Hoạt động mua bán và sáp nhập các doanh nghiệp tại Việt Nam

TÓM TẮT:

Hoạt động mua bán, sáp nhập (M&A) là khâu trung gian tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nước ngoài thâm nhập thị trường Việt Nam. Để phục hồi phát triển sau dịch, doanh nghiệp cần nắm bắt cơ hội đến từ lĩnh vực M&A. Bài viết đưa ra một số vấn đề khi tiến hành hoạt động M&A và giải pháp phát triển hoạt động này tại Việt Nam.

Từ khóa: doanh nghiệp, M&A, mua bán và sáp nhập, nhà đầu tư nước ngoài.

1. Một số vấn đề đặt ra khi tiến hành hoạt động mua bán, sáp nhập ở Việt Nam

Trong hơn 1 thập kỷ qua, M&A đã trở thành một kênh huy động vốn hiệu quả, góp phần đa dạng hóa các kênh thu hút vốn cho nền kinh tế Việt Nam, thúc đẩy quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cấu trúc nền kinh tế, cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước. Cũng trong thời gian đó, thị trường M&A Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ với hàng nghìn thương vụ được thực hiện thành công, đạt tổng giá trị hơn 50 tỷ USD. Năm 2021, mặc dù chịu tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19, nhưng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, bao gồm cả dòng vốn đầu tư thông qua M&A, vẫn có sự tăng trưởng.

Tính đến cuối tháng 11/2021, tổng vốn đầu tư đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt 26,46 tỷ USD, tăng 0,1% so với cùng kỳ năm 2020; trong đó, đầu tư thông qua góp vốn, mua cổ phần đạt gần 4,4 tỷ USD. Theo số liệu của KPMG Việt Nam (Công ty cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp tại Việt Nam), trong 10 tháng năm 2021, thị trường M&A đã thu hút hơn 8,8 tỷ USD, tăng 17,9% so với năm 2020 và 13,7% so với năm trước dịch, năm 2019.

Mặc dù xu thế M&A đã hình thành và mở màn tăng trưởng ở Việt Nam, tuy nhiên, vẫn còn 1 số ít điểm hạn chế. Thứ nhất là sự yếu kém về năng lượng cạnh tranh đối đầu xét trên cả 3 Lever : vương quốc, doanh nghiệp và loại sản phẩm. Ngoài ra, doanh nghiệp Việt Nam chưa có nhiều thông tin, hiểu biết về những điều kiện kèm theo, thủ tục M&A. Thứ hai, những pháp luật về hoạt động giải trí M&A tại Việt Nam còn chưa thực sự đơn cử. Thứ ba, mặc dầu là một thị trường rất là tiềm năng và nhu yếu M&A đang trở thành một xu thế tất yếu, nhưng trong thực tiễn lúc bấy giờ, Việt Nam vẫn là thị trường mới lạ khi thực thi những thanh toán giao dịch M&A .
Hiện nay, ở Việt Nam đa phần mới chỉ thực thi mua lại hoặc sáp nhập so với những doanh nghiệp nhà nước yếu kém, khó sống sót độc lập hoặc có rủi ro tiềm ẩn phá sản … vào một doanh nghiệp nhà nước khác theo kiểu mệnh lệnh hành chính, nên chưa thể phản ánh vừa đủ tính ưu việt của hoạt động giải trí này. Nhìn chung, tình hình hoạt động giải trí M&A ở Việt Nam còn nhỏ lẻ, mang tính tự phát, số lượng ít, hiểu biết hạn chế, ít thông tin, cũng như không có nhiều tổ chức triển khai uy tín đứng ra thực thi hoạt động giải trí này. Thực trạng trên bắt nguồn từ những nguyên do chính sau đây :

