422. Giao trinh tam ly hoc dai cuong- thay Son – GIÁO TRÌNH TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG GIÁO TRÌNH TÂM LÝ – StuDocu

GIÁO TRÌNH TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG

GIÁO TRÌNH

TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG

ThS. Lê Thị Hân – TS. Huỳnh Văn Sơn ( Chủ biên ) TS. Trần Thị Thu Mai – ThS. Nguyễn Thị Uyên Thy

LỜI NÓI ĐẦU

Là một khoa học non trẻ sinh ra mới hơn một thế kỷ qua. Tâm lý học thời nay đã tăng trưởng với những bước tiến can đảm và mạnh mẽ bởi sự thiết yếu và tính ứng dụng của nó trong mọi nghành nghề dịch vụ của đời sống con người. Hiệu quả đặc biệt quan trọng của Tâm lý học không chỉ so với việc tăng trưởng cá thể, xử lý những yếu tố của con người – xã hội mà còn góp thêm phần quan trọng nâng cao hiệu suất cao trong những hoạt động giải trí phong phú và đa dạng và phong phú của con người .

Tâm lý học đại cương được xem là môn học cung cấp những kiến thức
cơ bản, khái quát về tâm lý con người. Từ việc tìm hiểu bản chất của tâm lý
người đến việc tiếp cận tâm lý con người dựa trên những mặt cơ bản như:
nhận thức – tình cảm – hành động đến việc tìm hiểu đời sống tâm lý con người
với những hiện tượng tâm lý có ý thức đến những bí ẩn trong đời sống vô thức.
Không những thế, việc tiếp cận con người trên bình diện nhân cách cũng đem
đến những cách nhìn nhận, đánh giá và phát triển con người một cách sâu sắc
và toàn diện. Việc nghiên cứu khoa học tâm lý sẽ thật bài bản và khoa học nếu
như giải quyết những vấn đề cốt lõi trong Tâm lý học đại cương một cách thấu
đáo.

Tâm lý học đại cương thực sự trở thành công cụ thiết yếu đề khám phá những chuyên ngành sâu của Tâm lý học và cả những khoa học có tương quannhư Giáo dục học, Lý luận dạy học bộ môn cũng như những khoa học liên ngành và chuyên ngành khác … Với sinh viên chuyên khoa Tâm lý học, việc tiếp cận Tâm lý học đại cương một cách mạng lưới hệ thống sẽ là nền tảng vững chãi cho việc nghiên cứu và điều tra những chuyên ngành Tâm lý học khác. Với sinh viên không chuyên Tâm lý học nói chung, khi tiếp cận Tâm lý học đại cương sẽ nhận thức được thâm thúy cơ sở tâm lý của việc tìm hiểu và khám phá học viên và của việc tổ chức triển khai hoạt động giải trí dạy học một cách khoa học, nghệ thuật và thẩm mỹ và hiệu suất cao .Quyển giáo trình Tâm lý học đại cương này là loại sản phẩm của bộ môn Tâm lý học sau nhiều năm điều tra và nghiên cứu và góp vốn đầu tư. Giáo trình nhằm mục đích cung ứng nhu yếu giảng dạy, học tập và điều tra và nghiên cứu cho sinh viên những trường nói chung và sinh viên Trường Đại học Sư phạm so với môn Tâm lý học. Kết cấu giáo trình được biên chế theo những chương ứng với sự góp vốn đầu tư biên soạn của những cán bộ giảng dạy thuộc bộ môn Tâm lý học như sau :Chương 1 : Nhập môn Tâm lý học. ThS. Nguyễn Thị Uyên Thy Chương 2 : Hoạt động và Giao tiếp. ( TS. Huỳnh Văn Sơn ) Chương 3 : Sự hình thành và phát triền tâm lý, ý thức. ( ThS. Lê Thị Hân ) Chương 4 : Hoạt động nhận thức. TSần Thị Thu Mai ( Cảm giác, Tri giác, Trí nhớ và Tưởng tượng ), TS. Huỳnh Văn Sơn ( Tư duy và Chú ý ) .Chương 5 : Đời sống tình cảm. ( ThS. Nguyễn Thi Uyên Thy ) Chương 6 : Ý chí. ( TS. Huỳnh Văn Sơn ) Chương 7 : Nhân cách. ( ThS. Lê Thị Hân ) Đây là khu công trình mang tính tập thể nên sự thừa kế những tư liệu quý của những nhà khoa học đi trước, sự tiếp nối những thành tựu nghiên cứu và điều tra giảng dạy và đào tạo và giảng dạy của Bộ môn Tâm lý học – Khoa Tâm lý Giáo dục đào tạo trong nhiều năm qua luôn được trân trọng với cả tấm lòng thành. Giáo trình cũng được biên soạn theo hướng tinh lọc những kỹ năng và kiến thức cơ bản và thiết thực phùtiễn, đưa ngành khoa học này lên vị trí quan trọng trong mạng lưới hệ thống những ngành khoa học .Để chứng minh và khẳng định được vị trí của mình, Tâm lý học trải qua một quy trình tăng trưởng lâu dài hơn trên con đường tìm ra đối tượng người dùng nghiên cứu và điều tra, phương pháp điều tra và nghiên cứu cũng như kiến thiết xây dựng mạng lưới hệ thống lý luận của riêng nó. Những phần nội dung sau đây sẽ giúp người nghiên cứu và điều tra có cái nhìn tổng quát về ngành khoa học này .

