Phát triển nguồn nhân lực ngành Công nghệ thông tin trong giai đoạn 2021 – 2025: thực trạng và giải pháp

TÓM TẮT:

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 phát triển mạnh mẽ đã đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với nguồn nhân lực công nghệ cao nói chung và nhân lực ngành Công nghệ thông tin (CNTT) nói riêng. Tuy nhiên, nhân lực ngành CNTT hiện nay đang thiếu về số lượng, yếu về chất lượng. Nghiên cứu nhằm hệ thống lại một số yêu cầu đối với nhân lực CNTT trong thời kỳ cách mạng 4.0, đồng thời đưa ra định hướng, cũng như một số giải pháp cụ thể trong đào tạo nhân lực ngành CNTT.

Từ khóa: nhân lực, công nghệ thông tin, cách mạng 4.0.

1. Thực trạng nguồn nhân lực của ngành CNTT hiện nay

Hiện nay, Đề án “Nâng cao nhận thức, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” cùng với chương trình chuyển đổi số của Chính phủ và cuộc cách mạng 4.0 đã thúc đẩy sự ra đời của hàng loạt các doanh nghiệp trong lĩnh vực CNTT, cùng với các doanh nghiệp hiện có đã tạo nên một sự sôi động trong tuyển dụng nguồn nhân lực của ngành.