Về phía nhà đầu tư

Thứ nhất, yếu tố định giá doanh nghiệp luôn là yếu tố phức tạp so với cả những nhà đầu tư và doanh nghiệp khi đàm phán. Đối với những thị trường non trẻ như Việt Nam, việc tăng trưởng hay suy thoái và khủng hoảng của một doanh nghiệp rất khó Dự kiến. Các phương pháp định giá truyền thống cuội nguồn như chiêu thức chiết khấu theo dòng tiền thường không mang lại hiệu quả chính xác thực sự như vận dụng với những doanh nghiệp tăng trưởng không thay đổi và dễ Dự kiến trong những nền kinh tế tài chính tăng trưởng .
Phương pháp này nhờ vào nhiều vào những yếu tố giả định về thị trường cũng như năng lực tăng trưởng trong tương lai. Một trong những yếu tố hạn chế việc này là những doanh nghiệp thường không thực thi nghiên cứu và điều tra thị trường và xác lập thị trường của doanh nghiệp một cách đúng đắn. Mặt khác, những số liệu kế toán trong quá khứ của doanh nghiệp cũng không đủ đáng tin cậy và cụ thể để thực thi nghiên cứu và phân tích một cách đúng chuẩn. Các yếu tố phát sinh khi triển khai việc làm thanh tra rà soát, đặc biệt quan trọng là yếu tố kinh tế tài chính của những doanh nghiệp cũng là yếu tố tác động ảnh hưởng đến những giả định dùng cho dự báo kinh tế tài chính trong tương lai .
Một chiêu thức khác thường được nhà đầu tư lựa chọn sửa chữa thay thế, hoặc sử dụng cùng với giải pháp chiết khấu dòng tiền, đó là chiêu thức dùng thông số nhân lệch giá / doanh thu. Tuy nhiên, chiêu thức này cũng có những hạn chế nhất định khi đầu tư và chứng khoán Việt Nam đang tăng trưởng thì thông số nhân này thường được nhà đầu tư trên thị trường đồng ý ở mức cao. Ngoài ra, giải pháp này chỉ sử dụng những số liệu về doanh thu hiện tại cho những chỉ số P / E hiện tại, còn với những chỉ số P / E tương lai cũng phải dùng chiêu thức Dự kiến kinh tế tài chính như chiêu thức chiết khấu dòng tiền .
Thứ hai, ở những thương vụ làm ăn của những quỹ góp vốn đầu tư, giá trị cộng hưởng phần đông không có. Ngay cả so với việc một doanh nghiệp này góp vốn đầu tư vào những doanh nghiệp khác nhưng không cùng ngành nghề kinh doanh thương mại cũng ít có năng lực mang lại giá trị cộng hưởng, thậm chí còn còn có ảnh hưởng tác động trái chiều. Với những doanh nghiệp đang trong quy trình cải cách, việc phải bỏ thêm ngân sách để cải tổ tình hình doanh nghiệp như hoàn thành xong mạng lưới hệ thống phân phối, mua bảo hiểm cho nhân viên cấp dưới, ngân sách trả cho chuyên viên … là những yếu tố tăng thêm ngân sách cho doanh nghiệp. Việc doanh thu tăng vọt do cộng hưởng mang lại cũng khó thực thi khi mẫu sản phẩm của doanh nghiệp chỉ được tiêu thụ tại thị trường trong nước … Do đó, giá trị cộng hưởng ít khi được những nhà đầu tư chú ý quan tâm đến khi góp vốn đầu tư vào những doanh nghiệp của Việt Nam, hoặc khó nhận thấy những giá trị cộng hưởng đó thực ra có sống sót hay không. Trong tương lai, việc tạo ra giá trị cộng hưởng chỉ hoàn toàn có thể thấy rõ nhất trong ngành Ngân hàng nếu xảy ra trường hợp những ngân hàng nhà nước mua và bán, sáp nhập với nhau để tạo ra một thực thể kinh tế tài chính vững mạnh hơn nhằm mục đích tăng sức cạnh tranh đối đầu với những đối thủ cạnh tranh khác .

Về phía doanh nghiệp Việt Nam

Thứ nhất, người Việt Nam vẫn còn mang nặng tâm ý Á Đông, coi công ty là “ đứa con ” của mình, nên ít khi muốn bán. Chính vì thế, nhiều doanh nghiệp trong nước vẫn còn dè dặt với hoạt động giải trí M&A. Điều này, khiến cho những thương vụ làm ăn M&A tại Việt Nam còn hạn chế .
Thứ hai, nguồn nhân lực của Việt Nam hiện chưa phân phối được rất đầy đủ nhu yếu của thị trường về hoạt động giải trí M&A. Việc thiếu những quản trị viên cấp cao để quản trị những cơ sở mới cũng là nguyên do dẫn tới thực trạng những doanh nghiệp vẫn còn dè chừng trong việc ra quyết định hành động M&A. Vấn đề đặt ra là trong thời hạn tới, cần huấn luyện và đào tạo chuyên nghiệp và nâng cao hơn từng vị trí nhân sự đơn cử .
Thứ ba, doanh nghiệp Việt Nam vẫn sống sót một số ít yếu tố sau :

