Kỳ 1: Sự ra đời của bản báo cáo triển vọng dầu khí đầu tiên tại Việt Nam

Thời điểm giữa thế kỷ 20, xăng dầu tại Việt Nam trọn vẹn nhờ vào vào sự viện trợ của Liên Xô ; và nhà nước Việt Nam chưa khi nào thôi khao khát về việc thiết kế xây dựng một nền công nghiệp dầu khí tăng trưởng để tự chủ nguồn năng lượng. Với quyết tâm, bằng những bước chuẩn bị sẵn sàng chuyên nghiệp và sự trợ giúp của Liên Xô, ngành địa chất và công cuộc trường chinh “ Tìm dầu để làm giàu cho Tổ quốc ” dần có những hình hài nhất định. Năm 1961, bản báo cáo giải trình “ Triển vọng Dầu khí ở nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ” của chuyên viên S.K.Kitovani ( Liên Xô ) và những tập sự Việt Nam được công bố .
Đây là khu công trình có quy mô lớn đầu tiên của nước ta về điều tra và nghiên cứu địa chất và nhìn nhận triển vọng dầu khí trên một vùng chủ quyền lãnh thổ to lớn. Bản báo cáo này là cơ sở quan trọng bắt đầu xu thế một cách khoa học cho công tác làm việc tìm kiếm, thăm dò dầu khí về sau .

Người Pháp và mối quan tâm về dầu khí tại Việt Nam

Đến tận thời điểm bây giờ, dầu mỏ vẫn là một thứ khoáng sản quý giá và quyền năng, bất chấp sự xuất hiện những nguồn năng lượng thay thế. Vì vậy, trong thế kỷ 20 và trước đó, dầu mỏ càng quan trọng và quý giá. Lịch sử Việt Nam hiện đại luôn gắn liền với những tác động từ phía thực dân Pháp, và để nhìn lại một cách đầy đủ công cuộc thăm dò dầu khí ở Việt Nam, cũng cần phải nhắc đến người Pháp.

Ngay sau khi thực dân Pháp giành quyền trấn áp Đông Dương vào cuối thế kỷ 19, họ đã thực thi thăm dò những loại tài nguyên từ than đá, sắt, đồng … và cả dầu khí. Sau cuộc chiến tranh quốc tế thứ nhất ( 1918 ), Pháp ngày càng tăng đáng kể góp vốn đầu tư vào Đông Dương. Miền Bắc Việt Nam trở thành TT khai thác than và sắt kẽm kim loại màu lớn ở Khu vực Đông Nam Á. Tại Đông Dương, than lúc bấy giờ là loại sản phẩm xuất khẩu quan trong thứ hai của Pháp sau lúa gạo. Năm 1927, có hai phần ba sản lượng khai thác than tại Việt Nam được đưa ra quốc tế. Nhưng người Pháp vẫn có những kỳ vọng nhất định với việc tìm kiếm dầu mỏ .

Khai thác tài nguyên ở Việt Nam đầu thế kỷ 20. ( Ảnh tư liệu ) .
Năm 1901, họ đã khoan những giếng thăm dò đầu tiên ở Thành Phố Đà Nẵng, nhưng đều là giếng cạn. Ở Yên Bái, những nhà địa chất Pháp phát hiện ra hiện tượng kỳ lạ lộ dầu. Năm 1910 – 1911, 1 số ít hoạt động giải trí thăm dò tại Yên Bái đã được người Pháp triển khai : đào hố thăm dò, lấy mẫu, thiết kế hai giếng khoan tương đối nông với độ sâu lần lượt là 52 m và 22 m. Ở độ sâu 35 m, người Pháp đã phát hiện ra một lớp cát đen có mùi dầu khá đậm. Năm 1922 nhà địa chất, chuyên viên dầu mỏ nổi tiếng người Pháp là Pierre Viennot đã từng điều tra và nghiên cứu hai giếng khoan này. Thế nhưng, mặc kệ nhiều cố gắng nỗ lực, họ vẫn không hề tìm kiếm được dầu mỏ tại Việt Nam .
Việc thăm dò dầu khí ở Việt Nam được người Pháp dừng lại vào năm 1925 với nhận định và đánh giá của chuyên viên dầu mỏ Pierre Viennot trên “ Bản tin Hội địa chất Pháp ” rằng “ Với điều kiện kèm theo hoạt động giải trí kiến thiết địa chất phong phú và có cường độ mạnh như vậy phần nhiều không hề trông đợi việc tích tụ hình thành nên những vỉa dầu công nghiệp ”. Từ sau nhận định và đánh giá này, người Pháp không còn triển khai những hoạt động giải trí thăm dò dầu khí tại Việt Nam nữa .

