan lần lượt là 42,9 ; 53,7 và 45,8 triệu TOE ( tương ứng khoảng chừng 184,3 ; 136,6 và 106,3 triệu tấn ) .
Sản lượng than Bắc Mỹ đạt 494,3 triệu TOE ( tương ứng khoảng chừng 888 triệu tấn ), giảm 10,3 % so với năm năm ngoái. Trong đó, Mỹ 455,2 triệu TOE ( tương ứng khoảng chừng 812 triệu tấn ), Canada 32,1 triệu TOE ( tương ứng khoảng chừng 60,9 triệu tấn ) .

Tình hình tiêu thụ và sử dụng than

Theo BP Statistical ( 2013 và năm ngoái ) : Tiêu thụ than thế giới không thay đổi trong quá trình 1991 ÷ 2002, trung bình toàn quá trình vào khoảng chừng 4,4 tỷ tấn / năm. Tuy nhiên, bước qua quá trình 2003 ÷ 2011, tổng lượng tiêu thụ than thế giới tăng vọt với lượng tiêu thụ trung bình toàn tiến trình vào khoảng chừng 6,2 tỷ tấn / năm ( gấp gần 1,5 lần quá trình trước ). Từ năm 2012 liên tục có khuynh hướng tăng, trong quá trình 2012 – 2014 lượng than tiêu thụ trung bình khoảng chừng 7,34 tỷ tấn, tăng 18,4 % so với trung bình quy trình tiến độ 2003 – 2011. Trong đó, tăng đa phần tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương – đặc biệt quan trọng là tại Trung Quốc .
Theo BP Statistical ( năm nay ) : Tổng lượng than tiêu thụ thế giới năm năm ngoái đạt 3.839,9 triệu TOE ( tương ứng khoảng chừng 7.320 triệu tấn ), giảm 1,8 % so với năm năm trước. Trong đó khu vực châu Á – Thái Bình Dương 2.798,5 triệu TOE ( tăng 0,2 % so với năm trước ), chiếm 72,9 % ; khu vực Bắc Mỹ, châu Âu và Eurasia lần lượt là 429,0 và 467,9 triệu TOE ( giảm 12,1 % và 2,7 % so với năm trước ), tương ứng chiếm 11,2 % và 12,2 % sản lượng than tiêu thụ toàn thế giới .
Trong tổng lượng than tiêu thụ khu vực châu Á – Thái Bình Dương năm năm ngoái, những nước tiêu thụ than lớn gồm : Trung Quốc ( 1.920,4 triệu TOE, tương ứng khoảng chừng 3.545,4 triệu tấn, chiếm 50 % tổng than tiêu thụ toàn thế giới ) ; Ấn Độ ( 407,2 triệu TOE ) ; Nhật Bản ( 119,4 triệu TOE ) ; Nước Hàn ( 84,5 triệu TOE ) ; Indonesia ( 80,3 triệu TOE ) ; Úc ( 46,6 triệu TOE ), Đài Loan ( 37,8 triệu TOE ) ; Nước Ta ( 22,2 triệu TOE ) ; Malaixia và Đất nước xinh đẹp Thái Lan ( đều là 17,6 triệu TOE ). Riêng Trung Quốc sau thời kỳ dài liên tục tăng cao, từ năm năm trước sản lượng than tiêu thụ có xu thế giảm ( năm năm trước giảm so với 2013 là 0,76 % và năm ngoái giảm so với năm trước là 1,5 % ) .
Tại Bắc Mỹ, lượng tiêu thụ than của Mỹ đạt 396,3 triệu TOE, tương ứng khoảng chừng 777,2 triệu tấn, chiếm 10,3 % tổng tiêu thụ thế giới .
Tại châu Âu và Eurasia, tổng lượng tiêu thụ than những nước Nga, Đức, Ba Lan lần lượt là : 88,7 ; 78,3 ; và 49,8 triệu TOE, tương ứng khoảng chừng 166,0 ; 150,1 và 102,7 triệu tấn ; chiếm tương ứng 2,3 % ; 2,0 % và 1,3 % tổng than tiêu thụ thế giới .
Vì những ưu điểm của tài nguyên than như nguồn tiềm năng dồi dào, giá tiền rẻ nên than chiếm 29,2 %, đứng thứ hai trong tổng tiêu thụ nguồn năng lượng sơ cấp của toàn thế giới năm năm ngoái ( dầu 33,0 % ; khí tự nhiên 23,0 % ; thủy điện 6,8 % ; nguồn năng lượng hạt nhân 4,4 % và nguồn năng lượng tái tạo khác 2,8 % ) .
Nhìn chung, việc sử dụng than đa phần tùy thuộc vào tiềm năng những nguồn tài nguyên nguồn năng lượng và năng lực tiếp cận nguồn dầu mỏ, khí đốt của từng nước. Các nước có tỷ trọng sử dụng than cao trong tổng sử dụng nguồn năng lượng sơ cấp thường là những nước có nguồn tài nguyên than dồi dào so với những nguồn tài nguyên nguồn năng lượng khác .
Chẳng hạn như tỷ suất sử dụng than trong tổng sử dụng nguồn năng lượng sơ cấp năm năm ngoái của Nam Phi 68,4 % ; Trung Quốc là 63,7 % ; Kazắcxtan 59,5 % ; Ấn Độ 58,2 % ; Ba Lan 52,4 % ; CH Séc 39,4 % ; nước Australia 35,5 % ; Ukraina 34,3 % ; CHLB Đức 24,4 % ( chỉ sau dầu là 34,4 % ) …
Toàn bộ châu Á – Thái Bình Dương là 50,9 %. Thậm chí 1 số ít nước không có, hoặc có tài nguyên than rất ít nhưng vẫn có tỷ trọng sử dụng than cao như : Đài Loan 34,1 % ; Nước Hàn 30,5 % ; Nhận Bản 26,6 % .
Ngay như Mỹ tỷ suất sử dụng than chiếm tới 17,4 % ( chỉ sau dầu 37,4 % và khí tự nhiên 31,3 % ). Hoặc nước Anh, sản lượng than khai thác trong nước chỉ 5,3 triệu TOE ( bằng khoảng chừng 8,4 triệu tấn than ) nhưng tiêu thụ than tới 23,4 triệu TOE, chiếm khoảng chừng 12,2 % tổng sử dụng nguồn năng lượng sơ cấp ( chỉ sau dầu 37,5 % và khí tự nhiên 32,1 % ) .
Than hầu hết dùng cho sản xuất điện. Hiện nay, nhiệt điện than vẫn là nguồn điện năng hầu hết của thế giới, chiếm khoảng chừng 41,2 % tổng sản lượng điện, tiếp theo là khí 22,7 %, thủy năng 16,8 %, nguồn năng lượng hạt nhân 10,7 %, dầu 4,8 % và những nguồn nguồn năng lượng tái tạo khác 6,7 % .
Các nước có tỷ suất nhiệt điện than lớn như : Trung Quốc 79 %, Ấn Độ 67,9 %, nước Australia 68,6 %, Nước Hàn 43,2 %, Mỹ 39 %, Đức, Ba Lan …
Đặc biệt là 1 số ít nước như Nước Hàn – mặc dầu trữ lượng than trong nước rất ít, sản lượng hàng năm chỉ khoảng chừng 0,8 triệu TOE ( bằng khoảng chừng 1,8 triệu tấn ), nguồn than đa phần từ nhập khẩu ( khoảng chừng 84 triệu TOE ), nhưng có tỷ suất nhiệt điện than cao, tới 43,2 %. Hoặc Nhật Bản, hàng năm sản lượng than khai thác trong nước khoảng chừng 0,6 triệu TOE ( bằng khoảng chừng 1,17 triệu tấn ) nhưng tiêu thụ tới gần 120 triệu TOE, tương ứng khoảng chừng 160 – 170 triệu tấn than và Đài Loan ( Trung Quốc ) tiêu thụ tới 38 triệu TOE, hàng loạt đều từ nguồn than nhập khẩu .