– Phần lớn các công ty tư nhân ở Việt Nam hay ở một nước đang phát triển khác thường có 2 hệ thống sổ sách kế toán. Một sổ được hạch toán dựa trên các hóa đơn chứng từ hợp pháp, đầy đủ và là cơ sở để soạn lập báo cáo thuế và quyết toán thuế cuối năm. Các số liệu này cũng được dùng để đưa lên là các thông tin chính thức khi công bố thông tin về doanh nghiệp ra bên ngoài. Một hệ thống sổ sách khác được theo dõi nội bộ, trong đó, có các khoản doanh thu và chi phí vì nhiều lý do mà không có hóa đơn chứng từ hợp lệ. Mặc dù cách làm này là vi phạm pháp luật, nhưng trên thực tế vẫn không thể tránh khỏi. Khi sử dụng các con số để thuyết phục hay dùng làm số liệu quá khứ để dự đoán tăng trưởng của doanh nghiệp được định giá cho các nhà đầu tư, các doanh nghiệp thường dùng hệ thống sổ sách nội bộ do các số liệu này có thể làm tăng doanh thu và lợi nhuận cho doanh nghiệp, mặc dù thông tin này không bao giờ được doanh nghiệp công bố ra bên ngoài.

Cũng tương quan đến yếu tố trên, nếu như lệch giá và doanh thu ghi ngoài được tính vào, thì tác dụng kinh doanh thương mại của doanh nghiệp cần phải được tính thêm những khoản ngân sách về thuế giá trị ngày càng tăng trên lệch giá, thuế thu nhập doanh nghiệp tính cho doanh thu tăng thêm và những ngân sách không được khấu trừ khi tính thuế, mà sẽ bị vô hiệu bởi những cơ quan thuế khi cơ quan này thực thi việc làm quyết toán thuế hằng năm với doanh nghiệp .
Tài sản cố định và thắt chặt của doanh nghiệp thường không chứng tỏ được nguồn gốc chủ chiếm hữu. Có những gia tài được mua từ trước khi hình thành doanh nghiệp, mang tên chủ sở hữu cá thể của chủ doanh nghiệp, sau đó được đưa vào sử dụng cho doanh nghiệp và ghi vào sổ sách kế toán là gia tài của doanh nghiệp. Những gia tài này, về mặt pháp lý sẽ không thuộc chiếm hữu của doanh nghiệp và càng có giá trị lớn nếu như gia tài đó là đất đai, nhà cửa hay quyền sử dụng đất .
Việc nhìn nhận lại gia tài cố định và thắt chặt cũng được thực thi một cách không chính thức, cơ sở nhìn nhận lại không an toàn và đáng tin cậy và không được những chuẩn mực kế toán của Việt Nam công nhận. Ngoài ra, có trường hợp gia tài cố định và thắt chặt được sử dụng làm gia tài thế chấp ngân hàng ngân hàng nhà nước mà không được khai báo với nhà đầu tư .

