Tái cấu trúc hệ thống tài chính Việt Nam: Ngẫm lại và kỳ vọng

Sự tăng trưởng lành mạnh của hệ thống tài chính ( HTTC ) là một tác nhân thiết yếu gắn liền với bảo vệ không thay đổi kinh tế tài chính vĩ mô, nâng cao năng lực cạnh tranh đối đầu của nền kinh tế tài chính và góp thêm phần thôi thúc tăng trưởng bền vững và kiên cố. Trong quy trình Đổi mới, thể chế, chủ trương, định chế và những cấu thành thị trường tài chính ( tiền tệ-tín dụng, CP, trái phiếu … ) đã từng bước được hình thành, cải cách theo nguyên tắc thị trường, hội nhập.

TS. Võ Trí Thành

Sau khi gia nhập WTO, cho đến cả trước và sau cuộc khủng hoảng cục bộ tài chính toàn thế giới bùng phát cuối năm 2008 – 2009, do những chưa ổn trong quản trị kinh tế tài chính vĩ mô, kinh tế tài chính Việt Nam rơi vào không ổn định với nhiều rủi ro đáng tiếc tài chính ngày càng tăng, kể cả rủi ro tiềm ẩn đổ vỡ hệ thống những tổ chức triển khai tín dụng thanh toán. Thấm thoát đã hơn 10 năm, kể từ khi tập trung chuyên sâu không thay đổi định kinh tế tài chính vĩ mô ( theo ý thức Nghị quyết 11 / NQ-CP của nhà nước về những giải pháp đa phần tập trung chuyên sâu kiềm chế lạm phát kinh tế, không thay đổi kinh tế tài chính vĩ mô, bảo vệ phúc lợi xã hội tháng 2/2011 ), Việt Nam bước vào tái cấu trúc nền kinh tế tài chính, trong đó có chương trình tái cấu trúc hệ thống tài chính ( Quyết định số 254 / QĐ-TTg ngày 01/03/2012 của Thủ tướng nhà nước phê duyệt Đề án Cơ cấu lại hệ thống những tổ chúc tín dụng thanh toán tiến trình 2011 – năm ngoái ; Quyết định số 1826 / QĐ-TTg ngày 06/12/2012 của Thủ tướng nhà nước phê duyệt Đề án Tái cấu trúc kinh doanh thị trường chứng khoán và những doanh nghiệp bảo hiểm ; Quyết định số 339 / QĐ-TTg ngày 19/02/2013 phê duyệt Đề án toàn diện và tổng thể tái cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính gắn với quy đổi quy mô tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu suất cao và năng lượng cạnh tranh đối đầu quá trình 2013 – 2020 ).

Trong hơn 10 năm qua, nhiều việc có ý nghĩa trong tái cấu trúc HTTC đã làm được, song cũng không ít vấn đề còn dang dở, kết quả chưa như kỳ vọng và mục tiêu đề ra.

