Việt Nam – hành trình phóng vệ tinh vào vũ trụ – Kỳ 1: Vệ tinh Việt Nam bay lên vũ trụ

Vệ tinh do các kỹ sư Việt tự thiết kế, chế tạo, đánh dấu bước tiến mới trên con đường dần làm chủ công nghệ vệ tinh của quốc gia.

” Có những vệ tinh phải hủy phóng nhiều lần vì những nguyên do khác nhau, điều này cũng là thông thường. Vì một vệ tinh có giá từ vài chục đến vài trăm triệu USD, nếu để xảy ra sai sót dù rất nhỏ cũng hoàn toàn có thể tàn phá cả khối gia tài lớn, nhiều sức lực lao động, trí tuệ ” – tổng giám đốc VNSC ( Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, thuộc Viện hàn lâm Khoa học và công nghệ tiên tiến Việt Nam ) Phạm Anh Tuấn san sẻ .

Trên con đường làm chủ công nghệ chế tạo vệ tinh, mục tiêu chúng tôi là tiến từng bước vững chắc. Đầu tiên là tạo ra một thứ cơ bản, an toàn, sau đó mới tới nhiệm vụ lớn hơn.

Ông VŨ VIỆT PHƯƠNG

Những ngày cân não

Đội ngũ hơn 100 cán bộ, nhân viên cấp dưới của VNSC cũng bồn chồn đếm ngược từng ngày. Và giờ đây là phút họ nhìn ngắm thành quả của mình – NanoDragon đã bay vào thiên hà, thực thi giấc mơ dần chinh phục vùng khoảng trống thứ 5 .Theo chỉ huy VNSC, khoảng trống thứ 5 là khoảng trống ngoài hành tinh, ngoài những khoảng trống vùng đất, vùng biển, vùng trời, vùng mạng mà tất cả chúng ta đang làm chủ .Năm 2017, dự án Bất Động Sản sản xuất vệ tinh NanoDragon được khởi động. Đây là vệ tinh lớp nano dạng cubesat 3U, nặng khoảng chừng 4 kg. Toàn bộ quy trình điều tra và nghiên cứu, phong cách thiết kế, sản xuất, tích hợp, thử nghiệm công dụng vệ tinh được thực thi trọn vẹn tại Việt Nam bởi những nhà khoa học, kỹ sư của VNSC .NanoDragon có trách nhiệm sử dụng thiết bị chụp ảnh quang học để xác thực chất lượng bộ điều khiển và tinh chỉnh tư thế vệ tinh khi hoạt động giải trí trên quỹ đạo và tích hợp bộ thu tín hiệu nhận dạng tự động hóa tàu thủy, sử dụng cho mục tiêu theo dõi, giám sát phương tiện đi lại trên biển .Nhóm kỹ sư sản xuất gồm 20 người, một phần trong số 36 cán bộ đã được giảng dạy bên Nhật. Số còn lại là những kỹ sư có kinh nghiệm tay nghề cao, kỹ sư trẻ ở TT .Phòng lắp ráp vệ tinh chỉ còn quy mô thử nghiệm và một vài linh phụ kiện còn sót lại, một bàn giả lập không trọng tải trong thử nghiệm tư thế vệ tinh. Bảng treo tường vẫn còn ghi những thông số kỹ thuật đo lường và thống kê .Hai kỹ sư trẻ là ThS Bùi Nam Dương và ThS Nguyễn Tiến Sự đã miêu tả lại tiến trình làm NanoDragon cho chúng tôi một cách ngắn gọn : ” Mỗi phần việc do một nhóm nhỏ đảm nhiệm, bắt đầu chúng tôi ngồi chung lại với nhau để nắm rõ quá trình, sau đó lại tách ra để làm. Nhưng những bộ phận vẫn luôn liên kết với nhau để khớp từng cụ thể. Có rất nhiều cuộc họp, luận bàn diễn ra trong suốt quy trình làm ” .Dương là kỹ sư nhiều kinh nghiệm tay nghề, tham gia sản xuất từ vệ tinh tiên phong của VNSC. Anh là một trong 36 cán bộ từng được gửi sang Nhật giảng dạy làm vệ tinh. Dương đảm nhiệm phần cơ khí .Cấu trúc vệ tinh gồm 7 phân hệ cơ bản : phân hệ cơ khí, phân hệ điều khiển và tinh chỉnh nhiệt, phân hệ nguồn, phân hệ xác lập và tinh chỉnh và điều khiển tư thế, phân hệ tiếp thị quảng cáo, phân hệ trách nhiệm và phân hệ máy tính TT .” Cấu trúc cơ khí là phần không quá khó nhưng cũng không dễ – Dương cho biết – Chúng tôi gặp khó khăn vất vả trong khi tìm đơn vị chức năng gia công khoan, tạo lỗ công tắc nguồn điện. Một cái lỗ rất bé trên thành khung mỏng dính “. Vì không có máy chuyên được dùng, trong khi giá trị phần khung này lên tới vài chục ngàn đôla, rủi ro đáng tiếc cao nên không ai muốn nhận .” Phần tích hợp để đưa vào trong khung lại càng khó vì sai số chỉ ở mức 0,1 mm ” – Dương nhấn mạnh vấn đề .Còn Sự là kỹ sư rất trẻ trong số 36 cán bộ của TT được cử sang Nhật học. Ở vệ tinh này, Sự đảm nhiệm phân hệ nguồn. Không có điện vệ tinh sẽ ” chết “, đây được ví như là ” trái tim ” của vệ tinh .Phân hệ nguồn của vệ tinh NanoDragon không được cho phép có mạng lưới hệ thống dự trữ do những ràng buộc về ngân sách, kích cỡ, khối lượng. Vì vậy, những thành phần của phân hệ nguồn phải được phong cách thiết kế, sản xuất nhằm mục đích đạt được độ đáng tin cậy và độ không thay đổi cao nhất .