Theo thống kê từ trang TopDev – trang chuyên về tuyển dụng nhân lực cho nghành CNTT, nhu yếu nhân lực CNTT ngày càng tăng nhanh gọn nhưng nguồn cung nhân lực cho thị trường lại đang thiếu vắng trầm trọng cả về số lượng và chất lượng. Dự kiến năm 2021, nhu yếu tuyển dụng của toàn ngành khoảng chừng 500.000 lao động, vẫn thiếu khoảng chừng 190.000 lao động .
Theo dự báo về nghành nghề dịch vụ lôi cuốn nhân tài năm 2021, những nhân lực trong nghành nghề dịch vụ nghiên cứu và phân tích tài liệu ( Big Data ), trí tuệ tự tạo ( AI ), bảo đảm an toàn thông tin, lập trình, blockchain, … là những nghành nghề dịch vụ mà lúc bấy giờ những doanh nghiệp, tập đoàn lớn công nghệ đang rất “ khát ” nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên, lúc bấy giờ hầu hết những chương trình huấn luyện và đào tạo của tất cả chúng ta chưa phân phối được nhu yếu .
Mỗi năm trên cả nước, những trường ĐH, những TT điều tra và nghiên cứu tốt nghiệp khoảng chừng 50.000 – 60.000 sinh viên [ 5 ], còn khoảng cách rất xa so với nhu yếu của thị trường, do đó nhiều doanh nghiệp, tập đoàn lớn công nghệ đã phải tính tới tuyển dụng lao động quốc tế .
Thực trạng về chất lượng : Trong nhiều năm qua, tất cả chúng ta đã cảnh bảo về thực trạng sinh viên tốt nghiệp ngành CNTT những trường không cung ứng được nhu yếu cả về kỹ năng và kiến thức, kỹ năng và kiến thức và thái độ nghề nghiệp, dẫn tới nhu yếu nhân lực thì nhiều nhưng vẫn có thực trạng thất nghiệp nhiều, hiệu suất lao động thấp. Tỷ lệ lớn nhân lực được những doanh nghiệp tuyển dụng phải huấn luyện và đào tạo lại hoặc phải kèm cặp trong một thời hạn dài nên dẫn tới khó khăn vất vả trong kế hoạch sử dụng nhân lực, ảnh hưởng tác động đến ngân sách của doanh nghiệp .
Mặc dù nhu yếu nguồn nhân lực CNTT lớn như vậy, nhưng theo ông Phí Anh Tuấn, Phó quản trị Hội Tin học TP. Hồ Chí Minh – HCA, lúc bấy giờ, những chương trình đào tạo và giảng dạy ngành CNTT trong nước chưa phân phối được nhu yếu tăng trưởng của xã hội, đặc biệt quan trọng là trong việc đào tạo và giảng dạy kỹ sư chất lượng cao. Hiện chỉ có khoảng chừng 27 % lao động CNTT là hoàn toàn có thể phân phối nhu yếu .
Hiện nay, việc đào tạo và giảng dạy nguồn nhân lực CNTT tại những trường ĐH đa phần tập trung chuyên sâu vào những ngành học : Kỹ thuật HTTT ( Information Systems Engineering ), Kỹ thuật đa phương tiện ( Multimedia and Communication Engineering ), Kỹ thuật ứng dụng ( Software Engineering ), Kỹ thuật mạng lưới hệ thống tiếp thị quảng cáo ( Communication System Engineering ). Nhưng khi nhìn nhận chất lượng thì đơn vị chức năng có chương trình đào tạo và giảng dạy ngành CNTT đạt chuẩn khu vực hoặc quốc tế ( AUN, ABET ) còn rất hạn chế. Mới chỉ có một số ít trường như : Đại học Quốc gia TP. Hà Nội, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, Đại học Bách khoa TP. Hà Nội, Đại học Bách khoa Thành Phố Đà Nẵng, Đại học FPT, … đạt tiêu chuẩn kiểm định ở trong ngành Khoa học máy tính và Công nghệ phần mềm. Còn lại những ngành học, chuyên ngành học mới, mang đặc thù thời đại như nghiên cứu và phân tích tài liệu lớn ( Bigdata ), thiết kế xây dựng hệ sinh thái di động, blockchain ; deeplearning, AI, … vẫn còn mang tính khởi đầu, chưa được chuẩn hóa .
Hiện nay, 1 số ít đơn vị chức năng huấn luyện và đào tạo nguồn nhân lực CNTT còn chưa rạch ròi giữa khái niệm chuẩn đầu ra và tiềm năng chương trình đào tạo và giảng dạy. Theo khảo sát, hiện có đến 60 % đơn vị chức năng đào tạo và giảng dạy có chuẩn đầu ra mang tính hình thức [ 6 ]. Nhân lực CNTT đào tạo và giảng dạy ra còn thiếu trình độ sâu xa, kỹ năng và kiến thức tiếng Anh chưa thông thuộc, hạn chế về tác phong thao tác chuyên nghiệp, phát minh sáng tạo, thiếu năng lực tiếp xúc và thao tác nhóm .
Việc đào tạo và giảng dạy của những trường, TT đào tạo và giảng dạy nhân lực CNTT còn đang xa rời thực tiễn, tỷ suất kim chỉ nan so với thực hành thực tế còn cao, hầu hết những chương trình khung đào tạo và giảng dạy của những trường đang là 70/30, trong những môn học lí thuyết lại tập trung chuyên sâu nhiều vào những môn học hàn lâm, thiếu trong thực tiễn của ngành. Một số đơn vị chức năng huấn luyện và đào tạo chưa có liên kết trực tiếp với những đơn vị chức năng sử dụng nhân lực, nên bài thực hành thực tế của sinh viên vẫn được “ phong cách thiết kế cứng ” trong sự chủ quan và lý luận, dẫn tới giá trị của bài thực hành thực tế ngày càng kém hiệu suất cao .

