Y tế công cộng – Wikipedia tiếng Việt

Y tế công cộng là khoa học và nghệ thuật phòng bệnh, kéo dài tuổi thọ và tăng cường sức khỏe thông qua những cố gắng có tổ chức của xã hội

Sức khoẻ có nhiều định nghĩa khác nhau theo nhiều tổ chức.Tổ chức y tế thế giới, cơ quan của Liên Hợp Quốc, đặt tiêu chuẩn và cung cấp chương trình kiểm soát bệnh tật đã định nghĩa sức khỏe là:”tình trạng hoàn toàn thoải mái cả về thể chất, tinh thần và các quan hệ xã hội chứ không phải đơn giản là tình trạng không có bệnh hay ốm yếu“. Các chuyên gia y tế công cộng cho rằng định nghĩa này chưa đầy đủ, một số thành phần khác trong sức khỏe con người còn có dinh dưỡng, tinh thần và tri thức.

Y tế công cộng có nhiều nghành nhỏ nhưng hoàn toàn có thể chia ra những phần : dịch tễ học, sinh thống kê và dịch vụ y tế. Những yếu tố tương quan đến thiên nhiên và môi trường, xã hội, nhân chủng học và sức khỏe thể chất nghề nghiệp cũng là nghành nghề dịch vụ quan trọng trong y tế công cộng .

Trọng tâm can thiệp của y tế công cộng là phòng bệnh trước khi đến mức phải chữa bệnh thông qua việc theo dõi tình trạng và điều chỉnh hành động bảo vệ sức khỏe. Nói tóm lại, trong nhiều trường hợp thì chữa bệnh có thể gây nguy hiểm đến tính mạng hơn so với phòng bệnh từ trước, chẳng hạn như khi bùng phát bệnh lây nhiễm. Chương trình tiêm chủng vắc-xin và phân phát bao cao su là những ví dụ về các biện pháp dùng trong y tế công cộng.Tuy nhiên ngành này lương thấp và rất khó xin việc. Đa số học viên đều chọn học tại chức vừa học vừa làm.

Ở Nước Ta, ngành y tế công cộng còn mới và thường bị nhẫm lẫn với ngành y học dự trữ hay vệ sinh-dịch tễ ( trước kia ). Hiện nay có khuynh hướng sử dụng thuật ngữ ” y tế công cộng ” hơn vì :

• Đây là thuật ngữ đang được thế giới sử dụng rộng rãi (tiếng Anh: public health).
• Bao hàm ý nghĩa liên ngành chứ không chỉ giới hạn trong lĩnh vực y tế.

