Có nên đưa “chảnh”, “nổ” vào từ vựng tiếng Việt?

Giới trẻ với đặc trưng cố hữu là năng động, nhanh nhạy, ham thích cái mới cũng đang góp phần làm phong phú thêm tiếng Việt qua cách sử dụng từ ngữ một cách sáng tạo, linh hoạt trong những ngữ cảnh cụ thể.

Thời gian gần đây, trên những forum truyền thông online và những hội thảo chiến lược khoa học có nhiều quan điểm cho rằng tiếng Việt ngày càng mất chuẩn, sai chuẩn, đang bị “ vẩn đục ” và lôi kéo mọi người tìm cách, hiến kế để “ cứu ” tiếng Việt .

Giới trẻ đang góp thêm phần làm nhiều mẫu mã thêm tiếng Việt (Ảnh Lê Huyền)

Nhiều nhà chuyên môn cũng lên tiếng cảnh báo hiện tượng dùng từ tiếng Việt tùy tiện, làm méo mó, lệch chuẩn tiếng Việt với những từ ngữ như: máu, sung, vãi, lộ hàng, tự sướng…

Thậm chí có nhà trình độ còn cho rằng tiếng Việt đang trong thực trạng “ đáng báo động về việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt ”, và quy kết một trong những nguyên do là do “ giới trẻ ”, “ ngôn từ tuổi teen ” …

Hàng loạt từ mới đã xuất hiện

Quả nhiên, lúc bấy giờ thực trạng sử dụng tiếng Việt một cách tùy tiện – đặc biệt quan trọng là trong một bộ phận giới trẻ – là không hề chối cãi, phủ nhận .
Tuy nhiên, theo tôi, giới trẻ với đặc trưng cố hữu là năng động, nhạy bén, ham thích cái mới cũng đang góp thêm phần làm phong phú và đa dạng thêm tiếng Việt qua cách sử dụng từ ngữ một cách phát minh sáng tạo, linh động trong những ngữ cảnh đơn cử .
Và sẽ thật là bất công nếu tất cả chúng ta cứ khăng khăng phiến diện, khe khắt nhìn nhận giới trẻ chỉ ở góc nhìn là “ thủ phạm ” làm “ vẩn đục ” tiếng mẹ đẻ, mà không hề nhìn thấy những góp phần của họ trong việc đang từng ngày làm giàu đẹp thêm tiếng Việt .
Nhiều từ ngữ được giới trẻ dùng với nét nghĩa mới rất là mê hoặc, độc lạ, nên chăng cần phải ghi nhận, xem xét bổ trợ vào từ vựng tiếng Việt ?
Một số từ ngữ tuy mới xuất hiện trong thời gian ngắn, nhưng tần số sử dụng tăng vọt đến kinh ngạc, không riêng gì hạn hẹp trong khoanh vùng phạm vi giới trẻ, mà lan tỏa đến mọi giới trong xã hội, phần đông không mấy ai là không hiểu theo nét nghĩa chuyển mới định hình ấy .
Chẳng hạn như từ “ teens ” khi gia nhập vào vốn từ tiếng Việt thì đều được hiểu nghĩa rộng hơn, chỉ chung cho cả giới trẻ chứ không hạn định như nghĩa nguyên gốc trong tiếng Anh là tuổi thanh thiếu niên, tuổi thanh xuân ( từ 13 – 19 ) tuổi .
“ Nổ ”, “ bệnh nổ ” với nghĩa là nói khoác, khoe khoang gián trá, ba xạo, khoe mẽ, thậm xưng về những cái mình không có .
Hay từ “ chảnh ” – tự phụ, kênh kiệu, kiêu căng, cho mình là hơn người, coi thường người khác. Đi kèm theo từ “ chảnh ” còn có “ chảnh chó ” ( nghĩa phê phán, xấu đi ), “ sang chảnh ” ( nghĩa khen ngợi, tích cực ) .

Ngoài ra còn nhiều từ ngữ khác được dùng với nghĩa mới, có liên quan hoặc hoàn toàn thoát ly với nghĩa gốc của từ/ yếu tố tạo từ như: “sống ảo” – khoe khoang (đồ vật, nhan sắc, cuộc sống…) thái quá trên mạng internet, trong khi thực tế hoàn toàn không phải như vậy, thậm chí còn ngược lại.

