Phân tích quy phạm pháp luật và hệ thống văn bản quy phạm pháp luật

1. Khái niệm Quy phạm pháp luật

Quy phạm pháp luật là những quy tắc, chuẩn mực chung mang tính bắt buộc phải thi hành so với toàn bộ những tổ chức triển khai, cá thể có Hên quan, được phát hành bởi những cơ quan nhà nước có thẩm quyền .

Văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) là một trong những nguồn luật chủ yếu của Nhà nước. Tuy nhiên, trong các tài liệu giảng dạy của các cơ sở đào tạo luật và trong các văn bản luật đã ban hành lại có sự không thống nhất trong việc xác định thế nào là văn bản quy phạm pháp luật. Chẳng hạn, theo Giáo trình của Trường Đại học Luật Hà Nội thì:

Bạn đang đọc: Phân tích quy phạm pháp luật và hệ thống văn bản quy phạm pháp luật

“ Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản có tiềm ẩn những quy tắc xử sự chung, do những chủ thể có thẩm quyền phát hành theo trình tự, thủ tục và hình thức luật định, được Nhà nước bảo vệ thực thi và được sử dụng nhiều lần trong đời sống ” .

Còn theo Giáo trình của Khoa Luật Đại học vương quốc TP.HN thì :

“ Văn bản quy phạm pháp luật là hình thức biểu lộ những quyết định hành động của những cơ quan nhà nước có thẩm quyền ( hoặc những cá thể, tổ chức triển khai xã hội được Nhà nước trao quyền ) phát hành theo những trình tự, thủ tục pháp lý nhất định, trong đó pháp luật những quy tắc xử sự có tính bắt buộc chung so với toàn bộ những chủ thể pháp luật, được vận dụng nhiều lần trong đời sống ” .

Theo Điều 2 Luật phát hành văn bản quy phạm pháp luật năm ngoái :

Điều 2. Văn bản quy phạm pháp luật

Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản có chứa quy phạm pháp luật, được phát hành theo đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục pháp luật trong Luật này .
Văn bản có chứa quy phạm pháp luật nhưng được phát hành không đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục lao lý trong Luật này thì không phải là văn bản quy phạm pháp luật .

2. Cấu tạo của một quy phạm pháp luật

Cấu tạo của một quy phạm pháp luật vừa đủ gồm ba phần : Giả định, lao lý và chế tài. Tuy nhiên, thường thì, chỉ có hai trong ba phần trên được bộc lộ trong một quy phạm pháp luật, trong đó phần lao lý là bắt buộc .
Phần giả định là bộ phận pháp luật khu vực, thời hạn, chủ thế, thực trạng, trường hợp, mà nếu xảy ra trong trong thực tiễn thì, những chủ thể phải hành vi theo quy tắc xử sự mà quy phạm đặt ra .
Phần pháp luật là bộ phận có chứa quy tắc xử sự mà mọi người phải thi hành khi Open những điều kiện kèm theo mà phần giả định pháp luật .
Phần chế tài là bộ phận lao lý những giải pháp mà Nhà nước sẽ vận dụng so với chủ thể không triển khai hoặc thực thi không đúng quy tắc xử sự nêu trong phần pháp luật .

3. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ở nước ta

Các quy phạm pháp luật với tư cách là hạt nhân của hệ thống pháp luật luôn được bộc lộ và xác lập trong những văn bản pháp luật đơn cử. Các văn bản pháp luật dù phong phú, đa dạng và phong phú đến đâu, đều hợp thành một hệ thống văn bản mang tính thứ bậc. Tính thứ bậc của những văn bản pháp luật được xác lập bởi hiệu lực thực thi hiện hành pháp luật của từng loại văn bản, trong đó cao nhất là Hiến pháp, những văn bản pháp luật khác dù là những luật đạo do Quốc hội trải qua cũng đểu phải tương thích với Hiến pháp .
Theo lao lý tại Điều 4 Luật phát hành văn bản quy phạm pháp luật năm năm ngoái, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ở nước ta gồm có :
( 1 ) Hiến pháp ;
( 2 ) Bộ luật, luật ( sau đây gọi chung là luật ), nghị quyết của Quốc hội ;

