Văn hóa ứng xử nơi công cộng của người Việt

Ở nước ta, việc ứng xử văn hóa truyền thống nơi công cộng cũng được những cấp, những ngành và những địa phương coi trọng bằng những trào lưu như : “ Toàn dân đoàn kết thiết kế xây dựng đời sống văn hóa truyền thống ”, “ Nét đẹp công chức ”, “ Thanh niên lịch sự ”, “ Thành phố văn minh ” … Mục đích của những trào lưu này là thiết kế xây dựng ý thức, nghĩa vụ và trách nhiệm của người dân so với cộng đồng bằng những hành vi ứng xử tương thích với truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc bản địa cũng như xu thế tăng trưởng của xã hội. Từ những trào lưu này đã Open những tấm gương bình dị, cao quý ; những gương sáng giữa đời thường ; những việc làm tử tế hay những hành vi đẹp, nghĩa tình .

Ảnh minh họa/TTXVN.

Nhưng nhìn vào thực tiễn, tất cả chúng ta vẫn thấy trong xã hội sống sót một bộ phận không nhỏ người dân, nhất là trong giới trẻ có những hành xử thiếu văn hóa truyền thống ở nơi công cộng. Ta hoàn toàn có thể kể đến những hành vi chen lấn, xô đẩy nhau và những câu nói tục, chửi thề khi vào xem những liên hoan, những trận bóng đá hay ở những khu chợ đông ; rồi những hành vi phóng nhanh, vượt ẩu khi tham gia giao thông vận tải ; xả rác bừa bãi ra đường, kênh rạch, vẽ bậy lên tường ; ngồi gác chân lên ghế trong rạp chiếu phim ; ăn mặc phản cảm đi vào chốn tôn nghiêm ; đánh, chửi nhau hay nô đùa chỗ đông người ; không nhường nhịn, trợ giúp người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai trên những phương tiện đi lại giao thông vận tải công cộng … Những hành vi này không chỉ gây bức xúc, không dễ chịu, thậm chí còn gây thiệt hại cho người khác mà còn làm xấu đi hình ảnh của quê nhà, quốc gia với những người xung quanh và bạn hữu quốc tế .

Ứng xử nơi công cộng là sự giao tiếp của con người với nhau và ý thức của mỗi người đối với môi trường sống. Nếu giao tiếp biểu thị sự tôn trọng, quan tâm, giúp đỡ người khác cũng như ý thức giữ gìn, bảo vệ môi trường sống thì đó là những hành vi ứng xử văn hóa. Điều này cũng cho thấy, giao tiếp nơi công cộng bộc lộ rõ nét nhất sự lịch thiệp và khả năng giao tế của mỗi người. Trong không gian giao tiếp ngày càng mở rộng như hiện nay thì văn hóa ứng xử của mỗi người cần được nâng lên một tầm cao mới, để tô đẹp thêm cho môi trường văn hóa nơi bản thân mình đang sinh sống, học tập.

Trên trong thực tiễn, ứng xử nơi công cộng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách của mỗi con người, nhất là so với giới trẻ. Trong đời sống, bản thân ta không hề sống sót hoặc tạo ra sự chuyện gì nếu không có những sự giúp sức trực tiếp hoặc gián tiếp từ bên ngoài. Xã hội càng tăng trưởng thì con người càng nhờ vào vào nhau. Vì vậy, sống và tiếp xúc trong hội đồng, mọi người phải biết “ cảm ơn ” và “ xin lỗi ” một cách chân thành. Biết tôn trọng người khác và ứng xử một cách nhã nhặn, lễ độ, là những tuyệt kỹ đơn thuần giúp ta tạo được ấn tượng đẹp trong mắt nhìn của người khác .
Ứng xử văn hóa truyền thống nơi công cộng không chỉ giúp xã hội ngày càng văn minh, tân tiến và tốt đẹp hơn mà còn góp thêm phần hình thành những nhân cách đẹp và triển khai xong, tăng trưởng của mỗi người. Trong quá trình lúc bấy giờ, việc ứng xử văn hóa truyền thống nơi công cộng, cũng là sự chung sức của dân cư để quốc gia vững bước đi trên con đường hội nhập và tăng trưởng, cũng như tiếp thị hình ảnh đẹp của xã hội, con người Nước Ta ra quốc tế .

