Rừng Amazon không còn là “lá phổi xanh” của Trái đất nữa

KHÍ HẬU – AMAZON

Amazon, khu rừng nhiệt đới gió mùa lớn nhất quốc tế, nay không còn là “ lá phổi xanh ” của Trái đất nữa, vì kể từ nay Amazon phát ra lượng khí carbon nhiều hơn là lượng khí mà khu rừng này hấp thụ vào .

Quảng cáo

Trải dài trên một phần Nam Mỹ, giống như một vệt xanh thẫm, rừng Amazon, còn gọi là rừng mưa Amazon, nằm ở lưu vực Amazon, có diện tích quy hoạnh khoảng chừng 5,5 triệu km². Khu vực này nằm trong chủ quyền lãnh thổ của 9 vương quốc, đa phần là Brazil ( chiếm khoảng chừng 60 % diện tích quy hoạnh rừng ), Peru ( 13 % ), và phần còn lại thuộc Colombia, Venezuela, Ecuador, Bolivia, Guyana, Surinam và Guyane thuộc Pháp .Rừng Amazon chiếm hơn 50 % rừng nhiệt đới gió mùa còn lại của Trái Đất và đa dạng và phong phú nhất về loài cây, động vật hoang dã trên quốc tế. Amazon là một khu bảo tồn vạn vật thiên nhiên trên quốc tế, một khu dự trữ sinh quyển cho loài người. Chính vì thế, sự bảo tồn những loài động vật hoang dã quý và hiếm và những loại tài nguyên, nhất là nguồn tài nguyên sinh vật, tại khu vực này cũng chính là nhằm mục đích bảo vệ sự sống sót và tăng trưởng của quốc tế loài người .

Suy giảm chức năng hấp thụ khí CO2

Nhưng có lẽ rằng vai trò quan trọng nhất của rừng Amazon so với sự sống còn của trái đất đó là tính năng hấp thụ khí CO2, khí gây hiệu ứng nhà kính khiến nhiệt độ Trái đất ngày càng nóng lên .Trong khi lượng khí phát thải carbon đã tăng 50 % trong 50 năm, vượt qua ngưỡng 40 tỷ tấn năm 2019, rừng Amazon đã hấp thụ một phần đáng kể lượng khí này ( gần 2 tỷ tấn mỗi năm ) .Vấn đề là trong nửa thế kỷ qua, con người đã không ngừng đốt phá rừng Amazon để lấy đất canh tác và nuôi gia súc. Chính trong khoảng chừng thời hạn đó, Brazil đã trở thành vương quốc xuất khẩu thịt bò nhiều nhất quốc tế .Trong một bài phóng sự đăng ngày 04/11/2021, hãng tin AFP nói về việc làm của nữ chuyên viên Luciana Gatti, Viện Quốc gia Nghiên cứu Không gian của Brazil, chuyên nghiên cứu và phân tích chất lượng không khí của vùng Amazon, cũng như lượng khí carbon mà khu rừng này phát thải và hấp thụ vào .Điều mà bà Gatti và những nhà khoa học nói chung quan ngại nhất đó là ngữ cảnh rừng Amazon vượt qua ngưỡng nguy hại, tức là ngưỡng mà kể từ đó sự phát thải khí CO2 và khí methane là không hề tránh khỏi và sự đổi khác về hệ sinh thái là không hề đảo ngược được. Nói cách khác, thay vì làm chậm lại sự đung nóng khí quyển, rừng Amazon lại đẩy nhanh hơn. Các cây rừng thay phiên nhau chết, rừng Amazon sẽ thải 123 tỷ tấn CO2 ra bầu khí quyển .Theo một điều tra và nghiên cứu, Amazon sẽ đến ngưỡng nguy khốn này khi có từ 20 đến 25 % diện tích quy hoạnh rừng bị tiêu hủy. Hiện nay, tỷ suất này là 15 %, tăng so với mức 6 % của năm 1985 .Vào tháng 7 vừa mới qua, Gatti và nhóm tập sự của bà đã cho đăng trên tạp chí Nature một báo cáo giải trình nêu bật thực trạng vô vùng đen tối của rừng Amazon. Kể từ nay, khu rừng này thải ra lượng khí carbon nhiều hơn là lượng khí hấp thụ vào, đa phần là do những vụ cháy rừng cố ý gây ra. Vị nữ chuyên viên này đã gióng lên tiếng chuông báo động : ” Chúng ta đang giết dần Amazon. Amazon đã trở thành một nơi phát thải khí carbon sớm hơn là tất cả chúng ta nghĩ. Điều này có nghĩa là tất cả chúng ta cũng sẽ đi đến một ngữ cảnh phim kinh dị sớm hơn ” .

Tốc độ phá rừng ngày càng nhanh

Nghiên cứu của bà Luciana Gatti thật ra chỉ là một trong những nghiên cứu gần đây báo động về tình trạng của rừng Amazon, vì bà cũng dựa vào những dữ liệu thu thập được vào những năm 2010 và 2018.

