The hidden dimension

Chiều kích ẩn của không gian

LỜI MỞ ĐẦU

Tựu chung có hai loại sách gây hứng thú thực sự cho những đọc giả tráng lệ : loại thứ nhất truyền tải một góc nhìn của tri thức, loại thứ hai là tổng hợp sự vật hiện tượng kỳ lạ một cách có mạng lưới hệ thống. Dù loại sách nào đi nữa thì điều quan trọng vẫn nằm ở cách tác giả trấn áp nội dung trong đó. Và với người đọc, thành công xuất sắc là khi phát hiện ra những kỹ năng và kiến thức trong sách nằm ngoài mong đợi của họ. Ngày nay, khi bị bủa vây bởi nhiều nguồn tài liệu khác nhau, con người cũng khó mà chớp lấy được rất đầy đủ tri thức, ngay cả trong nghành nghề dịch vụ của chính mình. Vô tuyến truyền hình ngăn cách con người với quốc tế trên một khoanh vùng phạm vi to lớn. Thông tin bị bão hoà hình thành lên nhu yếu kiến thiết xây dựng mạng lưới hệ thống tài liệu mạch lạc theo chuyên ngành và được update liên tục .
Cuốn sách “ The Hidden Dimension – Chiều kích ẩn của không gian ” coi không gian là đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu và điều tra, khuynh hướng cho fan hâm mộ xem không gian thực ra là một mạng lưới hệ thống tiếp xúc. Phần sau cuốn sách tập trung chuyên sâu vào khai thác những góc nhìn về mặt không gian trong kiến trúc và quy hoạch đô thị .
Những cuốn sách như thế này không số lượng giới hạn đối tượng người tiêu dùng người đọc hay dành riêng cho nghành nghề dịch vụ nào. Ai đó mong ước tìm kiếm kiến thức và kỹ năng đã được phân loại quy củ hoàn toàn có thể sẽ tuyệt vọng về “ The Hidden Dimension ”. Bạn sẽ không hề nhận được câu vấn đáp ngay lập tức với cuốn sách này – một cuốn sách viết về không gian, tương quan đến những sự vật, vấn đề khác : một cuốn sách vượt qua mọi quy cách thường thì .

Mục đích nghiên cứu của tôi về hoạt động sử dụng không gian là hướng sự chú ý tới những gì thường bị bỏ qua (vì chúng quá hiển nhiên). Không gian ở đây có hai loại:

1. không gian mà con người duy trì giữa họ và những người xung quanh ,
2. không gian mà họ dựng lên trong những thành phố, trong ngôi nhà và trong văn phòng của họ ,

Với ý niệm trên, tôi mong đọc giả xem đó như là những hiểu biết cá thể thay vì những tâm lý dị biệt .
Liên quan tới giải pháp kiến thiết xây dựng nội dung cuốn sách, vì là một nhà nhân chủng học nên tôi có thói quen quay về điểm khởi đầu và tìm kiếm những cấu trúc sinh học, cái được coi là khởi nguyên cho mọi hành vi của con người. Cách tiếp cận này đặc biệt quan trọng nhấn mạnh vấn đề rằng : loài người là một sinh vật. Sự độc lạ giữa tất cả chúng ta và phần còn lại của quốc tế động vật hoang dã không lớn như mọi người thường nghĩ. Thêm nữa, càng biết thêm về động vật hoang dã và sự tiến hóa của chính sách thích nghi ( mà thời nay vẫn còn đang tiếp nối ), tất cả chúng ta càng có thời cơ tìm ra giải thuật cho những yếu tố phức tạp của con người .
Toàn bộ cuốn sách của tôi giải đáp cấu trúc thưởng thức được định hình bởi văn hóa truyền thống. Cụ thể hơn, đó là :

• những trải nghiệm dễ dàng nhận thấy, không bị ràng buộc, là nhân tố trong một nền văn hóa mà ở đó con người có thể giao tiếp với nhau mà không cần biết trước,
• và thứ tạo nên căn cứ để thẩm định cho tất cả các hiện tượng khác.

Kiến thức về chiều sâu văn hóa truyền thống giống như một tập hợp phức tạp, khổng lồ của quan hệ tiếp xúc ở nhiều Lever. Sẽ chẳng ai chăm sóc đến điều này, nếu không vì hai nguyên do : ( 1 ) mối quan hệ giữa con người trên khoanh vùng phạm vi toàn thế giới ngày càng tăng và ( 2 ) sự hòa trộn của những tiểu nhóm văn hóa truyền thống ở chính quốc gia tất cả chúng ta Đất nước tất cả chúng ta : ở đây đang nói nước Mỹ – vương quốc của tác giả – vào những năm 60 của thế kỉ 20 trong thời đại làn sóng di cư đến thành phố của những người nông thôn và người ngoại bang dần đa dạng và phong phú .
Gia tăng xung đột giữa những dòng văn hóa truyền thống không cản trở giao lưu quốc tế. Ở Mỹ, đây là một hiện tượng kỳ lạ này phổ cập, nó làm thực trạng quá tải ở những thành phố trở nên trầm trọng. Song nhìn theo góc nhìn tích cực, những nền văn hóa truyền thống khác nhau gia nhập vào đang làm cho nước Mỹ trở thành đại diện thay mặt sắc nét trong việc gìn giữ truyền thống. Về vẻ bên ngoài, những nhóm này hoàn toàn có thể trông giống hệt nhau, giọng cũng tựa như nhau, nhưng ẩn bên trong là sự độc lạ và phong phú khó xác lập : ý niệm về thời hạn, không gian, vật chất và những mối quan hệ. Những điểm rất-khác-biệt này thường tạo ra sự trộn lẫn về ngữ nghĩa, dù người ta cầu thị trong cuộc đối thoại .
Tiếp nối thành công xuất sắc của cuốn sách này, tôi được mời tới những buổi diễn thuyết hàng trăm người theo dõi trên toàn nước Mỹ và tư vấn cho những dự án Bất Động Sản kiến trúc. Những buổi trò chuyện và những lần tư vấn là kinh nghiệm tay nghề để học hỏi và tạo nên một tập hợp tài liệu của biến chuyển xã hội. Một trong những tiềm năng của tôi là truyền đạt tới những kiến trúc sư : thưởng thức không gian không chỉ có phần nhìn, mà còn tương quan tới nhiều giác quan khác. Và rằng năng lực nhận thức về mặt thị giác của mỗi người là khác nhau, nhờ vào vào chất lượng và cường độ của hình ảnh thị giác ảnh hưởng tác động lên họ. Có người không hề tưởng tượng ra một ngôi nhà, một căn phòng, một khu vườn hay một giao lộ đường phố cho tới khi những thứ đó được hoàn thành xong. Những kiến trúc sư không gặp yếu tố với việc tưởng tượng không gian, chính vì điều đó nên họ trở thành kiến trúc sư, nhưng họ quên rằng người mua của họ hoàn toàn có thể thiếu năng lực này. Mục đích thứ ba là thiết lập một lần và cho tổng thể, rằng : trong khi những khu công trình và những thành phố không hề tạo nên công minh xã hội, và cần nhiều hơn những quy hoạch đô thị tốt để tạo nên một nền dân chủ, thì vẫn có một link khăng khít giữa loài người và công cụ của họ. Vấn đề không xảy ra trong quốc tế loài người, nó diễn ra trong một toàn cảnh không gian. Thiết kế của toàn cảnh gây nên ảnh hưởng tác động thâm thúy và vĩnh viễn lên con người “ đặt ” trong đó .
Thành công lớn nhất của tôi là việc truyền bá ý niệm này cho hội đồng những kiến trúc sư trẻ. Nghiên cứu của tôi được đồng ý và vận dụng từng chút một, tuy rằng mạng lưới hệ thống này chưa hoàn hảo, gồm có tư tưởng “ mỗi người nhận được toàn bộ thông tin về môi trường tự nhiên trải qua những giác quan ”. Nếu một ai đó muốn hiểu về tác động ảnh hưởng của môi trường tự nhiên lên con người thì cũng cần phải đồng cảm về những giác quan và chính sách truyền thông tin từ cơ quan thụ cảm lên não bộ .
Tôi luôn tôn vinh yếu tố nghệ thuật và thẩm mỹ trong kiến trúc dù nó không phải cái giá mà người ta trả khi làm khu công trình. Thật không may, thời nay, phần đông những khu công trình truyền tải những khái niệm mơ hồ, đồng thời ít chú trọng đến người sử dụng. Cả kiến trúc sư lẫn quy hoạch gia đều bị chi phối bởi ” ngân sách cận dưới ” của những chuyên gia tài chính. Việc đo lường và thống kê về ngân sách hiếm khi dựa trên những hiểu biết về nhu yếu con người, hay cái giá tận cùng của việc bỏ lỡ chúng .
Con người cần biết rằng chính họ là yếu tố quan trọng, là mối chăm sóc của những kiến trúc sư, quy hoạch gia. Nhưng hiếm có khu công trình nào truyền tải được thông điệp cơ bản này. Trong toàn cảnh quan hệ quốc tế rộng mở, tất cả chúng ta cần ý thức rằng ngôn từ của không gian thật sự khác trọn vẹn với ngôn từ nói. Quan trọng nhất, không gian là một khái niệm nền tảng, là những mạng lưới hệ thống tổ chức triển khai cơ bản cho tổng thể những vật sống – đặc biệt quan trọng là con người. Điều đó khẳng định tính đúng đắn cho chủ đề của cuốn sách .

1. VĂN HÓA LÀ GIAO TIẾP

Chủ đề trọng tâm của cuốn sách này là không gian xã hội, không gian thành viên và cảm nhận của con người trong những không gian đó. Không gian tiếp xúc ( proxemics ) là khái niệm tôi đặt ra cho những quan sát và lý luận có tương quan đến hoạt động giải trí sử dụng không gian của con người như một phần đặc biệt quan trọng hình thành nên văn hóa truyền thống .
Khái niệm này không phải do tôi khởi xưởng. Năm mươi năm trước, Franz Boas đã đặt nền móng cho quan điểm tiếp xúc là cốt lõi của văn hóa truyền thống, và thậm chí còn là chính đời sống. Trong hai mươi năm theo dõi, Boas và hai nhà nhân chủng học khác, Edward Sapir và Leonard Bloofield, những người nói hệ ngôn từ Âu – Ấn, phải tiếp xúc với tiếng Anh-điêng và tiếng Eskimo – những ngôn từ khác trọn vẹn với tiếng mẹ đẻ của họ. Sự xung đột giữa những thứ tiếng là khởi nguồn cho một cuộc cách mạng tương quan đến thực chất của ngôn từ. Trước thời gian đó, những học giả châu Âu xem hệ ngôn từ Âu – Ấn như hình mẫu cho tổng thể những ngôn từ khác. Boas và những người đi theo ông ta mày mò ra rằng mỗi hệ ngôn từ có một quy luật riêng, một mạng lưới hệ thống khép kín, có một khuôn mẫu mà giới ngôn ngữ học phải lật mở và diễn giải nó. Những nhà khoa học cần tránh áp đặt “ những quy tắc ngầm ” trong ngôn từ sử dụng hàng ngày lên ngôn từ họ nghiên cứu và điều tra .
Trong những năm 30 của thế kỷ trước, Benjamin Lee Whorf, một nhà hóa học, đồng thời là một kỹ sư, mở màn điều tra và nghiên cứu ngôn ngữ học cùng một chuyên viên trong nghành này là Sapir. Những bài báo của Whorf dựa trên hoạt động giải trí điều tra và nghiên cứu của ông ấy về hai loại ngôn từ là tiếng Hopi và tiếng Anh-điêng, đề cập đến những tín hiệu tương quan đã làm biến hóa trọn vẹn tâm lý và ý niệm về mối liên hệ của ngôn từ. Theo Whorf, ngôn từ không hề chỉ hiểu đơn thuần là một cách diễn đạt tâm lý. Thực sự thì ngôn từ là một trong những tác nhân chủ yếu hình thành tâm lý. Hơn thế nữa, cảm nhận của tất cả chúng ta về một người gặp hằng ngày được lập trình bởi ngôn từ anh ta nói, quy trình đó y chang những gì diễn ra trong một chiếc máy tính. Não bộ con người sẽ đăng nhập và tái hiện những thực thể bên ngoài theo một chương trình duy nhất. Các ngôn từ khác nhau hoàn toàn có thể sẽ có cách diễn đạt khác nhau về cùng một sự vật hiện tượng kỳ lạ, nên không một mạng lưới hệ thống tôn giáo hay triết học nào hoàn toàn có thể tách rời khỏi ngôn từ .
Chỉ trong những năm gần đây, trải qua một vài cá thể, những ẩn ý trong tư tưởng của Whorf mới trở nên rõ ràng. Chú trọng vào căn nguyên của học thuyết “ tự do ý chí ” nguyên gốc tiếng Anh là ” không tính tiền will “, là tư tưởng cho rằng con người có năng lực tự do quyết định hành động hành vi của mình mà không chịu ràng buộc nào khác ; ở chiều ngược lại, ” determinism ” – tôi tạm dịch là ” nhân quả ” – cho rằng ” không lấy phí will ” chỉ sống sót trong trực giác : bạn cho rằng mình tự do, đó là cảm xúc, còn hành vi của bạn là hệ quả của một chuỗi những sự kiện trước đó, họ chỉ ra rằng loài người sẽ bị “ giam giữ ” bởi chính tiếng mẹ đẻ nếu họ cứ nghiễm nhiên thừa nhận ngôn từ của mình .

Luận điểm của cuốn sách này và của cuốn “The Silent Language” cuốn sách đầu tiên trong bộ ba của E. T. Hall nói về hành vi giao tiếp – tương tác của con người dựa trên những nghiên cứu nhân chủng học ra đời trước nó, chính là những nguyên tắc mà Whorf và nhóm người ủng hộ ông đặt ra để chỉ về mối liên hệ của ngôn ngữ khi áp dụng cho những hành vi khác của con người (mà thực tế là cho toàn bộ văn hóa). Đã từ rất lâu người ta tin rằng “kinh nghiệm” – là tất cả những gì con người chia sẻ – luôn luôn có thể vượt qua rào cản ngôn ngữ và văn hóa để truyền cho nhau bằng nhiều cách; khi hai người có cùng một “kinh nghiệm”, nghĩa là nếu cùng một thông tin được đưa tới hai hệ thần kinh trung ương thì sẽ cho ra cùng một kết quả.

