[LT] Đại cương về Hóa sinh

1. ĐẠI CƯƠNG

1.1. Định nghĩa

Hoá sinh là môn học nghiên cứu về thành phần hoá học của cơ thể sống, sự chuyển hoá của các phân tử sinh học trong tế bào của cơ thể sống.

1.2. Nội dung

Môn học này được hình thành trên cơ sở của sinh học và hoá học. Nó còn tương quan mật thiết với tế bào học vì hầu hết những phản ứng hoá học đều xảy ra ở tế bào. Tế bào là đơn vị chức năng hợp thành của khung hình sống, có những đặc thù chung ; nhưng tế bào của những khung hình khác nhau, tế bào của từng loại mô trong một khung hình có sự độc lạ về cấu trúc và công dụng. Chính những sự chuyên biệt của những tế bào và những quy trình tiến hoá tự nhiên đã dẫn đến sự độc lạ phong phú và tạo nên những quy trình hoá sinh đặc hiệu. Sự sống là hiện tượng kỳ lạ trao đổi chất liên tục, hiện tượng kỳ lạ này tương quan mật thiết với những quy trình chuyển hoá vật chất. Những quy trình này được kiểm soát và điều chỉnh uyển chuyển ăn khớp với nhau, bảo vệ cho nội môi của khung hình luôn ở trạng thái động, nhưng cũng luôn ở thể không thay đổi .

Hoá sinh học gồm 2 phần: Hoá sinh tĩnh – Hoá sinh động.

–

Hoá sinh tĩnh: Dựa vào các phương pháp lý, hóa hiện đại để mô tả cấu tạo của cơ thể sống ở mức độ phân tử, nguyên tử.

–

Hoá sinh động : Nghiên cứu những quy trình chuyển hoá, số phận của những chất khi vào khung hình, tính đặc hiệu của những phản ứng sinh học như phản ứng giữa enzym và cơ chất, giữa hormon và những chất tiếp đón .

1.3. Vai trò của hoá sinh trong y học

–

Hoá sinh điều tra và nghiên cứu chức phận của khung hình, trách nhiệm của từng tế bào, mô, sự tương quan giữa chúng với nhau .

–

Hóa sinh giúp y học khám phá một số ít bệnh sinh do những biến hóa bệnh lý về chuyển hoá những chất .

–

Hóa sinh giúp y học tìm hiểu và khám phá cơ chế tác dụng của thức ăn hoặc thuốc khi vào khung hình để tìm ra những nguyên tắc cơ bản về dinh dưỡng, vệ sinh dự trữ và điều trị bệnh .

–

Đối với giải phẫu và mô học : Nó là cơ sở chung của mối tương quan giữa hình thái và chức phận .

2. THÀNH PHẦN HOÁ HỌC CỦA CƠ THỂ

2.1. Các nguyên tố chính

–

Carbon, hydro, oxy, nitơ, calci. Năm nguyên tố này chiếm tới 97,5 % thân trọng .

–

Natri, kali, magnesi lưu huỳnh, phospho, clo chiếm khoảng chừng 1-2 % thân trọng .

–

Iod, sắt chiếm một tỉ lệ rất nhỏ .

2.2. Các nguyên tố vi lượng

Mangan, Silic, Fluo, đồng, kẽm … chiếm tỉ lệ dưới 0,01 % thân trọng .

Tất cả những nguyên tố trên tham gia cấu trúc những hợp chất vô cơ, hữu cơ của khung hình gồm có : Nước – Hợp chất vô cơ – Hợp chất hữu cơ .

·

Nước:Là môi trường của những tế bào nguyên thuỷ xuất hiện từ xa xưa và là dung môi cần thiết của hầu như tất cả các quá trình biến đổi hoá sinh. Nước chiếm khoảng 55-65% thân trọng và thay đổi theo lứa tuổi

Nước sống sót dưới 2 dạng :

-Nước tích hợp: Tham gia cấu tạo tế bào

-Nước tự do: Có trong các dịch sinh vật như máu, nước tiểu…

Nước có 5 vai trò sau:

–

Tham gia cấu trúc tế bào .

–

Tham gia những phản ứng lý hoá học .

–

Vật chuyển những chất .

–

Điều hoà thân nhiệt .

–

Bảo vệ mô .

·

Hợp chất vô cơ :

Chiếm 4-5 % thân trọng, nó sống sót dưới 3 dạng sau :

–

Muối vô cơ rắn, không ion hoá

: Trong những mô xương, răng

VD : Phosphat, carbonat, calci .

–

Muối vô cơ dạng hoà tan trong dung dịch

: Có ở trong khoang gian bào, những dịch như :

+

Các anion : CL

[sup]-[/sup]

, SO [ sup ] 2 [ / sup ]

[sup]-[/sup][sub]4[/sub]

, HCO [ sub ] 3 [ / sub ]

[sup]-[/sup]

…

+

Các cation : Na [ sup ] + [ / sup ], K [ sup ] + [ / sup ], Mg [ sup ] + + [ / sup ], Ca [ sup ] + + [ / sup ] …

–

Các hợp chất cơ – kim

: Acid phosphoric phối hợp với những chất hữu cơ để tạo nên hợp chất cơ – kim .

VD : Phospholipid, phosphoprotein …….

Hợp chất vô cơ có 5 vai trò sau :

–

Tham gia cấu trúc tế bào .

–

Tham gia bình ổn protein ở trạng thái keo trong tế bào và mô .

–

Duy trì áp suất thẩm thấu nhờ hệ đệm của muối .

–

Duy trì pH .

–

Vai trò đặc biệt quan trọng của một số ít ion .

·

Hợp chất hữu cơ : Gồm 3 nhóm lớn :

–

Glucid : Gồm 3 nguyên tố chính cấu trúc nên là carbon, hydro và oxy. Hydro và oxy có trong glucid thường với tỉ lệ như nước ( 2/1 ). Do đó, glucid còn có tên là hydratcarbon, có công thức chung là C [ sub ] n [ / sub ] ( H [ sub ] 2 [ / sub ] O ) [ sub ] m_ [ / sub ]. Nếu là glucid tạp còn có những nguyên tố khác. Đơn vị cấu trúc của glucid là monosaccarid .

–

Lipid : Gồm 3 nguyên tố chính cấu trúc nên là carbon, hydro và oxy, ngoài những còn những nguyên tố khác. Lipid là este của acid béo với alcol hoặc amin alcol .

–

Protein : Gồm 4 nguyên tố chính cấu trúc nên là carbon, hydro, oxy và nitơ, ngoài những còn những nguyên tố khác. Đơn vị cấu trúc của nó là acid amin .

Protein chiếm 15-20 %, glucid chiếm 1-15 %, lipid chiếm 3-10 %

–

1 g protein cung ứng 4,2 kcal .

–

1 g glucid cung ứng 4,1 kcal .

–

1 g lipid phân phối 9,3 kcal .

Ngoài 3 nhóm chất hữu cơ trên, khung hình còn có những chất : Acid nucleic, nucleotid, hemoglobin, vitamin, enzym, hormon, myoglobin ….