Sơn Tây (thị xã) – Wikipedia tiếng Việt

Sơn Tây
Thị xã
Thị xã Sơn Tây
Thành cổ Sơn Tây
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Đồng bằng sông Hồng
Thành phố	Hà Nội
Trụ sở UBND	Phố Phó Đức Chính, phường Lê Lợi
Phân chia hành chính	9 phường, 6 xã
Thành lập	2/8/2007: thành lập thành phố Sơn Tây[1] 8/5/2009: tái lập thị xã Sơn Tây[2]
Loại đô thị	Loại III
Năm công nhận	2006
Tổ chức lãnh đạo
Chủ tịch UBND	Nguyễn Huy Khánh
Chủ tịch HĐND	Nguyễn Quang Hán
Bí thư Thị ủy	Nguyễn Quang Hán (phó bí thư phụ trách)
Địa lý
Tọa độ:
Bản đồ thị xã Sơn Tây Sơn Tây Bạn đang đọc: Sơn Tây (thị xã) – Wikipedia tiếng Việt Vị trí thị xã Sơn Tây trên map TP. Hà NộiXem map TP. Hà NộiSơn Tây Vị trí thị xã Sơn Tây trên map Nước TaXem map Nước Ta
Diện tích	113,5 km²
Dân số (1/4/2019)
Tổng cộng	146.856 người
Thành thị	76.956 người
Nông thôn	68.900 người
Mật độ	2.067 người/km²
Dân tộc	Chủ yếu là người Kinh
Khác
Mã hành chính	269[3]
Biển số xe	29-U1
Số điện thoại	+84.4 33832161
Số fax	+84.4 33833929
Website	sontay.hanoi.gov.vn

Sơn Tây là một thị xã thuộc thành phố Hà Nội, Việt Nam.

Vị trí thị xã Sơn Tây (màu tím xám) trên bản đồ hành chính Hà Nội
Thị xã Sơn Tây nằm ở phía tây bắc thành phố TP.HN, là cửa ngõ phía tây của Thành Phố Hà Nội, cách TT thành phố TP.HN 45 km về phía tây theo quốc lộ 32, có vị trí địa lý :
Sơn Tây là TT kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, xã hội của cả vùng ; có nhiều đường giao thông vận tải thủy, bộ nối với TT Thủ đô TP.HN ; những vùng Đồng bằng sông Hồng với Tây Bắc Bộ như : Sông Hồng, sông Tích, Quốc lộ 32, Quốc lộ 21A, Tỉnh lộ 414, 413. Tính đến năm 2018, thị xã Sơn Tây có tổng diện tích quy hoạnh tự nhiên là 113,5 km², dân số khoảng chừng 230.577 người, được chia làm 15 đơn vị chức năng hành chính gồm 9 phường và 6 xã có 53 cơ quan, doanh nghiệp, bệnh viện, trường học và 30 đơn vị chức năng quân đội trên địa phận .

• Bản đồ thành Sơn Tây năm 1883
• Bản đồ thành cổ Sơn Tây và những làng cổ quanh thành
• Các món ăn truyền thống cuội nguồn ở Sơn Tây

Theo thư tịch cổ thì tên Sơn Tây Open lần tiên phong vào năm 1469, đó là trấn sở Sơn Tây đóng ở xã La Phẩm, huyện Tiên Phong, phủ Quảng Oai ( nay thuộc, Tản Hồng, Ba Vì, Thành Phố Hà Nội ), thời đó gọi là Sơn Tây Thừa Tuyên. Đến thời Lê Cảnh Hưng do bị ngập lụt, nước làm lở thành, trấn sở được dời về xã Mông Phụ, huyện Phúc Lộc, phủ Quảng Oai ( nay thuộc xã Đường Lâm ). [ 4 ]

Theo Đại Việt địa dư toàn biên của Nguyễn Văn Siêu thì: “Năm Minh Mệnh thứ 12 (1832), chia hạt gọi là tỉnh Sơn Tây. (Đặt chức Sơn Hưng Tuyên Tổng đốc, cai trị các hạt Sơn Tây, Hưng Hóa, Tuyên Quang; tỉnh lỵ trước ở xã Cam Giá (làng Mía) huyện Phúc Thọ, năm Minh Mệnh thứ 3 dời đến xã Thuần Nghệ, huyện Minh Nghĩa (nay (tức năm 1890) là huyện Tòng Thiện)).“[5]