Chuỗi nghiên cứu và điều tra về không gian tiếp xúc ( proximics ) đặt không tin về tính hài hòa và hợp lý của giả thuyết, nhất là so với những nền văn hóa truyền thống khác nhau. Chương 10 và 11 sẽ nói rõ cách mà con người đến từ những nền văn hóa truyền thống khác nhau không chỉ nói những thứ tiếng khác nhau, mà còn sống trong những quốc tế cảm quan ( sensory world ) độc lạ. Các giác quan tiếp đón 1 số ít tài liệu và vô hiệu vài tài liệu khác. Thế nên, thưởng thức lĩnh hội được phải trải qua một màng lọc của giác quan ( hình thành từ văn hóa truyền thống ), chúng có sự độc lạ với thưởng thức được cảm nhận trải qua một hình thức khác. Quá trình sàng lọc trên được biểu lộ qua thiên nhiên và môi trường kiến trúc và đô thị mà con người tạo ra. Thông qua đó, ta hoàn toàn có thể biết được con người sử dụng giác quan như thế nào. Cho nên, không hề coi thưởng thức như cột mốc cố định và thắt chặt, vì nó diễn ra trong một toàn cảnh được định hình bởi con người .
Vai trò của những giác quan trong toàn cảnh được diễn giải từ chương 4 tới chương 6. Cuộc bàn luận này được tóm gọn lại để phân phối cho người đọc một số ít tài liệu cơ bản về chính sách sinh học được sử dụng trong quy trình kiến thiết xây dựng quốc tế nhận thức của con người. Việc diễn đạt những giác quan theo cách này tương tự như với việc miêu tả về chính sách phát âm – một nền tảng cho việc nghe hiểu lời nói .
Khi con người sống trong môi trường tự nhiên quen thuộc và khi tiếp xúc với nền văn hoá lạ lẫm, những giác quan hoạt động giải trí thế nào ? Ví dụ về người Ả Rập và người Mỹ sẽ chỉ ra sự độc lạ quan trọng .
Nghiên cứu của tôi trong năm năm vừa mới qua chứng tỏ rằng người Mỹ và người Ả Rập sống trong hai quốc tế cảm quan, khác nhau về thời hạn và phương pháp sử dụng những giác quan. Ở phần sau, ta sẽ thấy người Ả Rập dùng khứu giác và xúc giác nhiều hơn người Mỹ. Dữ liệu về tri giác của họ phong phú và họ phối hợp chúng theo những cách khác nhau. Rõ ràng, ngay cả những kinh nghiệm tay nghề của người Ả Rập về thể xác với bản ngã cũng khác người Mỹ tất cả chúng ta. Nếu chỉ biết về văn hóa truyền thống Mỹ, phụ nữ Mỹ kết hôn với người Ả Rập sẽ cảm thấy chồng mình như đang giả tạo mỗi lần về nước – đó là những lần cô ta bị bủa vây bởi hội đồng Ả Rập và trở thành “ tù nhân ” của ý thức Ả Rập. Những điều giác quan của cô ta cảm nhận được trọn vẹn khác với mọi người xung quanh .
Mặc dù hành vi của con người được hình thành từ văn hóa truyền thống theo nhiều cách khác nhau nhưng chúng lại có cùng nguồn gốc sâu xa về sinh học và sinh lý học. Trong quốc tế sinh vật, con người có điểm xuất phát đặc biệt quan trọng và khác động vật hoang dã ở những lợi thế mà họ tạo ra, ở đây tôi gọi là “ những công cụ ”. “ Công cụ ” giúp con người có năng lực cải tổ hoặc chuyên biệt những tính năng khác nhau. Chẳng hạn, máy vi tính trợ giúp cho bộ não, điện thoại cảm ứng tương hỗ giọng nói, bánh xe làm thay việc cho đôi chân. Ngôn ngữ nâng tầm thưởng thức trong không gian và thời hạn, còn chữ viết là công cụ đắc lực của ngôn từ. Con người tạo ra những công cụ tương hỗ như một vật chứng cho việc tất cả chúng ta có khuynh hướng quên đi “ tính người ” bắt nguồn từ thực chất quái vật. Theo nhà nhân chủng học weston La Barre, con người mạnh lên nhanh gọn nhờ việc tăng trưởng những công cụ tương hỗ thay vì tiến hóa sinh học .
Do đó, việc nỗ lực quan sát, ghi âm và nghiên cứu và phân tích mạng lưới hệ thống tiếp xúc – một phần của văn hóa truyền thống tân tiến – phải địa thế căn cứ vào hành vi từ những khung hình sống ( sinh vật ) Open sớm hơn. Chương 2 và chương 3 của cuốn sách này sẽ phân phối cả nền tảng và quan điểm về hành vi trong không gian của con người từ những nghiên cứu và phân tích về động vật hoang dã. Rất nhiều quan điểm và tài liệu trong cuốn sách này có được nhờ bước tiến cải tiến vượt bậc của những nhà tập tính học nhà khoa học nghiên cứu và điều tra về hành vi động vật hoang dã và mối liên hệ giữa sinh vật với môi trường tự nhiên .
Từ những điều tra và nghiên cứu về tập tính, ta hoàn toàn có thể coi con người như môt sinh vật đã tạo ra và phân hóa công cụ để tiếp quản vạn vật thiên nhiên ( và sự tiếp quản đó đang được thay thế sửa chữa rất nhanh ). Nói cách khác, con người đã tạo ra một chiều không gian mới – chiều sâu văn hóa truyền thống – mà không gian tiếp xúc ( proximics ) chỉ là một phần ở trong đó. Trong mối liên hệ giữa con người và chiều sâu văn hóa truyền thống, con người và thiên nhiên và môi trường cùng định hình lẫn nhau. Con người ngày này đang đứng ở vị thế tạo lập hàng loạt quốc tế nơi họ sống. Trong quy trình đó, con người đang tự xác lập loại sinh vật mà họ sẽ trở thành. Đây là một ý nghĩ đầy sợ hãi trong cách nhìn thiển cận về con người. Điều đó cũng đồng nghĩa tương quan rằng, ở một một góc nhìn nào đó, những thành phố mà tất cả chúng ta dựng lên cũng chỉ là dạng khác của những cụm nhà ổ chuột, bệnh viện tinh thần, hay thậm chí còn nhà tù. Những tương tác phức tạp trên làm cho yếu tố tái thiết đô thị và việc quy tụ những nhóm thiểu số thành một địa hạt văn hóa truyền thống trở nên khó khăn vất vả hơn Dự kiến. Cùng với đó, sự thiếu hiểu biết về liên hệ giữa con người và sinh cảnh đang làm tồi tệ thêm quy trình thiết kế của những vương quốc được xem là chưa-phát-triển trên quốc tế .
Điều gì sẽ xảy ra khi con người của những nền văn hóa truyền thống khác nhau gặp và liên kết với nhau ? Tôi xin dẫn ra một vấn đề quan trọng từ cuốn “ The Silent Language ” : tiếp xúc diễn ra đồng thời trong nhiều Lever, từ trọn vẹn chú tâm tới không chăm sóc, không đơn thuần là sự trao – nhận lời nói. Nghiên cứu chỉ ra rằng có một chuỗi chính sách hình thành nên từ văn hóa truyền thống, được tinh chỉnh và điều khiển phức tạp, đã và đang duy trì cho sự sống ở đúng trạng thái của nó, giống như chính sách lái tự động hóa trên máy bay. Tất cả tất cả chúng ta đều nhạy cảm với những đổi khác, dù là nhỏ nhất, trong cử chỉ của người khác khi họ đáp lại những gì tất cả chúng ta nói hay làm. Con người hầu hết sẽ tránh những cuộc tiếp xúc không mấy thiện chí khi nhận ra tín hiệu phiền phức. Trong quốc tế loài vật, nếu có nhiều tín hiệu như vậy, cuộc đụng độ kinh hoàng sẽ diễn ra. Trong quốc tế liên kết đa vương quốc, đa văn hóa, sẽ vô cùng khó khăn vất vả nếu ta đọc không đúng những tín hiệu. Khi đó, con người sẽ tự hiểu rằng mình không hề rút lại lời nói cùng với những gì đang diễn ra .
Những chương tiếp theo gồm có nhiều trường hợp cơ bản của việc cản trở tiếp xúc vì không chăm sóc tới quốc tế cảm quan ( sensory world ) độc lạ. Mỗi người cũng suy diễn những lời người khác nói trong một toàn cảnh hành vi. Kết quả là năm ăn năm thua, dù bạn khởi đầu rất thiện chí .
Ngày nay, có nhiều địa thế căn cứ để tin cậy những nhà nhân chủng học như Konrad Lorenz : sự xâm lấn là rất cần cho đời sống ; không có nó, đời sống mà ta-đã-biết hoàn toàn có thể sẽ không như vậy. Thông thường, cuộc xâm lấn dẫn tới giãn cách hài hòa và hợp lý để tránh cho thiên nhiên và môi trường sống và những thứ bên trong đó bị tàn phá. Số lượng thành viên ngày càng tăng, những mối tương tác nhiều lên, dẫn đến sự căng thẳng mệt mỏi giữa những thành viên cũng leo thang. Hệ quả của việc này là những đổi khác sinh hóa bên trong khung hình, tuy nhỏ nhưng cũng rất đỗi mãnh liệt. Tỉ lệ sinh giảm trong khi tỉ lệ tử có khuynh hướng tăng lên, hiện tượng kỳ lạ này duy trì cho tới khi thực trạng giảm sút dân số diễn ra. Quá trình quay vòng tích góp – hủy hoại được coi là quy luật tự nhiên của động vật hoang dã máu nóng, thậm chí còn hoàn toàn có thể là cho tổng thể những dạng sinh vật khác. Điểm này trọn vẹn trái chiều với ý niệm thường thì cho rằng thức ăn đóng vai trò quyết định hành động. Theo như John Christian và V. C. Wynne-Edwards, việc cung ứng thức ăn chỉ tương quan gián tiếp tới những vòng tuần hoàn này .
Trong quy trình hình thành văn hóa truyền thống địa phương và thống nhất những chuỗi quốc tế thì sự độc lạ đến sẽ từ mỗi thành viên. Mỗi “ quốc tế ” có riêng một mạng lưới hệ thống thụ cảm riêng, thế cho nên những gì được dung nạp trong nền văn hóa truyền thống này hoàn toàn có thể sẽ không được tiếp đón trong một nền văn hóa truyền thống khác. Tương tự, một hành vi gây hấn hoàn toàn có thể gây ức chế với người này nhưng lại là thông thường với người khác. Tuy nhiên, một điều khá rõ ràng rằng : thị dân người Mỹ da màu và người nói tiếng Tây Ban Nha đang thực sự chịu nhiều áp lực đè nén. Không chỉ bởi toàn cảnh xung quanh không tương thích mà họ còn phải vượt qua những số lượng giới hạn chịu đựng. Hợp Chúng Quốc phải đương đầu với thực sự rằng hai hội đồng phát minh sáng tạo và nhạy cảm này đang bị hủy hoại, giống như Samson ( tiếng Hy Lạp : Σαμψών ) là một trong 13 vị quan xét của người Israel cổ đại được đề cập đến trong Kinh thánh Hebrew, đây là người mạnh nhất từng được miêu tả trong Kinh thánh hoàn toàn có thể phá vỡ tất thảy khu công trình của loài người. Điều đó làm những người trong ngành thiết kế xây dựng phải chăm sóc. Giờ đây hoạt động giải trí kiến thiết xây dựng đã khởi đầu từ những nhu yếu về không gian của con người .
Là một công dân đóng thuế đều đặn cho chính phủ nước nhà, tôi cho rằng việc thiết kế xây dựng lại những thành phố với bất kể giá nào để nước Mỹ được vĩnh cửu hơn đều thích đáng cả. Quan trọng nhất, tái thiết đô thị phải dựa trên nghiên cứu và điều tra về nhu yếu con người và kỹ năng và kiến thức về quốc tế cảm quan của những nhóm thị dân khác nhau .
Những chương tiếp sau đây nói về thực chất của con người và mối quan hệ của con người với môi trường tự nhiên xung quanh. Thông điệp được đưa ra là :

Nhu cầu mở mang hiểu biết về vị thế của con người là cần thiết, đó phải là cái nhìn vừa hệ thống và vừa thực tế, không chung chung mà là về chính mỗi người. Chúng ta cần học cách đọc được thành thạo những “giao tiếp không lời” (silient communication) như với giao tiếp thông qua văn bản hoặc giọng nói. Chỉ bằng cách đó chúng ta mới có thể vượt qua rào cản ngôn ngữ để “chạm tới trái tim” của người khác.

2. QUY TẮC KHOẢNG CÁCH Ở ĐỘNG VẬT

Những điều tra và nghiên cứu so sánh giữa những loài động vật hoang dã giúp chỉ rõ sự tác động ảnh hưởng của thiên nhiên và môi trường sống đến nhu yếu về không gian của con người. Ở quốc tế động vật hoang dã, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thuận tiện quan sát khunh hướng, mức độ và tần suất chuyển biến hành vi diễn ra theo những đổi khác trong không gian – điều mà tất cả chúng ta ít khi thấy ở loài người. Thêm nữa, thử nghiệm trên động vật hoang dã sẽ rút bớt thời hạn quan sát do chu kỳ luân hồi sinh sản ngắn. Một nhà khoa học, trong vòng bốn mươi năm, hoàn toàn có thể quan sát 440 thế hệ chuột, trong khi với loài người thì cùng lắm là hai thế hệ. Và đương nhiên là hoàn toàn có thể tránh những nghĩa vụ và trách nhiệm về nhân mạng khi thử nghiệm trên động vật hoang dã .
Phải nói thêm là động vật hoang dã không hành vi theo lý trí, thế cho nên không có những yếu tố khuất lấp. Trong trạng thái tự nhiên, động vật hoang dã phản ứng không bao giờ thay đổi đến kinh ngạc. Điều đó được cho phép con người quan sát những bộc lộ đặc biệt quan trọng, lặp đi tái diễn của loài. Với việc quan sát cách sử dụng không gian của động vật hoang dã, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể tích lũy được một lượng kiến thức và kỹ năng đủ lớn để hoàn toàn có thể vận dụng với con người .
Lãnh thổ ( territoriality ), là một khái niệm cơ bản trong nghành điều tra và nghiên cứu hành vi động vật hoang dã : một thành viên phân định một khu vực và ngăn ngừa việc xâm lấn của đồng loại. Khái niệm trên được nhà điểu cầm học nhà động vật hoang dã học chuyên nghiên cứu và điều tra về những loại chim người Anh H.E. Howard miêu tả trong điều tra và nghiên cứu ” Territory in Bird Life ” được viết năm 1920. Howard phát biểu khái niệm trên dựa vào một số ít cụ thể, dù những nhà tự nhiên học ở thế kỷ 17 đã ghi nhận lại rất nhiều sự kiện trái ngược lại với những gì Howard ghi chép về quy trình hình thành chủ quyền lãnh thổ .