“Việt Nam có biển, chắc chắn sẽ có dầu”

Trải qua nhiều biến thiên của lịch sử, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời. Ngay sau khi hoàn toàn đánh đuổi thực dân Pháp ra khỏi đất nước (1954), Chính phủ và Bác Hồ đã có những sự quan tâm đến dầu khí. Năm 1957, Bác Hồ đã đến thăm giàn khoan dầu ở Anbani và nhà máy lọc dầu ở Bungari. Ngày 23/7/1959, trong chuyến thăm Cộng hòa Azerbaijan, khi đến thăm Khu công nghiệp Dầu khí Baku, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói với các lãnh đạo và kỹ sư dầu khí của nước bạn rằng, Việt Nam có biển, chắc chắn sẽ có dầu. Sau khi Việt Nam kháng chiến thắng lợi, Liên Xô nói chung, Azerbaijan nói riêng sẽ cần giúp Việt Nam xây dựng những khu công nghiệp dầu khí mạnh như Baku. Đó là câu nói thể hiện mong muốn và quyết tâm xây dựng một ngành Dầu khí vững mạnh của Bác Hồ.

Bác Hồ tại Baku năm 1959. ( Ảnh tư liệu ) .
Trước đó, từ những năm 1956 đến năm 1959, nhà nước đã giao cho Bộ Giáo dục đào tạo gửi 1 số ít học viên đi học về địa chất, dầu khí tại Liên Xô và Rumani. Những người học dầu khí được huấn luyện và đào tạo tại Trường Đại học Dầu khí Mátxcơva ( Liên Xô ) và Trường Đại học Dầu khí và Địa chất Bucharest ( Rumani ). Những người được học về địa chất và địa vật lý chung được đào tạo và giảng dạy tại Trường Đại học Địa chất thăm dò Mátxcơva. Bên cạnh đó có những người học ngành địa chất trong nước. Sau khi tốt nghiệp, họ đã tham gia ngay vào công tác làm việc địa chất, thăm dò dầu khí ở miền Bắc Việt Nam. Đây là lớp cán bộ đầu tiên của ngành Dầu khí Việt Nam .
Cuối năm 1958, chuyên viên N.K. Griaznov của Liên Xô sang giúp Việt Nam lập kế hoạch thăm dò dầu khí theo lời mời của nhà nước. Trên cơ sở nghiên cứu và điều tra, khám phá tài liệu của Sở Địa chất Đông Dương, chuyên viên N.K. Griaznov cùng 2 cán bộ Việt Nam là Lê Văn Cự và Trần Văn Trị đã triển khai 2 lộ trình ngắn khảo sát thực địa, trong đó có vùng Núi Lịch, tỉnh Yên Bái. Theo lời ông Lê Văn Cự ( người sau này trở thành Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dầu khí ) kể lại, vào khoảng chừng đầu năm 1959, phái đoàn Liên Xô đến thao tác tại Cục Địa chất Việt Nam. Trong buổi thao tác này, chuyên viên N.K. Griaznov đã trình diễn bản Kế hoạch công tác làm việc phát hiện những vùng có triển vọng dầu lửa ở nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và bản ý kiến đề nghị về dầu mỏ .
Bản kế hoạch này có những nội dung chính sau : Một là tổ chức triển khai kiểm tra kỹ tổng thể những thông tin cả trên tài liệu và cả những thông tin người dân báo về dầu khí trong khoanh vùng phạm vi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Thứ hai là thực thi nghiên cứu và điều tra, nhìn nhận triển vọng dầu khí ở những vùng tăng trưởng trầm tích Cổ sinh thượng, Trung sinh, Tân sinh bị biến chất yếu nhất .

Chuyên gia Liên Xô N.K. Griaznov. (Ảnh tư liệu).

Thứ ba là cần điều tra và nghiên cứu dải giáp ranh phía Bắc vùng trũng TP. Hà Nội, do những trầm tích Trias tướng biển, duyên hải và lục địa tạo nên. Tiến hành hàng loạt những lộ trình khảo sát ở vùng Đông Bắc Việt Nam. Thứ tư là giao một phần trách nhiệm này cho Liên đoàn lập map địa chất tỷ suất 1/500. 000 thực thi. Thứ năm là giao cho Viện Nghiên cứu khoa học địa chất Thăm dò Dầu mỏ toàn Liên bang và Viện Địa chất toàn Liên bang nghiên cứu và phân tích bitum và điều tra và nghiên cứu xác lập những hoá thạch của những trầm tích Cổ sinh và Trung sinh – Tân sinh. Thứ 6 là địa thế căn cứ vào hiệu quả nghiên cứu và điều tra năm 1959, hoạch định những giải pháp thực thi công tác làm việc nghiên cứu và điều tra, tìm kiếm dầu khí tiếp theo .
Trên cơ sở bản kế hoạch này, nhà nước Việt Nam đã có những bước tiến hành tiếp theo để năm 1961 cho sinh ra bản báo cáo giải trình “ Triển vọng Dầu khí ở nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ” nhằm mục đích khuynh hướng một cách khoa học cho công tác làm việc tìm kiếm, thăm dò dầu khí sau này .

Thanh Hiếu – Petrotimes

Source: https://vh2.com.vn
Category : Startup