Một số dấu hiệu của ngành than toàn cầu [Kỳ cuối]: Việt Nam cần lưu ý những gì?

KỲ CUỐI: LỜI KẾT VÀ MỘT SỐ ĐIỀU CẦN QUAN TÂM ĐỐI VỚI VIỆT NAM

PGS, TS. NGUYỄN CẢNH NAM [*]

Lời kết:

– Trữ lượng than đã xác minh toàn cầu đến năm 2020 là 1.074.108 triệu tấn (bình quân 137,8 tấn/người), có thể khai thác trong vòng 139 năm (với mức sản lượng năm 2020 là 7.727,4 triệu tấn). Tập trung chủ yếu tại 11 nước, chiếm 91,7%.

– Sản lượng than năm 2020 toàn quốc tế đạt 159,61 EJ ( tương ứng 7.727,4 triệu tấn ), giảm 8,3 EJ, tương ứng – 5,2 % so với năm 2019. Chỉ có một số ít ít nước tăng sản lượng như Trung Quốc, Ấn Độ, v.v… Trong đó có Nước Ta, còn đa phần là giảm sản lượng, đặc biệt quan trọng giảm mạnh ở 1 số ít nước như Mỹ ( – 3,6 EJ ), Indonesia ( – 1,3 EJ ) và Colombia ( – 1,0 EJ ) .
– Năm 2020 tiêu thụ than quốc tế đạt 151,42 EJ, giảm 6,2 EJ, tương ứng – 4,2 %. Dẫn đầu là sự sụt giảm ở Mỹ ( – 2,1 EJ ) và Ấn Độ ( – 1,1 EJ ). Đặc biệt mức tiêu thụ than của OECD giảm xuống mức thấp nhất trong chuỗi tài liệu của Statistical Reviev of the World Energy từ năm 1965. Trung Quốc và Malaysia là những ngoại lệ đáng quan tâm nhất, tăng tiêu thụ than lần lượt gần 0,5 EJ và 0,2 EJ .
– Tiêu thụ than trung bình đầu người của quốc tế là 19,33 GJ / người, giảm 5,5 % so với năm 2019 .
– Giá than 2 năm ( 2019 – 2020 ) giảm mạnh do tiêu thụ than giảm. Nguyên nhân chính của việc giảm tiêu thụ than đa phần là do tác động ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 .
– Than vẫn giữ vai trò quan trọng trong cán cân nguồn năng lượng toàn thế giới, khu vực, nhóm nước và của nhiều nước. Trong đó, than chiếm 27,2 % trong tổng tiêu thụ nguồn năng lượng sơ cấp ( NLSC ) của quốc tế ( đứng thứ hai sau dầu 31,2 % và trước khí thiên nhiên 24,7 % ) .
– Hiện nay, với xu thế tăng trưởng nền kinh tế tài chính tuần hoàn – nền kinh tế tài chính phi chất thải, ngay những loại chất thải từ sản xuất và hoạt động và sinh hoạt từng bị coi là thứ ô nhiễm, vô dụng, bỏ đi đã được quốc tế xác lập là nguồn tài nguyên thứ cấp quan trọng, cần phải tái chế, sử dụng triệt để nhằm mục đích ship hàng sản xuất và đời sống. Với tư duy đó, không có cớ gì lại coi nguồn tài nguyên than là đồ “ dơ bẩn ” phải bỏ đi. Ngược lại, phải liên tục tìm cách tốt nhất khai thác, chế biến, sử dụng chúng ship hàng đời sống con người .

Việt Nam cần quan tâm những gì?

Thứ nhất : Khai thác than trong nước :
Ta biết rằng, để bảo vệ bảo mật an ninh nguồn năng lượng một trong những giải pháp quan trọng số 1 là tăng cường khai thác những nguồn tài nguyên nguồn năng lượng sẵn có trong nước, trong đó có tài nguyên than để nâng cao tính tự chủ trong việc cung ứng nguồn năng lượng cho nền kinh tế tài chính, giảm sự nhờ vào vào nguồn nguồn năng lượng nhập khẩu có nhiều rủi ro đáng tiếc và dịch chuyển. Vấn đề là :

1/ Nguồn tài nguyên than trong nước có tiềm năng hạn chế, trong khi đã khai thác hơn một trăm ba mươi năm, theo đó, phần tài nguyên than có điều kiện thuận lợi đã khai thác hết, còn lại phần tài nguyên có điều kiện khó khăn, nên giá thành khai thác than tăng cao.