Các can thiệp của y tế công cộng tập trung chuyên sâu vào yếu tố phòng bệnh hơn là chữa bệnh trải qua giám sát những trường hợp và khuyến khích những hành vi tốt cho sức khoẻ. Thêm vào đó, trong nhiều trường hợp, chữa một bệnh này có ý nghĩa sống còn để phòng ngừa những bệnh khác, ví dụ điển hình những vụ bùng phát dịch bệnh truyền nhiễm. Các chương trình tiêm chủng vắc-xin, vệ sinh nước sạch, môi trường tự nhiên là những ví dụ của công tác làm việc hoạt động giải trí y tế công cộng .Nhiều vương quốc đã có cơ quan cơ quan chính phủ riêng, thường là bộ y tế, chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về những yếu tố sức khỏe thể chất trong mái ấm gia đình. Ở Hoa Kỳ, yếu tố y tế hội đồng mở màn tích lũy từ những cục y tế bang và địa phương. Cơ quan trấn áp và phòng ngừa dịch bệnh ( CDC ) đặt tại Atlanta, mặc dầu có cơ sở tại Hoa Kỳ, nhưng cũng tương quan tới nhiều yếu tố sức khỏe thể chất tại nhiều vương quốc khác mà họ chịu nghĩa vụ và trách nhiệm .Có một sự độc lạ rất lớn giữa chăm nom sức khỏe thể chất và y tế công cộng giữa những nước đang tăng trưởng và những nước đã tăng trưởng. Tại những nước đang tăng trưởng, nhiều hạ tầng y tế công cộng vẫn còn đang được trong quá trình kiến thiết xây dựng. Có thể không đủ những cử nhân y tế được giảng dạy tốt và nguồn tiền để cung ứng cho thậm chí còn chỉ ở mức độ cơ bản nhất trong yếu tố chăm nom sức khỏe thể chất và phòng bệnh. Vấn đề đó phối hợp với thực trạng đói nghèo đã khiến đa phần bệnh tật và tử trận hoành hành kinh hoàng ở những nước đang tăng trưởng. Nhiều nước châu Phi, cơ quan chính phủ dành ra dưới 10 USD cho chăm nom sức khỏe thể chất mỗi người, trong khi tại Hoa Kỳ, chính quyền sở tại liên bang chi trả xê dịch 4500 USD một đầu người .Nhiều bệnh tật hoàn toàn có thể phòng tránh được một cách rất đơn thuần, thậm chí còn bằng chiêu thức không tương quan tới y học. Y tế công cộng đống một vai trò rất là quan trọng trong nỗ lực ngăn ngừa bệnh tật tại những nước đang tăng trưởng, cùng với mạng lưới hệ thống y tế địa phương trải qua những tổ chức triển khai phi chính phủ .

Lịch sử của y tế công cộng[sửa|sửa mã nguồn]

Y tế công cộng là khái niệm văn minh, mặc dầu nguồn gốc có từ rất lâu rồi. Từ thời kì sơ khai của nền văn minh con người, thực trạng ô nhiễm nước và thiếu nguyên tắc trong việc sắp xếp rác thải hoàn toàn có thể tạo ra véc-tơ lây truyền bệnh dịch. Nhiều tôn giáo cổ xưa cũng đã đưa ra pháp luật trong hành vi tương quan tới sức khỏe thể chất : từ những loại thức ăn nào thì được dùng, cho tới nhìn nhận hành vi nào bị coi là buông thả theo khoái cảm, ví dụ điển hình uống rượu hay quan hệ tình dục. Những cơ quan chính phủ đã thiết lập nên nơi có quyền chỉ huy và tăng trưởng chủ trương sức khỏe thể chất hội đồng và những chương trình chống lại những nguyên do gây bệnh nhằm mục đích bảo vệ sự không thay đổi, bảo đảm an toàn, phồn vinh của vương quốc .

Y tế công cộng thời thời xưa[sửa|sửa mã nguồn]

Từ trước thời La Mã, người ta đã biết nhiều về y tế công cộng : những hành vi can thiệp hài hòa và hợp lý của người làm việc làm rác thải là rất thiết yếu cho sức khỏe thể chất hội đồng ở khu vực thành thị. Người Trung Quốc đã biết tăng trưởng thói quen phòng dịch sau khi trải qua một trận dịch đậu mùa khoảng chừng năm 1.000 trước công nguyên. Người không mắc bệnh hoàn toàn có thể nhận được không ít miễn dịch chống lại căn bệnh nhờ nuốt vảy khô của người đã nhiễm. Tương tự, trẻ nhỏ cũng hoàn toàn có thể được bảo vệ nhờ tiêm vào cẳng tay một vết nhỏ mủ từ một người bệnh. Cách làm này chỉ Open ở phương tây những năm đầu 1700, và được sử dụng rất hạn chế. Tiêm chủng băng vắc-xin chỉ trở nên phổ cập những năm 1820, sau thành công xuất sắc của Edward Jenner trong việc điều trị đậu mùa .Trong suốt thế kỷ 14, dịch chết Đen lan rộng ở châu Âu, người ta cho rằng thủ tiêu những khung hình bị chết có giúp thể ngăn ngừa được nhiễm trùng vi khuẩn này về sau. Điều này đã xử lý được một phần căn nguyên của dịch bệnh, tuy nhiên, căn bệnh lại được Viral đa phần do bọ chét trên những loài gặm nhấm. Nhiều khu vực trong những thành phố bị đốt chát đã giúp ích rất nhiều chính do nó đã tàn phá nhiều động vật hoang dã gặm nhấm mắc bệnh .