2. Những yêu cầu năng lực đối với nhân lực ngành CNTT

Theo giáo sư Ngô Bảo Châu, “ sinh viên Mỹ tân tiến nhanh vì tự học nhiều ” [ 9 ], với một xã hội hoạt động không ngừng, lượng thông tin tạo ra trong 1 năm bằng khoảng chừng 10 năm ở thế kỷ XX thì để phân phối được những nhu yếu của xã hội và ngành nghề. Một nhân lực ngành CNTT ngoài việc tự học, cần có những năng lượng đơn cử :
– Về kiến thức và kỹ năng : theo giáo sư Gottfried Vossen ( ĐH Münster, Đức ) nhân lực CNTT ngoài việc trang bị những kiến thức và kỹ năng cốt lõi của công nghệ kỹ thuật số như Big Data, IoT, Cyber security, Cloud Computing, Ethical Hacking và lập trình di động, lập trình nhúng theo những chuẩn công nghệ quốc tế thì cần được huấn luyện và đào tạo những kiến thức và kỹ năng liên ngành, phi truyền thống lịch sử, CNTT phải gắn liền với Kinh tế số, Xã hội số, Y tế, Nông nghiệp, Sản xuất công nghiệp, …
Ngoài những kỹ năng và kiến thức về lí thuyết, người học rất cần được trang bị và tiếp cận kỹ năng và kiến thức thực hành thực tế tại những đơn vị chức năng sản xuất ; Việc phân luồng nguồn lao động phải được triển khai ngay trong quy trình tiến độ nhà trường để phân nhóm sinh viên thực tập, thực hành thực tế tại những đơn vị chức năng sản xuất theo hướng sâu xa và tập trung chuyên sâu .
– Về kiến thức và kỹ năng : nhân lực ngành CNTT ngoài việc giảng dạy những kỹ năng và kiến thức cơ bản còn cần được huấn luyện và đào tạo những kỹ năng và kiến thức mềm, như : kỹ năng và kiến thức tiếp xúc, kiến thức và kỹ năng thao tác đội nhóm, kỹ năng và kiến thức phát minh sáng tạo, kỹ năng và kiến thức giải quyết và xử lý yếu tố, … Những kỹ năng và kiến thức này sẽ rất thiết yếu trong thao tác nhóm, phát minh sáng tạo .
– Về ngôn từ : với sự tăng trưởng của công nghệ, người lao động trong ngành CNTT hơn hết phải lao động trong môi trường tự nhiên hội nhập quốc tế, kỹ năng và kiến thức tiếng Anh là một yên cầu tất yếu của ngành, đặc biệt quan trọng trong thời kỳ công nghiệp 4.0 .
– Thái độ : theo nhiều nghiên cứu và điều tra, nhân lực ngành CNTT 4.0 muốn thành công xuất sắc, tăng trưởng lao động trong ngành CNTT cần có những thái độ :
Đam mê : đây là yếu tố quan trọng giúp nhân lực CNTT vượt qua áp lực đè nén, không ngại góp vốn đầu tư sức lực lao động, trí tuệ vào việc làm và những khu công trình, dự án Bất Động Sản .
Tính đúng mực trong việc làm : đây là nhu yếu bắt buộc của mọi nghành khoa học, đặc biệt quan trọng là những ngành khoa học công nghệ như máy tính. Trong quy trình lao động, kiến thiết xây dựng và phát minh sáng tạo ngành CNTT, chỉ cần một sai sót nhỏ hoàn toàn có thể gây hậu quả rất lớn .
Ham học hỏi : công nghệ và quốc tế số luôn hoạt động, biến hóa và không ngừng tăng trưởng, phát minh sáng tạo kỹ năng và kiến thức mới, do vậy nhân lực CNTT phải liên tục học tập, update thông tin, kỹ năng và kiến thức để bắt kịp vận tốc tăng trưởng của ngành .

