Hệ thống kinh tế là gì? Các loại hình hệ thống kinh tế

Học thuật

Hệ thống kinh tế là gì?

Hệ thống kinh tế (economic system) là những quy định về thể chế được đưa ra để giải quyết đồng thời hai vấn đề khan hiếm và lựa chọn. Vì các nguồn lực có hạn so với nhu cầu của xã hội về hàng hóa và dịch vụ, nên người ta cần áp dụng một số phương tiện phân bổ nguồn lực cho các mục đích sử dụng khác nhau. Trong thế giới hiện đại, có ba cơ chế phân bổ cơ bản để thự hiện chức năng này: hệ thống thị trường, trong đó các nguồn lực được phân bổ theo cung và cầu; nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, trong đó các nguồn lực do chính phủ phân bổ dựa trên một kế hoạch tập trung thống nhất; nền kinh tế hôn hợp, trong đó cả thị trường và chính phủ đều tham gia phân bổ nguồn lực.

( Tài liệu tìm hiểu thêm : Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân )

Các loại hình hệ thống kinh tế

Như đã nói ở trên, ba loại hình hệ thống kinh tế trong nền kinh tế hiện nay là:

Bạn đang đọc: Hệ thống kinh tế là gì? Các loại hình hệ thống kinh tế

Kinh tế chỉ huy (hay còn được gọi là kinh tế kế hoạch hóa tập trung) là một hệ thống kinh tế  trong đó mọi quyết định về sản xuất, phân phối và tiêu thụ hàng hóa đều tập trung vào nhà nước. Thông qua các cơ quan kế hoạch của mình, nhà nước trực tiếp quyết định sản xuất cái gì, sản xuất như thế nào và sản xuất cho ai.

Hệ thống kinh tế chỉ huy đã từng sống sót ở Liên xô và những nước xã hội chủ nghĩa cũ trước đây, những nguồn lực cho sản xuất được phân chia một cách tập trung chuyên sâu trải qua những kế hoạch tăng trưởng kinh tế – xã hội mà những cơ quan kế hoạch của nhà nước soạn thảo .
Trên thực tiễn, không có một nền kinh tế chỉ huy thuần túy. Tính phức tạp của việc ra quyết định hành động một cách tập trung chuyên sâu như vậy về mọi yếu tố kinh tế của xã hội khiến cho nó khó hoàn toàn có thể thực thi một cách toàn vẹn. Ngay cả ở một nền kinh tế được kế hoạch hóa một cách tập trung chuyên sâu cao độ như Liên Xô trước đây, 1 số ít quyết định hành động kinh tế thứ yếu vẫn được triển khai một cách phi tập trung chuyên sâu. Tuy nhiên, do những sản phẩm & hàng hóa đa phần được bán trong những shop của nhà nước, theo Ngân sách chi tiêu và nhiều lúc là cả khối lượng mà nhà nước pháp luật, rõ ràng, sự lựa chọn này bị ràng buộc trong những số lượng giới hạn nhất định .

Kinh tế thị trường tự do là hệ thống kinh tế đối nghịch với kinh tế chỉ huy. Ở đây không phải nhà nước mà là các lực lượng thị trường chi phối các quá trình kinh tế. Một nền kinh tế thị trường tự do hàm nghĩa rằng, bàn tay vô hình của thị trường sẽ hướng người ta đi đến các quyết định về các vấn đề kinh tế cơ bản mà không cần đến  sự can thiệp của nhà nước.

Đương nhiên, xét một cách trực tiếp, trong nền kinh tế thị trường, những chủ doanh nghiệp vẫn là những người ra quyết định hành động xem những sản phẩm & hàng hóa nào cần được sản xuất. Nhưng khi họ sản xuất ra loại sản phẩm thì không phải vì họ nhận thấy đó là những sản phẩm & hàng hóa mà ai đó trong xã hội đang cần và họ có nghĩa vụ và trách nhiệm phải phân phối hay ship hàng, mà là vì chúng có năng lực mang lại cho họ doanh thu. Khi có nhiều người hỏi mua sản phẩm & hàng hóa ấy sẽ khiến Ngân sách chi tiêu của nó trên thị trường tăng lên, người sản xuất sẽ có xu thế ngày càng tăng sản lượng. Ngược lại, khi nhu yếu của thị trường về loại hàng đó bị thu hẹp, giá giảm làm số lượng sản xuất ít đi .

hi thị trường không còn cần đến một hàng hóa nào đó (hoặc không bán được, hoặc chỉ bán được với mức giá rất thấp khiến người sản xuất phải thua lỗ trong dài hạn), nó sẽ phải bị đưa ra khỏi danh mục các hàng hóa được lựa chọn của những người sản xuất. Ở đây, việc “sản xuất cái gì” của những người sản xuất bị dẫn dắt bởi bàn tay vô hình của thị trường (được hình thành như kết quả tương tác của  nhiều người sản xuất và tiêu dùng trên thị trường) chứ không phải do mệnh lệnh của nhà nước hay một cá nhân nào đó trong xã hội.