“ Sửu nhi ” ( trẻ trâu ) là một từ Hán – Việt, chỉ người có tính cách trẻ con, thiếu chín chắn, thích bộc lộ ra vẻ người lớn, hành vi thái quá, đôi lúc là lố bịch … trước một thực trạng, sự vật – hiện tượng kỳ lạ nào đó .
“ Bá đạo ” là một từ Hán – Việt mang ý nghĩa : không có đối thủ cạnh tranh, không ai sánh bằng ( bá chủ một vùng ) .
“ Ném đá ” là hành vi nóng bức, kịch liệt phản đối một người, một yếu tố hay một hành vi nào đó với thái độ bất bình, bức xúc cao độ, hoặc chỉ sự đả kích tập thể vào một đối tượng người tiêu dùng đơn cử, có những hành vi làm trái ý, chướng mắt ( thường thì là ở trên mạng ) bằng cách nói móc mỉa, miệt thị, chửi bới .
“ Chém gió ” chỉ cách chuyện trò huyên thuyên, phét lác, nói không có cơ sở, mục tiêu mua vui cho mọi người hoặc nhằm mục đích cường điệu một vấn đề nào đó ( Có quan điểm cho rằng xuất phát từ hình ảnh người nói thường kèm hành vi tay vung lên, chém xuống theo nhịp điệu lời nói, như là chém trong không khí. ) .
Từ “ tám ” hay tổng hợp “ bà tám ” để chỉ việc tán gẫu lê dài, chỉ người nhiều chuyện, lắm lời .
“ Gấu ” ( tình nhân ), “ diễn / diễn sâu ” ( đóng kịch một cách giả tạo, làm ra vẻ tựa như người thật, việc thật ), “ của chùa ” ( vật phẩm, của cải không phải của mình, nên dùng tự nhiên, tự do, không biết tiếc, không có nghĩa vụ và trách nhiệm ), “ chặt chém / chặt đẹp / chém đẹp ” ( bán giá quá đắt, bán với giá cắt cổ ), “ bèo ” ( Ngân sách chi tiêu quá rẻ, quá thấp, ví như bèo, hàm ý coi thường ), “ cháy chợ ” ( chợ hết sạch loại hàng nào đó, không còn để bán ra trong khi còn nhiều người muốn mua ) …

Ảnh Đinh Quang Tuấn

Nên công bằng với giới trẻ

Những từ ngữ với cách hiểu phát minh sáng tạo, cách chuyển nghĩa phong phú và đa dạng dựa vào nhiều giải pháp tu từ như ẩn dụ, hoán dụ, thậm xưng … mà giới trẻ đang sử dụng nêu trên, hiện hoàn toàn có thể đang là từ tiếng lóng được sử dụng thông dụng chỉ trong phong thái ngôn từ hoạt động và sinh hoạt ( khẩu ngữ ) .
Nhưng tôi tin chắc rằng – theo quy luật tiếp biến và đào thải tất yếu của mọi ngôn từ – qua quy trình sàng lọc của thời gian, chắc như đinh sẽ có nhiều từ đang dần từng bước gia nhập một cách tự nhiên vào vốn từ của tất cả chúng ta, tham gia vào những phong thái công dụng ngôn từ khác ( đặc biệt quan trọng là phong thái ngôn từ thẩm mỹ và nghệ thuật ), góp thêm phần tăng trưởng từ vựng tiếng Việt .

Cho nên, để cho thỏa đáng, xã hội và giới chuyên môn bên cạnh việc phê phán, cảnh báo những từ ngữ/ cách dùng từ theo nghĩa chuyển có tính dung tục, phản cảm, làm méo mó tiếng Việt…, cũng nên nhìn nhận giới trẻ nước nhà ngày nay dưới góc độ là một trong những nhân tố đang ngày ngày góp phần làm đẹp giàu thêm tiếng Việt.

Họ đang trên hành trình dài tiếp cận với lời nhắn nhủ, kỳ vọng của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam – trong một Hội thảo khoa học Quốc gia về tiếng Việt trong thời gian gần đây : “ Giữ gìn sự trong sáng song song với tăng trưởng, làm mới tiếng Việt. Tuy nhiên, sự tiếp thu phải có tinh lọc và không đánh mất truyền thống ” .

ThS. Đỗ Thành Dương

Trưởng bộ môn Ngôn ngữ, Trường Dự bị Đại học Dân tộc Trung ương Nha Trang

Source: https://vh2.com.vn
Category : Cơ Hội