(3) Pháp lệnh, nghị quyết của ủy ban thường vụ Quốc hội; nghị quyết liên tịch giữa ủy ban thường vụ Quốc hội với Đoàn Chủ tịch ủy ban trung ương Mặt trận Tô’ quốc Việt Nam;

Xem thêm: Công nghệ 10 Bài 1: Bài mở đầu | Hay nhất Giải bài tập Công nghệ 10

( 4 ) Lệnh, quyết định hành động của quản trị nước ;
( 5 ) Nghị định của nhà nước ; nghị quyết liên tịch giữa nhà nước với Đoàn Chủ tịch ủy ban TW Mặt trận TỔ quốc Việt Nam ;
( 6 ) Quyết định của Thủ tướng nhà nước ;
( 7 ) Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ;
( 8 ) Thông tư của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao ; thông tư của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ; thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ ; thông tư liên tịch giữa Chánh án Tòa án nhân dân tối cao với Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ; thông tư liên tịch giữa Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ với Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ; quyết định hành động của Tổng Kiểm toán nhà nước .
( 9 ) Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh ;
( 10 ) Quyết định của ủy ban nhân dân cấp tỉnh ;
( 11 ) Văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền sở tại địa phương ở đơn vị chức năng hành chính – kinh tế tài chính đặc biệt quan trọng ;
( 12 ) Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp huyện ;
( 13 ) Quyết định của ủy ban nhân dân cấp huyện ;
( 14 ) Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp xã ;
( 15 ) Quyết định của ủy ban nhân dân cấp xã .

4. Sự thay đổi hệ thống văn bản quy phạm pháp luật qua các thời kỳ

Nhìn vào pháp luật về hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm năm ngoái, hoàn toàn có thể nhận thấy một sự đổi khác đáng kể về hệ thống pháp luật. Từ Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 1996 đến lần sửa đổi, bổ trợ 1 số ít điều của Luật này vào năm 2002, pháp luật về hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ít có sự đổi khác, ngoại trừ việc bổ trợ thêm văn bản quy phạm pháp luật của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và vô hiệu văn bản quy phạm pháp luật của Thủ trưởng cơ quan thuộc nhà nước. Đến năm 2008, Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã có sự biến hóa về hình thức văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền phát hành của hầu hết những cơ quan, trừ văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội và quản trị nước .
Theo lao lý của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 1996 sửa đổi, bổ trợ năm 2002, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nước ta gồm có : Hiến pháp, luật, nghị quyết do Quốc hội phát hành ; pháp lệnh, nghị quyết do Ủy ban thường vụ Quốc hội phát hành ; lệnh, quyết định hành động do quản trị nước phát hành ; nghị quyết, nghị định do nhà nước phát hành ; quyết định hành động, thông tư do Thủ tướng nhà nước phát hành ; quyết định hành động, thông tư, thông tư do Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ phát hành ; nghị quyết do Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao phát hành ; quyết định hành động, thông tư, thông tư do Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao phát hành ; nghị quyết, thông tư liên tịch do những cơ quan nhà nước có thẩm quyền phát hành hoặc phối hợp với tổ chức triển khai chính trị – xã hội phát hành ; nghị quyết do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã phát hành ; quyết định hành động, thông tư do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã phát hành. Như vậy, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật gồm có hơn 20 loại văn bản, trong đó, mỗi cơ quan phát hành từ hai đến ba loại văn bản ; mỗi loại văn bản lại hoàn toàn có thể do nhiều cơ quan, cá thể có thẩm quyền phát hành ( như nhiều chủ thể có thẩm quyền phát hành nghị quyết, quyết định hành động ). Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật trước năm năm ngoái và Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm năm ngoái đã giảm bớt hình thức văn bản quy phạm pháp luật của một số ít chủ thể như nhà nước, Thủ tướng nhà nước và Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, theo đó, môi chủ thể chỉ phát hành một loại văn bản quy phạm pháp luật. Việc sửa đổi này làm cho việc xác lập hình thức văn bản có chứa quy phạm thuận tiện hơn .