Bạn đang đọc: Tái cấu trúc hệ thống tài chính Việt Nam: Ngẫm lại và kỳ vọng

Trước hết, HTTC, nhất là hệ thống những tổ chức triển khai tín dụng thanh toán ( TCTD ), đã tránh được đổ vỡ, nhất là trong những năm 2011 – 2013, với cách làm “ đập chuột nhưng không vỡ bình ” và trong điều kiện kèm theo nguồn lực rất hạn chế, thậm chí còn về nguyên tắc, “ không được dùng tiền ngân sách để giải quyết và xử lý nợ xấu ”. Song hiệu quả là Việt Nam không riêng gì dần không thay đổi kinh tế tài chính vĩ mô ( lạm phát kinh tế và lãi suất vay giảm mạnh ; mức độ “ đô la hóa ” và “ vàng hóa ” xuống thấp ; tỷ giá danh nghĩa tương đối không thay đổi ; dự trữ ngoại hối tăng khá mạnh … ), mà hệ thống những TCTD cũng dần trở nên lành mạnh hơn và về cơ bản vẫn bảo vệ phân phối tín dụng thanh toán cho sản xuất kinh doanh thương mại. Ổn định kinh tế tài chính vĩ mô cũng là tiền đề quan trọng cho công cuộc liên tục kiểm soát và chấn chỉnh và tăng trưởng kinh doanh thị trường chứng khoán ( TTCK ), cả CP và trái phiếu. Tuy nhiên, với một nền kinh tế tài chính quy đổi và hội nhập sâu rộng như Việt Nam, tăng cường năng lực chống chịu trước những cú sốc khác nhau cũng như sự tăng trưởng lành mạnh cùng bắt nhịp những xu thế mới ( như quy đổi số, tài chính xanh … ) của cả HTTC vẫn là thử thách lớn. Bối cảnh kinh tế tài chính quốc tế đang có những chuyển biến thâm thúy cùng tính bất định, nguy hiểm, không bình thường ngày càng tăng. Đảm bảo không thay đổi kinh tế tài chính vĩ mô, tái cấu trúc cả nền kinh tế tài chính và HTTC vẫn là một công cuộc phải liên tục không ngơi nghỉ. Thứ hai, HTTC đã trở nên không ít cân đối hơn. Sự tăng trưởng thị trường vốn góp thêm phần giảm thiểu bất đối xứng thông tin, phong phú kênh góp vốn đầu tư, giảm thiểu rủi ro đáng tiếc “ xô lệch kép ” trong hệ thống ngân hàng nhà nước. TTCK đã góp phần có ý nghĩa trong kêu gọi vốn trung, dài hạn cho nền kinh tế tài chính. Vốn hóa thị trường CP chỉ trên 18 % GDP năm 2010 đã lên đến hơn 98 % GDP năm 2021. Năm 2010, tổng giá trị thị trường trái phiếu ( nhà nước và doanh nghiệp ) tương tự 18 % GDP ( 16 % và 2 % GDP ; không tính trái phiếu nhà nước và doanh nghiệp phát hành quốc tế ) ; số lượng đó năm 2021 là 35 % GDP ( 17,5 % và 17,5 % GDP ). Song về tổng thể và toàn diện, vốn trong nền kinh tế tài chính vẫn dựa “ lệch ” vào những NHTM và những tổ chức triển khai tín dụng thanh toán khác. Tín dụng năm 2021 tương tự 120 % GDP. Tỷ trọng trong tổng tài sản HTTC năm 2021 của những TCTD, trái phiếu, CP và bảo hiểm lần lượt là 57,2 %, 13,6 %, 28,4 % và 0,8 %. Đó là chưa nói tới một “ người chơi chính ” trên thị trường trái phiếu và người cung vốn quan trọng cho đầu tư và chứng khoán là những ngân hàng nhà nước thương mại. Quan trọng hơn số lượng là yếu tố chất lượng của hệ thống những TCTD và đầu tư và chứng khoán, cả trái phiếu và CP. Thứ ba, việc kiểm soát và chấn chỉnh, sắp xếp lại TCTD yếu kém ( trải qua tương hỗ thanh khoản ; sáp nhập, hợp nhất ; cơ cấu tổ chức lại tài chính, quản trị, .. ) cùng giải quyết và xử lý nợ xấu ( qua việc xây dựng VAMC 2013, gạt nợ xấu “ sang hè đường ” ) rất khó khăn vất vả nhưng đạt được hiệu quả khuyến khích. Quan trọng là hệ thống đã tránh được đổ vỡ, ngăn ngừa ảnh hưởng tác động xấu đi lan ra cả hệ thống. Điểm nữa hoàn toàn có thể thấy rõ là hệ thống ngân hàng nhà nước đã có bước tiến trong cung ứng những thông lệ, chuẩn mực quốc tế trải qua những giải pháp tăng tính minh bạch, giảm rủi ro đáng tiếc sở hữu chéo, tăng quy mô vốn cùng thiết kế xây dựng hệ thống quản trị rủi ro đáng tiếc tương thích với Basel II, thôi thúc quy đổi số. Một số ngân hàng nhà nước thương mại tiệm cận với Basel III. Mức độ tích tụ của những ngân hàng nhà nước nhà nước giảm ; tính cạnh tranh đối đầu trên thị trường tăng. Nhìn chung, hệ thống TCTD hiện đã lành mạnh hơn nhiều so với trước kia. Dù vậy, bước chuyển tích cực chưa lấp đi những điểm còn yếu của hệ thống TCTD. Nợ xấu, dù được Nghị quyết số 42 / QH năm 2017 của Quốc hội “ yểm trợ ”, vẫn còn là yếu tố nhức nhối, nhất là đang có rủi ro tiềm ẩn ngày càng tăng do khó khăn vất vả sản xuất kinh doanh thương mại, nhất là trong 2 năm đại dịch Covid-19 2020 – 2021 cùng chủ trương tương hỗ doanh nghiệp trải qua giãn, hoãn, khoanh nợ của Ngân hàng Nhà nước. Việc dứt điểm giải quyết và xử lý những ngân hàng nhà nước yếu kém, nhất là những “ ngân hàng nhà nước 0 đồng ”, vẫn còn ở phía trước. Mục tiêu những ngân hàng nhà nước phải cung ứng không thiếu nhu yếu Basel II ( cả về vốn, chất lượng vốn và năng lượng quản trị rủi ro đáng tiếc ) chưa đạt. Thể chế mới cho fintech, ngân hàng nhà nước số chậm được hiện thực hóa. Hơn nữa, đến nay vẫn sống sót thị trường tín dụng thanh toán phi chính thức với quy mô khá lớn, tiềm ần không ít rủi ro đáng tiếc và ảnh hưởng tác động xã hội xấu đi.

