Phượng Hoàng Lửa – Loài chim Thần báo hiệu sự hủy diệt và hồi sinh

Đôi cánh của chim phượng hoàng bay qua hàng ngàn năm lịch sử và dệt nên những thần thoại về sự sống, cái chết, hủy diệt, tái sinh, vẻ đẹp vĩnh cửu và sự huy hoàng của một kỷ nguyên mới…

Phượng Hoàng – Loài chim huyền thoại bất tử 

Truyền thuyết kể về một loài chim Thần, sống vài thế kỷ, là một loài chim khổng lồ rất giống với đại bàng hay chim công, tỏa ánh sặc sỡ màu đỏ, tím, và vàng. Chim Phượng Hoàng lịch sử một thời có liên hệ với hình tượng mặt trời mọc và lửa, nó được bảo phủ bởi một vầng hào quang tỏa sáng lộng lẫy trên khung trời. Cặp mắt của nó màu xanh dương và sáng như ngọc bích. Khi chuẩn bị sẵn sàng kết thúc cuộc sống, nó tự tạo giàn thiêu từ những cọng quế và gỗ thơm, để ngọn lửa bùng lên bao trùm lấy bản thân. Rồi từ đống tro tàn, một con Phượng Hoàng màu lửa vàng rực mới sẽ trỗi dậy, hồi sinh trong một chu kỳ luân hồi sống mới. Con Phượng Hoàng mới ướp tro của con chim cũ trong quả trứng làm từ nhựa thơm và đem nó tới thành phố Heliopolis ( ” thành phố Mặt Trời ” trong tiếng Hy Lạp ) cổ đại của Ai Cập. Chính sự bất tử và tái sinh kỳ lạ mang sắc tố thần thánh đó mà Phượng Hoàng Lửa trở thành hình tượng bất hủ xuyên suốt trong nền văn hóa truyền thống lịch sử vẻ vang từ Tây sang Đông.

Hình ảnh Phượng Hoàng trên bầu trời Sài Gòn. (Ảnh: Trần Nguyễn Bảo Nhân).

Linh vật thiêng trong các nền văn hóa và tôn giáo

Phượng Hoàng là loài chim rất linh. Linh vật này xuất hiện trong nhiều nền tôn giáo, là hình tượng của sự tái sinh và ánh sáng của trí tuệ. Trong 1 số ít thần thoại cổ xưa phương Tây, Phượng Hoàng ( phoenix hay phœnix ) là một loài chim lửa thần thánh và rất thiêng. Người Hy Lạp tin rằng chim Phượng là hình tượng của Thần Mặt trời Apollo. Trong ngôn từ Hy Lạp cổ, Phượng Hoàng có nghĩa là “ màu đỏ ”. Người Hy Lạp coi chim Phượng là hình tượng của niềm tin bất tử, sự tái sinh và ánh sáng của trí tuệ. Người Ai Cập xác lập Phượng Hoàng là một loại chim giống như cò hay diệc, gọi là Bennu, được biết đến từ Sách về người chết và những văn bản Ai Cập cổ đại khác như thể một trong những hình tượng thần thánh để thờ phụng tại Heliopolis, gắn liền thần Mặt Trời trong truyền thuyết thần thoại Ai Cập là thần Ra. Phượng Hoàng là loài chim chúa xuất hiện trong cuốn kinh Vệ Đà ( Rig Veda ) của người Hindu.

