RFI – Khai thác nhôm trên Cao Nguyên : lợi bất cập hại ?

Trọng NghĩaBài đăng ngày 22/12/2008Nước Ta là một khu vực dồi dào quặng bôxít ( bauxite ) dùng để làm nhôm, với trữ lượng ước tính vượt mức 7 tỷ tấn, đứng hàng thứ tư trên quốc tế. Các mỏ hầu hết tập trung chuyên sâu trên những vùng Cao Nguyên miền Bắc và miền Trung. Để khai thác nguồn tài nguyên đó, chính quyền sở tại đã bật đèn xanh cho việc khai thác quặng mỏ và thiết lập xí nghiệp sản xuất luyện nhôm ở hai tỉnh Đắk Nông và Lâm Đồng trên Tây Nguyên. Quyết định này đã bị giới khoa học phản đối vì có rủi ro tiềm ẩn gây tổn thất vĩnh viễn cho môi trường tự nhiên sống của con người. Trọng Nghĩa phỏng vấn nhân viên môi trường tự nhiên Nguyễn Đức Hiệp tại Úc .

Trong thời gian gần đây, dư luận Việt Nam tại Việt Nam đã sôi nổi với việc chính quyền hai tỉnh Đắk Nông và Lâm Đồng bắt tay vào việc phá rừng và đồn điền trồng trà và cà phê để lấy mặt bằng cho công trình thành lập nhà máy luyện quặng nhôm. Trên mặt báo, nhiều bài viết đã xuất hiện phân tích lợi hại của việc phát triển công nghiệp khai thác quặng bô xít và luyện nhôm tại các nơi này. Nhìn chung, giới khoa học đã nêu bật những tác hại to lớn của chủ trương này đối với môi trường, không chỉ ở những nơi có cơ sở sản xuất, mà cả đối với khu vực đồng bằng nằm dưới hai tỉnh kể trên.

Theo nguồn tin báo chí truyền thông Nước Ta, trong kế hoạch tăng trưởng vùng Tây Nguyên cho đến năm 2025, từ 5 năm qua, nhà nước đã được cho phép Tập đoàn Than Khoáng sản Nước Ta thăm dò, góp vốn đầu tư khai thác, chế biến quặng bô-xít ở Tây Nguyên. Theo kế hoạch, đến năm 2025, tại khu vực Tây Nguyên và Nam Trung bộ sẽ có 6 tổng hợp khai thác bô-xít, luyện alumin, và 2 nhà máy sản xuất điện phân nhôm. Hệ thống đường tàu Đắc Nông – Bình Thuận và cảng biển ship hàng xuất khẩu alumin cũng sẽ được thiết lập, giúp Nước Ta thành cường quốc nhôm, với sản lượng alumin hàng năm chiếm khoảng chừng 1/5 của quốc tế .Trước mắt, có 2 tổng hợp tại Nhân Cơ, huyện Đăk R’Lấp ( Đắk Nông ), và ở Tân Rai, huyện Bảo Lâm ( Lâm Đồng ) được thiết kế, dự kiến hoàn thành xong trong 2 năm tới .

Theo giới chủ trương các công trình này, lợi ích kinh tế của ngành công nghiệp nhôm troong vùng rất lớn, vì ”tạo việc làm cho hàng chục ngàn lao động địa phương, phát triển các ngành công nghiệp và dịch vụ phục vụ khai khoáng, thay đổi mạnh mẽ cơ cấu kinh tế, hứa hẹn đem lại diện mạo mới cho toàn vùng”. 

Thế nhưng lập luận kinh tế tài chính kể trên đã không thuyết phục được những nhà khoa học. Nhiều người đã lên tiếng cảnh báo nhắc nhở rằng quyền lợi kinh tế tài chính thu hoạch được có rủi ro tiềm ẩn không bằng những thiệt hại lâu dài hơn so với Nước Ta .

Tác hại lâu dài cho môi trường

Trên báo chí truyền thông Nước Ta trong nhiều tuần lễ qua, giới khoa học đã liên tục đưa ra những lời báo động thứ nhất hết về tác hại so với thiên nhiên và môi trường, không riêng gì tại khu vực có cơ sở sản xuất mà cả tại những khu vực nằm phiá dưới .

Nguy cơ lớn nhất là quá trình luyện nhôm, sẽ tạo ra bùn đỏ, một chất độc hại không bao giờ phân hủy được. Nếu chôn giữ ngay tại chỗ, trong các hồ chứa, nơi địa hình có độ dốc 25 % như ở khu vực thiết lập nhà máy, nguy cơ vỡ hồ, bùn đỏ tràn xuống đồng bằng không thể loại trừ. Đó là chưa kể hiện tượng chất thải độc hại thẩm thấu vào các dòng nước và mạch nước chảy xuống gây hại cho các vùng bình nguyên phiá dưới.