Những nghiên cứu về lãnh thổ lật lại nhiều ý niệm cơ bản của chúng ta về cuộc sống loài vật cũng như con người. Thành ngữ “tự do như chim” xuất hiện từ ý nghĩ của con người về mối quan hệ với tự nhiên. Con người nhìn nhận rằng loài vật tự do rong chơi trong thế giới của mình, trong khi bản thân anh ta lại bị “giam cầm” bởi xã hội. Những nghiên cứu về lãnh thổ chỉ ra điều ngược lại: loài vật cũng thường bị giam cầm trong lãnh địa của chúng. Sẽ thật đáng ngờ nếu một người thấu hiểu những gì đã-được-biết-đến về mối liên hệ của loài vật với không gian như Freud Sigmund Freud (tên đầy đủ là Sigmund Schlomo Freud; 6 tháng 5 năm 1856 – 23 tháng 9 năm 1939) nguyên là một bác sĩ về thần kinh và là nhà tâm lý học người Áo. Ông là người đặt nền móng và phát triển học thuyết phân tâm học. lại cho rằng ưu thế của loài người có được là do năng lượng bị kìm nén đã được định hướng lại bằng những tiết chế văn hóa bắt buộc.

Lãnh thổ là nơi tiềm ẩn nhiều công dụng đặc biệt quan trọng và một người nữa phát hiện ra điều đó là nhà tâm lý học động vật hoang dã nổi tiếng người Thụy Sĩ H. Hediger, ông đã đưa ra những góc nhìn quan trọng của chủ quyền lãnh thổ và lý giải cô đọng về chính sách hoạt động giải trí của nó. Theo ông, chủ quyền lãnh thổ bảo vệ sự sinh sôi của loài bằng việc điều tiết tỷ lệ. Một nơi mà ở đó mọi việc đều hoàn toàn có thể thực thi, nơi để học hỏi, để chơi và ẩn náu. Vì thế, nó định hình những hoạt động giải trí của nhóm sinh vật và kết nối nhóm đó lại với nhau. Nó duy trì khoảng cách tiếp xúc của những thành viên và qua đó, báo hiệu Open của thức ăn hay quân địch. Động vật hiểu biết rất rõ về những đặc thù khu đất trong lãnh địa. Khi nguy khốn ập đến, loài vật hoàn toàn có thể khai thác những lợi thế trong lãnh địa của mình để phản ứng lại một cách tự động hóa ( automatic response ), hơn là cần thời hạn để nghĩ về nơi trú ẩn .

Nhà tâm lý học C.R.Carpenter nhà linh trưởng học người Mỹ, một trong những người đầu tiên quay phim và quay video hành vi của linh trưởng trong môi trường tự nhiên của chúng., người đầu tiên quan sát loài khỉ ngoài tự nhiên, liệt kê ra 32 chức năng của lãnh thổ, trong đó có hai chức năng quan trọng liên quan đến việc bảo vệ và tiến hóa của loài. Danh sách theo đó vẫn chưa hoàn thiện và cũng chưa phải đặc trưng cho tất cả các loài, nhưng nó thể hiện bản chất cốt lõi của lãnh thổ như một hệ thống hành vi, một hệ thống phát triển mạnh mẽ như cách thức đã diễn ra ở hệ thống giải phẫu. Thực tế, những đặc điểm khác biệt trong lãnh thổ được sử dụng để nhận diện loài, cũng giống như những đặc điểm về giải phẫu, đều được giới khoa học công nhận rộng rãi và coi đó như một nguyên tắc cơ bản.

Lãnh thổ bảo vệ loài khỏi kẻ ăn thịt và nhưng cũng thể hiện ra điểm yếu kém của những kẻ yếu thế, thế cho nên chúng càng kém cạnh trong việc giành quyền sinh sản. Mặt khác, chủ quyền lãnh thổ tạo điều kiện kèm theo cho hoạt động giải trí sinh sản diễn ra bảo đảm an toàn. Nó cung ứng nơi trú ẩn và bảo vệ con non, ở 1 số ít loài còn là nơi tập trung chuyên sâu chất thải và ngăn ngừa hoặc giảm thiểu kí sinh trùng gây bệnh. Dẫu vậy thì một trong những tính năng quan trọng nhất của chủ quyền lãnh thổ là tạo khoảng cách hài hòa và hợp lý, một khoảng cách đủ để bảo vệ sinh vật khỏi sự diệt trừ của môi trường tự nhiên nơi mà chúng phải chịu ràng buộc vào .
Thêm nữa, để bảo vệ loài và thiên nhiên và môi trường sống, những công dụng thành viên và xã hội đều gắn với chủ quyền lãnh thổ. C.R. Carpenter thử nghiệm những quy luật tương quan đến sức mạnh giới tính, lợi thế trong chủ quyền lãnh thổ, và nhận ra rằng một con bồ câu bị thiến cũng sẽ thắng lợi những thành viên cùng loài khác khi đụng độ trong chủ quyền lãnh thổ của nó, mặc dầu việc bị thiến thường dẫn đến việc mất đi chỗ đứng trong xã hội. Vì thế, trong khi những thành viên mạnh xác lập hướng tăng trưởng chung của loài thì những thành viên yếu hơn cũng hoàn toàn có thể thắng ( giành quyền giao phối và sinh sản ) ngay trên “ sân nhà. ” Điều đó giúp đa dạng và phong phú nguồn gen để duy trì sự phong phú của loài, ngăn ngừa những thành viên mạnh làm đông cứng hướng tiến hóa .
Lãnh thổ cũng có mối liên hệ với vị thế. Một chuỗi những thí nghiệm được triển khai bởi nhà khoa học người Anh A. D. Bain trên những mối quan hệ thống trị bị đổi khác và thậm chí còn là đảo ngược, bằng việc đổi khác vị trí nguồn thức ăn. Khi chỗ cho ăn ở gần nhau hơn và gần với tổ, loài chim tận dụng những lợi thế mà nó không có khi ở xa .
Tương tự, con người cũng có chủ quyền lãnh thổ và tìm mọi cách để bảo vệ vùng đất mà họ cho là của mình. Sự gỡ bỏ đường biên giới và xâm phạm gia tài của người khác là những hành vi bị cấm trong xã hội phương Tây. Một mái ấm gia đình sống nhiều năm ( nhiều thế kỷ ) trong thành tháp theo luật Anh được bảo vệ bởi những điều luật không cho tìm kiếm phạm pháp và bắt giữ, ngay cả do những quan chức cơ quan chính phủ triển khai thực thi. Cần rạch ròi giữa gia tài cá thể và gia tài công, giống như chủ quyền lãnh thổ của một cá thể và của một nhóm .
Chừng ấy tính năng cũng đủ để giúp ta thấy chủ quyền lãnh thổ là một mạng lưới hệ thống đặc trưng của sinh giới ( tất yếu có cả con người ) .

NHỮNG CƠ CHẾ ĐIỀU TIẾT KHOẢNG CÁCH TRONG THẾ GIỚI ĐỘNG VẬT

Ngoài chủ quyền lãnh thổ là địa hạt riêng, vây quanh mỗi loài là một chuỗi những “ bong bóng cá thể ” để duy trì cự ly hài hòa và hợp lý giữa những thành viên. Nhận ra điều này, Hediger đã liệt kê về 1 số ít loại khoảng cách thông dụng trong quốc tế động vật hoang dã. Hai trong số đó – khoảng chừng chạy trốn và khoảng chừng xung đột – biểu lộ rõ nét lúc những thành viên khác loài gặp nhau ; trong khi khoảng chừng cá thể và khoảng chừng xã hội hoàn toàn có thể quan sát được trong quy trình tương tác đồng loại .

Khoảng chạy trốn – Flight Distance

Ai tinh ý đều biết rằng : một con thú hoang chỉ được cho phép yếu tố tiềm ẩn nguy hại tiếp cận tới một khoảng cách nhất định, gần hơn là nó chạy mất. “ Khoảng chạy chốn ( flight distance ) là khái niệm mà Hediger đưa ra cho chính sách điều tiết khoảng cách này. Theo quy luật chung, size của loài vật tỉ lệ thuận với khoảng chừng chạy trốn của nó : động vật hoang dã càng lớn thì khoảng cách mà chúng duy trì với đối phương càng xa. Một con linh dương sẽ chạy khi kẻ xâm phạm cách nó 500 yard ( 457 m ). Khoảng cách đó ở loài thằn lằn là khoảng chừng 6 feet ( 182 m ) .
Có những cách đối phó khác với loài săn mồi, như ngụy trang, áo giáp bảo vệ, gai nhọn hay mùi hôi. Nhưng chạy là bản năng sống sót của động vật hoang dã. Ở 1 số ít loài được thuần hóa thì bản năng này không còn. Trong sở thú, người ta đã kiểm soát và điều chỉnh khoảng chừng chạy trốn này đủ để con thú bị nhốt hoàn toàn có thể vận động và di chuyển, ăn, ngủ mà không bị bồn chồn vì người xem .
Con người là một loài vật tự thuần hóa, thế nhưng quy trình đó chỉ diễn ra một phần. Chẳng hạn, ta hoàn toàn có thể thấy phản ứng chạy trốn của loài thú ở những người tinh thần phân liệt. Khi ai đó đến quá gần, những người này bồn chồn, giống như lúc con vật trong sở thú bị đoàn người bên ngoài xúm lại. Họ như thể “ mất đi một phần bên trong ” nếu có bất kỳ điều gì diễn ra trong khoảng chừng chạy trốn. Đó là ranh giới của bản thân vượt ra ngoài khung hình bằng xương bằng thịt. Kinh nghiệm từ những nhà trị liệu nhiều năm chăm nom người tinh thần phân liệt cho thấy việc tự nhận ra bản thân có tương quan mật thiết với quy trình lập nên một ranh giới rõ ràng. Chúng ta hoàn toàn có thể thấy sự tương đương giữa ranh giới và bản ngã trong những toàn cảnh văn hóa truyền thống, sẽ được nói kĩ ở chương 11 .

Khoảng xung đột – Critical Distance

Khoảng xung đột là một vùng mà trong đó, bất cứ khi nào, bất kì điều gì xảy ra đều dẫn đến phản ứng chạy trốn. Khoảng xung đột bao gồm cả lằn ranh giữa khoảng chạy trốn và khoảng tấn công. Một con sư tử trong sở thú sẽ chạy mất khi có người tiếp cận, nó chỉ đứng yên khi có rào chắn bảo đảm. Tiếp tục tiến tới gần đồng nghĩa với việc xâm nhập vào khoảng xung đột của con sư tử, khi đó nó sẽ quay ngược trở lại và lẩn đi.

Trong rạp xiếc, người ta đi theo phía sau sư tử để nó vượt qua được những chướng ngại vật, ví dụ điển hình như trèo lên một cái ghế đẩu. Muốn bắt nó đứng yên trên ghế, người đảm nhiệm phải nhanh gọn bước ra khỏi khoảng chừng xung đột. Tại thời gian đó, con sư tử sẽ không đi tiếp. Ghế, roi, hay súng giống như gia vị cho món ăn ý thức thêm phong phú. Theo hiểu biết của mình, Hediger khẳng định chắc chắn khoảng chừng xung đột cho từng loài động vật hoang dã hoàn toàn có thể đo đúng chuẩn tới từng xăng-ti-mét ( cm ) .

Quần tụ và rải rác

Có thể thấy một sự phân loại không hề lý giải được trong quốc tế động vật hoang dã : 1 số ít loài túm tụm lại với nhau, vì cần có tiếp xúc vật lý với những thành viên khác ; 1 số ít khác thường tránh tiếp xúc. Dường như là không có logic nào cho việc phân loại này. Những sinh vật sống bầy đàn gồm hải cẩu, hà mã, lợn, rơi nâu, vẹt đuôi dài và nhím. Những loài như ngựa, chó, mèo, chuột, diều hâu và mòng biển đầu đen là loài sống đơn độc. Lạ thay khi có những loài cùng họ lại thuộc những loại khác nhau. Loài cánh cụt Hoàng Đế sống theo bầy. Để tăng năng lực chịu giá rét, chúng bảo toàn thân nhiệt trải qua hành vi tụm lại với nhau thành một nhóm lớn. Phạm vi cư trú của loài này lan rộng ra ra nhiều phần của Nam Cực. Trong khi đó, một loài nhỏ hơn là chim cánh cụt Adelie – loài sống đơn lẻ – với năng lực chịu lạnh kém hơn chim cánh cụt Hoàng Đế nên khoanh vùng phạm vi hoạt động giải trí bị số lượng giới hạn .
Hành vi “ túm tụm ” hoàn toàn có thể mang lại những công dụng gì, điều này vẫn là ẩn số. Có thể rằng, những loài sống bầy đàn sống kết nối với nhau hơn nên tổ chức triển khai xã hội trong đàn ( và cũng hoàn toàn có thể là cách khai thác môi trường tự nhiên xung quanh ) sẽ khác so với những loài sống riêng không liên quan gì đến nhau. Đơn độc thì càng dễ bị tổn thương khi áp lực đè nén và stress từ đám đông ngày càng tăng. Rõ ràng rằng toàn bộ những loài máu nóng khởi đầu sự sống bằng một quy trình tiến độ bầy đàn. Giai đoạn này chỉ là trong thời điểm tạm thời với những loài sống riêng không liên quan gì đến nhau, cho tới khi những con non buộc phải ( hoặc muốn ) rời khỏi cha mẹ. Từ thời gian này trong vòng đời, ta hoàn toàn có thể quan sát được việc điều tiết khoảng cách giữa những thành viên .