Phần đất thị xã Sơn Tây thời nay vào đầu thế kỷ 19 tương ứng thuộc đất những tổng Cam Giá Thịnh ( những làng xã : Cam Giá Thịnh ( tức Cam Thịnh hay Yên Thịnh ), Yên Mỹ, Cam Tuyền ( Cam Lâm ), Đông Sàng, Mông Phụ, Giáp Đoài Thượng ( Đoài Giáp ), Phú Nhi ( Phú Nhi, Phú Mai, Phú Hậu ), Tân Hội ( Hà Tân ), .. ), tổng Phù Sa ( làng Phù Sa, Tiền Huân, Thiều Xuân, … ), … của huyện Phúc Lộc ( Phúc Thọ ) phủ Quảng Oai và tổng Thanh Vị ( những làng xã : Sơn Lộc, Vị Thủy, Thanh Vi, Tây Vị, Nghĩa Đảm ( Nghĩa Phủ ), Vân Gia, Thanh Trì, Kính Mỗ ( Ái Mỗ ), Khê Trai, Đạm Trai ( Mai Trai ), Thuần Nghệ, … của huyện Minh Nghĩa phủ Quảng Oai ; những làng xã Sơn Đông, Triều Đông ( Cổ Đông ), … tổng Tường Phiêu huyện Thạch Thất phủ Quốc Oai. [ 6 ] Năm 1831, Minh Mạng cải cách hành chính, giải thể Bắc Thành, đổi những trấn thành tỉnh, trấn Sơn Tây đổi thành tỉnh Sơn Tây. Thành trấn Sơn Tây cũ trở thành tỉnh lỵ của tỉnh Sơn Tây .Năm 1883 thực dân Pháp chiếm thành TP. Hà Nội lần thứ 2, ép triều đình Huế ký hiệp ước Quý Mùi ( Harmand ) vào ngày 25 tháng 8 năm 1883. Kháng lệnh triệt binh của triều đình, Bố Chính Sơn Tây Nguyễn Văn Giáp vẫn cầm quân can đảm giữ thành. Giặc Pháp kêu gọi quân tổng lực tầu chiến từ Sông Hồng, nhiều đại bác quyết chiếm thành Sơn Tây. Để bảo toàn lực lượng, quân ta rút ra ngoài thành ( ngày 16 tháng 12 năm 1883 ) tập hợp và tăng trưởng lực lượng thành cuộc khởi nghĩa Tây Bắc quả cảm, rộng khắp do Nguyễn Quang Bích và Nguyễn Văn Giáp chỉ huy lê dài nhiều năm sau. Từ đó thành Sơn Tây lọt vào tay thực dân Pháp. Sau khi không thay đổi chính quyền sở tại quản lý tại Nước Ta, năm 1884, thực dân Pháp xây dựng thị xã Sơn Tây để làm thủ phủ của tỉnh Sơn Tây mới với những ranh giới phía tây, phía bắc và phía đông của tỉnh Sơn Tây là sông Đà, sông Hồng và sông Đáy .Đầu thế kỷ 20 ( khoảng chừng năm 1924 ), phần đất thị xã Sơn Tây thời nay thuộc những tổng Cam Giá Thịnh ( những xã Cam Giá Thịnh, Cam Lâm, Đoài Giáp, Đông Sàng, Mông Phụ, Phú Nhi, Yên Thịnh ) và Phù Sa ( những xã Phù Sa, Thiều Xuân, Tiền Huân ) của huyện Phúc Thọ, những tổng Thanh Vị [ 7 ] ( những xã Ái Mỗ, Bảo vệ, Yên Vệ, Đạm Trai, Mai Trai, Nghĩa Phủ, Thuần Nghệ, Thanh Trì, Thanh Vị, Tây Vị, Vị Thủy, Sơn Lộc ), Nhân Lý ( xã Xuân Khanh ), Tường Phiêu ( Sơn Đông, Sơn Trung, .. ) của huyện Tùng Thiện, ( Phúc Thọ và Tùng Thiện là những huyện của phủ Quốc Oai tỉnh Sơn Tây Bắc Kỳ thuộc Pháp ) .Sau Cách mạng tháng Tám 1945, thị xã Sơn Tây là tỉnh lỵ của tỉnh Sơn Tây. Ngày 21 tháng 4 năm 1965 tỉnh Sơn Tây nhập với tỉnh HĐ Hà Đông thành tỉnh Hà Tây [ 8 ]. Thị xã Sơn Tây từ đó không còn vai trò tỉnh lỵ, mà thay vào đó là thị xã HĐ Hà Đông .Ngày 16 tháng 10 năm 1972, chuyển xã Trung Hưng thuộc huyện Ba Vì và thôn Yên Thịnh II thuộc xã Đường Lâm ( sáp nhập vào xã Viên Sơn ) về thị xã Sơn Tây quản trị. [ 9 ]Ngày 27 tháng 12 năm 1975, thị xã Sơn Tây thường trực tỉnh Hà Sơn Bình, [ 10 ] gồm 3 phường : Lê Lợi, Ngô Quyền, Quang Trung và 2 xã : Trung Hưng, Viên Sơn .Ngày 29 tháng 12 năm 1978, thị xã Sơn Tây thường trực thành phố TP. Hà Nội. [ 11 ]Ngày 2 tháng 6 năm 1982, chuyển 7 xã Thanh Mỹ, Kim Sơn, Xuân Sơn, Trung Sơn Trầm, Đường Lâm, Sơn Đông, Cổ Đông thuộc huyện Ba Vì về thị xã Sơn Tây quản trị. [ 12 ]