1. ĐỐI TƯỢNG, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU CỦA TÂM LÝ HỌC
2. BẢN CHẤT, CHỨC NĂNG VÀ PHÂN LOẠI CÁC HIỆN TƯỢNG TÂM LÝ
3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TÂM LÝ HỌC
4. Ý NGHĨA CỦA TÂM LÝ HỌC

Created by AM Word 2 CHM
1. ĐỐI TƯỢNG, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU CỦA TÂM LÝ HỌC

GIÁO TRÌNH TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG  Chương 1. NHẬP MÔN TÂM LÝ HỌC
1.1. Tâm lý, Tâm lý học là gì?
1.1.1 Tâm lý là gì?
Ở phương Tây, vào thời cổ Hy Lạp, tâm lý được xem như là linh hồn hay
tâm hồn; phương Đông thì nhìn nhận “Tâm” là tâm địa, tâm can, tâm khảm,
tâm tư, “Lý” là lý luận về cái tâm, “Tâm lý” chính là lý luận về nội tâm của con
người.

Ngày nay, trong đời sống, tâm lý được hiểu như tâm tư nguyện vọng, tình cảm, sở trường thích nghi, nhu yếu, cách ứng xử của con người. Từ “ Tâm lý ” được từ điển Tiếng Việt định nghĩa là “ ý nghĩ, tình cảm … làm thành đời sống nội tâm, quốc tế bên trong của con người ”. Các hiện tượng kỳ lạ tâm lý con người rất phong phú, gồm có nhận thức, hiểu biết ( cảm xúc, tri giác, tư duy, tưởng tượng, trí nhớ ) ; xúc cảm ,tình cảm ( yêu, ghét, sợ, xấu hổ, giận, vui sướng ) ; ý chí ( kiên trì, gan góc, quyết tâm ) hoặc những thuộc tính nhân cách của con người ( nhu yếu, hứng thú, năng lượng tính cách, khí chất ) .Hiểu một cách khoa học, tâm lý là hàng loạt những hiện tượng kỳ lạ ý thức phát sinh trong não người, gắn liền và điều khiển và tinh chỉnh hàng loạt hoạt động giải trí, hành vi của con người .

1.1.1. Tâm lý học là gì?
Thuật ngữ Tâm lý học xuất phát từ hai từ gốc La tinh là “Psyche” (linh
hồn, tâm hồn) và “Logos” (khoa học). Vào khoảng thế kỷ XVI, hai tù này được
đặt cùng nhau để xác định một vấn đề nghiên cứu, “Psychelogos” nghĩa là
khoa học về tâm hồn. Đến đầu thế kỷ XVIII, thuật ngữ “Tâm lý học”
(Psychology) được sử dụng phổ biến hơn và được hiểu như là khoa học
chuyên nghiên cứu về hiện tượng tâm lý. Người nghiên cứu ngành khoa học
này được gọi là nhà Tâm lý học.