3. Những định hướng đào tạo và phát triển nhân lực ngành CNTT trong giai đoạn 2021 – 2025, định hướng đến năm 2030

Đào tạo ĐH của Nước Ta nói chung và huấn luyện và đào tạo nhân lực ngành CNTT nói riêng đang theo quy mô truyền thống lịch sử, hầu hết tập trung chuyên sâu vào hoạt động giải trí điều tra và nghiên cứu nhằm mục đích tìm kiếm tri thức mới. Trong khi đó, Luật Giáo dục ĐH đã xác lập đào tạo và giảng dạy ĐH là điều tra và nghiên cứu và thực hành thực tế ; xã hội ngày càng có nhu yếu lớn hơn về việc huấn luyện và đào tạo ra lực lượng lao động có trình độ cao, hoàn toàn có thể tham gia trực tiếp vào mạng lưới hệ thống sản xuất – kinh doanh thương mại. Do vậy, huấn luyện và đào tạo nhân lực ngành CNTT phải tập trung chuyên sâu mạnh vào thị trường lao động, người học phải được tạo dựng môi trường tự nhiên thuận tiện để thực hành nghề nghiệp trong cả quy trình giảng dạy tại trường. Với khuynh hướng tại dự thảo Đề án huấn luyện và đào tạo và tăng trưởng nguồn nhân lực quy đổi số đến 2025 và xu thế đến năm 2030, mỗi năm tất cả chúng ta cần đào tạo và giảng dạy khoảng chừng 100.000 kỹ sư CNTT có trình độ cao, trong đó khoảng chừng 10.000 chuyên viên kỹ thuật số .
Nhân lực ngành CNTT phải được huấn luyện và đào tạo những kiến thức và kỹ năng, kỹ năng và kiến thức tự học, tự rèn luyện theo khuynh hướng tiếp thu khá đầy đủ kiến thức và kỹ năng của khoa học cơ bản, năng lực ứng dụng công nghệ nguồn thành những giải pháp công nghệ, quy trình tiến độ quản trị, phong cách thiết kế những công cụ hoàn hảo, xu thế sâu vào những chuyên ngành kinh tế tài chính số, công nghệ số .
Về tiềm năng : Người lao động phải tự học, rèn luyện trải qua việc đào tạo và giảng dạy để bảo vệ kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp rộng, năng lực ứng dụng trong những trường hợp khác nhau, phát minh sáng tạo và linh động, thao tác có chiêu thức, tiếp xúc xã hội, quản trị và nghĩa vụ và trách nhiệm với bản thân, nghề nghiệp và xã hội … cung ứng nhu yếu kiến thức và kỹ năng, kiến thức và kỹ năng và thái độ của công nghiệp 4.0, phân phối nhu yếu quy đổi số của Đề án vương quốc về giảng dạy và tăng trưởng nguồn nhân lực quy đổi số đến năm 2025, xu thế đến năm 2030 .

Về nội dung: Người học cần xác định công việc và các nội dung theo yêu cầu của công việc, ứng dụng lí thuyết đã học vào thực hành nghề nghiệp, phù hợp với yêu cầu của tương lai.

Về chiêu thức : Chú trọng công tác làm việc tự học, tự thực hành thực tập, đi trong thực tiễn để tự tích lũy kinh nghiệm tay nghề, tự triển khai xong những kỹ năng và kiến thức theo hướng dẫn của nhà trường, đơn vị chức năng giảng dạy. Tập trung vào những chuyên ngành cơ bản, như : lập trình, nghiên cứu và phân tích mạng lưới hệ thống, quản trị cơ sở tài liệu, chuyên gia bảo mật, chuyên viên kỹ thuật số .
Trong việc tăng trưởng nguồn nhân lực ngành CNTT tương thích với cách mạng công nghiệp 4.0, điều quan trọng là người lao động cần xác lập được nhu yếu của nghề nghiệp tương lai, thiết kế xây dựng ý thức tự học, tự nghiên cứu và điều tra, rèn luyện kiến thức và kỹ năng, kỹ năng và kiến thức, thái độ tương thích với tương lai .