Khoảng cá thể – Personal Distance

Khoảng thành viên là khoảng cách mà những loài sống riêng không liên quan gì đến nhau vẫn thường duy trì giữa chúng và đồng loại. Nó hoạt động giải trí như một khủng hoảng bong bóng vô hình bao quanh lấy sinh vật. Khi hai khủng hoảng bong bóng nằm ngoài nhau, hai thành viên sẽ không có liên hệ mật thiết như khi hai khủng hoảng bong bóng đó lồng vào nhau. Tổ chức xã hội là một tác nhân tác động ảnh hưởng lên khoảng chừng thành viên. Những con chiếm lợi thế có khoảng chừng thành viên lớn hơn bọn “ cấp dưới ”, trong khi những con kém quan trọng hơn nhường chỗ cho “ bề trên ” của chúng. Glen McBride, một giáo sư người Úc nghiên cứu và điều tra về chăn nuôi có những đánh giá và nhận định tỉ mỉ về việc kiểm soát và điều chỉnh khoảng cách của loài gà nhà giống như một loại lợi thế. Nghiên cứu của ông về “ tổ chức triển khai xã hội và hành vi ” là dẫn chứng quan trọng để diễn giải điều này. Mối đối sánh tương quan giữa khoảng chừng thành viên và trạng thái của một thành viên có vẻ như sống sót ở toàn bộ những loài động vật hoang dã có xương sống. Điều đó được ghi lại từ những loài chim và thú, gồm có cả vùng đất của những con khỉ già ở Trung tâm khỉ Nhật Bản gần Nagoya .
Sự xâm lăng là một yếu tố quan trọng trong quy trình hình thành động vật hoang dã có xương sống. Một loài mạnh, hiếu chiến hoàn toàn có thể vô hiệu những đối phương yếu hơn. Dường như có một mối liên hệ giữa sự lấn chiếm và việc bộc lộ ra bên ngoài : càng hiếu chiến thì càng bộc lộ nó can đảm và mạnh mẽ. Theo cách đó, hiện hữu và xâm lăng như một công cụ trong quy trình tinh lọc tự nhiên. Dù vậy, để bảo vệ cho sự sống sót của loài, sự lấn chiếm cũng cần được điều tiết. Điều này hoàn toàn có thể triển khai bằng hai cách : cấp bậc hoặc khoảng cách. Những nhà tập tính học có vẻ như đồng thuận rằng : tạo khoảng cách là một chiêu thức mang tính nguyên bản nhiều hơn, vì nó đơn thuần và ít có sự đổi khác .

Khoảng xã hội – Social Distance

Xã hội động vật hoang dã cần có mối liên hệ giữa những thành viên với nhau. Việc mất đi liên hệ với đồng loại hoàn toàn có thể gây tai ương vì nhiều nguyên do, trong đó có cả sự Open của kẻ ăn thịt. Khoảng xã hội không đơn thuần là khoảng cách địa lý ( nghĩa là thành viên không nhìn thấy, không nghe thấy, không ngửi thấy sự hiện hữu của đồng loại ), mà nó còn là khoảng cách về mặt tâm ý ( thành viên khởi đầu lo ngại rằng nó đã vượt quá “ số lượng giới hạn ” ). Chúng ta hoàn toàn có thể coi đó là một khái niệm ẩn .
Khoảng xã hội rất phong phú, tùy vào từng loài. Nó rất ngắn – có vẻ như chỉ khoảng chừng 1 yard – với loài chim hồng hạc, tuy nhiên lại rất dài với 1 số ít loài chim khác. Nhà điểu cầm học người Mỹ E. Thomas Gilliard đã lý giải cách mà nhóm thành viên đực của những loài chim có lông sặc sỡ giữ liên lạc “ trong cự ly hàng nghìn feet bằng tiếng hót và những âm thanh chói gắt khác. ”
Khoảng xã hội không cố định và thắt chặt một cách cứng ngắc mà nó nhờ vào vào thực trạng. Ở loài khỉ không đuôi và loài người, khi con non chưa hiểu được tiếng mẹ, khoảng chừng xã hội chính là khoảng cách mà bà mẹ ấy hoàn toàn có thể với tới. Điều ấy hoàn toàn có thể quan sát được ở loài khỉ đầu chó trong sở thú. Khi con non tiếp cận một điểm nào đó, mẹ nó với tay ra để chộp lấy cái đuôi khỉ con và kéo nó lại. Nguy hiểm ập đến thì sự trấn áp tăng thêm, khoảng chừng xã hội co lại. Ta sẽ thấy hành vi tựa như khi quan sát một mái ấm gia đình có trẻ nhỏ giữ đứa con khỏi chạy ra phố đông xe cộ đi lại .
Khoảng xã hội ở loài người hoàn toàn có thể được lan rộng ra bằng những thiết bị tương hỗ : điện thoại thông minh, tivi và radio xách tay. Một nhóm hoàn toàn có thể tổ chức triển khai những hoạt động giải trí dù những thành viên ở rất xa. Ngày nay, khoảng chừng xã hội tăng lên đang tái lập những thể chế xã hội và chính trị theo những phương pháp mới .
1 / 4

Bầy hải mã đực nằm la liệt trên bờ biển Alaska
2 / 4

Loài thiên nga sống riêng không liên quan gì đến nhau, chúng không sít vào nhau như hải mã
3 / 4

Khoảng thành viên được bộc lộ rõ trong bức ảnh mấy con rùa đang phơi nắng trên một thanh gỗ trôi trên dòng nước …
4 / 4

… hay trong bức ảnh này là những người đang chờ check-in lên máy bay
❮
❯

ĐIỀU TIẾT DÂN SỐ

Vùng Biển Bắc lạnh giá là nơi sinh sống của loài cua Hyas araneus. Điểm đặc trưng của loài này là bất kì con cua nào cũng sẽ có những khoảng thời gian nhất định trong vòng đời trở nên dễ bị tổn hại hơn các cá thể khác cùng loài. Một số sẽ phải chết để số lượng cá thể giảm xuống. Theo định kỳ, lúc một con rời cái vỏ cũ, thứ còn lại duy nhất bảo vệ nó là khoảng cách giữa nó và những con khác vẫn còn đang ở trong vỏ. Một khi con có-vỏ tiến đến đủ gần đồng loại không-có-vỏ thì cũng là lúc ranh giới về khứu giác biến mất, dẫn kẻ săn mồi tiến đến gần bữa ăn của nó.

Hyas araneus mang đến cho tất cả chúng ta một ví dụ về “ khoảng chừng xung đột ” và “ trạng thái xung đột. ” Những thuật ngữ này được Wilhelm Schafer – giám đốc kho lưu trữ bảo tàng lịch sử dân tộc tự nhiên Frankfurt – khởi xướng. Trong nỗ lực điều tra và nghiên cứu về những quy trình sống cơ bản, Schafer đã là người tiên phong kiểm chứng về phương pháp mà những sinh vật này điều tiết khoảng cách. Nghiên cứu năm 1956 là một hướng đi độc lạ về “ cơn khủng hoảng cục bộ của sự tồn vong ”. Ông khẳng định chắc chắn xã hội động vật hoang dã tăng trưởng về số lượng cho đến khi đạt tới tỷ lệ xung đột, vì vậy một cơn khủng hoảng cục bộ là điều phải xảy ra nếu xã hội đó muốn sống sót. Đóng góp quan trọng của Schafer là phân loại “ khủng hoảng cục bộ ” và tìm ra một mẫu số chung trong trong vô vàn phương pháp mà đám đông mang lại. Schafer nghiên cứu và phân tích quá trình điều tiết số lượng thành viên có tương quan tới giải pháp cho những yếu tố sống quan trọng khác .
Như tất cả chúng ta vừa thấy mọi sinh vật đều có nhu yếu về khoảng chừng không tối thiểu. Đó là “ khoảng chừng xung đột ” của sinh vật. Khi dân số tăng lên quá nhanh dẫn đến khoảng chừng xung đột không còn được bảo vệ, Open một “ trạng thái xung đột. ” Để xử lý trạng thái này, đơn thuần nhất là loại bỏ đi một số ít thành viên. Việc này hoàn toàn có thể được xử lý bằng rất nhiều cách, một trong số đó đã được minh họa ở ví dụ về loài cua Hyas araneus .
Cua là động vật hoang dã sống đơn độc. Khi đến mùa sinh sản, phải tìm kiếm bạn tình, chúng sử dụng khứu giác. Thế nên sự sống sót của loài không thể nào trông vào những “ kẻ long dong ” xa lắc xa lơ đến nỗi đồng loại của nó không hề “ ngửi thấy. ” Nhưng vẫn sống sót khoảng chừng xung đột mà mỗi con cua cần. Khi số lượng cua tăng, đạt đến điểm mà khoảng chừng xung đột không còn được thỏa mãn nhu cầu, một số ít thành viên không-có-vỏ sẽ bị ăn thịt. Dân số trở về mức mà mỗi con cua đều có ” khoảng chừng không ” thiết yếu cho mình .

CHUỖI HÀNH VI CỦA CÁ LƯNG GAI

Loài cá sống lưng gai ở mức độ tiến hóa cao hơn nhiều loài cua, một giống cá nhỏ thường sống ở vùng nước nông tại châu Âu. Cá sống lưng gai trở nên nổi tiếng khi một nhà tập tính học người Hà Lan tên là Niko Tinbergen phát hiện ra những hiệu ứng phức tạp mà loài cá này tạo ra trong quy trình sinh sản. Tinbergen sau này đã chỉ ra rằng một vòng quy trình ngắn của hiệu ứng này làm số lượng thành viên giảm xuống .
Vào mùa xuân, mỗi con cá sống lưng gai đực vạch ra cho mình một chủ quyền lãnh thổ hình tròn trụ, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ đó trong một khoảng chừng thời hạn nhất định và dựng nên một cái tổ. Màu xám khó-nhận-biết của nó sẽ chuyển dần sang màu đỏ ở phần dưới miệng và phần bụng, màu xanh trắng ở phần sống lưng và màu xanh ở mắt. Sự biến hóa sắc tố này nhằm mục đích mê hoặc con cháu và cảnh báo nhắc nhở những con đực khác .
Khi một con cháu bụng căng phồng trứng bơi đến tổ, con đực sẽ bơi zigzag theo để trình diễn diện mạo sặc sỡ. Hành động đó sẽ lặp lại một số ít lần cho đến khi con cháu theo con đực vào tổ. Chuyển từ trạng thái giao tiếp thị giác sang giao tiếp xúc giác, con đực sục mũi đều đặn vào phần chân gai của con cháu, cho đến khi nó đẻ trứng. Con đực vào tổ thụ tinh cho trứng và đuổi con cháu đi. Nó sẽ lặp lại việc này cho đến khi có bốn hoặc năm con cháu đẻ trứng ở tổ của nó .
Khi quy trình giao phối kết thúc, con đực trở về trạng thái bắt đầu với màu xám khó-nhận-ra. Nhiệm vụ của nó giờ đây là bảo vệ tổ và dùng vây ngực quạt nước giữ cho trứng có đủ oxy. Khi trứng nở, những con đực bảo vệ con non cho tới khi đủ năng lực tự vệ. Chúng sẽ ngậm những con non bơi lạc ra xa mang về tổ .

Chuỗi hành vi của loài cá gai – bao gồm đánh nhau, giao phối và mang con non về – có thể đoán trước được, nhờ đó Tinbergen có thể tiến hành một chuỗi thí nghiệm. Kết quả thu nhận được là những góc nhìn có giá trị về những hệ thống thông điệp hoặc tín hiệu hồi đáp theo những định hướng khác nhau. Cách tiếp cận theo hình zigzag của con đực là sự khiêu khích, cái diễn ra trước khi có việc gợi tình. Hình dạng căng phồng của con cái với bụng đầy trứng khiến con đực phải ve vãn. Sau khi con cái đẻ trứng, màu đỏ không còn hấp dẫn nó nữa. Nó sẽ không để trứng ở lại nếu không bị con đực giúi mũi vào lưng. Vì vậy, thị giác và xúc giác châm ngòi cho một loạt các hành vi kế tiếp.

Bản chất đoán-biết-trước-được của tác dụng được cho phép Tinbergen quan sát trạng thái thí nghiệm xảy ra khi chuỗi hành vi bị gián đoạn bởi sự Open của quá nhiều thành viên đực và hiệu ứng đám đông của chủ quyền lãnh thổ cá thể. Màu đỏ quá nhiều sẽ làm gián đoạn quy trình giao phối. Một số bước tiếp theo của chuỗi hành vi sẽ bị bỏ sót, trứng sẽ không được đặt vào tổ hoặc là không được thụ tinh. Với trạng thái quá đông đúc, những con đực sẽ đánh nhau cho đến khi có con chết .

LẬT LẠI HỌC THUYẾT MALTHUS

Ví dụ về cua và cá sống lưng gai cung ứng những thông tin hữu dụng về mối liên hệ giữa tỷ lệ với hoạt động giải trí sinh sản và điều tiết dân số. Khứu giác của con cua là yếu tố quan trọng để giãn cách và xác lập số lượng tối đa thành viên cua hoàn toàn có thể sống trong một diện tích quy hoạnh mặt biển cho trước. Trong trường hợp của cá sống lưng gai, thị giác và xúc giác thiết lập một quy trình mà hiệu quả của nó diễn ra theo một ngữ cảnh định trước. Đông quá thì chuỗi hành vi này sẽ không diễn ra, quy trình sinh sản cũng bị làm rối loạn. Trong toàn bộ những loài động vật hoang dã, độ nhạy của cơ quan thụ cảm – khứu giác, thị giác, xúc giác hay phối hợp một vài thứ – sẽ thiết lập khoảng cách thích hợp cho mỗi thành viên hoàn toàn có thể sống và liên tục vòng sinh sản. Nếu không duy trì được khoảng cách tương thích, chúng sẽ chết trong đại chiến sống sót với đồng loại, gây nên số lượng thiệt mạng nhiều hơn cả nạn đói, dịch bệnh hay kẻ săn mồi .