1.1. Vài nét về lịch sử hình thành và phát triển của Tâm lý học
Khi đề cập đến lịch sử phát triển của ngành khoa học này, có thể chia ra
ba giai đoạn chính: (1) thời cổ đại; (2) từ thế kỷ thứ XIX trở về trước; (3) Tâm
lý học chính thức trở thành một khoa học.

1.1.2. Tư tưởng Tâm lý học thời cổ đại
Từ xa xưa, con người đã luôn thắc mắc về những bí mật của thế giới
tinh thần. Chính vì thế, những tìm hiểu về tâm lý người cũng xuất hiện từ rất
lâu đời. Tuy nhiên, vào thời kỳ ấy, từ “tâm hồn”, “linh hồn” được sử dụng và
Tâm lý học chưa là một khoa học độc lập, nó xuất hiện và gắn liền với những
tư tưởng của Triết học.

Khi đề cập đến tư tưởng Tâm lý học thời kỳ này, điều quan trọng trước nhất cần nhấn mạnh vấn đề là tác phẩm “ Bàn về tâm hồn ” của nhà Triết học Aristotle. Tác phẩm này được xem như cuốn sách tiên phong mang tính khoa học về tâmTrước khi Tâm lý học được sinh ra như thể một khoa học độc lập, có hai yếu tố cần chăm sóc là thái độ và chiêu thức. Khi nói về thái độ, người ta xem những bí hiểm của quốc tế niềm tin con người phải được điều tra và nghiên cứu một cách khách quan, như bất kể phần nào khác của quốc tế tự nhiên .Nhà Triết học người Pháp, Descartes ( 1596 – 1650 ), người đi theo phe phái nhị nguyên, đã đặc biệt quan trọng chăm sóc đến mối quan hệ giữa tâm hồn và khung hình. Ông cho rằng thể xác và tâm hồn sống sót độc lập với nhau, chúng kết nối và tương tác với nhau qua tuyến tùng – một bộ phận rất nhỏ nằm gần đáy não. Sở dĩ ông cho rằng tuyến tùng là cầu nối giữa quốc tế ý thức và khung hình vì chỉ cấu trúc này không đối xứng, nghĩa là không có sự phân đôi thành bên phải hay trái như những phần khác của khung hình. Theo Descartes, khung hình chính là một phần của quốc tế vật lý, nó chiếm một vị trí trong khoảng trống và tuân theo những quy luật vật lý. Tinh thần và quốc tế của những sáng tạo độc đáo của nó thì là một cái gì đó trọn vẹn khác hẳn. Làm thế nào tâm lý “ vận động và di chuyển cánh tay ” gây ra ảnh hưởng tác động vật lý ? Tâm hồn ( tâm lý, tình cảm, ý thức … ) như một con người tí hon sống sót bên trong con người thể xác vật lý. Theo ông, một ý nghĩ ảnh hưởng tác động đến khung hình theo chính sách phản xạ, như một vòi phun nước, có nước bơm vào thì có nước phun ra. Kim châm vào khung hình kích thích tạo ra xung động thần kinh rồi chạy lên tuyến tùng từ đó chạy xuống tay và rụt tay lại. Ông