4. Một số giải pháp trong đào tạo nhân lực ngành CNTT

Thứ nhất, Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng với Bộ Thông tin và Truyền thông hoàn thành xong những văn bản pháp quy về quản trị chất lượng giảng dạy nhân lực ngành CNTT, nâng cấp cải tiến chương trình, tài liệu giảng dạy, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, thực thi chuyển giao công nghệ giữa những doanh nghiệp và nhà trường, liên kết doanh nghiệp với nhà trường để sinh viên được thực hành thực tế, thực tập tại doanh nghiệp, cùng nhau kiến thiết xây dựng năng lượng về giảng dạy lại, đào tạo và giảng dạy liên tục trong trình độ, … để tránh chồng chéo giữa nhà trường và doanh nghiệp .
Thứ hai, cần chuẩn hóa những nội dung, kỹ năng và kiến thức huấn luyện và đào tạo một cách liên tục để phân phối được nhu yếu so với nhân lực ngành CNTT, việc chuẩn hóa này phải được thực thi phối hợp giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo với Bộ Thông tin và Truyền thông ; giữa nhà trường và doanh nghiệp để update kịp thời kiến thức và kỹ năng, kiến thức và kỹ năng mới nhất .
Thứ ba, ngoài việc chú trọng giảng dạy trình độ, những trường, đơn vị chức năng huấn luyện và đào tạo cần tăng cường huấn luyện và đào tạo về kiến thức và kỹ năng so với sinh viên ngành CNTT, đặc biệt quan trọng là những kỹ năng và kiến thức tự học, tự điều tra và nghiên cứu, kiến thức và kỹ năng thao tác nhóm, tiếp xúc và ngoại ngữ, bởingoại ngữ là yếu tố then chốt và đang là điểm thắt lớn nhất của nhân lực CNTT, rào cản nhân lực CNTT tiếp cận với kiến thức và kỹ năng mới của quốc tế và khu vực .
Thứ tư, về phía cơ sở đào tạo và giảng dạy cần coi trọng việc nâng cao trình độ trình độ, nhiệm vụ của giảng viên, giảng viên cần được thực tiễn nhiều hơn tại những đơn vị chức năng sản xuất. Tiếp nữa là những cơ sở đào tạo và giảng dạy cần lan rộng ra hơn việc hợp tác quốc tế trong đào tạo và giảng dạy, tu dưỡng và nâng cao trình độ trình độ, lựa chọn những cán bộ, sinh viên đủ năng lượng, phẩm chất đi học tập, nghiên cứu và điều tra sâu xa những ngành mới của quốc tế .
Để có một giải pháp hiệu suất cao, những đơn vị chức năng đào tạo và giảng dạy cần thiết kế xây dựng nhiều quy mô, phương pháp tiến hành thiết kế xây dựng chương trình khung khác nhau, tập trung chuyên sâu theo hướng giảng dạy ĐH những ngành CNTT theo hướng tích hợp .
– Bộ Giáo dục và Đào tạo thiết kế xây dựng và phát hành khung chương trình giảng dạy chuẩn, bảo vệ những tiêu chuẩn quốc tế và khu vực, lấy đây làm nền tảng để những đơn vị chức năng giảng dạy thiết kế xây dựng chương trình cho riêng mình .
Dựa trên cơ sở khung chương trình đào tạo và giảng dạy bảo vệ chuẩn quốc tế và khu vực được phát hành, những đơn vị chức năng giảng dạy hoàn toàn có thể linh động kiểm soát và điều chỉnh, đổi khác, bổ trợ 1 số ít nội dung theo đặc trưng của đơn vị chức năng. Đảm bảo khối lượng kiểm soát và điều chỉnh không quá một tỷ suất xác lập so với chương trình mẫu. Quá trình tiến hành kiến thiết xây dựng chương trình vận dụng giải pháp CIDO hướng chuẩn kiểm định ABET cho khối ngành kỹ thuật .
– Tăng cường hạ tầng huấn luyện và đào tạo : Để tăng cường chất lượng huấn luyện và đào tạo nhân lực ngành CNTT, những cơ quan quản trị nhà nước ở cấp tỉnh hoàn toàn có thể tính tới đặt hàng so với những trường đào tạo và giảng dạy trọng điểm trong 1 số ít nghành nghề dịch vụ như bảo mật an ninh mạng, bảo đảm an toàn thông tin để những trường có điều kiện kèm theo góp vốn đầu tư nguồn lực về con người và cơ sở vật chất để ship hàng huấn luyện và đào tạo, kiến thiết xây dựng mạng lưới hệ thống giảng dạy truyền thống cuội nguồn tích hợp với đào tạo và giảng dạy trực tuyến, kiến thiết xây dựng những chuyên đề huấn luyện và đào tạo tương thích với nhu yếu của từng nhóm đối tượng người tiêu dùng, cơ quan quản trị, doanh nghiệp, đơn vị chức năng dịch vụ công, …
– Đào tạo những chuyên ngành CNTT, công nghệ số, kinh tế tài chính số và xã hội số, tăng sự link giữa nội dung CNTT với những ngành : Y tế, Du lịch, Tài chính, Nông nghiệp, Giao thông vận tải đường bộ, Năng lượng, Sản xuất công nghiệp .
Thực hiện huấn luyện và đào tạo lại, đào tạo và giảng dạy nâng cao về CNTT, công nghệ số, kỹ năng và kiến thức số, tổ chức triển khai giảng dạy chuẩn hóa theo Hệ thống nhìn nhận, sát hạch Chuẩn kỹ năng và kiến thức nghề Quốc gia .
Về chính sách kinh tế tài chính : Ưu tiên sắp xếp kinh phí đầu tư để tiến hành những chương trình, dự án Bất Động Sản giảng dạy nâng cao chất lượng nhân lực CNTT, những dự án Bất Động Sản về quy đổi số, ứng dụng CNTT vào quản trị hành chính và quản trị Nhà nước .
Ưu tiên kinh phí đầu tư từ những chương trình học bổng đề đào tạo và giảng dạy giảng viên, nghiên cứu viên và cán bộ chuyên trách về CNTT, kỹ thuật số tại quốc tế Giao hàng công tác làm việc giảng dạy, tăng trưởng nguồn nhân lực cho những trường ĐH chuyên ngành .
Khai thác nguồn kinh phí đầu tư từ những doanh nghiệp trải qua những chương trình link huấn luyện và đào tạo giữa nhà trường và doanh nghiệp nhằm mục đích bổ trợ hạ tầng ship hàng đào tạo và giảng dạy .