Người Hy Lạp tin rằng Phượng Hoàng là biểu tượng của thần mặt trời Apollo. (Ảnh: Wikipedia)

Phượng hoàng kiến tạo vũ trụ

Trong văn hóa truyền thống phương Đông, Phượng Hoàng là một trong bốn “ Tứ Linh ” quyền quý và cao sang và uy lực nhất. Theo truyền thuyết thần thoại phương Đông, sau khi vị thần Bàn Cổ nổ thoát ra từ “ quả trứng ” khổng lồ của sự hỗn loạn, 4 sinh vật khác đã theo ông sống sót. Đó là Long [ rồng ], Ly [ kỳ lân ], Quy [ rùa ], và Phượng [ phượng hoàng ]. Đây được gọi là Tứ Linh ( 4 thần linh ), đã hợp sức với [ thần ] Bàn Cổ để tạo ra quốc tế ; sử dụng thần thông của mình để tạo ra ngũ hành ( kim, mộc, thủy, hỏa và thổ ), tạo ra 4 mùa ( xuân, hạ, thu, đông ), 4 hướng ( bắc, nam, đông, tây ). Trong cuộc thiết kế quốc tế thì Phượng Hoàng làm chủ lửa, mùa hạ, và phương Nam. Sử ký Trung Quốc có ghi lại rằng vua Phục Hi đã từng nhìn thấy chim Phượng Hoàng. Từ điển điển cố có từ thời nhà Thanh, chim Phượng Hoàng có thật chứ không chỉ là ” truyền thuyết thần thoại “, sống trên những tầng núi rất cao xa xôi mà con người khó nhìn thấy được. Tôn giáo Á Đông tin rằng, Phượng Hoàng là hình tượng của ân sủng và đức tin, còn là linh vật quyền uy như Rồng. Các nhà vua Nước Trung Hoa đặt hình tượng Phượng Hoàng trong hoàng cung hoặc thêu lên hoàng bào, tượng trưng cho thắng lợi, uy quyền. Trung Hoa thời cổ đại, hình ảnh của Phượng Hoàng trong những trang trí của đám cưới hay của hoàng tộc cùng với Rồng, hình tượng cho quan hệ niềm hạnh phúc giữa chồng và vợ, một kiểu ẩn dụ khác của âm và dương. Phượng được tìm thấy trong những hình khắc trên thanh gươm, hay được thêu trên Kimono Nhật Bản. Trong những phong cách thiết kế hình xăm Phượng Hoàng của Nhật, thường tích hợp với Rồng, tượng trưng cho âm và dương, sự tích hợp hòa giải của đức tính tốt nhất của phụ nữ và nam tính mạnh mẽ .

Trong thần thoại cổ xưa của người Ấn Độ, Hoàng đế Ấn Độ khi đó là Asoka đã cầu thần linh và xin sức mạnh của Phượng Hoàng để chiến thắng quân nhà Tấn ( năm 265 TCN ), từ đó Phượng Hoàng cũng là hình tượng rất thiêng của sức mạnh.

Các hoàng đế Trung Hoa đặt hình tượng Phượng Hoàng trong cung điện hoặc thêu lên hoàng bào, tượng trưng cho chiến thắng, uy quyền. (Ảnh: Wikipedia)

Biểu tượng của cái đẹp và sự quyền quý

Chim Phượng xuất hiện rất nhiều trong những nền văn hóa truyền thống trên quốc tế. Dù trong nền văn hóa truyền thống nào thì hình ảnh Phượng Hoàng cũng mang ý nghĩa thiêng liêng và cao quý. Trong văn hóa truyền thống Phương Đông, phượng được coi là nữ hoàng của những loài chim. Nó kết tinh được vẻ đẹp và sự mềm mịn và mượt mà lịch sự duyên dáng của những loài : đầu gà, chiếc cổ cao của chim hạc và bộ đuôi dài tỏa nắng rực rỡ của loài chim công, mỏ là mỏ của chim nhạn … đặc biệt quan trọng là bộ cánh thân hình óng ánh rực lửa. Phượng có 5 sắc tố tượng trưng cho năm đức tính : ngay thật, lương thiện, công minh, chung thủy và lòng khoan đại. Phượng Hoàng xuất hiện là báo hiệu điềm tốt đẹp, đó là lúc xã hội thái bình có thánh nhân hoặc hiền triết xuất hiện, hoặc có vua hiền sáng suốt, chính sách công minh, lấy đức mà trị dân và dân chúng thuần phục thì chim phượng sẽ từ trên trời bay xuống chúc mừng và tinh chỉnh và điều khiển trái đất. Ngoài ra, Phượng Hoàng là hình tượng của hoàng gia và quyền quý và cao sang cũng như đức hạnh, vẻ duyên dáng và thanh nhã của người phụ nữ truyền thống lịch sử. Trong văn hóa truyền thống Việt, hình tượng Phượng Hoàng xuất hiện từ rất sớm. Hình tượng chim Lạc trên trống đồng Đông Sơn chính là sự khắc họa có tính nổi bật tiên phong. Đó là loài chim thần đang bay lượn trong điệu múa của thiên hà để vạn vật sinh sôi, hòa hợp.