Dự báo sản lượng và tiêu thụ than trong thời gian tới

Theo dự báo của FOCUSECONOMICS tháng 5/2016, sản lượng than đến năm 2035 của toàn thế giới như sau ( triệu TOE ) :

Ghi chú : ( * ) Năm năm ngoái là số liệu trong thực tiễn lấy theo BP Statistical ( năm nay ) .
Sản lượng than tiêu thụ đến năm 2035 của toàn thế giới như sau ( triệu TOE ) :

Ghi chú : ( * ) Năm năm ngoái là số liệu trong thực tiễn lấy theo BP Statistical ( năm nay ) .
Qua số liệu nêu ở hai bảng trên xét trên tổng thể và toàn diện về lượng cho thấy :
Sản lượng và nhu yếu tiêu thụ than thế giới vẫn liên tục ngày càng tăng, hầu hết do sự ngày càng tăng ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương và những khu vực khác ( châu Phi, Trung – Nam Mỹ ) ; khu vực châu Âu và Eurasia có sự giảm nhẹ, còn tại khu vực Bắc Mỹ giảm mạnh .
Khu vực châu Á – Thái Bình Dương cầu luôn vượt cung, phải nhập khẩu từ ngoài khu vực – đa phần là Bắc Mỹ và những khu vực khác. Riêng châu Âu và Eurasia cho đến năm 2030 vẫn phải nhập khẩu than, tuy có sự giảm dần và sau 2030 sẽ cân đối được cung và cầu .
Tuy nhiên, xét theo chủng loại than đơn cử thì cung và cầu trong từng khu vực, nhất là khu vực châu Á – Thái Bình Dương, châu Âu và Eurasia vẫn có sự thừa, thiếu vì vậy việc xuất, nhập khẩu than giữa những khu vực trên thế giới vẫn diễn ra .

TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM

Tài liệu tìm hiểu thêm :
1. BP Statistical ( 2013, năm ngoái, năm nay ) .

2. Trương Duy Nghĩa: Tạp chí Năng lượng Việt Nam, số tháng 4/2017.

3. Bùi Huy Phùng : Biến đổi khí hậu và xu thế tăng trưởng nhiệt điện than trên thế giới. Tạp chí Năng lượng Nước Ta, số 142 ( tháng 3/2017 ) .
4. Nguyễn Văn Vy : Sự thiết yếu của nhiệt điện than trong kế hoạch tăng trưởng nguồn điện Nước Ta. Tạp chí Năng lượng Nước Ta, số 142 ( tháng 3/2017 ) .
5. FOCUSECONOMICS tháng 5/2016 .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Startup