Từ đó đến nay, rừng Amazon bị tàn phá với vận tốc ngày càng nhanh, đặc biệt quan trọng là tại Brazil, vương quốc chiếm đến 60 % diện tích quy hoạnh rừng nhiệt đới gió mùa này. Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2019, một phần là nhờ sự yểm trợ của giới hoạt động hậu trường của ngành kinh doanh thương mại nông phẩm, vốn có thế lực rất mạnh, tổng thống cực hữu Jair Bolsonaro đã công bố muốn mở những vùng đất được bảo vệ và những khu bảo tồn của thổ dân cho sản xuất nông nghiệp và khai thác mỏ. Dưới thời Bolsonaro, diện tích quy hoạnh rừng bị phá trung bình hàng năm lên tới khoảng chừng 10.000 km2 ( bằng diện tích quy hoạnh của Liban ), so với mức 6.500 km2 trong thập niên trước .Theo hãng tin AFP, thời nay, khi băng qua vùng phía đông nam của rừng Amazon, người ta hầu hết không còn thấy bóng hình của rừng nhiệt đới gió mùa, mà chỉ thấy, hoặc là những thành phố nhỏ đầy những shop bán nông cụ, hoặc những chợ mua và bán gia súc, hoặc những cánh đồng cỏ, hoặc cánh đồng đậu nành bạt ngàn .Riêng thành phố Sao Felix, vốn chỉ có 200.000 con bò vào năm 1994, nay đã trở thành thủ đô hà nội thịt bò của Brazil, với hơn 2 triệu con, tức là 15 bò trên mỗi đầu người. Ngày càng phình to ra, thành phố này cũng đang đứng vị trí số 1 ở Brazil về lượng khí phát thải. Trong năm 2018, Sao Felix đã thải gần 30 triệu tấn khí CO2, nhiều hơn 65 % so với Sao Paulo. Trong số 10 thành phố ( ở Brazil một thành phố hoàn toàn có thể chiếm một diện tích quy hoạnh rất lớn ) có tỷ suất phát thải cao nhất ở Brazil, có đến 7 thành phố nằm ở vùng Amazon, những nơi mà rừng đã bị đốt sạch, sửa chữa thay thế vào đó là những trại nuôi bò phát ra khí methane .Nhiều nhà chăn nuôi lý giải rằng chăn nuôi gia súc là cách làm giàu nhanh nhất ở vùng Amazon. Làm giàu cách nào ? Đầu tiên người chặt cây lấy gỗ bán, rồi đốt những gì còn lại. Tiếp đến, người ta rải hạt cỏ, dựng hàng rào bao quanh, đem gia súc đến để chúng ăn cỏ. Làm như vậy thì đất bị hết sạch nhanh gọn, nhưng không sao, họ sẽ lại phá những khu rừng khác !Vào năm 2019, năm tiên phong tổng thống Bolsonaro cầm quyền, những vụ cháy rừng Amazon đã tăng mạnh, khiến quốc tế lo lắng và những nhà đầu tư không còn hứng khởi bỏ vốn vào Brazil. Dưới áp lực đè nén của những nhà đầu tư, ông Bolsonaro đã phải ra lệnh cấm đốt rừng vào mùa khô và tiến hành quân đội đến bảo vệ rừng Amazon. Nhưng nạn phá rừng Amazon vẫn không suy giảm .Chúng ta còn bao nhiêu thời hạn nữa để cứu rừng Amazon, nếu còn cứu được ? Theo những chuyên viên, cái vòng lẩn quẩn phá rừng, cháy rừng, hâm sôi khí quyển của hành tinh tất cả chúng ta chỉ hoàn toàn có thể đẩy nhanh hơn nữa sự tàn phá rừng Amazon. Hiện những tác động ảnh hưởng so với Brazil đã được nhìn thấy rõ .Nạn phá rừng Amazon đã làm giảm đi khối lượng « những con sông bay », tức là khối nước dưới dạng hơi bốc lên từ 390 tỷ cây rừng. Hậu quả là Brazil đang hứng chịu cơn hạn hán trầm trọng nhất từ gần một thế kỷ qua. Ấy là chưa kể những cơn bão cát gây chết người, những vụ cháy rừng không trấn áp được, thực trạng vật giá leo thang và khủng hoảng cục bộ nguồn năng lượng .Theo hãng tin AFP, thật ra có nhiều giải pháp mà Brazil hoàn toàn có thể thi hành để đảo ngược xu thế, với điều kiện kèm theo phải thi hành nhanh gọn và hàng loạt : tiến đến zero rừng bị phá, tăng cường những luật bảo vệ môi trường tự nhiên, trồng lại những vùng bị mất hết cây rừng, khuyến khích một ngành nông nghiệp tôn trọng rừng, …

Nên mở rộng các khu bảo tồn

Nhưng một trong những giải pháp tốt nhất đó là lan rộng ra những khu bảo tồn thổ dân, vì họ mới thật sự là những người canh gác bảo vệ rừng Amazon, những người sống hòa mình với rừng. Ở Brazil hiện có 700 khu bảo tồn như vậy, chiếm tổng số gần một phần tư diện tích quy hoạnh rừng Amazon .Khi những người tiên phong khám phá rừng Amazon đến đây, nhiều bộ lạc đã bị xóa khỏi, vì thổ dân bị sát hại, bị bắt làm nô lệ, bị cưỡng bức tản cư hoặc bị bệnh chết. Ngày nay, đa phần trong khoảng chừng 900.000 thổ dân vẫn đang đấu tranh để đòi lại đất của họ .Thật ra so với bà Luciana Gatti, không riêng gì có Brazil mà những nước khác cũng đang góp thêm phần vào việc tàn phá rừng Amazon : Hoa Kỳ và châu Âu vẫn nhập gỗ khai thác lậu. Cả quốc tế đang mua rất nhiều thịt bò từ Brazil, hoặc nuôi gia súc bò, heo, gà bằng đậu nành trồng ở vùng Amazon. Bà lôi kéo cả quốc tế phải cấm nhập khẩu những loại sản phẩm này và ngưng tiêu thụ những loại sản phẩm góp thêm phần vào việc tàn phá rừng Amazon .

Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí

Đăng ký

Tải ứng dụng RFI để theo dõi hàng loạt thời sự quốc tế

Source: https://vh2.com.vn
Category : Trái Đất