Học thuyết Malthus Thomas Robert Malthus, (13 tháng 2 năm 1766 – 23 tháng 12 năm 1834), hội viên FRS, là một nhà nhân khẩu học, nhà kinh tế học người Anh. Ông là một trong những đại biểu của kinh tế học cổ điển. Malthus có nhiều đóng góp vào các học thuyết kinh tế và các đóng góp vào lĩnh vực dân số, đặc biệt là vấn đề sự gia tăng dân số thông qua Thuyết dân số của ông. nói đến mối liên hệ giữa dân số và việc cung cấp thức ăn, điều này cần được kiểm chứng lại. Nhiều thế kỉ trước, người Scandinavi đã chứng kiến cuộc di chuyển thành đàn của những con chuột tới bờ biển. Hành động tự tử tương tự cũng diễn ra với loài thỏ khi quy mô đàn quá lớn. Người bản địa trên một số đảo ngoài khơi Thái Bình Dương cũng nhìn thấy những con chuột tự kết liễu đời mình. Hành vi kì lạ này ở một số loài vật có thể mường tượng được, cho dù vẫn chưa xác định được nhân tố bên trong nào làm những con chuột “ngu ngốc” đến vậy.

Thời Thế chiến thứ hai, 1 số ít ít nhà khoa học đã khởi đầu hoài nghi rằng có nhiều nguyên do điều tiết dân số hơn là kẻ săn mồi hay thức ăn, và đó là nguyên do dẫn tới hành vi tự tử của lũ chuột. Trong khoảng chừng thời hạn giảm sút số lượng, thức ăn đa dạng chủng loại và không có xác chết mang tín hiệu của nạn đói .
John Christian, một nhà tập tính học được giảng dạy về y khoa, là một trong những người điều tra và nghiên cứu về hiện tượng kỳ lạ này. Năm 1950, trong luận văn của mình, ông ấy đưa ra giả thiết : tăng hay giảm số lượng thành viên trong những loài thú do một chính sách sinh lý điều tiết, gọi là tỷ lệ. Ông ấy đưa ra vấn đề rằng khi số lượng thành viên trong một diện tích quy hoạnh nhất định tăng lên, căng thẳng mệt mỏi ngày càng tăng cho đến khi những phản kháng từ bên trong diễn ra nhằm mục đích sụt giảm dân số .
Christian cần nhiều tài liệu và đã có thời cơ quan sát về hiện tượng kỳ lạ suy giảm dân số ở một loài thú. Lý tưởng nhất là nghiên cứu và điều tra một quần thể, quan sát những phản kháng trước, trong và sau khoảng chừng thời hạn sụt giảm số lượng thành viên. May mắn là quy trình hình thành bầy Hươu trên hòn đảo James đã lôi cuốn sự chú ý quan tâm của giới khoa học trước khi quá muộn .

HIỆN TƯỢNG HƯƠU CHẾT ĐỘT NGỘT TRÊN ĐẢO JAMES

Khoảng mười bốn dặm về phía tây Cambridge, Maryland, và gần hơn khoảng chừng một dặm về phía vịnh Chesapeake là hòn đảo James, với diện tích quy hoạnh nửa dặm vuông, tương tự với 280 acre, không người sinh sống. Vào năm 1916, đây là nơi trú ngụ của bốn đến năm thành viên hươu sao ( tên khoa học là Cervus Nippon ). Sinh sản tự do, bầy hươu đông dần cho đến khi số lượng đạt khoảng chừng từ 280 đến 300, tương ứng với tỷ lệ một con trên một acre. Thời điểm đó là năm 1955 .
Cùng năm, Christian mở màn giải phẫu cụ thể 05 thành viên hươu sao, về những nội quan : tuyến thượng thận, tuyến ức, lá lách, tuyến giáp, tuyến sinh dục, cật, gan, phổi và những mô khác. Nội dung ghi chép gồm có : tiêu hoá, tuổi, giới tính và những điều kiện kèm theo chung, cũng như có hay không sự tích lũy mỡ dưới da, trong bụng hay giữa những cơ bắp đều được ghi lại .
Sau mỗi lần ghi chép, những người quan sát dừng lại chờ đón. Năm 1956 và 1957 không có đổi khác gì diễn ra. Nhưng ba tháng đầu năm 1958, một nửa số hươu chết, 161 thi thể được tìm thấy. Năm sau đó có nhiều con chết thêm và bầy hươu được duy trì không thay đổi quanh số lượng 80. Người ta lấy mười hai con hươu cho việc nghiên cứu và điều tra mô học vào giữa tháng ba năm 1958 và tháng ba năm 1960 .
Nguyên nhân gì đã gây ra cái chết bất thần của 190 con hươu trong vòng hai năm ? Không phải là nạn đói, vì thức ăn được phân phối đủ. Thực tế thì tổng thể những con hươu đem về làm mẫu điều tra và nghiên cứu đều ở trong thực trạng rất tốt, màu lông sáng, cơ bắp tăng trưởng tốt và có tích góp mỡ giữa những cơ bắp .
Những cái xác tích lũy trong hai khoảng chừng thời hạn 1959 – 1960 và 1956 – 1957 giống nhau ở tổng thể những chi tiết cụ thể bên ngoài, ngoại trừ một thứ. Những thi thể sau thời kì số lượng sụt giảm và không thay đổi dân số lớn hơn về kích cỡ so với những con trước và trong thời kì chết bất thần. Những con đực năm 1960 nặng hơn 34 % so với những con năm 1958, nặng hơn 28 % so với những con tích lũy trong thời kì 1955 – 1957 .
Từ 1955 đến 1958, trong thời kì tỷ lệ cực lớn và chết bất ngờ đột ngột, khối lượng của tuyến thượng thận trên thành viên hươu sao không biến hóa. Cân nặng một thành viên hươu giảm 46 % giữa hai năm 1958 và 1960. Trong những con chưa trưởng thành ( chiếm tỉ lệ thương vong cao ), khối lượng tuyến thượng thận giảm 81 % sau thời kì chết bất ngờ đột ngột. Những đổi khác quan trọng cũng diễn ra trong cấu trúc tế bào tuyến thượng thận trên cả những con còn sống. Trong tài liệu của Christian, điều quan trọng là phải làm sáng tỏ những đặc thù điển hình nổi bật quan sát được ở tuyến thượng thận. Tuyến thượng thận đóng vai trò cốt yếu trong việc điều tiết sự tăng trưởng, sinh sản và nâng cao sức đề kháng. Kích thước và khối lượng của cơ quan quan trọng này nhờ vào vào mức độ stress. Khi khung hình liên tục chịu sức ép, để đối phó với những trường hợp khẩn cấp, tuyến thượng thận phình ra và hoạt động giải trí mạnh hơn, là bộc lộ của sự stress và điều đó mang một ý nghĩa to lớn .
Thời tiết nóng bức vào tháng hai năm 1958 đã ngăn loài hươu không vượt qua sông để tới vùng lục địa vào buổi đêm, và cuộc di cư bị trì hoãn, thực trạng căng thẳng mệt mỏi trầm trọng hơn. Một số lượng lớn chết vì trời lạnh và không được giải toả sức ép kịp thời .
Từ những hiện tượng kỳ lạ bơi đêm, stress và tinh lọc tự nhiên, vào năm 1961, Christian chứng minh và khẳng định : “ Chết chóc hiển nhiên là tác dụng từ những biến hóa bất thần theo sau sự nhiễu loạn chuyển hóa, phần lớn là hậu quả của việc cơ thượng thận hoạt động giải trí liên tục lê dài. Không có dẫn chứng nào về nhiễm trùng, thiếu ăn hay những nguyên do hiển nhiên khác để lý giải cho việc chết hàng loạt. ”
Nghiên cứu của Christian là một loại sản phẩm triển khai xong, không phụ sự mong đợi của giới khoa học. Dù vậy, vẫn có một vài câu hỏi về hành vi của loài hươu dưới áp lực đè nén “ dân số ” vẫn chưa được giải đáp cho đến khi có thời cơ triển khai nó. Ví dụ, chúng gây hấn với nhau không ? Có phải đó là nguyên do cho việc 90 % thi thể trong thời kì chết bất ngờ đột ngột là con cháu đang mang thai ? Hi vọng rằng, điều đó hoàn toàn có thể được giải đáp bằng chu kì một năm quan sát trong thời hạn tới .

SỰ ĂN THỊT VÀ SỐ LƯỢNG CÁ THỂ

Ít kịch tính nhưng thực tiễn, dẫn chứng bổ trợ của Paul Errington cho thấy học thuyết Malthus không hề lý giải cho hầu hết những hiện tượng kỳ lạ chết bất ngờ đột ngột. Errington tìm ra điều đó nhờ quy trình khám nghiệm phần bụng loài cú, gồm cả con non, con già, con chưa trưởng thành, con bị bệnh ( những con quá chậm để thoát khỏi kẻ săn mồi ). Trong một điều tra và nghiên cứu về loài muskrat, ông ấy tìm ra được rằng nhiều thành viên chết trong thảm kịch ( mà nhìn vẻ bên ngoài như một hệ quả của một sự kháng cự kém hơn dưới sức ép “ dân số ” ) nhiều hơn là chết bởi tranh nhau thức ăn. Hai lần trong một năm, xác những con muskrat được tìm thấy trong chính tổ của chúng. Errington chứng minh và khẳng định rằng muskrat có chung xu thế tăng trưởng bản năng dưới sức ép của đám đông. Ông ấy cũng chỉ ra rằng đám đông đặt ra một số lượng giới hạn nào đó trong tỉ lệ sinh của những con muskrat .
Ngày nay, nhiều nhà tập tính học đã đi đến Tóm lại của chính mình rằng mối quan hệ kẻ săn mồi – con mồi là một dạng cộng sinh, ở đó kẻ săn mồi không trấn áp số lượng thành viên loài mà hơn thế, chúng duy trì một sức ép từ thiên nhiên và môi trường sống – một tác nhân cải tổ giống loài. Thật mê hoặc khi biết rằng, nghiên cứu và điều tra không chú trọng vào điều này. Một ví dụ gần đây được miêu tả cụ thể bởi nhà sinh học Farley Mowat, người đã được gửi đến Arctic theo chương trình của cơ quan chính phủ Canada để xác định số lượng tuần lộc caribou bị sói ăn thịt. Những bầy tuần lộc giảm dần về số lượng nên sói hoàn toàn có thể thuận tiện tàn phá những con trong bầy. Farley nhận ra rằng : ( a ) những con sói chỉ chiếm một tỉ trọng rất nhỏ trong nguyên do cái chết của những con tuần lộc ; ( b ) những con sói cùng với hoạt động giải trí ăn thịt là yếu tố quan trọng giúp bầy tuần lộc khỏe mạnh ; và ( c ) tuần lộc là nguồn thức ăn cho lũ chó đang giảm dần số lượng trong mùa đông. Theo cuốn sách “ Never Cry Wolf ” của Farley Mowat, những con sói khởi đầu bị nhiễm trùng có mạng lưới hệ thống. Theo Mowat, dù không hề thống kê thêm về những mất mát của loài sói Arctic thì cũng không nênn quên đi bài học kinh nghiệm ở đây. Một trong nhiều ví dụ đơn thuần cho thấy sự tham lam thời gian ngắn hoàn toàn có thể rình rập đe dọa đến cân đối tự nhiên như thế nào. Khi những con sói đi mất, bầy tuần lộc sẽ liên tục giảm số lượng vì kẻ săn mồi vẫn còn đó, nhưng sự giảm sẽ không còn mạnh như trước vì áp lực đè nén từ loài sói đã không còn .
Những ví dụ trên đây là thử nghiệm tự nhiên cơ bản. Điều gì xảy ra khi một yếu tố trấn áp được đưa vào và số lượng thành viên loài tăng lên tự nhiên với nguồn thức ăn dồi dào nhưng thiếu mất kẻ săn mồi ? Những thử nghiệm và những điều tra và nghiên cứu được miêu tả trong chương sau sẽ gợi mở rõ ràng hơn một chút ít, rằng kẻ săn mồi và thức ăn không đóng vai trò quan trọng như tất cả chúng ta nghĩ. Điều đó chứng tỏ tường tận vai trò của sức ép đám đông như một yếu tố trấn áp số lượng và giúp tất cả chúng ta hiểu rõ được những chính sách sinh hóa trong hoạt động giải trí này .