đã đi tới học thuyết phản xạ và đặt nền tảng cho một khoa học mới – khoa Sinh lý thần kinh cấp cao của Pavlov .Sang đầu thế kỷ XVIII, nhà Triết học Đức, Christian Wolff, đã chia nhân chủng học ra thành hai thứ khoa học là khoa học về khung hình và khoa học về tâm hồn. Năm 1732, ông xuất bản tác phẩm “ Tâm lý học kinh nghiệm tay nghề ” và năm 1734, ông cho sinh ra cuốn “ Tâm lý học lý trí ”. Từ đây, thuật ngữ “ Tâm lý học ” mở màn được dùng phổ cập .Lametri ( 1709 – 1751 ), nhà Triết học người Pháp thì cho rằng không có định nghĩa đúng mực về con người, điều tra và nghiên cứu tâm hồn trong nội tại những cơ quan khung hình mới hoàn toàn có thể có hiệu suất cao .Đó là những vấn đề của những nhà Triết học biểu lộ quan điểm, thái độ của mình so với những hiện tượng kỳ lạ tâm lý người. Tuy nhiên, yếu tố kế đến đặt ra là giải pháp nghiên cứu và điều tra những hiện tượng kỳ lạ tâm lý này. Những nhà Sinh lý học bắt tay vào cuộc, họ chăm sóc đến việc con người tiếp đón và tổ chức triển khai những thông tin thu được từ những giác quan như thế nào. Để vấn đáp cho câu hỏi này, phương pháp họ triển khai mang tính khoa học hơn. Thay vì đơn thuần dựa trên những lập luận lý giải như Triết học, những nhà Sinh lý học đưa ra những Dự kiến và triển khai quan sát có mạng lưới hệ thống để xác lập tính đúng mực của những Dự kiến ấy .Từ đây, khoảng chừng giữa thế kỷ thứ XIX, nhiều nhà Sinh lý học đã triển khai những nghiên cứu và điều tra quan trọng làm tiền đề cho sự sinh ra của Tâm lý học như một khoa học độc lập. Chẳng hạn như, Hennann Von Helmholtz ( 1821 – 1894 ), người khởi xướng Tâm Sinh lý học giác quan đã điều tra và nghiên cứu mối quan hệ giữa những kích thích vật lý, những quy trình xảy ra trong hệ thần kinh với những quy trình cảm xúc và tri giác của con người ( tri giác nhìn khoảng trống, thị giác sắc tố, tri giác âm thanh ) ; Tâm Vật lý học của Gustav Fechner ( 1801 – 1887 ) và Emst Heinrich Weber ( 1795 – 1878 ) chú trọng vào mối đối sánh tương quan giữa cường độ kích thích với hình ảnh tâm lý, Fechener chứng tỏ rằng những hiện tượng kỳ lạ tâm lý như tri giác hoàn toàn có thể được đo lường và thống kê với sự đúng mực cao ; Franciscus Comelis Donders ( 1818 – 1889 ) nghiên cứu và điều tra về thời hạn phản ứng của khung hình từ khi đảm nhiệm kích thích để suy ra những điểm độc lạ trong những quy trình nhận thức của con người .