chim phượng hoàng cũng là biểu tượng hoàn hảo cho hoàng hậu. (Ảnh: Wikipedia – CC BY-SA 3.0)

Biểu tượng cho mối liên hệ giữa người và Thần

Một số thần thoại cổ xưa miêu tả khung hình của chim Phượng Hoàng như tương ứng với những thiên thể, với đầu của nó là khung trời, mắt của nó mặt trời, sống lưng là mặt trăng, chân là toàn cầu, và đuôi là những hành tinh. Do đó, Phượng Hoàng được xem là sự link giữa quốc tế người và Thần. Thân hình của Phượng Hoàng tượng trưng năm đức tính của con người : đầu tượng trưng cho đức hạnh, đôi cánh tượng trưng cho ý thức nghĩa vụ và trách nhiệm và nghĩa vụ và trách nhiệm ; chiếc sống lưng tượng trưng cho cách đối nhân xử thế khôn khéo, bộ ngực là lòng nhân đạo và lòng trắc ẩn và phần bụng biểu lộ sự đáng an toàn và đáng tin cậy. Bộ lông sặc sỡ của chim Phượng Hoàng gồm có 5 màu cơ bản của triết học Phương Đông : vàng, trắng, đỏ, đen, xanh ; tương ứng với 5 giá trị Nho giáo là : Nhân, Lễ, Nghĩa, Trí, Tín … Phượng hoàng lửa trong văn hóa truyền thống phương Đông là nguồn cảm hứng mãnh mẽ tôn vinh những giá trị truyền thống cuội nguồn. Chim Phượng Hoàng liên kết thiên hà, vạn vật thiên nhiên, con người với những nguyên tắc đạo đức truyền thống cuội nguồn để trở thành hình tượng vĩnh cửu của cái đẹp, sự duyên dáng, đức hạnh và thần thánh. Từ việc xây đắp thiên hà và tỏa sáng những phẩm chất cao quý, Phượng Hoàng được xem là sự link giữa quốc tế con người và Thần. Nó là hình tượng của đạo đức tốt đẹp và sự uyên bác, trí tuệ, những phẩm chất được Thượng đế ban cho con người. Vì nó nhấn mạnh vấn đề đến mối liên hệ giữa hoàng gia và Thần, chim phượng hoàng cũng là hình tượng hoàn hảo nhất cho Hoàng hậu, và một sự phù hợp lý tưởng cho rồng, tượng trưng cho “ Thiên tử, ” – nhà vua. Truyền thuyết còn kể nhiều chuyện chim Phượng thường bay chở những bậc Thánh nhân, hiền triết, những người tu hành, những ẩn sĩ của Đạo giáo lên chỗ thiên đình xa xôi, nơi ở của những người bất tử. Chim Phượng còn là sứ giả của những tiên nữ trên trời. Các tiên nữ cưỡi phượng bay xuống hạ giới, tìm gặp những người hiền tài …