3. ĐÁM ĐÔNG VÀ HÀNH VI XÃ HỘI Ở ĐỘNG VẬT

NHỮNG THÍ NGHIỆM CỦA CALHOUN

Thí nghiệm được triển khai vào năm 1958, ở ngoại ô Rockville, Maryland. Một chiếc chuồng được xếp từ đá hộc ship hàng thí nghiệm, nó “ tự nhiên ” đến nỗi người qua đường cũng chỉ nghĩ nó là một đống đá. Thực tế, nhà tập tính học John Calhoun đã dựng lên để dự trù cho nhu yếu về nguyên vật liệu của những con chuột trắng Na Uy đã thích nghi quen với thiên nhiên và môi trường địa phương. Calhoun mong ước tạo ra một môi trường tự nhiên mà ở đó hoàn toàn có thể quan sát hành vi của sinh vật ngoại lai này bất kỳ khi nào .
Thực tế, những thí nghiệm trong chuồng đá chỉ là đoạn tiên phong của một chương trình nghiên cứu và điều tra mười bốn năm. Vào tháng ba năm 1947, Calhoun khởi đầu nghiên cứu và điều tra những dịch chuyển số lượng dưới điều kiện kèm theo tự nhiên bằng việc đưa năm con chuột có thai vào một khu đất ngoài trời rộng một phần tư acre, lê dài trong hai mươi tám tháng. Ngay cả với một lượng thức ăn dồi dào và không có nguy khốn rình rập từ loài ăn thịt, số lượng thành viên chuột vẫn không khi nào vượt quá 200, thường chỉ không thay đổi ở mức 150. Sự độc lạ giữa những thử nghiệm được triển khai trong-phòng-thí-nghiệm và những gì xảy ra ngoài-tự-nhiên được nhấn mạnh vấn đề trong ba điều tra và nghiên cứu. Calhoun nhấn mạnh vấn đề : trong hai mươi tám tháng điều tra và nghiên cứu, 05 thành viên chuột cái hoàn toàn có thể sinh sản ra 50 000 con non, nhưng không gian được cung ứng không hề đủ cho số lượng ấy. 10 000 feet vuông thì đủ cho tối đa 5000 con, nghĩa là mỗi con sở hữu 2 feet vuông. Nếu tiêu chuẩn diện tích quy hoạnh cho mỗi con giảm xuống 8 inch, 50 000 con chuột không hề hoạt động và sinh hoạt tự do nhưng vẫn duy trì được sức khỏe thể chất. Câu hỏi mà Calhoun đặt ra là : tại sao số lượng thành viên lại chỉ số lượng giới hạn ở mức 150 bên ngoài tự nhiên ?
Calhoun đã phát hiện ra rằng ngay cả với tỷ lệ 150 con chuột trong một phần tư acre thì việc cạnh tranh đối đầu để giành lấy sự chăm nom của con mẹ vẫn diễn ra, chỉ có 1 số ít ít con non còn sống sót sau đó. Thêm nữa, tuy sống rải rác trên hàng loạt diện tích quy hoạnh, nhưng lũ chuột được tổ chức triển khai thành mười hai hoặc mười ba nhóm theo từng tá. Ông cũng nhấn mạnh vấn đề rằng mười hai là số lượng tối đa để lũ chuột hoàn toàn có thể sống hòa giải theo nhóm ( thực ra là chúng vẫn gây gổ với nhau, toàn bộ những hiệu ứng tâm ý được miêu tả trong phần cuối của chương 2 ) .
Kinh nghiệm tích lũy được trong hai tám tháng giúp Calhoun phong cách thiết kế một chuỗi những thí nghiệm. Ở đó số lượng chuột hoàn toàn có thể tăng lên một cách tự do, đồng thời người ta hoàn toàn có thể quan sát cụ thể mà không làm tác động ảnh hưởng đến hành vi tương tác qua lại của những con chuột .
Kết quả của những thí nghiệm này cho tất cả chúng ta biết ( a ) cách xử lý tuyệt vời của Tạo Hoá trải qua hành vi của sinh vật dưới những điều kiện kèm theo đông đúc khác nhau và ( b ) đám đông có những ảnh hưởng tác động đáng kinh ngạc thế nào đến hành vi xã hội. Cùng với nghiên cứu và điều tra của Christian ( điều tra và nghiên cứu về hươu trên đảo James, chương 2 ), cộng thêm hàng trăm thí nghiệm và quan sát về động vật hoang dã ( từ loài gặm nhấm cho đến con người ), điều tra và nghiên cứu của Calhoun thực sự đáng chú ý quan tâm .
Khi thực thi loại nghiên cứu và điều tra kiểu này, những nhà tâm lý học làm theo cách truyền thống lịch sử, nhằm mục đích nỗ lực trấn áp hoặc loại trừ toàn bộ những biến số không tương quan để có thể thao tác theo ý muốn ( thường thì, họ giữ lại một hoặc hai biến số ). Chiếu theo thông lệ đó, thí nghiệm của Calhoun thật khác thường. Hầu hết những điều tra và nghiên cứu chỉ vận dụng cho phản ứng riêng của từng thành viên. Tuy nhiên, những thí nghiệm của Calhoun đã xử lý yếu tố cho những nhóm lớn và phức tạp. Bằng cách chọn những đối tượng người tiêu dùng có vòng đời ngắn, ông đã hoàn toàn có thể khắc phục một sai sót thông dụng của những điều tra và nghiên cứu về hành vi nhóm : vì thời lượng nghiên cứu và điều tra rất hạn chế nên không bộc lộ được ảnh hưởng tác động tích góp của một tập hợp trạng thái nhất định qua nhiều thế hệ. Phương pháp của Calhoun là chiêu thức tốt nhất trong khoa học truyền thống cuội nguồn. Sau một hoặc hai lần chu kỳ luân hồi mười-sáu-tháng, khi số thành viên tăng dần và thí nghiệm diễn ra mà không có nội dung đơn cử, ông mới triển khai sáu lần thí nghiệm chính thức, mở màn từ năm 1958 và kết thúc vào năm 1961. Những phát hiện từ nghiên cứu và điều tra vẫn có nhiều ẩn số, hứa hẹn sẽ còn tạo ra nhiều góc nhìn mới và thâm thúy trong những năm tới .

Phương án thí nghiệm

Chuồng Rockville mà Calhoun dựng lên có ba căn phòng rộng từ 10 đến 14 foot, có hành lang cửa số rộng từ 3 đến 5 foot mở xuyên sàn để quan sát. Cách sắp xếp này được cho phép người quan sát có được cái nhìn khá đầy đủ về căn phòng bất kể khi nào, ngày hay đêm, mà không làm phiền lũ chuột. Mỗi phòng được chia thành bốn khu bởi những vách ngăn tích điện ( tránh cho chuột không trèo qua tường, lối đi duy nhất sang khu bên cạnh là chiếc cầu trượt ). Mỗi khu là một đơn vị chức năng ở hoàn hảo, có một cái phễu thức ăn, một cái rãnh uống nước, nơi để làm tổ ( những tháp cao để quan sát ) và vật tư làm tổ. Đường nối qua hàng rào điện liên kết toàn bộ những khu, trừ hai khu I và IV. Bốn khu được xếp thành hình vuông vắn để tiết kiệm ngân sách và chi phí diện tích quy hoạnh .

△ Thí nghiệm Calhoun

Kinh nghiệm với loài chuột hoang cho thấy : một phòng hoàn toàn có thể có từ 40 đến 48 con chuột. Nếu được phân loại bằng nhau, mỗi khu sẽ chứa một nhóm 12 con chuột, cũng là số lượng tối đa của một nhóm để những “ căng thẳng mệt mỏi đám đông ” không xảy ra .
Để khởi đầu điều tra và nghiên cứu, một lần nữa, ở mỗi khu, Calhoun đặt một hoặc hai con cháu mang thai sinh con, còn đâu là đủ loại, từ con non đến con trưởng thành. Cân bằng giới tính được duy trì bằng cách vô hiệu phần dư thừa, để chuỗi thí nghiệm tiên phong của ông khởi đầu với 32 con chuột, con của 05 con cháu. Sau đó, những đường dốc nối được đặt lại chỗ cũ và toàn bộ chuột được phép tự do trọn vẹn chuyển dời trong bốn khu. Chuỗi thí nghiệm thứ hai mở màn với 56 con chuột, và những mẹ chuột đã được loại ra khi những con non cai sữa. Như trong loạt tiên phong, những đường dốc nối được đặt lại để những con trưởng thành hoàn toàn có thể qua lại tổng thể những khu .
Từ thời gian này, sự can thiệp của con người đã chấm hết, trừ việc vô hiệu những con sơ sinh thừa ( điều này được triển khai để ngăn ngừa số lượng thành viên vượt quá số lượng giới hạn 80, tức là gấp đôi mức có-thể-chấp-nhận thường thì ). Calhoun lý luận rằng nếu ông không duy trì mức bảo đảm an toàn này, quần thể này sẽ hứng chịu một cuộc sụp đổ dân số tựa như trường hợp của hươu sao, sau đó số lượng thành viên sẽ không hồi sinh được. Chiến lược của ông là duy trì lũ chuột trong một trạng thái căng thẳng mệt mỏi : ba thế hệ chuột chung sống. Điều đó giúp ông hoàn toàn có thể điều tra và nghiên cứu ảnh hưởng tác động của áp lực đè nén dân số không chỉ lên những thành viên mà còn lên nhiều thế hệ .

Quá trình phát triển vùng trũng

“ Vùng trũng ” thực ra là cách nói hình tượng của đồ vật chứa chất thải. Calhoun dùng thuật ngữ “ vùng trũng hành vi ” – “ behavioral sink ” để chỉ sự suy đồi hành vi Open ở đa phần những thành viên chuột trong chuồng Rockville. Một hiện tượng kỳ lạ mà ông ấy tin là “ hậu quả của bất kể quy trình hành vi nào khi tập trung chuyên sâu một số lượng lớn sinh vật sống cùng với nhau ; không hề ngẫu nhiên khi Open tín hiệu bệnh tật : một vùng trũng hành vi làm trầm trọng thêm căn bệnh trong nhóm ” .
Vùng trũng hành vi là hiện tượng kỳ lạ rối loạn trong nhiều hoạt động giải trí, gồm có việc xây tổ, tán tỉnh, tình dục, sinh sản và tổ chức triển khai xã hội. Hoạt động khám nghiệm xác chuột cũng chỉ ra những hiệu ứng rối loạn tâm ý trầm trọng .
Vùng trũng hành vi xảy ra khi tỷ lệ dân số tăng gần gấp đôi. Khái niệm “ tỷ lệ ” phải được hiểu rộng hơn định nghĩa thường thì là tỉ số giữa số thành viên và diện tích quy hoạnh. Chỉ riêng yếu tố tỷ lệ thì hiếm khi gây ra căng thẳng mệt mỏi trong bầy đàn .
Để hiểu được ý tưởng sáng tạo của Calhoun, tất cả chúng ta cần quan sát những con “ choai choai ”, từ khi chúng được tự do rong chơi qua bốn khu đến khi “ vùng trũng ” hình thành. Trong trạng thái chưa đông đúc, có một quy trình tiến độ ngắn mà lũ choai choai ấy ( đã đến tuổi giao phối ) đánh nhau cho đến khi thiết lập được một trật tự không thay đổi. Ở chuỗi thí nghiệm tiên phong ( trong hai chuỗi được miêu tả bên trên ), hai con chuột đực lập lãnh địa ở khu I và IV. Mỗi con duy trì một “ đội hình ” 08 đến 10 con chuột cái, thế cho nên đàn của chúng cân đối và tương thích với những nhóm chuột được quan sát trong khu một-phần-tư-arce. 14 con chuột còn lại phân tán trong khu II và III. Khi dân số tăng lên 60 hoặc hơn, thời cơ “ kiếm ăn ” của mỗi con đều giảm xuống, bởi phễu chỉ được phong cách thiết kế cho những viên thức ăn nhỏ rơi xuống từ từ. Những con chuột ở khu II và III có điều kiện kèm theo thuận tiện hơn, chúng ăn cùng những con khác. Những quan sát viên bật mý rằng khi hoạt động giải trí ở những khu giữa được định hình, cái phễu thức ăn ở đó được sử dụng liên tục hơn ba đến năm lần ở hai khu cuối, và hiện tượng kỳ lạ vùng trũng hình thành từ đó. Và rồi cứ như thế, quy mô hành vi thường thì bị phá vỡ .

Tán tỉnh và giao phối

Tán tỉnh và tình dục ở loài chuột Na Uy thường tương quan đến một hệ quả của những biến cố. Những con chuột đực có năng lực phân biệt ba nhóm cơ bản trong việc lựa chọn bạn tình. Thứ nhất, chúng lập ra nhóm những con cháu thông thường và từ đó so sánh để nhận ra điểm độc lạ giữa thành viên trưởng thành và chưa trưởng thành. Sau đó chúng phải tìm ra một con cháu ở trạng thái động dục. Bằng thị giác và khứu giác, con đực phát hiện ra, nó sẽ đuổi theo con cháu. Con cái chạy, nhưng không quá nhanh và chúi thật lẹ vào cái hang, chạy vòng quanh và ngẩng đầu nhìn theo con đực. Con đực cũng chạy vòng quanh miệng hang và mở màn “ nhảy múa ”. Khi điệu nhảy kết thúc, con cháu dời khỏi hang và leo lên trên. Trong suốt quy trình giao phối, con đực sẽ ngoạm nhẹ vào phần da trên cổ con cháu .
Khi “ vùng trũng ” hình thành ở khu II và khu III, mọi thứ đổi khác. Có thể phân loại ra như sau :

1. Những thành viên trội có biểu lộ thông thường .
2. Những con đực thụ động tránh cả đánh nhau lẫn quan hệ tình dục .
3. Những con “ cấp dưới ” tăng động sẽ dành thời hạn đuổi bắt những con cháu. Ba hoặc bốn con hoàn toàn có thể quấy rầy một con cháu cùng lúc. Trong suốt quy trình đeo bám, chúng không chiếm được tình cảm ; thay vào đó, chúng bị “ cấm cửa ” khi vào hang. Lúc trèo lên, những con đực này thường “ canh ” con cháu trong vòng vài phút, thay vì hai hay ba giây .
4. Những con đực loạn giới ( pansexual ) thì cố gắng nỗ lực ghép đôi với một con bất kể. Con đực cũng như con cháu, con non cũng như con già : “ tập sự ” nào cũng được .
5. Một số con đực thu mình trước tập thể và thôi quan hệ tình dục, chúng thường ra ngoài khi những con chuột khác đang ngủ .

Dựng tổ Nest Building

Cả chuột đực và chuột cái đều tham gia vào việc xây tổ nhưng phần đa do con cháu làm. Vật liệu được chuyển vào trong hang, xếp chồng lên và tổ được đục lỗ để đặt con non vào trong. Trong điều tra và nghiên cứu Rockville, những con cháu trong “ hậu cung ” ở khu I, khu IV và những con khác không ở trong trạng thái “ vùng trũng ” là “ những người quản gia xuất sắc ” ; chúng đi lại trật tự và giữ gìn khu vực xung quanh tổ. Những con cháu “ vùng trũng ” trong khu II và khu III thường không hề làm xong tổ. Chúng mang tấm vật tư lên trên dốc rồi lại đùng một cái để rơi xuống. Vật liệu mang đến làm tổ được thả vào trong khu vực chung hoặc chất lên một đống mà không khi nào được đục rỗng, cho nên vì thế những con non “ vương vãi khắp nơi ” và chỉ số ít sống sót được .