Ngày 14 tháng 3 năm 1984, thành lập 2 phường Sơn Lộc (tách ra từ xã Trung Hưng và xã Trung Sơn Trầm) và Xuân Khanh (tách ra từ xã Xuân Sơn và xã Thanh Mỹ).[13]

Ngày 12 tháng 8 năm 1991, thị xã Sơn Tây lại quay trở lại tỉnh Hà Tây. [ 14 ]Ngày 9 tháng 11 năm 2000, xây dựng phường Phú Thịnh trên cơ sở một phần diện tích quy hoạnh và dân số của xã Viên Sơn. [ 15 ]Ngày 30 tháng 5 năm 2006, thị xã Sơn Tây được công nhận là đô thị loại III .Ngày 2 tháng 8 năm 2007, xây dựng thành phố Sơn Tây thuộc tỉnh Hà Tây. [ 1 ]Ngày 1 tháng 3 năm 2008, chuyển 3 xã Trung Hưng, Trung Sơn Trầm và Viên Sơn thành 3 phường có tên tương ứng. [ 16 ] Thành phố Sơn Tây có 9 phường : Lê Lợi, Ngô Quyền, Phú Thịnh, Quang Trung, Sơn Lộc, Trung Hưng, Trung Sơn Trầm, Viên Sơn, Xuân Khanh và 6 xã : Cổ Đông, Đường Lâm, Kim Sơn, Sơn Đông, Thanh Mỹ, Xuân Sơn .Ngày 1 tháng 8 năm 2008, cùng với hàng loạt tỉnh Hà Tây, thành phố Sơn Tây được nhập về TP. hà Nội TP. Hà Nội. [ 17 ]Ngày 8 tháng 5 năm 2009, nhà nước ra nghị quyết chuyển thành phố Sơn Tây thành thị xã Sơn Tây thường trực thành phố TP.HN. [ 2 ]
Thị xã Sơn Tây gồm có 15 đơn vị chức năng hành chính cấp xã thường trực, gồm có 9 phường : Lê Lợi, Ngô Quyền, Phú Thịnh, Quang Trung, Sơn Lộc, Trung Hưng, Trung Sơn Trầm, Viên Sơn, Xuân Khanh và 6 xã : Cổ Đông, Đường Lâm, Kim Sơn, Sơn Đông, Thanh Mỹ, Xuân Sơn .
Thành cổ Sơn TâyTrong list dưới đây, có 1 số ít đường phố có tên trùng với những đường phố của những Q. nội thành của thành phố khác do trước kia những đường phố này thuộc địa phận tỉnh Hà Tây cũ .