Dịch tả, đại dịch thứ hai tàn phá châu Âu từ năm 1829 tới năm 1851.

Y tế công cộng thời văn minh[sửa|sửa mã nguồn]

Khi tỉ lệ mắc bệnh truyền nhiễm ở những nước tăng trưởng giảm xuống trong thể kỷ 20, y tế công cộng khởi đầu tập trung chuyên sâu hơn nữa vào những bệnh mãn tính như ung thư và bệnh tim. Trong khi đó, những nước đang tăng trưởng vẫn còn đang những bệnh truyền nhiễm hoàn toàn có thể phòng tránh được hoành hành, tàn phá, cùng với suy dinh dưỡng và nghèo khó .Gánh nặng của chữa trị lâm sàng do người thất nghiệp, nghèo nàn, nhà cửa tồi tàn và ô nhiễm môi trường tự nhiên lên tới 16-22 % ngân sách y tế của vương quốc Anh. [ 1 ]

Lịch sử tăng trưởng y tế công cộng ở Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]

Từ ngày xây dựng nước năm 1945, Nước Ta đã khẳng định chắc chắn y học dự trữ luôn là ưu tiên số 1 : phòng bệnh hơn chữa bệnh. Theo ý thức đó, Nước Ta đã kiến thiết xây dựng một mạng lưới hệ thống vệ sinh dịch tễ học theo quy mô Liên Xô nhấn mạnh vấn đề vào việc phòng và chống những bệnh truyền nhiễm bởi lúc đó bệnh truyền nhiễm đóng vai trò hầu hết trong cấu trúc bệnh tật ở Nước Ta, trọn vẹn hoàn toàn có thể khống chế được trải qua những giải pháp đặc hiệu như dùng vắc-xin và không đặc hiệu như tuyên truyền .Trong khi đó, những tân tiến trong cách đề cập dịch tễ học đang diễn ra tại những nước phương tây, đa phần là những nước nói tiếng Anh, đang ngày một can đảm và mạnh mẽ. Những tân tiến đó chỉ được đưa vào một cách không chính thức trải qua những cuốn sách dịch tễ học được những người có dịp đi học, công tác làm việc tại những nước tăng trưởng mang về và ĐH Y TP.HN đã điều tra và nghiên cứu và dần đưa vào giảng dạy đầu những năm 1980 .

9 công dụng cơ bản của Y tế công cộng[sửa|sửa mã nguồn]

1. Theo dõi và phân tích tình hình sức khoẻ
2. Giám sát dịch tễ học / phòng ngừa và kiểm soát dịch
3. Xây dựng chính sách và kế hoạch y tế công cộng
4. Quản lý có tính chiến lược các hệ thống và dịch vụ sức khỏe cộng đồng
5. Quy chế và thực hành pháp luật để bảo vệ sức khỏe công cộng
6. Phát triển nguồn nhân lực và lập kế hoạch trong y tế công cộng
7. Tăng cường sức khỏe, sự tham gia của xã hội trong công tác chăm sóc sức khỏe và làm cho người dân có ý thức thực hiện được đó là quyền lợi của mình
8. Đảm bảo chất lượng dịch vụ sức khỏe cho cá nhân và cho cộng đồng
9. Nghiên cứu, phát triển và thực hiện các giải pháp y tế công cộng mang tính chất đổi mới