Xem thêm: Taxi 2 Công Nghệ Số Toàn Cầu, Công Ty Cổ Phần Đầu Tư Công Nghệ Số Toàn Cầu

Thứ tư, đầu tư và chứng khoán được nâng về chất, được sự chăm sóc rất lớn của những nhà đầu tư. Thị trường phái sinh hình thành và đi vào hoạt động giải trí khá sôi động. Các Sở thanh toán giao dịch sàn chứng khoán và Trung tâm lưu ký sàn chứng khoán đã và sẽ liên tục được cải tổ. Không chỉ quy mô, số nhà đầu tư có tổ chức triển khai và cá thể tham gia, lượng thanh toán giao dịch tăng rất đáng kể, mà khung khổ pháp lý ( Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, .. ) được triển khai xong và đi vào đời sống. Bước tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ của kinh doanh thị trường chứng khoán đã giúp đây trở thành kênh kêu gọi vốn quan trọng cho nền kinh tế tài chính. Những nỗ lực triển khai xong và cải cách vẫn chưa xử lý được những yếu tố đã tồn dư trong nhiều năm : thông tin thiếu minh bạch ; sự lũng đoạn thị trường ; chất lượng quản trị chưa cao của những công ty niêm yết … Tính kỷ luật thị trường không cao trong khi năng lượng giám sát của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chưa theo kịp cùng chế tài thực thi chưa đủ hiệu lực thực thi hiện hành. Đặc biệt, tiềm năng đưa TTCK Việt Nam từ “ thị trường cận biên ” lên “ thị trường mới nổi ” còn vướng không ít rào cản : từ tính minh bạch và công bố thông tin ( tiếng Anh ), đến chính sách giao dịch thanh toán, số lượng giới hạn chiếm hữu quốc tế … Việc nâng hạng thị trường không chỉ giúp ngày càng tăng đáng kể vốn góp vốn đầu tư hơn, mà còn là dẫn chứng quan trọng trong tạo dựng niềm tin thị trường, những nhà đầu tư vào tiến trình cải cách xu thế thị trường tân tiến, hội nhập của Việt Nam. Thứ năm, thị trường trái phiếu đã có bước tiến nhiều ý nghĩa, nhất là trong những năm gần đây. Thị trường trái phiếu nhà nước phong phú hơn, cả về mô hình và thời hạn trái phiếu, khá sôi động trên thị trường thứ cấp và thiết lập được đường cong lãi suất vay chuẩn. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp có sự cải tiến vượt bậc, với mức tăng trưởng trên 40 % kể từ 2018, trở thành kênh kêu gọi vốn trung, dài hạn quan trọng ( nhất là so với những nghành ngân hàng nhà nước, và nguồn năng lượng ), có năm ngang ngửa với tín dụng thanh toán trung dài hạn cấp mới của hệ thống ngân hàng nhà nước. Tuy vậy, tăng trưởng thị trường trái phiếu doanh nghiệp “ nóng ” trong khi khung khổ pháp lý lại đang trong quy trình hoàn thành xong. Vấn đề được chỉ ra ở đây là : thông tin, nhất là thông tin tài chính, rất bất đối xứng ; lãi suất vay 1 số ít trái phiếu quá cao, trong khi đòn kích bẩy doanh nghiệp phát hành lớn ; kênh phân phối “ lệch chuẩn ”, rủi ro đáng tiếc sở hữu chéo giữa ngân hàng nhà nước, doanh nghiệp phát hành và giới kinh doanh thương mại trái phiếu cao ; tính chuyên nghiệp của những nhà đầu tư, cả tổ chức triển khai và nhất là cá thể, chưa cung ứng nhu yếu. Quan trọng và nhìn dài hơn, cần triển khai xong những nền tảng cơ bản cho sự tăng trưởng thị trường trái phiếu. Đó là : liên tục củng số thị trường trái phiếu nhà nước ( tạo dựng thị trường thứ cấp đủ mạnh ) ; tăng cấp hạ tầng tài chính ( gồm có quyền và chế tài thu nợ ; giải quyết và xử lý tranh chấp và hiệu lực hiện hành tư pháp ; chất lượng thông tin về hạch toán và chuẩn mực công bố ; những tổ chức triển khai định mức tin tưởng ; chính sách thanh toán giao dịch ) ; triển khai xong và tăng trưởng “ người chơi ” ( tính chuyên nghiệp của những nhà đầu tư ; những doanh nghiệp có uy tín ; những định chế tiết kiệm chi phí hợp đồng quĩ hưu trí, công ty bảo hiểm, … ).