Chăm sóc con non

Thông thường, những con cháu lao động khó khăn vất vả để việc xả thải đi vào quy củ. Nếu một con non lạ xâm nhập thì con cháu sẽ vô hiệu ngay. Khi những cái tổ không được che chắn, những con non được chuyển chỗ mới để được bảo vệ nhiều hơn. Những con chuột mẹ “ vùng trũng ” trong điều tra và nghiên cứu Rockville đã thất bại trong việc sắp xếp trật tự cho con non. Chất thải khởi đầu lộn xộn ; những con non chui lên và thường bị những con đực tăng động khác xâm nhập vào tổ rồi ăn mất. Khi một cái tổ bị bung ra, con mẹ sẽ mở màn mang con non đi, nhưng việc chuyển dời thường không tuyệt vời và suôn sẻ. Những con non được chuyển ra ngoài tới một cái tổ khác. Trong quy trình chuyển dời, một vài con bị rơi ra và trở thành miếng mồi cho những con chuột khác .

Lãnh thổ và tổ chức xã hội

Loài chuột Na Uy tăng trưởng một quy mô tổ chức triển khai xã hội đơn thuần : một nhóm gồm 10 đến 12 thành viên được phân hạng đơn cử, bảo vệ một chủ quyền lãnh thổ chung của nhóm. Nhóm có một con đực đầu đàn và tỉ lệ dân số ở cả hai giới tiếp tục đổi khác. “ Cấp trên ” không phải “ trì hoãn ” nhiều như những “ cấp dưới ”. Trạng thái của những con chuột được bộc lộ một phần trải qua khu vực hoạt động giải trí của chúng trong lãnh địa : càng hưng phấn thì càng đi lại nhiều khu .
Những con đực đầu đàn trong “ vùng trũng ” có năng lực lập riêng một lãnh địa. Hoạt động “ thay ca ” quanh khu vực ăn diễn ra ba lần mỗi ngày, đàn chuột đánh lộn đến trầy da tróc thịt để dành được quyền “ vào ca ”. Mỗi nhóm có một con đực đầu đàn. Ba con chuột đầu đàn ngang hàng nhau, nhưng thứ bậc không như nhau. Trong thiên nhiên và môi trường tự nhiên, đẳng cấp và sang trọng xã hội không thay đổi một cách đáng kinh ngạc, trái ngược hẳn với trong thiên nhiên và môi trường “ vùng trũng ”. “ Cứ đều đặn trong khoảng chừng thời hạn hoạt động giải trí, những con đực đứng đầu lao vào đại chiến chuyển giao quyền lực tối cao ” .
Một cách hình thành xã hội khác mà Calhoun gọi là những “ giai cấp ” chuột. Những “ giai cấp ” này chia nhau ở trong cùng một lãnh địa và có đặc thù hành vi tương tự như nhau. Chức năng của “ giai cấp ” rõ ràng là để hạn chế xung đột giữa những con chuột. Thông thường có tới ba “ những tầng lớp ” trong một quần thể .
Gia tăng tỷ lệ dân số dẫn đến hình thành những “ giai cấp ” và “ những tầng lớp ”. Bằng cách cướp hang khi đuổi theo con cháu, những con chuột tăng động không chỉ ghép cặp nhiều hơn mà còn chiếm lấy phần chủ quyền lãnh thổ. Chúng chạy quanh một hố, đẩy vào, thăm dò, tò mò, kiểm tra. Dường như chúng chỉ sợ mỗi con đực đầu đàn nằm ở cuối khu I và khu IV đang bảo vệ lãnh địa và hậu cung của nó ở toàn bộ những góc .
Những lợi thế của hội đồng và thành viên hình thành từ chủ quyền lãnh thổ và quan hệ thứ bậc không thay đổi được chứng tỏ rõ ràng bởi những con chuột sống trong khu I. Từ hành lang cửa số quan sát, hoàn toàn có thể thấy rõ một con đực khỏe mạnh đang ngủ ở phần chân dốc. Trên đỉnh dốc, một nhóm nhỏ những con đực tăng động đang dò xét nó để lựa đường đi xuống. Để chặn “ đám li ti ” phía trên, con đực chỉ cần mở mắt ra .
Thỉnh thoảng, những con cháu cũng chạy ra khỏi hang, ngang qua con đực đang ngủ, trèo lên dốc mà không thức tỉnh kẻ đầu đàn, rồi quay trở lại trong chốc lát. Theo sau nó là một đám đực rựa, chúng chỉ dừng lại khi tới đỉnh dốc. Vượt qua điểm này, con cháu sẽ không bị quấy rầy và hoàn toàn có thể mang theo và chăm nom con non tránh khỏi những lộn xộn dưới “ vùng trũng. ” Kết quả ghi chép cho thấy con cháu thực thi hành vi này từ 10 đến 25 lần. Nó hoàn toàn có thể mang theo nhiều con non nhưng chỉ khoảng chừng 50 % ( hoặc quá bán chút đỉnh ) là hoàn toàn có thể sống sót sau khi cai sữa .

Những kết quả sinh lý học của vùng trũng

Giống như loài hươu Sika, “ vùng trũng ” đẩy những thành viên cái và con non lâm vào tình cảnh khó khăn vất vả nhất. Tỉ lệ tử trận ở con cháu cao gấp 3,5 lần con đực. Trong số 558 thành viên mới được sinh ra, chỉ có một phần tư trong số đó sống sót sau khi cai sữa. Những con chuột có mang sẽ liên tục gặp yếu tố về thai sản. Mức độ sảy thai tăng lên đáng kể, trong khi những con cháu mở màn chết dần vì rối loạn tử cung, buồng trứng và ống dẫn trứng. Khám nghiệm tử thi, người ta phát hiện ra những khối u tuyến vú và cơ quan sinh dục. Thận, gan, và tuyến thượng thận cũng bị phình ra hoặc bị bệnh, cho thấy những tín hiệu thường gắn liền với sự stress cực đoan .

Hành vi gây hấn

Theo Konrad Lorenz, nhà tập tính học người Đức, người viết cuốn “ Man Meets Dog ”, hành vi gấn hấn thường thì sẽ đi cùng những tín hiệu dập tắt việc thôi thúc chiến sự khi mọi thứ đã trở nên “ đủ. ” Những con chuột đực “ vùng trũng ” thất bại trong việc ngăn ngừa xâm lấn, và đơn độc, hung hăng cắn đuôi giật mình. Hành vi này diễn ra trong vòng ba tháng, cho tới khi những con trưởng thành tìm ra những ngăn ngừa việc cắn đuôi đồng đội, tuy nhiên những con non chưa được học cách tránh sẽ vẫn gặp nguy .

Vùng trũng không phát triển

Chuỗi thí nghiệm thứ hai đã chứng tỏ mối liên hệ quan trọng giữa “ vùng trũng ” và nhu yếu ăn có điều kiện kèm theo với những con chuột khác. Calhoun thay loại thức ăn từ dạng viên sang dạng bột để chúng ăn nhanh hơn. Mặt khác, nước được cấp từ một nguồn chảy chậm nên từng con hoàn toàn có thể uống thay vì lao vào ăn chung. Sự đổi khác này phân bổ số lượng đồng đều ra những khu. Vì chuột thường uống nước ngay lúc mới thức dậy nên chúng có khuynh hướng ở trong khu vực ngủ ( trong thí nghiệm trước, hầu hết chuột đều di chuyến tới vị trí có thức ăn ). Cuối cùng cũng Open một vài tín hiệu cho thấy “ vùng trũng ” đã tăng trưởng, nhưng vì một nguyên do khác. Một con đực chiếm lấy khu III và khu IV, nó đuổi hết những con khác ra ngoài. Khi thí nghiệm kết thúc, 80 % con đực tập trung chuyên sâu ở khu I, thiểu số còn lại nằm ở khu II.

Tóm lược lại chuỗi thí nghiệm Calhoun

Dễ nhận thấy một điều từ những thí nghiệm của Calhoun là ngay cả chuột cũng khó hoàn toàn có thể chịu đựng sự hỗn loạn. Như con người, chuột cũng có lúc cần một mình. Riêng những con cháu trong tổ thì dễ bị tổn thương hơn cả. Tương tự lũ con non, chúng cần được che chở, trong quy trình tiến độ từ lúc sinh con đến khi cai sữa. Nếu những con chuột mẹ bị quấy rối quá nhiều thì quy trình mang thai sẽ càng khó nhọc cho đến khi kết thúc .
Có thể ta không phát hiện ra triệu chứng bệnh lý nào. Dù vậy, thực trạng đông đúc vẫn gây ra những gián đoạn trong những công dụng xã hội, dẫn tới trạng thái vô tổ chức triển khai, cao hơn nữa là sụt giảm dân số và tử trận trên diện rộng .
Hoạt động giao phối trong vùng trũng bị ngưng trệ, xu thế loạn giới ( pansexuality ) và bạo dâm ( sadism ) trở nên đặc hữu. Việc chăm nom con non gần như không hề. Những con đực tha hóa hành vi và chúng mở màn cắn đuôi nhau. Thứ bậc trong xã hội biến hóa và những điều đại kị về chủ quyền lãnh thổ bị quên lãng cho đến khi quyền uy trở lại. Tỉ lệ tử trận cao ngất ngưởng của thành viên cái gây mất cân đối giới và làm trầm trọng thêm đời sống của chúng : luôn luôn bị quấy rầy bởi những con đực trong suốt thời kì cao trào .
Thật đáng tiếc là không có tài liệu so sánh nào về số lượng thành viên chuột hoang dã đang trong quy trình sụt giảm dưới sức ép lớn với nghiên cứu và điều tra của Calhoun. Dù vậy, ông ấy vẫn hoàn toàn có thể theo đuổi kế hoạch điều tra và nghiên cứu dài hơn về “ hiệu ứng vùng trũng ” hình thành trong quy trình tiến độ khủng hoảng cục bộ dân số. Trên trong thực tiễn, dẫn chứng của Calhoun báo hiệu chắc như đinh một cuộc khủng hoảng cục bộ sắp tới. Không kể đến giải pháp quan sát thì những thí nghiệm về chuột này cũng rất phức tạp và đáng ghi nhận. Tuy nhiên, trải qua những quan sát về loài chuột trắng Na Uy, thật đáng ngờ rằng có nhiều tác nhân tương tác với nhau rồi tích hợp lại để duy trì cân đối dân số. May thay, việc quan sát những loài khác đã làm rõ quy trình trên, rằng : điều tiết tỷ lệ như một tính năng tự bảo vệ của động vật hoang dã .

NGHIÊN CỨU SINH HÓA VỀ ĐÁM ĐÔNG

Làm thế nào việc tập trung chuyên sâu số lượng hoàn toàn có thể tạo ra những hiệu quả đáng kể – từ việc xâm lấn trải qua nhiều biểu hiện hành vi khác thường cho tới tử trận trên diện rộng – điều mà tất cả chúng ta đã quan sát từ nhiều loài khác nhau như hươu, cá sống lưng gai hay chuột ? Chúng ta hoàn toàn có thể khai mở hơn nhiều khi tìm kiếm câu vấn đáp cho câu hỏi trên .
Hai nhà điều tra và nghiên cứu người Anh, A. S. Parkes và H. M. Bruce xem xét những hiệu ứng khác nhau của việc kích thích thị giác, khứu giác trên loài chim và loài thú có vú. Họ đã có bài báo cáo giải trình khoa học chỉ ra rằng việc mang thai ở loài chuột bị ngưng trệ bởi sự Open của một con đực khác ( không phải bạn tình ) trong bốn ngày tiên phong tính từ lúc thụ thai. Đầu tiên, con đực đến sau này được phép ghép cặp với con cái trong suốt thời hạn nhạy cảm. Sau đó, sự Open của con này trong cái lồng hoàn toàn có thể dẫn đến cái thai bị hỏng. Cuối cùng, cái thai sẽ bị phá nếu con cháu đang mang bị chuyển tới một khu vực mà con đực vừa mới rời đi trước đó. Khi con đực không còn Open để con cháu dễ-bị-tổn-thương nhìn thấy, hiển nhiên việc nhìn sẽ không còn dữ thế chủ động bằng việc ngửi. Giả định này được chứng tỏ khi thùy khứu giác trong não con cháu không còn hoạt động giải trí, khiến chúng mong manh trước “ năng lượng phá phách ” của những con đực lạ .
Khám nghiệm xác con cháu xảy thai cho thấy những thể vàng corpus luteum – giữ vai trò đông cứng thành tử cung để nuôi trứng đã bị ngưng trệ tăng trưởng. Hormone prolactin kích thích hình thành thể vàng và việc ngưng thụ thai hoàn toàn có thể là do hoạt động sản sinh ACTH.

Ngoại tiết học

Dù nghiên cứu và điều tra của Parkes và Bruce đã đổi khác đáng kể những học thuyết đang phổ cập về mối quan hệ của những hệ thống hóa học điều tiết cân đối trong khung hình với quốc tế bên ngoài. Tuyến nội tiết có ảnh hưởng tác động đến hầu hết mọi thứ diễn ra bên trong khung hình và trải qua một mạng lưới hệ thống khép kín chỉ liên hệ gián tiếp với bên ngoài. Những thí nghiệm của Parkes và Bruce chứng tỏ rằng không phải khi nào cũng vậy. Họ đưa ra khái niệm “ ngoại tiết học ” ( “ exocrinology ” ) trái chiều với “ nội tiết học ” ( “ endocrinology ” ) để biểu lộ sự lan rộng ra của cơ quan điều tiết hóa học gồm có những mẫu sản phẩm của những tuyến mùi trên khung hình động vật hoang dã có vú. Những chất gây mùi được tiết ra từ những tuyến đặc biệt quan trọng nằm ở nhiều vị trí trên khung hình động vật hoang dã. Ở hươu thì nằm ở những kẽ móng, ở linh dương thì nằm dưới mắt, ở chuột thì nằm dưới lòng bàn chân, ở loài lạc đà Ả Rập thì nằm phía sau đầu, còn ở người thì nằm dưới nách. Thêm nữa, những chất gây mùi được sản sinh ra bởi bộ phận sinh dục, Open trong nước tiểu và phân .
Ngày nay người ta ghi nhận rằng hoạt động giải trí bài tiết của một sinh vật ảnh hưởng tác động trực tiếp lên khung hình của sinh vật khác và tích hợp với những hoạt động giải trí của một nhóm theo nhiều cách khác nhau. Chỉ khi quy trình bài tiết bên trong tích hợp trong từng thành viên thì hoạt động giải trí bài tiết bên ngoài mới tích hợp với nhóm. Mối liên hệ ngặt nghèo của hai mạng lưới hệ thống giúp lý giải một phần thực chất tự điều hòa dân số và những hành vi không bình thường Open khi quá tải về số lượng. Một hội chứng xoay quanh phản ứng khung hình so với stress .
Hans Selye, một người Áo thao tác tại Ottawa, có tên trong nghiên cứu và điều tra hợp tác nhiều bên về stress, đã chứng tỏ rằng động vật hoang dã hoàn toàn có thể chết bất ngờ đột ngột nếu chúng liên tục đối lập với stress. Bất kể nhu yếu ngày càng tăng nào của sinh vật đều cần phải có sự bổ trợ nguồn năng lượng. Ở động vật hoang dã có vú, nguồn nguồn năng lượng này là đường máu ( blood sugar ). Nhu cầu liên tục làm kiệt quệ nguồn phân phối đường, dẫn đến sốc .