• Quốc lộ 32 nối với các tỉnh Phú Thọ, Yên Bái và trung tâm Thành phố Hà Nội
• Quốc lộ 21A (đoạn quốc lộ 21 từ Sơn Tây đi Xuân Mai, do Cuba giúp xây dựng năm 1976 nên còn gọi là đường Cuba, nối với Đại lộ Thăng Long – cửa ngõ thủ đô Hà Nội)
• Đường tránh Thị xã (từ ngã 4 Bệnh viện Quân y 105 đến Quốc lộ 32)
• Phố Bùi Thị Xuân
• Phố Cầu Hang (Từ Gốc Đa – Đền Bà Mát đến Đầu Cầu Hang vào Trường Cao đẳng Công nghệ và Kỹ thuật Ô tô Thành phố Hà Nội do Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội đặt tên)
• Phố Cầu Trì
• Đường Chùa Thông
• Phố Cổng Ô (từ ngã năm Cổng Ô qua ngã tư Thiều Xuân đi xã Sen Phương thuộc huyện Phúc Thọ)
• Đường Đá Bạc (Từ ngã 3 Chợ Xuân Khanh đến Ngã 3 Cây xăng Tản Lĩnh)
• Đường Đền Và (Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội và ủy ban nhân dân thị xã Sơn Tây đặt tên – trước đoạn tới Cầu Cộng có tên là đường Xã Tắc, nơi xảy ra vụ tập kích Sơn Tây)
• Phố Đinh Tiên Hoàng (trước là Hàng Đàn)
• Phố Đốc Ngữ (nối từ phố Trưng Vương đến phố Lê Lợi)
• Phố Hoàng Diệu
• Đường Hữu Nghị (phường Xuân Khanh – TP. Hà Nội đặt tên)
• Đường La Thành
• Phố Lê Lai
• Phố Lê Lợi
• Phố Lê Quý Đôn
• Phố Mai Trai
• Phố Mỹ Trung
• Phố Nghĩa Phủ
• Phố Ngô Quyền
• Phố Nguyễn Thái Học
• Phố Phạm Hồng Thái
• Phố Phạm Ngũ Lão
• Phố Phan Chu Trinh
• Phố Phó Đức Chính (tên cũ là đường ven vườn hoa Vạn Xuân, nối từ số 2 phố Phùng Hưng đến trụ sở Công an thị xã Sơn Tây cũ, nơi đặt trụ sở Uỷ ban nhân dân Thị xã Sơn Tây)
• Đường Phú Hà (từ phố Đinh Tiên Hoàng giao cắt với đường Phú Nhi đến chân đê Đại Hà tiếp giáp ranh giới giữa thành phố Hà Nội và tỉnh Vĩnh Phúc)
• Đường Phú Nhi (TP. Hà Nội đặt tên)
• Phố Phù Sa (TP. Hà Nội đặt tên)
• Đường Phú Thịnh (TP. Hà Nội đặt tên – trước là Phố Hàng Nhị)
• Phố Phùng Hưng (phần đường từ số 1 đến chùa Linh Sơn Tự nơi có ngã ba tiếp giáp phố Đinh Tiên Hoàng có tên cũ là phố Tân Mỹ, phần còn lại của phố lên đến giáp ngã ba Trần Hưng Đạo & phố Ngô Quyền. Tên cũ là phố Hàng Nón (tránh nhầm với phố Hàng Nón, quận Hoàn Kiếm))
• Phố Phùng Khắc Khoan (nối từ Bưu điện thị xã Sơn Tây đến ngã tư Chốt Nghệ)
• Phố Quang Trung (nối từ Cửa Tiền thành cổ Sơn Tây đến quốc lộ 21A)
• Phố Sơn Lộc (Từ ngã 4 Trung Sơn Trầm qua Nhà thờ Sơn Lộc – chính tòa Giáo phận Hưng Hóa giao với Phố Thanh Vị)
• Đường Thanh Vị
• Phố Thiều Xuân
• Phố Thuần Nghệ
• Phố Tiền Huân (TP. Hà Nội đặt tên từ km42 + 170 quốc lộ 32 đến ngã tư cổng làng Tiền Huân)
• Phố Trần Hưng Đạo (Bắt đầu từ phố Phan Chu Trinh kéo dài đến ngã ba Ngô Quyền – Phùng Hưng – Trần Hưng Đạo)
• Phố Trạng Trình
• Đường Trung Sơn Trầm (TP. Hà Nội đặt tên từ ngã tư phố Tùng Thiện đến Cầu Quan)
• Phố Trưng Vương
• Đường Tùng Thiện (nối từ ngã tư Bệnh viện Quân y 105 đến ngã tư Trung Sơn Trầm)
• Phố Vân Gia (TP. Hà Nội đặt tên)
• Phố Vị Thủy
• Đường Xuân Khanh (phường Xuân Khanh – TP. Hà Nội đặt tên – từ ngã ba Vị Thủy đến ngã ba Xuân Khanh)
• Đường Xuân Sơn

Bánh tẻ Phú Nhi: Chiếc bánh tẻ nho nhỏ, thon thon, nhân thịt nạc, mộc nhĩ, ăn không biết ngán.

Gà Mía: “Đặc sản tiến vua” Có vẻ đẹp phảng phất như con công, thường được tả là “đầu công, mình cốc, cánh trai, ngắn quản, dài đùi, diều vịt, mã lĩnh”… chính là những chú gà Mía – một giống gà quý giá được người Đường Lâm dày công chăm bẵm và bảo tồn nguồn gen đến tận ngày nay.