5. So sánh với hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của các nước trên thế giới

So với hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ở nhiều nước trên quốc tế thì hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của tất cả chúng ta có quá nhiều hình thức văn bản. Kinh nghiệm cho thấy, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật càng được pháp luật đơn thuần thì càng dễ chấp hành và vận dụng. Chính thế cho nên, ngay cả những nước theo hệ thống luật thành văn thì, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật cũng chỉ có ba hoặc bốn hình thức văn bản, ví dụ, Cộng hòa Pháp có Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị định. Ở nước ta, trong quy trình tiến độ đầu của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, năm 1946 theo pháp luật của Hiến pháp, những cơ quan nhà nước cũng chỉ phát hành văn bản quy phạm pháp luật với những hình thức Hiện pháp, luật, sắc luật, sắc lệnh và quyết nghị. Không những thế ‘ nhiều hình thức văn bản đổng thời vừa được dùng để phát hành văn bản quy phạm pháp luật, vừa được dùng để phát hành văn bản vận dụng pháp luật khi xử lý những vấn đề đơn cử .

Việc đơn giản hóa hệ thống văn bản quy phạm pháp luật trong Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 đã đạt được thành công bước đầu là mỗi cơ quan, cá nhân có quyền ban hành một hoặc một số loại văn bản quy phạm pháp luật, nhưng chưa đạt được yêu cầu mỗi loại văn bản quy phạm pháp luật chỉ do một cơ quan, cá nhân có thẩm quyền ban hành. Việc thu gọn các loại văn bản quy phạm pháp luật vẫn chưa giải quyết được vấn đề xác định thẩm quyền ban hành văn bản thông qua hình thức văn bản quy phạm pháp luật; đồng thời, cũng chưa phân biệt được một cách rõ ràng văn bản quy phạm pháp luật với văn bản áp dụng pháp luật nêu chỉ căn cứ vào hình thức văn bản. Theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, vẫn còn một số chủ thế được ban hành văn bản quy phạm pháp luật dưới hai hình thức khác nhau, chẳng hạn, Quốc hội ban hành luật và nghị quyết, Uỷ ban thường vụ Quốc hội ban hành pháp lệnh và nghị quyết, Chủ tịch nước ban hành lệnh, quyết định.

Xem thêm: Điểm chuẩn Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông cao nhất là 26,9

Việc sống sót nhiều hình thức văn bản quy phạm pháp luật khác nhau do một cơ quan phát hành dẫn đến thực trạng khó phân biệt văn bản nào có chứa quy phạm, đồng thời, tạo ra sự cồng kềnh, khó tiếp cận của hệ thống pháp luật .
Tuy đã có sự rút gọn đáng kể so với trước đây nhưng hệ thống pháp luật theo lao lý hiện hành vẫn còn phức tạp ; việc theo dõi, vận dụng và xác lập thứ bậc hiệu lực thực thi hiện hành của văn bản quy phạm pháp luật gặp không ít khó khăn vất vả, đặc biệt quan trọng là, khó xác lập hình thức văn bản tương thích khi cần phát hành văn bản quy phạm pháp luật về ‘ một yếu tố nhất định. Việc pháp luật quá nhiều chủ thể có thẩm quyền phát hành văn bản quy phạm pháp luật cũng làm cho hệ thống văn bản quy phạm pháp luật dễ bị chồng chéo, xích míc, thiều sự phân công, phân nhiệm rõ ràng về ‘ thẩm quyền lập pháp giữa những cơ quan Quốc hội, nhà nước và Tòa án. Điều này đặt ra nhu yếu bức thiết phải tìm ra phương pháp nào đó để làm cho hệ thống pháp luật dễ tiếp cận, tạo thuận tiện cho công tác làm việc thi hành và vận dụng pháp luật. Pháp điển hóa hệ thống quy phạm pháp luật chính là một trong những chiếc chìa khóa để giải bài toán hóc búa này .

LUẬT MINH KHUÊ (Sưu tầm & Biên tập)

Source: https://vh2.com.vn
Category : Công Nghệ