1.1.2. Tâm lý học trở thành một khoa học độc lập
Vào khoảng những năm 70 của thế kỷ XIX, các nhà Triết học và Sinh lý
học khám phá các vấn đề của Tâm lý học một cách tích cực nhưng họ đi theo

hoàn toàn có thể quan sát được một cách trực tiếp và những yếu tố quyết định hành động từ môi trường tự nhiên, bác bỏ trạng thái ý thức. Hành vi là tổng số những phản ứng ( Response ) của khung hình cung ứng lại những kích thích ( Stimulus ) từ thiên nhiên và môi trường .John B. Waston đã công bố đanh thép hoàn toàn có thể hiểu được hành vi con người trải qua việc nghiên cứu và điều tra và biến hóa thiên nhiên và môi trường sống của con người. Nói cách khác, ông sáng sủa tin yêu rằng bằng cách điều khiển và tinh chỉnh, trấn áp môi trường tự nhiên sống của con người thì hoàn toàn có thể hiểu, hình thành và điều khiển và tinh chỉnh hành vi của họ theo mong đợi : “ Hãy đưa tôi một tá trẻ sơ sinh khỏe mạnh, khung hình cân đối, và một quốc tế riêng thực sự của riêng tôi để nuôi dưỡng chúng và tôi sẽ bảo vệ là sẽ lấy ngẫu nhiên bất kể đứa trẻ nào và giảng dạy, dạy dỗ nó để trở thành bất kể một chuyên viên nào mà tôi muốn như bác sĩ, luật sư, họa sỹ, nhà kinh doanh, và vâng, thậm chí còn một người ăn mày hay tên trộm, bất kể năng lực, sở trường thích nghi, xu thế, năng lượng, nghề nghiệp và dòng dõi của tổ tiên đứa bé. ” ( Waston 1924 ). Với phát biểu này, Tâm lý học hành vi được biết đến với công thức nổi tiếng về mối quan hệ tương ứng giữa hành vi và môi trường tự nhiên sống S  R. Ông chứng tỏ thuyết của mình bằng một loạt những điều tra và nghiên cứu thực nghiệm trên loài vật và cả trên con người ( thực nghiệm trên cậu bé Albert ). Về sau, B. F. Skinner đã đưa Tâm lý học hành vi trở nên nổi tiếng bằng cách bổ trợ vào công thức trên những yếu tố trung gian ( O ) như nhu yếu, sở trường thích nghi, hứng thú, kỹ xảo cùng tham gia tinh chỉnh và điều khiển hành vi con người .Chủ nghĩa hành vi đã bị phê phán là máy móc hóa con người, chỉ tìm hiểu và khám phá những biểu lộ bên ngoài mà không nghiên cứu và điều tra nội dung đích thực bên trong của tâm lý con người. Việc nhìn nhận mối liên hệ cứng ngắc giữa hành vi và thiên nhiên và môi trường đã đánh mất tính chủ thể trong tâm lý người. Tuy nhiên, trong toàn cảnh Tâm lý học rơi vào khủng hoảng cục bộ vì bế tắc về đối tượng người tiêu dùng và chiêu thức điều tra và nghiên cứu, bằng việc xác lập đối tượng người dùng nghiên cứu và điều tra là hành vi và sử dụng giải pháp thực nghiệm, Tâm lý học hành vi đã mở ra con đường khách quan cho Tâm lý học .

1.1.3. Tâm lý học Ghestal (Tâm lý học cấu trúc)
Tâm lý học Ghestal xuất hiện ở Đức vào những năm đầu thế kỷ XX gồm
ba nhà Tâm lý học sáng lập là Max Wertheimer (1880 – 1943), Kurt Koffka
(1886 – 1947), Wolfgang Kohler (1887 – 1964). Trường phái này nghiên cứu
sâu vào hai lĩnh vực là tư duy và tri giác, cố gắng giải thích hiện tượng tri giác,
tư duy dựa trên cấu trúc sinh học sẵn có trên não (duy tâm sinh lý). Khi một sự
vật, hiện tượng nào đó tác động vào con người, do trong não có sẵn một cấu
trúc tương tự với sự vật hiện tượng đó nên con người phản ánh được chúng.
Như vậy bản chất của quá trình tư duy và tri giác của con người đều có tính
chất cấu trúc, nghĩa là con người tư duy và tri giác theo một tổng thể chỉnh thể
trọn vẹn của sự vật, hiện tượng chứ không phải là tổng từng thành tố bộ phận,
riêng lẻ. Đây là quan điểm chủ đạo của Tâm lý học Ghestal. Tính tổng thể,
chỉnh thể của Tâm lý học Ghestal rất quan trọng trong nghiên cứu tâm lý nói
chung nhưng vì quá chú trọng đến kinh nghiệm của cá nhân, vai trò của việc
học hỏi những kiến thức mới đã bị xem nhẹ.

Tư tưởng của Tâm lý học Ghestal đã hướng khoa học tâm lý xem xét những hiện tượng kỳ lạ tâm lý như một toàn diện và tổng thể toàn vẹn cũng như đưa Tâm lý học đến đối tượng người dùng điều tra và nghiên cứu là quy trình ý thức, nhận thức của con người hơn là những hành vi quan sát được bên ngoài. Ngoài ra, phe phái này đã góp phần rất nhiều cho nền Tâm lý học trong việc thiết kế xây dựng những quy luật về tư duy và tri giác nhu quy luật bừng hiểu – insight ( là sự tò mò những mối quan hệ có đặc thù đùng một cái dẫn tới một giải pháp xử lý yếu tố nào đó ), quy luật hình nền, quy luật bổ trợ. Những quy luật này ngày này được vận dụng nhiều trong điện ảnh, hội họa. Hơn nữa, với chiêu thức thực nghiệm trong nghiên cứu và điều tra. Tâm lý học Ghestal đã thôi thúc con đường khách quan cho Tâm lý học .