Mô hình ngân hàng đường

Dưới tiêu đề ” The Hare và Haruspex “, nhà sinh vật học Yale Edward S. Deevey gần đây đã lý giải về chính sách sinh hóa của stress và sốc ( shock ) bằng một hình ảnh ẩn dụ mê hoặc :

Có thể xem việc cung ứng đường trong khung hình sinh vật hoạt động giống như một ngân hàng nhà nước. “ Việc rút tiền ” do hormone tiết ra từ tuyến tụy ( pancreas ) và tủy thượng thận ( adrenal medulla ) đảm nhiệm. Chúng thao tác như kế toán viên trực quầy, tuy nhiên những quyết định hành động lớn hơn ( ví dụ như sinh trưởng hay sinh sản ) được hòn đảo lại cho những quản trị ngân hàng nhà nước – tuyến yên ( pituitary ) và tuyến thượng thận ( adrenal cortex ). Nhìn từ góc nhìn của Selye, stress dẫn tới việc tiết những hormone và cú sốc xảy ra khi người quản trị rút tiền khỏi ngân hàng nhà nước .
Mô hình ngân hàng nhà nước là sự móc nối giữa vỏ thượng thận – adrenal cortex ( nhân viên cấp dưới thu ngân ) với tuyến yên – pituitary ( ban giám đốc ). Chấn thương và nhiễm trùng là những dạng sức ép phổ cập, chúng “ điều khiển và tinh chỉnh ” trực tiếp thực trạng viêm nhiễm nhằm mục đích chống lại stress, giống như thu ngân “ vùng vỏ não ” kiểm tra “ vùng gan ”. Nếu stress vẫn còn, một hormone được gọi là cortisone sẽ gửi một “ thông điệp lo ngại ” tới tuyến yên ( pituitary ). Kiểm soát được bức tranh tổng thề, tuyến yên sẽ ủy quyền cho “ cấp phó ”, ACTH, hay hormone adrenocorticotropic, đóng vai trò kích thích vỏ não thượng thận ( adrenal cortex ). Như sinh viên của Parkinson Dự kiến, vỏ não ( cortex ) là vùng bị kích thích, nó sẽ chiếm nhiều “ nhân sự ” hơn và những hoạt động giải trí của nó cũng được lan rộng ra, gồm có cả việc triệu hồi thêm ACTH. Sự luẩn quẩn của xoắn ốc phải rõ ràng, nhưng trong khi “ việc rút tiền ” diễn ra thì lượng đường được luân chuyển vẫn là một hằng số ( việc làm của một chính sách khác ) và không có thiết bị, thiếu khám nghiệm tử thi, để lấy phần tồn dư tại ngân hàng nhà nước .
Nếu tuyến yên ( pituitary ) được link bằng cách duy trì sức ép vào việc ném thêm tương hỗ cho ACTH, những thanh toán giao dịch lớn mở màn bị cắt xén. Ví dụ, việc cắt bỏ hormone buồng trứng ( ovarian hormone ) hoàn toàn có thể cho phép vỏ não điều trị một bào thai mới-đầu-tốt như một thực trạng viêm được chữa lành. Tương tự như vậy, những tuyến sinh dục đực và cái, mặc dầu lượng đường dư không giống nhau, nhưng đều gần như kiệt quệ. Gạt bỏ cao huyết áp sang một bên ( vì nó tương quan đến một loại sản phẩm & hàng hóa khác, muối, mà không cần phải đi vào ngay giờ đây ), những triệu chứng gây tử trận hoàn toàn có thể là hạ đường huyết. Một áp lực đè nén cực nhỏ, ví dụ điển hình như tiếng ồn lớn. .. tựa như một chuyến thăm không báo trước của thanh tra viên ngân hàng nhà nước : Tủy thượng thận ( adrenal medulla ) bị giật mình trong việc “ gửi một cơn đau ” adrenalin đến cơ bắp, sụt đường huyết, và não đùng một cái bị bỏ đói. Tình cờ điều này là nguyên do tại sao sốc trông giống như thực trạng insulin trong máu ở mức cao. Tuyến tụy ( pancreas ) hoạt động giải trí quá mức, giống như tuyến thượng thận quá tải, chẳng khác nào một nhân viên cấp dưới thanh toán giao dịch đáng ngờ, hoàn toàn có thể đánh cắp công quỹ bất kể khi nào .

Tuyến thượng thận và Stress

Người đọc sẽ luôn nhớ rằng loài hươu Sika đã cho thấy ví dụ về hiện tượng kỳ lạ phì đại tuyến thượng thận chỉ xảy ra trước và trong quy trình chết hàng loạt. Sự ngày càng tăng về kích cỡ này có lẽ rằng đi cùng sự ngày càng tăng nhu yếu với ACTH. Đây là hệ quả của từ sự stress ngày càng tăng đến từ đám đông .
Theo suy luận này, vào cuối những năm 50 của thế kỉ 20, Christian đã triển khai một nghiên cứu và điều tra về những đổi khác theo mùa trong tuyến thượng thận của loài sóc Mỹ. Trong 872 thành viên được tích lũy và khám nghiệm tử thi sau vòng đời bốn năm, khối lượng của tuyến thượng thận tăng 60 % từ tháng Ba cho đến cuối tháng Sáu, tiến trình cạnh tranh đối đầu để ghép đôi. Chúng tích cực hoạt động giải trí hơn và nhiều con trong số chúng tập trung chuyên sâu vào một khu vực trong cùng thời gian. Khối lượng tuyến thượng thận giảm vào tháng Bảy, khi nhiều sóc nhất nhưng việc gây gổ ít xảy ra. Khối lượng tuyến thượng thận giảm một lần nữa vào tháng Tám khi một lượng lớn con non chuyển dời ra ngoài để lập lãnh địa riêng và tranh chấp liên tục xảy ra. Do đó, Christian Tóm lại : “ Hình như “ mùa sụt giảm khối lượng tuyến thượng thận ” khởi đầu từ khi lũ sóc bớt hung hăng. ”

◁ Biểu đồ của Christian (1963) chỉ ra những thay đổi theo mùa về khối lượng của tuyến này trong tương quan với số lượng cá thể. Hãy chú ý vào mối quan hệ trái chiều: số lượng cá thể tăng trong ba tháng ghép đôi trong khi tương tác khoảng cách, xung đột, sức ép và khối lượng tuyến thượng thận giảm đi. Xung đột trong mùa sinh sản làm trầm trọng thêm sức ép. Vào tháng Bảy, khi con non ra ngoài, tương tác khoảng cách tăng lên và cơ quan nội tiếp trở lại trạng thái bình thường.

Ngày nay, quy trình lựa chọn được diễn ra trên diện rộng để trấn áp sự bành chướng của những thành viên trội trong một nhóm nhất định. Không những sức ép giảm xuống mà năng lực chịu đựng còn tăng lên. Trong nghiên cứu và điều tra “ bệnh lý của thực trạng quá tải dân số ”, Christian chỉ ra rằng tuyến thượng thận thao tác khó khăn vất vả hơn : ở những con yếu thế, tuyến này bị phình ra nhiều hơn ở những con trội. Cũng trong nghiên cứu và điều tra đó, mối liên hệ giữa việc gây hấn và khoảng cách thành viên được chỉ ra. Khi tranh chấp leo thang giữa những con đực trong mùa sinh sản, khoảng cách tương tác trung bình tăng lên. Khối lượng trung bình của tuyến thượng thận ràng buộc trực tiếp với khoảng cách cũng như số lượng tương tác .
Cụ thể hơn, theo diễn giải của Christian, khi sự gây hấn tăng lên, động vật hoang dã cần nhiều khoảng chừng trống hơn. Nếu nhu yếu không được thỏa mãn nhu cầu ( điều này xảy ra khi dân số đạt ngưỡng cực lớn ) thì phản ứng dây chuyền sản xuất sẽ diễn ra. Tranh chấp bùng nổ và hoạt động giải trí tình dục song hành, cùng với stress đã làm quá tải tuyến thượng thận. Kết quả là sụt giảm dân số do giảm tỉ lệ sinh và năng lực miễn dịch, cùng với đó tử trận hàng loạt vì sốc do hạ đường huyết. Trong quy trình đó, những con trội có lợi thế hơn và thường sống sót .
Paul Errington, một nhà sinh lý học năng lực và giáo sư động vật học tại Đại học bang Iowa, đã dành nhiều năm quan sát những hiệu ứng đám đông trên loài chuột đầm lầy. Ông đi đến Tóm lại nếu sự sụt giảm diễn ra thì thời hạn hồi sinh lê dài không lường trước được. Nhà sáng tạo người Anh H. Shoemaker chỉ ra rằng những hiệu ứng đám đông hoàn toàn có thể bị phản kháng lại bởi việc cung ứng khoảng trống thích đáng trong những trường hợp xung đột. Ông ấy nhốt loài chim quần đảo Canary trong một cái lồng lớn, mấy con đầu đàn thiết kế xây dựng “ một quý phái tiêu biểu vượt trội ”, đe nẹt và can thiệp vào việc dựng tổ của những con chim “ cấp thấp ” cho tới khi chúng được cấp những cái lồng nhỏ, nơi mà những cặp đôi bạn trẻ hoàn toàn có thể xây tổ và chăm con. Những con đực “ cấp thấp ” cho nên vì thế có một chủ quyền lãnh thổ bất khả xâm phạm của riêng chúng và thành công xuất sắc trong việc sinh nở hơn những gì mong ước .
Việc sửa soạn chủ quyền lãnh thổ cá thể cho mái ấm gia đình và sự che giấu lẫn nhau ở những thời gian xung đột trong suốt mùa giao phối hoàn toàn có thể kháng lại những hiệu ứng bệnh tật đến từ đám đông, gồm có cả những động vật hoang dã có bậc tiến hóa thấp, ví dụ điển hình như cá sống lưng gai .

Vai trò của Stress

Mải xót thương cho những hậu quả, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể quên rằng sức ép sinh ra từ đám đông cũng có những giá trị tích cực. Chẳng hạn như đó là một phương tiện đi lại hữu hiệu cho quy trình tiến hóa : chúng thôi thúc cho quy trình tranh chấp, một hình thức cạnh tranh đối đầu còn hơn cả những cuộc “ đỏ máu vì nanh vuốt ” ( điều mà trước nay hầu hết tất cả chúng ta đã quen nghĩ như vậy về tự nhiên ) .
Có một điểm độc lạ quan trọng giữa hai áp lực đè nén tiến hóa. Cạnh tranh khác loài tạo ra bệ phóng cho sự tăng trưởng của loài hạng nhất. Điều đó tương quan đến toàn bộ những loài, hơn cả những con khác huyết thống trong cùng một loài. Cạnh tranh cùng loài, theo khunh hướng ngược lại, định hình việc sinh nở và nâng cao đặc trưng của loài. Nói cách khác, những cuộc cạnh tranh đối đầu đồng loại làm nâng cao những dạng bắt đầu của sinh vật .

Những giả thuyết về sự tiến hóa của loài người minh họa hiệu ứng của tất cả những loại áp lực. Ban đầu là một động vật sống trên mặt đất, tổ tiên con người buộc phải cạnh tranh với đồng loại và thay đổi môi trường cư trú, bỏ mặt đất để sống trên cây. Đời sống nương nhờ vào thực vật đòi hỏi tầm nhìn quan sát và giảm sự phụ thuộc vào khứu giác, điều này rất quan trọng đối với các sinh vật trên cạn. Do đó, cảm giác về mùi hương của con người không còn phát triển và sức mạnh thị lực đã được tăng cường rất nhiều.

Một hệ quả của việc mất đi khứu giác – vốn là trung gian quan trọng của hoạt động giải trí tiếp xúc – là sự đổi khác trong mối quan hệ giữa con người. Nó phú cho con người có năng lực thích nghi với đám đông nhiều hơn. Nếu con người có khứu giác của loài chuột thì tất cả chúng ta sẽ luôn dính vào một chuỗi giao động xúc cảm diễn ra xung quanh. Sự khó chịu của những người khác sẽ là thứ gì đó hoàn toàn có thể ngửi được. Danh tính của bất kể ai ghé thăm một ngôi nhà và ý nghĩa cảm hứng của mọi thứ đặt trong đó sẽ được lưu lại công khai minh bạch khi mùi hương vẫn còn vương. Tâm trí sẽ mở màn khiến toàn bộ tất cả chúng ta phát điên lên, và sự lo ngại sẽ khiến tất cả chúng ta càng thêm lo ngại, tối thiểu thì đời sống sẽ phức tạp và nặng nề. Điều đó sẽ giảm đi dưới sự trấn áp có ý thức bởi những trung khu khứu giác của não bộ, chúng già hơn và nguyên thủy hơn so với những trung khu thị giác .
Việc đổi khác sự phụ thuộc từ khứu giác chuyển sang thị giác là hiệu quả của những áp lực đè nén thiên nhiên và môi trường. Điều ấy đã trọn vẹn định hình lại tình thế của loài người. Khả năng xu thế tăng lên vì mắt hoàn toàn có thể quét một vùng lớn hơn ; nó mã hóa dữ liệu phức tạp hơn và cho nên vì thế thôi thúc tâm lý bao quát. Trong khi đó, hoạt động giải trí ngửi – nặng về cảm tính – sẽ đẩy con người sang thái cực trái chiều .
.. . còn nữa. . .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Trái Đất