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Vân Anh (2018). Nhu cầu tuyển nhân sự ngành công nghệ thông tin cao nhất trong lịch sử. Truy cập tại: https://vov.vn/cong-nghe/nhu-cau-tuyen-nhan-su-nganh-cong-nghe-thong-tin-cao-nhat-trong-lich-su-735194.vov.
2. Bộ TT&TT (2021). Dự thảo Đề án “Nâng cao nhận thức, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.
3. Chính phủ (2019). Quyết định Phê duyệt Quy hoạch phát triển công nghệ thông tin và truyền thông Việt Nam đến năm 2020. Truy cập tại: http://fee.tnut.edu.vn/quy-hoach-phat-trien-cong-nghe-thong-tin-va-truyen-thong-viet-nam-den-nam-2020-dt588.html
4. Trần Thu Giang (2017). Một số giải pháp về phát triển nguồn nhân lực CNTT tại Việt Nam. Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội.
5. Thu Hằng (2019). Giải bài toán phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin. Truy cập tại: https://vov.vn/cong-nghe/giai-bai-toan-phat-trien-nguon-nhan-luc-cong-nghe-thong-tin-902485.vov.
6. Nguyễn Xuân Huy (2018). Giáo dục và đào tạo trong thời đại công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Kỷ yếu hội thảo, Đại học Nha Trang.
7. Ictnew (2019). Hơn 100 trường đại học tại Việt Nam bàn vấn đề phát triển nhân lực ICT trình độ cao. Truy cập tại: https://portal.ptit.edu.vn/hon-100-truong-dai-hoc-tai-viet-nam-ban-van-de-phat-trien-nhan-luc-ict-trinh-do-cao/.
8. Phạm Thị Thu Thủy (2018). Đào tạo nguồn nhân lực CNTT theo định hướng ứng dụng, nhận xét và đề xuất. Đại học Nha Trang.
9. Nguyễn Thủy Đoan Trang (2018). Đổi mới đào tạo công nghệ thông tin theo định hướng cách mạng công nghiệp 4.0. Kỷ yếu hội thảo, Đại học Nha Trang.

IT HUMAN RESEROUCES DEVELOPMENT IN THE PERIOD FROM 2021 TO 2025: CURRENT SITUATION AND SOLUTIONS

Tran Quoc Toan

Nam Viet Communication Technology Development and Investment Joint Stock Company

Abstract:

The strong development of the Fourth Industrial Revolution (Industry 4.0) has set many new requirements for human resources in high-tech industries in general and human resources in the information technology (IT) sector in particular. However, Vietnam’s information technology sector has faced the lack of high-quality human resources. This study outlines some requirements for IT human resources during the Industry 4.0 period and proposes some orientations and specific solutions for training IT human resources.

Xem thêm: Watch Start-Up free online Full HD – Phim Mới

Keywords: human resources, information technology, the Fourth Industrial Revolution.

[ Tạp chí Công Thương – Các hiệu quả điều tra và nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ ,
Số 20, tháng 8 năm 2021 ]

Source: https://vh2.com.vn
Category : Startup