LÊ PHI HÙNG

Đăng nhập

Đăng nhập để thưởng thức thêm những tính năng có íchZalo

• Nóng
• Mới
• VIDEO
• CHỦ ĐỀ

( TG ) – Trong toàn cảnh giao lưu, hội nhập lúc bấy giờ, bên cạnh những nét đẹp trong văn hóa truyền thống ứng xử là sự Open những hành vi lệch chuẩn trong tiếp xúc hằng ngày. Việc nhận diện những hành vi lệch chuẩn trong ứng xử là việc làm thiết yếu để có giải pháp kiểm soát và điều chỉnh nhằm mục đích tạo ra thiên nhiên và môi trường văn hóa truyền thống lành mạnh ở nước ta lúc bấy giờ .
Hướng dẫn trẻ bỏ rác đúng nơi pháp luật trên phố Đinh Tiên Hoàng – TP.HN. ( Ảnh minh họa : kinhtedothi.vn )

HÀNH VI LỆCH CHUẨN

Nước Ta đi lên từ truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống của một nước nông nghiệp trồng lúa nước. Những dấu ấn của văn hóa truyền thống làng xã, trọng tình, trọng kinh nghiệm tay nghề, tuổi tác ; tôn vinh yếu tố tình cảm, mái ấm gia đình, dòng họ ; con người sống theo những chuẩn mực đạo đức, biết nhường nhịn, kính trên nhường dưới, ý thức rõ bổn phận, vị thế của mình trong xã hội vẫn được lưu truyền. Bên cạnh những hành vi, phong thái đẹp đã Open những ứng xử thiếu văn hóa truyền thống, những hành vi lệch chuẩn của không ít cá thể .
Nói đến văn hóa truyền thống ứng xử là nói đến những giá trị, chuẩn mực đạo đức được hình thành trong quy trình tương tác giữa những cá thể, giữa cá thể với hội đồng, giữa những thế hệ trải qua hành vi tiếp xúc ( ngôn từ, cử chỉ ) nhằm mục đích hướng tới những điều tốt đẹp. Tuy nhiên, do nhận thức hạn chế và thiếu phông nền văn hóa truyền thống nhất định, không ít cá thể đã có những hành vi ứng xử thiếu văn hóa truyền thống, có những lời nói, hành vi bất nhã ở nơi công cộng ( nơi hoạt động và sinh hoạt, lao động, tương tác chung của cả xã hội ). Tình trạng này ngày càng Open nhiều ở mọi giai tầng, lứa tuổi thuộc những ngành nghề, nghành nghề dịch vụ khác nhau gây nhiều bức xúc, nghi ngại trong xã hội .
Những hành vi ứng xử thiếu chuẩn mực của hành khách tại những nhà ga trong nước và quốc tế được camera bảo mật an ninh và người dân ghi lại, sau đó phát tán, Viral chóng mặt trên mạng xã hội, gây những làn sóng phẫn nộ, lên án nóng bức của hội đồng .
Tình trạng chi chít, xô đẩy, không nhường nhịn khi mua vé của hành khách khiến cho khoảng trống công cộng ở nhiều nhà ga, bến tàu trở nên nhộn nhạo. Tình trạng tranh giành, bắt khách dọc đường của chủ xe khiến nhiều người sợ hãi. Dường như ở nhiều nhà ga, bến xe lúc bấy giờ, việc thực thi những nguyên tắc, lao lý về văn hóa truyền thống ứng xử, về nếp sống văn minh nơi công cộng vẫn chưa được lưu tâm vì thiếu chế tài và đội ngũ cán bộ hướng dẫn, quản lý và vận hành. Còn khi tham gia giao thông vận tải ở những đô thị lớn, vì vội, vì mục tiêu cá thể, người đi đường sẵn sàng chuẩn bị liều mình, mặc kệ pháp luật để đua chen, chuẩn bị sẵn sàng đáp trả bằng những lời nói thô tục, những câu chửi đổng khi người khác lỡ va chạm …