1.1.3. Phân tâm học
Người sáng lập Phân tâm học chính là Sigmund Freud (1856 – 1939),
một bác sĩ tâm thần người Áo. Ông cho rằng các yếu tố thúc đẩy hành vi, suy

phe phái này là Carl Roger ( 1902 – 1987 ) và Abraham Maslow ( 1908 – 1970 ). Theo C, thực chất con người là tốt đẹp, con người có ý chí độc lập của bản thân và phấn đấu cho cái tôi trở thành hiện thực. A thì chú ý quan tâm tới động cơ thôi thúc, đó là mạng lưới hệ thống những nhu yếu của con người, trong đó, nhu yếu tự tìm thấy niềm hạnh phúc, tự hiện thực hóa tiềm năng của bản thân xếp thứ bậc cao nhất trong bậc thang năm nhu yếu ( nhu yếu sinh lý, nhu yếu bảo đảm an toàn, nhu yếu yêu thương và thuộc về, nhu yếu tự khẳng định chắc chắn, nhu yếu tự hiện thực hóa tiềm năng bản thân ). Trên cơ sở tôn trọng thực chất tốt đẹp của con người, C khuyến khích sự tích cực lắng nghe và gật đầu vô điều kiện kèm theo để tạo ra thiên nhiên và môi trường thuận tiện cho sự tăng trưởng tự do cá thể, giúp con người tăng trưởng theo khunh hướng tốt đẹp, xử lý được nhiều những khó khăn vất vả tâm lý .Trường phái này đưa ra một bức tranh trọn vẹn khác về tâm lý người so với Tâm lý học hành vi và Phân tâm học. Tuy nhiên, dù nhấn mạnh vấn đề vào góc nhìn độc lạ tốt đẹp của quốc tế nội tâm con người, Tâm lý học nhân văn có một hạn chế là không lý giải được nguồn gốc của thực chất tốt đẹp này .

1.1.3. Tâm lý học nhận thức
Đại điện cho trường phái Tâm lý học nhận thức là nhà Tâm lý học người
Thụy Sĩ Jean Piaget (1896 – 1980). Phát triển từ chủ nghĩa cấu trúc và một
phần phản ứng lại chủ nghĩa hành vi, Tâm lý học nhận thức nghiên cứu về mối
quan hệ giữa tâm lý với sinh lý, cơ thể và môi trường thông qua các hoạt động
của trí nhớ, tư duy, ngôn ngữ, tri giác. Trường phái này nhấn mạnh tìm hiểu
cách thức con người suy nghĩ, hiểu và biết về thế giới bên ngoài cũng như ảnh
hưởng của cách con người nhìn nhận về thế giới khách quan đến hành vi,
nghĩa là để hiểu được tâm lý con người, giải thích được hành vi của con người
thì cần tìm hiểu cách thức con người tiếp nhận, gìn giữ và xử lý thông tin. Tâm
lý học nhận thức đã xây dựng được những lý thuyết về quá trình nhận thức
của con người. Tuy nhiên, vẫn còn nhìn nhận vai trò chủ thể một cách bị động.