Biểu tượng cho sự sống, cái chết, hủy diệt, tái sinh

Trong thần thoại cổ xưa Do Thái, chim Phượng Hoàng được biết đến là Milcham – một loài chim bất tử trung thành với chủ. Ở vườn Địa Đàng, khi Eva chiếm hữu quả táo tri thức, Eva đã dụ dỗ những loài động vật hoang dã trong vườn ăn trái cấm. Chỉ riêng Chim Milcham đã phủ nhận lời đề xuất này. Thượng Đế cảm kích sự trong sáng của nó nên đã ban phép cho loài chim này được sống bất tử, mỗi chu kỳ luân hồi 1000 năm, Phượng Hoàng sẽ được tái sinh từ một ngọn lửa. Sự bất tử của Phượng Hoàng là ân sủng của Thượng Đế với phẩm cách cao quý của loại chim này khi khước từ cám dỗ tội lỗi. Vì thế Phượng Hoàng cũng là hình tượng cho đạo đức, sự thánh khiết. Chim Phượng hồi sinh trong lửa cháy tượng trưng cho sáng tạo độc đáo rằng cái kết thúc chỉ là sự khởi đầu. Phượng hoàng tái sinh từ đống tro tàn trở thành hình tượng can đảm và mạnh mẽ trong tôn giáo, văn hóa truyền thống biểu lộ cho đức hạnh đem đến đời sống vĩnh cửu ; và sự diệt trừ là để sự tái tạo cho những khởi đầu mới. Do có liên hệ với chủ đề cái chết và sự Phục hồi, Phượng Hoàng đã trở thành một hình tượng thông dụng trên những bia đá Công giáo thời đầu, bộc lộ cho cái chết của Chúa Giê-Su và sự Phục hồi ba ngày sau đó. Nó cũng hình tượng cho một ngọn lửa ngoài hành tinh đã tạo ra quốc tế và cũng sẽ tiêu hủy nó. Sự tái sinh kỳ diệu cũng ý niệm rằng chim Phượng báo sự xuất hiện của những sự kiện vào thời gian đặc biệt quan trọng, trong lịch sử dân tộc nó báo hiệu của những nhà hiền triết vĩ đại, cho thấy sự xuất hiện của đạo đức và sự không thay đổi.

Phượng hoàng đã trở thành một biểu tượng phổ biến trên các bia đá Công giáo thời đầu, biểu thị cho cái chết của Chúa Giê-Su và sự phục sinh ba ngày sau đó. (Ảnh: Wikimedia)

Vì thiêng liêng cao quý nên loài chim này thường sống trên những ngọn núi cao, xa xôi mà con người không hề vươn tới. Chính vì thường tượng trưng cho điềm lành và sự cao quý, nên từ thời rất lâu rồi, người ta thường gắn hình ảnh phượng hoàng lên những kiến trúc cung đình lăng mộ và những đồ trang sức đẹp quý giá chỉ dành cho những bậc đế vương .

Trong văn hóa Việt, hình tượng phượng hoàng xuất hiện từ rất sớm. Có người cho rằng hình tượng chim Lạc trên trống đồng Đông Sơn. (Ảnh: Wikimedia Commons – CC0)

Chim Phượng Hoàng – loài chim Thần, chết đi và tái sinh xuyên suốt qua những nền văn hóa truyền thống và theo chiều dài lịch sử dân tộc. Sự sinh ra của nó gắn với nguồn gốc tạo nên ngoài hành tinh, giữ gìn những phẩm chất đạo đức cao quý kết nối con người với Thần, tỏa sáng vẻ đẹp rực rỡ tỏa nắng chói lọi, hình tượng cho sự tự hủy diệt và tái sinh. Trước khi tái sinh nó phải trải qua một quy trình đau đớn như một sự thanh lọc hóa thành tro những gom góp trong hàng ngàn năm, và rồi từ trong ngọn lửa thiêu đốt toàn bộ những gì đã qua, nó hồi sinh trong một chu kỳ luân hồi sống mới mỹ lệ tươi đẹp hơn. Sư rực lửa huy hoàng của nó trở thành hình tượng can đảm và mạnh mẽ dự báo một thời kỳ lịch sử vẻ vang sắp kết thúc, một vị vua anh minh đang lên ngôi và một kỷ nguyên mới đang đến gần …

Đan Thanh

Source: https://vh2.com.vn
Category : Cơ Hội