Chỉ vì thiếu ý thức tôn trọng người khác, coi thường tính mạng con người của bản thân và người khác cũng như thiếu hiểu biết về pháp lý giao thông vận tải khiến việc thiết kế xây dựng và hình thành văn hóa truyền thống giao thông vận tải ở nước ta gặp nhiều khó khăn vất vả, dẫn đến số vụ tai nạn đáng tiếc với mức độ, đặc thù và số người tử trận không ngừng ngày càng tăng, để lại những nỗi đau lớn cho người ở lại và hội đồng xã hội .

Một điều đáng quan ngại khác trong văn hóa truyền thống ứng xử là xâm phạm những khu công trình văn hóa truyền thống, mỹ thuật công cộng. Con đường gốm sứ – một khu công trình tiêu biểu vượt trội của những họa sỹ, nghệ nhân trong và ngoài nước bộc lộ tình yêu Hà Nội nhân sự kiện 1000 năm Thăng Long bị nhiều người phóng uế bừa bãi hay cậy phá nham nhở .
Tại những khu di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, việc xả rác bừa bãi, tè bậy, viết bậy, ngồi lên những cổ vật, mặc đồ hở hang, đốt nhiều tiền vàng, làm mất đi sự tôn nghiêm và văn hóa truyền thống .
Cách ứng xử của mỗi cá thể, hội đồng sẽ phản ánh văn hóa truyền thống cao hay thấp của cá thể, hội đồng đó. Ở nước ta lúc bấy giờ, trong toàn cảnh quy đổi của nền kinh tế tài chính, đời sống văn hóa truyền thống, xã hội có những biến chuyển can đảm và mạnh mẽ với sự giao tranh giữa cái cũ và cái mới, giữa truyền thống lịch sử và văn minh nên bên cạnh những điều tốt đẹp, tích cực, tân tiến là sự phát sinh những thói quen xấu. Điều này cần phải được nhận diện để loại trừ nhằm mục đích hướng đến sự văn minh, tích cực .
Mỗi hành vi ứng xử của con người, nhất là so với những người có uy tín, kinh nghiệm tay nghề, đội ngũ cán bộ, đảng viên ( qua ngôn từ, lời nói, hành vi, cử chỉ ) đều có tác động ảnh hưởng và tác động ảnh hưởng lớn đến nhận thức, hành vi của hội đồng. Vì thế việc điều tiết tốt tâm lý, hành vi, nói lời hay, thao tác tốt sẽ góp thêm phần nhân lên những giá trị mới, tạo động lực để thôi thúc sự tăng trưởng của xã hội .

XÂY DỰNG NÉT ĐẸP VĂN HÓA ỨNG XỬ NƠI CÔNG CỘNG

Xây dựng văn hóa truyền thống ứng xử nơi công cộng với những chuẩn mực đạo đức, pháp lý được thực thi bởi những cá thể đơn cử là một nhu yếu thiết yếu trong toàn cảnh lúc bấy giờ, nhằm mục đích tạo ra thiên nhiên và môi trường văn hóa truyền thống lành mạnh để mỗi người sống, thao tác tốt hơn. Theo đó, cần thực thi nhiều giải pháp đồng điệu, trong đó có những giải pháp cơ bản như :
nâng cao nhận thức của mỗi người dân về tầm quan trọng của văn hóa truyền thống ứng xử nơi công cộng. Không gian, thiên nhiên và môi trường công cộng chỉ thực sự trong sáng, lành mạnh với những giá trị nhân văn, tân tiến khi có sự chung tay, góp phần của mỗi người với ý thức, ý thức tự giác, nghĩa vụ và trách nhiệm .