2 / Việc khai thác than hầu hết ship hàng nhu yếu trong nước, nhất là cho sản xuất điện, xuất khẩu than gần như không đáng kể, mỗi năm chỉ vài triệu tấn, là những loại than mà trong nước không hoặc ít có nhu yếu sử dụng, xuất khẩu có giá trị cao gấp nhiều lần so với chế biến chúng để sử dụng cho sản xuất điện .
3 / Chính sách thuế, phí hiện hành của nước ta so với khai thác than rất cao, đặc biệt quan trọng là thuế tài nguyên cộng với tiền cấp quyền khai thác. Hiện nay thuế suất thuế tài nguyên so với than antraxit khai thác hầm lò là 10 % lệch giá, than antraxit khai thác lộ thiên là 12 % lệch giá, cộng với tiền cấp quyền khai thác 2 % … Như vậy, tổng số so với than antraxit hầm lò là 12 % và than antraxit lộ thiên là 14 %, cao nhất trên quốc tế và trong khu vực .
Ví dụ điển hình như Indonesia – nước có tài nguyên than tương đối dồi dào, trước đây khai thác để xuất khẩu là chính nên mức thuế tài nguyên lao lý 13 %. Nhưng lúc bấy giờ, theo Luật khai thác mỏ năm 2009 và chủ trương hạn chế xuất khẩu than để tăng cường sử dụng trong nước theo lao lý về nghĩa vụ và trách nhiệm cung ứng than cho thị trường trong nước ( Domestic Market Obligation – DMO ), đa phần cho sản xuất điện, nên mức thuế tài nguyên đã giảm xuống 3 % ( cho than có nhiệt trị dưới 5.100 kcal / kg ), 5 % ( cho than có nhiệt trị từ 5.100 đến 6.100 kcal / kg ) và 7 % ( cho than có nhiệt trị trên 6.100 kcal / kg ), trong đó than có mức thuế 3 % đa phần để sử dụng trong nước .
Chưa kể, do giá tiền tăng cao nên để sản xuất than khỏi bị lỗ, doanh nghiệp không hề khai thác những phần than khó khai thác có giá tiền cao bị lỗ mà đành phải bỏ lại trong lòng đất do “ lực bất tòng tâm ”, dẫn đến làm tăng tổn thất tài nguyên, trái với lao lý của Luật Khoáng sản là phải khai thác tận thu tối đa tài nguyên. Chỉ vì tăng thêm 1 số ít % thuế tài nguyên và tiền cấp quyền khai thác mà gây ra thiệt đơn, thiệt kép trong việc khai thác than và sử dụng than, kể cả thất thu thuế thu nhập doanh nghiệp trong cả 2 nghành này .
Vì vậy, để tương hỗ và khuyến khích tăng cường khai thác than trong nước nhằm mục đích nâng cao sản lượng và tính tự chủ trong việc phân phối than cung ứng nhu yếu ngày càng tăng của nền kinh tế tài chính, góp thêm phần quan trọng bảo vệ bảo mật an ninh nguồn năng lượng vương quốc, đồng thời thôi thúc việc triển khai khai thác tận thu tối đa tài nguyên than theo pháp luật của Luật Khoáng sản, ý kiến đề nghị Nhà nước xem xét giảm thuế tài nguyên xuống mức hài hòa và hợp lý và bỏ tiền cấp quyền khai thác theo pháp luật của Luật Khoáng sản ( phát hành đã hơn 10 năm, đến nay cần phải kiểm soát và điều chỉnh, sửa đổi cho tương thích với tình hình mới ) .
Trước mắt, ý kiến đề nghị giảm thuế suất thuế tài nguyên xuống mức tối thiểu theo lao lý của Luật Thuế tài nguyên là 4 % so với than antraxit khai thác hầm lò và 6 % so với than antraxit khai thác lộ thiên, so với những loại tài nguyên than khác cũng vậy. Tiếp theo khi sửa đổi, chỉnh sửa Luật Khoáng sản, đề xuất bỏ lao lý về tiền cấp quyền khai thác, vì thực chất khoản thu này trùng với thực chất thuế tài nguyên : Cùng đánh vào phần giá trị tô mỏ – tức là giá trị thặng dư siêu ngạch do điều kiện kèm theo tự nhiên thuận tiện sinh ra, trong khi phần giá trị này ngày càng suy giảm do tài nguyên than còn lại có điều kiện kèm theo khai thác khó khăn vất vả, phức tạp hơn như đã nêu trên .
Thứ hai : Nhập khẩu than :
Giai đoạn trước mắt, Nước Ta hoàn toàn có thể nhập khẩu than từ Indonesia, Úc, Nam Phi. Tuy nhiên, trong tương lai Indonesia sẽ giảm dần xuất khẩu để cung ứng than phân phối nhu yếu trong nước, nhất là cho sản xuất điện. Còn Nam Phi, năng lực tăng sản lượng than xuất khẩu gần như không còn do tiềm năng tữ lượng than không được cho phép, trong khi thị trường đã do một số ít nước chiếm giữ, nhất là Ấn Độ vừa gần, vừa có nhu yếu lớn .

Còn về lâu dài, để đảm bảo nguồn than nhập khẩu ổn định, an toàn với giá cả hợp lý, chúng tôi cho rằng: Cần có chiến lược bài bản, cùng chính sách, giải pháp thích hợp nhập khẩu than và đầu tư khai thác than ở Úc, Nga, v.v… đưa về phục vụ trong nước./.

Đón đọc : Một số nguồn nguồn năng lượng được coi là ‘ sạch ’, liệu có thực sự sạch và vững chắc ?

[*] Đơn vị công tác: Tạp chí Năng lượng Việt Nam và Khoa Quản lý Công nghiệp, Năng lượng – EPU

Tài liệu tham khảo: BP Statistical Review of World Energy 2021

Source: https://vh2.com.vn
Category : Startup