Ngẫm lại, công cuộc cải cách, tái cấu trúc HTTC Việt Nam hơn 10 năm qua có nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, phía trước, cả trước mắt và lâu dài, HTTC vẫn bề bộn vấn đề đòi hỏi phải xử lý.

Xem thêm: Tin tuyển sinh Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội 2022

Hiện nay, trước những rủi ro đáng tiếc nội tại của nền kinh tế tài chính ( áp lực đè nén lạm phát kinh tế ; rủi ro tiềm ẩn nợ xấu, tác động ảnh hưởng của những “ sự cố ”, “ lùm xùm ” không tốt trên TTCK ), ứng xử thích hợp là tạo dựng niềm tin, thiết lập kỷ luật thị trường cùng không thay đổi kinh tế tài chính vĩ mô và tạo điều kiện kèm theo cho HTTC quản lý và vận hành thông thường, tương hỗ quy trình phục sinh và tăng trưởng kinh tế tài chính. Việt Nam trọn vẹn hoàn toàn có thể “ quản trị ” được những rủi ro đáng tiếc đó. Bởi dù không ít thử thách nhưng so với toàn cảnh trước đây ( như tiến trình 2011 – 2013 ), sức chống chịu của hệ thống những tổ chức triển khai tài chính, ngân hàng nhà nước Việt Nam đã tốt hơn nhiều. Bên cạnh đó, kinh tế tài chính vĩ mô vững vàng hơn và hiện vẫn tương đối không thay đổi. Và một điểm nữa, đó là kinh nghiệm tay nghề quản lý chủ trương tốt hơn trước đáng kể. Ví dụ dễ thấy là sự phối hợp chủ trương giữa Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước hay tính linh động và kịp thời trong điều hành cung tiền, bảo vệ thanh khoản, … của Ngân hàng Nhà nước. Song như vậy là chưa đủ cho sự tăng trưởng bảo đảm an toàn, bền vững và kiên cố của HTTC. Công cuộc tái cấu trúc và cải cách HTTC cần được tăng cường. Nhìn rộng hơn, nó không chỉ gồm có xử lý những yếu tố tồn dư nội tại HTTC, mà còn gắn chặt hơn với việc nâng cao năng lực chống chịu của nền kinh tế tài chính, quy trình tự do hóa tài chính và hội nhập tài chính, cũng như bắt nhịp với những xu thế tăng trưởng mới. Bên cạnh đó, cần thay đổi quy mô và phương pháp giám sát tài chính – một yếu tố mang tính sống còn so với sự quản lý và vận hành hiệu suất cao, tăng trưởng thị trường vững chắc .

Các chương trình cải cách tới 2025 và cả kế hoạch tăng trưởng đến 2030 HTTC Việt Nam đã được đề ra. Đó là một nền tảng quan trọng cho bước tiến tiếp theo của những cơ quan hoạch định và thực thi chủ trương. Vấn đề là vận tốc, sự kinh khủng và chuyên nghiệp và bài bản trong triển khai những chương trình và kế hoạch đó. Một HTTC “ chuẩn chỉnh ”, tăng trưởng vững chắc chính là một tác nhân bảo vệ triển khai khát vọng Việt Nam trở thành vương quốc thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và vương quốc tăng trưởng, thu nhập cao vào năm 2045 .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Công Nghệ