Để hình thành nên môi trường văn hóa, các cấp ủy đảng và chính quyền cần quán triệt sâu sắc quan điểm chỉ đạo của Đảng và pháp luật của Nhà nước về xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam; trong đó, cần thực hiện tốt mục tiêu: “Xây dựng môi trường vănhóalành mạnh, phù hợp với bối cảnh pháttriểnkinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhậpquốctế. Xây dựng vănhóatrong hệ thống chính trị, trong từng cộng đồng làng, bản, khu phố, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và mỗi gia đình. Phát huy vai trò của gia đình, cộng đồng, xã hội trong việc xây dựng môi trường vănhóa, làm cho vănhóatrở thành nhân tố thúc đẩy con người Việt Nam hoàn thiện nhân cách” theo tinh thần Nghị quyết số 33 về “. Đồng thời thực hiện tốt những yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong Chiến lược phát triển văn hóa Việt Nam đến năm 2020 của Chính phủ (Quyết định số 581/QĐ-TTg

Quyết định số 129 / 2007 / QĐ-TTg ngày 2-8-2007 của nhà nước về việc phát hành Quy chế văn hóa truyền thống công sở tại những cơ quan hành chính nhà nước. Từ đó, thiết kế xây dựng bộ quy tắc ứng xử, chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp của cán bộ, công chức trong mỗi cơ quan, đơn vị chức năng, ngành nghề, tương thích với tập tục, tập quán và nét văn hóa truyền thống đặc trưng của từng vùng miền .
để hình thành lối ứng xử văn minh, lịch sự và trang nhã, cần nâng cao chất lượng giáo dục trong mỗi mái ấm gia đình, nhà trường và xã hội, nhất là giáo dục đạo đức, hình thành nhân cách, trang bị những kỹ năng và kiến thức và lối sống đẹp cho trẻ nhỏ và thanh thiếu niên. Trong những cơ sở giáo dục, cần thực thi đồng nhất, đồng nhất việc thay đổi cơ bản tổng lực giáo dục và huấn luyện và đào tạo theo ý thức Nghị quyết số 29 – NQ / TW khóa XI ; trong đó, chú trọng đến việc giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, kỹ năng và kiến thức pháp lý và ý thức công dân cho người học .
Truyền thống giáo dục, văn hóa truyền thống của mỗi mái ấm gia đình, địa phương là yếu tố tiên phong, đóng vai trò nền tảng, tạo môi trường tự nhiên tốt để mỗi cá thể học tập và nỗ lực vươn tới những giá trị cao đẹp. Trong toàn cảnh phức tạp lúc bấy giờ, trước sự tác động ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ của những mô hình tiếp thị quảng cáo mới ( Internet, mạng xã hội ), sự xâm nhập của lối sống lai căng, thực dụng, những mái ấm gia đình cần chăm sóc hơn đến việc trao truyền những giá trị văn hóa truyền thống cho con em của mình, dành nhiều thời hạn trò chuyện, san sẻ, chớp lấy tâm tư nguyện vọng, nguyện vọng và những dịch chuyển trong tâm sinh lý con trẻ mình để có những cách giáo dục, uốn nắn tương thích. Đối với những cơ sở giáo dục, cần tăng nhanh công tác làm việc tuyên truyền, giáo dục những bài học kinh nghiệm về đạo đức, truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống, lối sống, kiến thức và kỹ năng ứng xử, hành vi tiếp xúc đúng chuẩn mực cho những học trò. Tăng cường những giờ học ngoại khóa, những buổi dã ngoại học tập kinh nghiệm tay nghề thực tiễn và xử lí những trường hợp phát sinh từ đời sống, hình thành lên những thói quen tốt với cách hành xử văn minh, nhã nhặn .