Làng nghề truyền thống cuội nguồn[sửa|sửa mã nguồn]

Gạch đá ong: có vẻ đẹp tự nhiên và tiện ích cũng khá đặc biệt. Nhà xây tường gạch đá ong thì không khí trong nhà sẽ rất mát mẻ vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông. Màu vàng nâu sậm của gạch đá ong dễ gợi tới vẻ đẹp thâm trầm mà ấm áp của đời sống tinh thần vùng trung du Bắc Bộ. Gạch này chịu lực tốt. Nhìn những ngôi nhà ở vùng Thạch Thất tường được xây bằng gạch đá ong, trần nhà bê tông, thấy được sự chắc chắn, vững vàng. Dấu tích chịu lực công phá còn thấy ở nhiều bức tường gạch đá ong Thạch Thất, Sài Sơn là những vết đạn từ thời chống Pháp lỗ chỗ trên tường, không xuyên được và không phá vỡ được bức tường tưởng chừng như rất thô sơ đó. Điều đặc biệt là tường gạch đá ong được xây không phải bằng vôi vữa, xi măng mà gắn mạch bằng đất màu hoặc đất trộn trấu nhào kĩ. Ấy thế mà sự liên kết lại vô cùng chắc chắn, không thua kém gạch nung xây bằng vữa ba – ta hoặc vữa xi – cát.

Thị xã Sơn Tây là nơi có nhiều trường ĐH và cao đẳng, đặc biệt quan trọng là những trường quân sự chiến lược. Vì vậy, Sơn Tây còn được gọi là ” Thủ đô của lính ” .
Hiện nay, trên địa phận thị xã Sơn Tây đã và đang hình thành 1 số ít khu đô thị hạng sang như : Khu đô thị HUD – Sơn Tây ( giữa 3 phường Trung Hưng, Quang Trung và Sơn Lộc ), khu đô thị Phú Thịnh ( phường Phú Thịnh ), khu đô thị Mai Trai – Nghĩa Phủ ( phường Trung Hưng ), khu đô thị Đồi Dền ( phường Trung Sơn Trầm ), khu đô thị Green City – Thuần Nghệ ( giữa 2 phường Quang Trung và Viên Sơn ), khu đô thị Thiên Mã ( Xã Sơn Đông ) …Các tuyến xe buýt đi qua và đi từ địa phận thị xã Sơn Tây : 20A ( CG cầu giấy – Bến xe Sơn Tây ), 20B ( Nhổn – Võng Xuyên – Bến xe Sơn Tây ), 67 ( Bến xe Phùng – Bến xe Sơn Tây ), 74 ( Bến xe Mỹ Đình – Xuân Khanh ), 89 ( Bến xe Yên Nghĩa – Bến xe Sơn Tây ), 92 ( Nhổn – Sơn Tây – Tây Đằng ), 107 ( Kim Mã – Làng văn hóa truyền thống du lịch những dân tộc bản địa việt nam ), 110 ( Bến xe Sơn Tây – Đá Chông ), 111 ( Bến xe Sơn Tây – Bất Bạt ), 157 ( Bến xe Mỹ Đình – Bến xe Sơn Tây ) .

• Công nghiệp: 48%
• Thương mại – Du lịch – Dịch vụ: 42%
• Nông nghiệp: 10%

( năm 2010 )
Sơn Tây có nhiều danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử lịch sử dân tộc – văn hóa truyền thống nổi tiếng như : Hồ Đồng Mô, thành cổ Sơn Tây, làng Việt cổ đá ong Đường Lâm, Chùa Mía, liên hoan đền Và, …Nổi tiếng với sự tích Sơn Tinh – Thủy Tinh .
Với tỉnh Tây Ninh : Sông Tây Ninh là ‘ ‘ tình kết nghĩa ‘ ‘ giữa đồng bào miền Bắc với đồng bào miền Nam trong những năm kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ .Sông Tây Ninh là con sông đào, chảy qua đồng đất một số ít xã ở huyện Thạch Thất, tỉnh Sơn Tây và Hà Tây cũ, nay là ngoài thành phố Thành Phố Hà Nội. Ngày ấy mỗi tỉnh ở miền Bắc đăng tên kết nghĩa với một hoặc hai tỉnh ở miền Nam. Cả nước ta thành từng cặp tỉnh thành kết nghĩa như : Sơn Tây – Tây Ninh, HĐ Hà Đông – Cần Thơ, TP.HN – Huế – TP HCM, Hải Phòng Đất Cảng – Thành Phố Đà Nẵng, Thái Nguyên – Nha Trang …

Danh nhân xứ Đoài[sửa|sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://vh2.com.vn
Category : Công Nghệ