Những chương trình y tế công cộng[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày nay, hầu hết cơ quan chính phủ những nước nhận thấy tầm quan trọng của những chương trình y tế công cộng trong việc làm giảm tỷ suất mắc bệnh, thực trạng ốm yếu, và sự lão hoá, mặc dầu y tế công cộng mặc dầu nói chung, y tế công cộng nhận được ít tương hỗ từ những quỹ cơ quan chính phủ hơn so với y học lâm sàng. Trong những năm gần đây, những chương trình y tế công cộng đã đáp ứng vắc-xin tiêm chủng không thiếu, góp thêm phần tăng cường sức khỏe thể chất một cách không hề tin nổi, gồm có có việc xóa khỏi bệnh đậu mùa, một bệnh dịch thảm họa của quả đât trong hàng nghìn năm .Một trong những tác dụng quan trọng nhất của y tế công cộng là đương đầu với HIV / AIDS. Bệnh lao, căn bệnh được cho là đã từng cướp đi sinh mạng của Franz Kafka, Charlotte Brontë, và nhà soạn nhạc Franz Schubert lúc bấy giờ lại đang nổi lên như một yếu tố lớn, tương quan tới sự ngày càng tăng tỷ suất nhiễm HIV / AIDS và vấn đề kháng thuốc của vi trùng .Một mối chăm sóc khác của y tế công cộng là bệnh tiểu đường. Theo Tổ chức Y tế Thế giới năm 2006, có tối thiểu 171 triệu người trên quốc tế đang chịu đựng căn bệnh này. Tỷ lệ mắc phải bệnh này đang ngày càng tăng nhanh gọn và ước tính số lượng này sẽ gấp đôi trước năm 2030 .

Y tế công cộng còn có ảnh hưởng tới vấn đề kiểm soát hút thuốc lá. Nhiều quốc gia đã thi hành việc bước đầu cấm hút thuốc lá, chẳng hạ tăng thuế và cấm hút thuốc ở một vài hoặc tất cả các nơi công cộng. Những người khởi xướng điều này cho rằng hút thuốc lá là một trong những “kẻ sát nhân” chính tại tất cả các nước phát triển, và họ đã nỗ lực làm giảm tỷ lệ chết nhờ hạn chế hút thuốc thụ động và bằng thu hẹp cơ hội cho người hút thuốc. Những người phản đối điều này lại nói điều đó hủy hoại tự do và trách nhiệm cá nhân, (họ thường sử dụng ngữ nanny state để chỉ các cảnh sát phạt họ về điều này ở Anh).

Các cơ sở đào tạo và giảng dạy trọng điểm về Y tế công cộng ở Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]

1. Trường Đại học Y tế công cộng: Nơi đào tạo chuyên ngành Y tế công cộng hàng đầu của Việt Nam.
2. Trường Đại học Y Hà Nội – Khoa Y tế công cộng: Nơi đầu tiên có khóa Cử nhân Y tế công cộng, Bác sĩ Y học dự phòng, Thạc sĩ, Tiến sĩ, BS CK1 YTCC. Ngoài ra Khoa YTCC – Đại học Y Hà Nội còn có các hệ đào tạo ở tất cả các cấp độ về Y học dự phòng, Dịch tễ học, Dinh dưỡng, và các chuyên ngành khac trong lĩnh vực Y tế công cộng.
3. Khoa Y tế công cộng, Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh được thành lập năm 1999. Khoa bắt đầu đào tạo cử nhân Y tế công cộng từ năm 1999 và đào tạo Bác sĩ Y học dự phòng từ năm 2008.
4. Khoa YTCC,trường Đại học y dược Hải Phòng.
5. Khoa Y tế công cộng, Đại học Y khoa Vinh
6. Đại học Y dược Cần Thơ
7. Đại học Y Dược Huế.
8. Đại học Thăng Long
9. Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch
10. Đại học Kỹ thuật Y – Dược Đà Nẵng

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Tiếng Anh :

Source: https://vh2.com.vn
Category: Công Cộng