Vệ tinh bay trên quỹ đạo là một thiết bị không thể được sửa chữa, mọi khâu chế tạo phải vượt qua được môi trường thử nghiệm khắc nghiệt mới có thể mang lại khả năng thành công cao nhất. 

” Tôi rất hào hứng được tham gia, vì cả đời có lẽ rằng chỉ làm được 2-3 vệ tinh là cùng ” – Sự cười nói .Ông Vũ Việt Phương, phó tổng giám đốc đảm nhiệm khối công nghệ tiên tiến sản xuất, cho biết : ” Dù phải hoãn phóng nhiều lần và chờ đón hiệu quả ở đầu cuối trong khoảng trống, nhưng hoàn toàn có thể nói NanoDragon đã vượt qua những bài thử nghiệm thiên nhiên và môi trường ở đầu cuối tại Nhật đã ghi lại những thành công xuất sắc nhất định trên con đường tự sản xuất vệ tinh ” .Tích hợp vệ tinh, một quy trình khó trong sản xuất mà những kỹ sư Việt đã triển khai – Ảnh : VNSC

3 lần Dragon Việt Nam vào vũ trụ

Trước đó, hai vệ tinh của VNSC ” made in Vietnam ” đã phóng thành công xuất sắc là PicoDragon được sản xuất năm 2011 – 2013 và MicroDragon năm 2013 – 2018 .Tên vệ tinh đã gây sự tò mò vì đều là Dragon, chỉ huy của VNSC lý giải ý nghĩa mà họ đã chọn. Năm 2010, khi làm vệ tinh tiên phong cũng đúng năm Thành Phố Hà Nội kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long. Ông Tuấn đã lấy tích kỷ niệm này để gắn cho những dòng vệ tinh, một cái tên ý nghĩa ” Rồng Việt Nam bay lên ” .Từ đó, tổng thể vệ tinh dù loại nào cũng đều được gắn với tên rồng-Dragon .Ngành thiên hà Việt Nam đang sở hữu vệ tinh viễn thông VINASat-1, VINASat-2, vệ tinh quan sát Trái đất VNREDSat-1A và ba vệ tinh do VNSC tự sản xuất. Điều này lưu lại từng bước tiến chinh phục, làm chủ công nghệ tiên tiến vệ tinh của Việt Nam .” PicoDragon được làm khi TT mới xây dựng, chúng tôi từ những ngành nghề khác nhau tập hợp lại, khởi đầu làm vệ tinh. Một vài cán bộ được cử sang TT thiên hà của JAXA, Nhật Bản để học những kỹ năng và kiến thức cơ bản làm vệ tinh. Đó là những kiến thức và kỹ năng rất hữu dụng, khi về chúng tôi hiểu rõ hơn phải làm gì, rồi tự nghiên cứu và điều tra, tìm tòi sản xuất trong niềm đam mê ” – ông Phương san sẻ .Những con người chung khát vọng ngồi lại với nhau, tìm cách để sản xuất một vệ tinh với những tính năng rất cơ bản. PicoDragon là vệ tinh cỡ siêu nhỏ, có khối lượng 1 kg. Nhiệm vụ là chụp