Hạt nhân của văn hóa truyền thống ứng xử là những chuẩn mực, quy tắc đạo đức do hội đồng phát minh sáng tạo và thực hành thực tế. Vì thế, vai trò của những thế hệ đi trước, những người lớn tuổi, đội ngũ cán bộ, đảng viên có sức mạnh và tầm ảnh hưởng tác động lớn so với hội đồng xã hội. Để thiết kế xây dựng văn hóa truyền thống ứng xử cần nêu cao gương mẫu, đi đầu của những người có nghĩa vụ và trách nhiệm với những lời nói, việc làm thống nhất, vì quyền lợi của hội đồng, tạo điểm tựa ý thức và là tấm gương sáng về đạo đức, nhân cách, phong thái để mọi người học tập, noi theo. / .

song song với việc học tập tinh hoa văn hóa truyền thống với những bài học về đối nhân xử thế của cổ nhân; hình thành những chuẩn mực, giá trị đạo đức mới qua quá trình tiếp biến văn hóa, văn minh nhân loại thì cần xây dựng, bổ sung và hoàn thiện hệ thống quy phạm pháp luật với những điều khoản quy định chặt chẽ về cách ứng xử của mỗi người khi giao tiếp ở nơi công cộng; có chế tài xử lý nghiêm minh những hành vi vi phạm chuẩn mực đạo đức và quy tắc xã hội, tạo hành lang pháp lý đủ mạnh để vừa giáo dục, vừa răn đe, giúp mỗi người biết điều chỉnh hành vi, suy nghĩ để sống và làm việc tốt hơn.

Bên cạnh việc nâng cao ý thức của mỗi người khi tham gia hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống nơi công cộng thì việc chăm sóc góp vốn đầu tư về nguồn nhân lực, tài lực trong việc tạo dựng, thiết kế mạng lưới hệ thống những thiết chế văn hóa truyền thống một cách đồng nhất, văn minh, phân phối tốt nhu yếu của dân cư ( như mạng lưới hệ thống cảng, nhà ga, sân vận động, thư viện, nhà văn hóa, TT học tập hội đồng, khu vui chơi giải trí công viên, khu đi dạo vui chơi … ) sẽ là một giải pháp quan trọng. Bởi chính trong khoảng trống, thiên nhiên và môi trường văn minh, văn minh với cách bài trí cảnh sắc hòa giải, thân thiện, mang đậm sắc thái văn hóa truyền thống vùng miền, tộc người, chắc như đinh sẽ “ kiềm tỏa ” và hạn chế được những hành vi phi văn hóa truyền thống của nhiều người, thức tỉnh và lan tỏa những hành vi đẹp, hướng con người đến những giá trị nhân văn, tốt đẹp .
Xây dựng văn hóa truyền thống ứng xử là trách nhiệm cấp bách, lâu dài hơn, mở màn từ yếu tố giáo dục, nhận thức của mỗi người. Để thiết kế khoảng trống, thiên nhiên và môi trường văn hóa truyền thống công cộng lành mạnh với cung cách ứng xử văn minh, lịch sự và trang nhã của mỗi người cần tạo dựng nền tảng văn hóa truyền thống với những giá trị, chuẩn mực đạo đức và mạng lưới hệ thống pháp lý đủ mạnh, được thực thi một cách tự giác, nghiêm minh. Cần lên án và loại trừ những biểu lộ “ lệch chuẩn ” trong hành vi tiếp xúc, ứng xử của 1 số ít người ở nơi công cộng ; đồng thời tiếp tục thực hành thực tế và lan tỏa những giá trị, hình ảnh đẹp để thiết kế xây dựng, tăng trưởng con người Nước Ta tổng lực – động lực quan trọng nhất để kiến thiết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong quá trình lúc bấy giờ. / .
TS. Nguyễn Huy Phòng