Xem thêm: Tin tuyển sinh Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội 2022

Trong hệ thống kinh tế thị trường tự do, thị trường cũng là yếu tố quyết định hành động người ta phải “ sản xuất ra làm sao ”. Khi theo đuổi tiềm năng doanh thu, với áp lực đè nén cạnh tranh đối đầu trên thị trường, những người sản xuất luôn phải xem xét để hoàn toàn có thể lựa chọn được những phương pháp sản xuất tương thích, được cho phép họ tối thiểu hóa ngân sách. Sự lên xuống của Chi tiêu những yếu tố sản xuất luôn tác động ảnh hưởng đến sự lựa chọn này .
Còn về đối tượng người dùng sử dụng trong nền kinh tế này, nói một cách đơn thuần, thị trường luôn dành những sản phẩm & hàng hóa cho những người có tiền, có năng lực trả tiền. Trong nền kinh tế này, một số ít người nào đó hoàn toàn có thể có được phần lớn hơn trong “ chiếc bánh ” mà xã hội làm ra, trong khi những người khác lại chỉ hoàn toàn có thể nhận được những phần rất ít. Cách thức thị trường phân phối sản phẩm & hàng hóa hay thu nhập cho những cá thể trong xã hội tương quan trực tiếp đến sự quản lý và vận hành của thị trường những yếu tố sản xuất. Tùy thuộc vào việc xã hội có nhu yếu như thế nào về những yếu tố sản xuất cũng như sự khan hiếm, năng lực đáp ứng chúng mà Ngân sách chi tiêu những yếu tố sản xuất cao hay thấp .
Số lượng những yếu tố sản xuất mà người ta nắm giữ và Chi tiêu của chúng trên thị trường sẽ là những tác nhân hầu hết chi phối mức thu nhập mà mỗi người nhận được. Trong những xã hội thị trường, những người có kĩ năng lao động đặc biệt quan trọng ( chiếm hữu một yếu tố sản xuất đặc biệt quan trọng khan hiếm ) như những ca sĩ hay cầu thủ bóng đá nổi tiếng, có năng lực đáp ứng ra thị trường những sản phẩm & hàng hóa được phần đông công chúng ưa thích ( những bài hát và những show màn biểu diễn để người ta nghe và xem hay những trận bóng đá để những người hâm mộ chiêm ngưỡng và thưởng thức ) thường có thu nhập rất cao. Trong khi đó, những người chỉ có năng lực làm những việc làm giản đơn như lau nhà, bốc vác thường phải nhận những mức lương thấp .
Hoạt động của thị trường yếu tố sản xuất, về cơ bản, quyết định hành động quy trình phân phối thu nhập. Trên cơ sở này, thị trường quyết định hành động phần sản phẩm & hàng hóa hay dịch vụ mà mỗi người được hưởng trong tổng sản lượng sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ mà xã hội tạo ra .

Kinh tế hỗn hợp: Trong khi các mô hình kinh tế chỉ huy cũng như kinh tế thị trường hoàn toàn tự do ít tồn tại trên thực tế, hầu hết các nền kinh tế trong thế giới hiện nay là những nền kinh tế hỗn hợp.

Xem thêm: HUTECH chính thức công bố Đề án tuyển sinh Đại học chính quy năm 2022

Kinh tế hỗn hợp là một nền kinh tế trong đó cả thị trường và nhà nước, trong mối quan hệ tương tác lẫn nhau đều đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý những yếu tố kinh tế cơ bản của xã hội : sản xuất cái gì, sản xuất như thế nào và sản xuất cho ai. Trong một nền kinh tế hỗn hợp nổi bật, thị trường là tác nhân đa phần chi phối, dẫn dắt những quyết định hành động kinh tế của hàng triệu người sản xuất và tiêu dùng. Tuy nhiên, nhà nước cũng tham gia tích cực và có vai trò quan trọng trong việc giải quyết và xử lý nhiều yếu tố kinh tế của xã hội .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Công Nghệ