2. Giải pháp hoàn thiện hoạt động tổ chức định giá doanh nghiệp

Thứ nhất, Bộ Tài chính đã từng bước triển khai xong chính sách, chiêu thức xác lập giá trị doanh nghiệp. Tuy nhiên cho đến nay, việc xác lập giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa vẫn còn sống sót nhiều yếu tố mà phía Nhà nước cần phải triển khai xong. Theo lao lý hiện hành của Nhà nước, có 3 giải pháp xác lập giá trị doanh nghiệp, đó là : giải pháp gia tài ; chiêu thức dòng tiền chiết khấu và giải pháp khác. Tuy nhiên, trong thực tiễn, chiêu thức khác là giải pháp gì và chưa có doanh nghiệp nào xác lập giá trị doanh nghiệp theo giải pháp khác. Trong 2 chiêu thức còn lại, chiêu thức gia tài là giải pháp gốc, nghĩa là khi xác lập theo chiêu thức dòng tiền chiết khấu thì giá trị doanh nghiệp cũng không được thấp hơn giải pháp gia tài. Khi xác lập giá trị doanh nghiệp theo giải pháp gia tài nhà nước có lao lý : Giá trị thực tiễn của doanh nghiệp cổ phần hóa là giá trị hàng loạt gia tài hiện có của doanh nghiệp tại thời gian cổ phần hóa có tính đến năng lực sinh lời của doanh nghiệp mà người mua, người bán CP đều gật đầu được .
Thứ hai, thiết kế xây dựng mạng lưới hệ thống truy thuế kiểm toán nội bộ, mạng lưới hệ thống quản trị nguồn lực tân tiến. Việc vận dụng những công nghệ tiên tiến quản trị nguồn lực tân tiến giúp cho doanh nghiệp theo dõi tình hình hoạt động giải trí kinh doanh thương mại một cách khoa học, quản trị những đơn vị chức năng kinh doanh thương mại hiệu suất cao từ xa và update nhanh gọn, đúng chuẩn diễn biến của những đơn vị chức năng kinh doanh thương mại ; giúp nhà quản trị chớp lấy đúng chuẩn những khuynh hướng so với những loại sản phẩm của doanh nghiệp mình. Việc kiến thiết xây dựng cỗ máy trấn áp nội bộ vững mạnh giúp cho doanh nghiệp nhìn nhận được tình hình hoạt động giải trí của doanh nghiệp và giám sát được việc quản lý và vận hành của cỗ máy. Để kiến thiết xây dựng cỗ máy kiếm soát nội bộ và mạng lưới hệ thống kế toán tân tiến, doanh nghiệp hoàn toàn có thể thuê những đối tác chiến lược chuyên nghiệp trong nghành nghề dịch vụ ứng dụng mạng lưới hệ thống. Hiện nay, trong nước và quốc tế cũng đã Open nhiều doanh nghiệp phân phối dịch vụ này một cách hiệu suất cao với ngân sách hài hòa và hợp lý .
Thứ ba, hai yếu tố tác động ảnh hưởng mạnh đến M&A là cải cách thể chế sẽ giúp doanh nghiệp năng động, nhạy bén, thích ứng mau chóng hơn ; kế đến là kế hoạch hồi sinh tăng trưởng kinh tế tài chính sẽ thôi thúc doanh nghiệp phải quy đổi quy mô kinh doanh thương mại, nâng cao sức chống chọi, tăng cường link … “ Việc kiến thiết xây dựng lại kế hoạch, quy đổi – thay đổi quy mô kinh doanh thương mại do Open nhu yếu kinh doanh thương mại mới, biến hóa chủ trương, nhu yếu tiêu dùng được xem là những nhu yếu buộc doanh nghiệp phải đổi khác và M&A là cách nhanh nhất, hiệu suất cao nhất, đồng thời đặc thù M&A cũng sẽ chuyển dần từ đối thủ cạnh tranh cạnh tranh đối đầu sang hợp tác, lan rộng ra sản xuất – kinh doanh thương mại, biến hóa quy mô kinh doanh thương mại, tạo chuỗi link trong nước … ” .

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Thủ tướng Chính phủ (2012), Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011 – 2015 ban hành kèm theo Quyết định số 254/QĐ-TTg ngày 01/03/2012 củaThủ tướng Chính phủ.
2. Nguyễn Trọng Cơ, Nghiêm Thị Hà (2015), Giáo trình phân tích tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Tài chính, Hà Nội.
3. Phan Diên Vỹ (2013), Định giá tài sản trong hoạt động ngân hàng – Thực trạng và giải pháp, Tạp chí Ngân hàng, Số 6, tr.12-19.
4. Võ Trí Thành và Lê Xuân Sang (2012), Tái cấu trúc hệ thống tài chính Việt Nam: Vấn đề và định hướng những giải pháp cơ bản, Hà Nội, truy cập tại: https://123docz.net/document/3635312-tai-cau-truc-he-thong-tai-chinh-viet-nam-van-de-va-dinh-huong-nhung-giai-phap-co-ban.htm

Mergers and acquisitions of enterprises in Vietnam

Master. Nguyen Thi Dung

Faculty of Accounting, University of Economics – Technology for Industries

Abstract:

Mergers and acquisitions ( M&A ) are an intermediary stage that facilitates foreign businesses to enter into the Vietnamese market. To recover and develop after the COVID-19 pandemic, it is essential for companies to seize opportunities from M&A activities. This paper points out some problems in M&A activities and solutions to promote M&A đơn hàng in Vietnam .

Keywords: enterprise, M&A, mergers and acquisitions, foreign investor.

Xem thêm: Quay phim doanh nghiệp

[Tạp chí Công Thương – Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 10, tháng 5 năm 2022]

Source: https://vh2.com.vn
Category: Doanh Nghiệp