Mặt khác, nguồn nước to lớn kêu gọi vào khu công trình luyện nhôm sẽ làm hết sạch nguồn sử dụng cho nông nghiệp, đơn cử là cho trà và cá phê, thế mạnh của khu vực .Vấn đề khai thác lộ thiên những mỏ bauxite sẽ yên cầu phá rừng, phá những đồn điền. Hệ sinh thái trong vùng sẽ bị tổn hại, không còn động vật hoang dã, trong lúc thảm thực vật bị mất đi sẽ làm đất đai bị xói mòn. Lũ lụt, đất lở có rủi ro tiềm ẩn trở thành tiếp tục hơn, tác hại đến những tỉnh thành ở đồng bằng .

Hiệu năng kinh tế còn bấp bênh

Ngay cả hiệu năng kinh tế của việc luyện nhôm cũng bị bác bỏ. Theo các nhà khoa học, luyện nhôm là một loại công nghệ tiêu tốn rất nhiều điện.
 Trong bối cảnh điện sản xuất chưa đủ dùng, giá lại cao, việc thúc đẩy ngành công nghiệp này hiện nay không kinh tế.

Ngoài ra, còn phải kể đến những thông số kỹ thuật kinh tế tài chính khác như ngân sách luân chuyển nguyên vật liệu và nguyên vật liệu thiết yếu cho việc sản xuất nhôm, hầu hết là nhập từ nơi khác lên trên vùng cao, nơi đặt những cơ sở sản xuất, hoặc là chuyển mẫu sản phẩm làm ra xuống những nơi xuất phát đến chỗ tiêu thụ. Tại những nước, khu sản xuất thường nằm gần cảng, để giảm bớt ngân sách vận tải đường bộ, còn ở Nước Ta, vùng mỏ Đắk Nông hay Lâm Đồng cách cảng hàng trăm cây số, luân chuyển trên đường đèo không phải là một yếu tố đơn thuần, nhất là khi hạ tầng cơ sở giao thông vận tải của Nước Ta chưa tăng trưởng .

Tác hại đối với văn hoá các dân tộc thiểu số

Một điểm thứ ba cũng được giới khoa học nêu bật là tác hại của kế hoạch luyện nhôm trên Tây Nguyên so với văn hoá những sắc dân thiểu số sinh sống trong vùng .Vùng Đắk Nông ví dụ điển hình, là nơi cư ngụ của dân tộc bản địa M’nông, một trong nhiều sắc dân thuộc nền văn hoá Tây Nguyên, từng được cả quốc tế biết đến sau khi thẩm mỹ và nghệ thuật cồng chiêng được Tổ Chức Unesco công nhận là di sản văn hoá phi vật thể của trái đất .Tây Nguyên là khu vực rất nhậy cảm tại Nước Ta. Trong thời hạn qua, hiện tượng kỳ lạ di dân ồ ạt đến từ những vùng đồng bằng, việc thiết lập những đồn điền cafe, trà … vân vân, đã làm bất bình ngày càng tăng trong những sắc dân thiểu số tại chỗ, tạo ra những tranh chấp mà chính quyền sở tại đã phải khó khăn vất vả xử lý .

Trung Quốc ”xuất khẩu” ô nhiễm trong ngành luyện nhôm 

Nhìn chung, theo những nhà khoa học, trong tình hình Nước Ta lúc bấy giờ, chính quyền sở tại cần phải xem xét kỹ lưỡng lợi hại trong việc tăng trưởng ngành khai thác bauxite và luyện nhôm. Ngay cả Trung Quốc, nước từng chạy theo việc này trước đây, hiện có tín hiệu chùng bước trước những tổn hại to lớn cho môi trường tự nhiên, trước làn sóng phản đối của dân cư .

Vấn đề đặt ra là giới luyện nhôm tại Trung Quốc lại đang thực hiện chiến lược xuất khẩu ô nhiễm của họ ra ngoại quốc, tức là đầu tư vào các cở sơ sản xuất ở nước ngoài, để vẫn có nhôm phục vụ sản xuất tại nước họ, nhưng để cho quốc gia hợp tác với họ gánh chịu toàn bộ hậu quả của nạn ô nhiễm. Theo báo chí Trung Quốc, sau Úc, hai nước bị Trung Quốc dòm ngó là Việt Nam và Brazil.

Kinh nghiệm từ nước Úc

Để hiểu rõ hơn về tác hại của quy trình luyện nhôm, đơn cử là so với môi trường tự nhiên, và phương pháp khắc phục, chúng tôi đã đặt câu hỏi cho anh Nguyễn Đức Hiệp, chuyên viên thiên nhiên và môi trường tại Úc. Australia hiện đứng đầu quốc tế trong lãnh vực sản xuất nhôm, nhưng cũng là nơi dân cư có nhận thức cao về bảo vệ môi trường tự nhiên. Mời quý vị nghe phần phỏng vấn sau đây với chuyên viên Nguyễn Đức Hiệp .

Ông Nguyễn Đức Hiệp, chuyên viên môi trường tại Úc

 

Source: https://vh2.com.vn
Category : Startup