ảnh Trái đất, đo đạc những thông số kỹ thuật vệ tinh và môi trường tự nhiên ngoài hành tinh từ những cảm ứng gắn trên vệ tinh, thử nghiệm thông tin liên lạc với mặt đất .Với sự tương hỗ của JAXA, vệ tinh được phóng thành công xuất sắc vào quỹ đạo ngày 19-11-2013 từ Trạm ngoài hành tinh quốc tế ISS. Việc sản xuất và phóng thành công xuất sắc vệ tinh PicoDragon đã đem lại tự tin rất lớn cho những cán bộ VNSC .Tiếp theo đến MicroDragon, vệ tinh này đã đưa VNSC tiến lên một mức cao hơn trong quy trình tiến tới làm chủ công nghệ tiên tiến sản xuất vệ tinh. 36 cán bộ trẻ của Trung tâm được cử tuyển, gửi đến 5 trường ĐH số 1 của Nhật Bản để giảng dạy cơ bản thạc sĩ về công nghệ tiên tiến thiên hà .Quá trình học được thực hành thực tế bằng việc sản xuất vệ tinh cỡ micro, đây là một phần của dự án Bất Động Sản Trung tâm Vũ trụ Việt Nam. Việc sản xuất MicroDragon với khối lượng 50 kg có độ khó, phức tạp hơn rất nhiều so với PicoDragon và đã nâng tầm cán bộ VNSC. MicroDragon được phóng thành công xuất sắc lên quỹ đạo bằng tên lửa Epsilon 4, tại bãi phóng Uchinoura của Nhật vào ngày 18-1-2019 .Sau khi về nước, những cán bộ trẻ này được tham đề tài sản xuất vệ tinh NanoDragon trong khuôn khổ Chương trình khoa học công nghệ tiên tiến độc lập cấp nhà nước về công nghệ tiên tiến ngoài hành tinh .

Nhóm kỹ sư phải tự thực hiện mọi việc của một dự án chế tạo vệ tinh, từ thiết kế, lựa chọn phương án, đặt mua linh kiện, chế tạo, thử nghiệm đến phối hợp với nhà phóng, đăng ký tần số…

Sau thành công xuất sắc của NanoDragon, VNSC dự tính nghiên cứu và điều tra, sản xuất vệ tinh lên đến 180 kg. ” Với kinh nghiệm tay nghề và điều kiện kèm theo lúc bấy giờ, chúng tôi trọn vẹn có năng lực triển khai giấc mơ lớn hơn ” – tổng giám đốc Phạm Anh Tuấn chứng minh và khẳng định .Sáng mai thức giấc, con người đã sử dụng vô số ứng dụng vệ tinh mà chẳng mấy khi chú ý như gọi đồ ăn, mở map hẹn hò … Phóng thành công tên lửa mang vệ tinh NanoDragon của Việt Nam vào vũ trụ TTO – Tên lửa Epsilon số 5 được điểm hỏa và phóng lên quỹ đạo vào lúc 7 h57 sáng 9-11. Buổi phóng được phát trực tiếp trên những kênh thông tin của Cơ quan Hàng không thiên hà Nhật ( JAXA ).

Source: https://vh2.com.vn
Category : Trái Đất