1.1.3. Tâm lý học thần kinh

Trường phái này xem xét tâm lý con người tù góc nhìn công dụng sinh lý. Con người, thực ra là một loài động vật hoang dã cấp cao và chịu sự chi phối của những quy luật tự nhiên. Các nhà Tâm lý học đi theo quan điểm thần kinh học chăm sóc nghiên cứu và điều tra mối quan hệ giữa những yếu tố di truyền, sinh học và hành vi con người. Chẳng hạn như, phương pháp những tế bào thần kinh link với nhau, sự tác động ảnh hưởng của não và hệ thần kinh đến hành vi, sự liên hệ giữa những xúc cảm của con người như : niềm kỳ vọng, nỗi sợ hãi, sự tức giận với những tính năng khung hình … Bởi lẽ, mỗi bộc lộ tâm lý của con người đều được chia nhỏ ra thành những góc nhìn khác nhau để tìm hiểu và khám phá yếu tố sinh học của nó, quan điềm này có một sức hút khá lớn. Những nhà Tâm lý học đống ý quan điểm này đã góp phần chính yếu trong việc hiểu và cải tổ đời sống con người, từ việc chữa trị một vài dạng khiếm thính nào đó cho đến việc tìm ra thuốc chữa những rối loạn tinh thần nghiêm trọng .

1.1.3. Tâm lý học Marxist (Tâm lý học hoạt động)
Trong bối cảnh các quan điểm khác nhau về Tâm lý học cùng tồn tại
nhưng lại có những bất đồng, thậm chí là đối nghịch nhau, tâm lý người về mặt
bản chất vẫn chưa có được lời giải đáp thỏa đáng. Tâm lý được hình thành
như thế nào, cơ chế vận hành của nó ra sao, thể hiện và tương tác với cuộc
sống thực của con người bằng con đường nào? Sau nhiều năm thai nghén,
nghiên cứu và xây dựng, nền Tâm lý học hoạt động do các nhà Tâm lý học Xô
Viết như L.X (1896 – 1934), X.L (1902 – 1960),
A.N (1903 – 1979), lấy tư tưởng triết học Marxist làm tư tưởng chủ
đạo và xây dựng hệ thống phương pháp luận đã ra đời. Sự ra đời của Tâm lý
học hoạt động đã đánh dấu mốc lịch sử to lớn trong việc làm sáng tỏ bản chất
hiện tượng tâm lý người dưới góc độ hoạt động, đưa tâm lý người thoát khỏi
vòng khép kín con người sinh học – môi trường.

Quan điểm xuất phát của Tâm lý học hoạt động giải trí gồm ba cơ sở chính :

• Đưa ra các giải pháp phát huy nhân tố con người hiệu quả nhất, ứng
  dụng trong các lĩnh vực hoạt động và nâng cao chất lượng ci2mh sống.

Created by AM Word 2 CHM
1. BẢN CHẤT, CHỨC NĂNG VÀ PHÂN LOẠI CÁC HIỆN TƯỢNG TÂM
LÝ

GIÁO TRÌNH TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG  Chương 1. NHẬP MÔN TÂM LÝ HỌC
1.2. Bản chất các hiện tượng tâm lý theo quan điểm duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử

Theo quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử dân tộc, tâm lý người có nguồn gốc từ hiện thực khách quan, chính sách sinh lý là công dụng của não và có thực chất xã hội lịch sử vẻ vang. Tâm lý người được hiểu là sự phản ánh quốc tế khách quan vào não, sự phản ánh này mang tính chủ thể và có thực chất xã hội lịch sử dân tộc .

1.2.1. Tâm lý người là sự phản ánh hiện thực khách quan
Mọi sự vật hiện tượng trong thế giới khách quan đều có bản chất phản
ánh ở các dạng khác nhau như phản ánh vật lý (quyển sách để lại hình ảnh
phản chiếu trong tấm gương), hóa học (Natri kết hợp với Clo tạo ra muối), cơ
học (bước đi để lại vết chân trên cát), sinh lý (thức ăn nghiền nát thành chất
dinh dưỡng được hấp thụ để nuôi cơ thể), xã hội (nghị định chuẩn bị được ban
hành thường có sự góp ý của Đại biểu Quốc hội hoặc người dân). Qua đó, có
thể thấy trong bất kỳ phản ánh nào đều có hai hệ thống, một hệ thống tác động
và một hệ thống chịu sự tác động và cho ra một sự vật, hiện tượng nào đó. Nói
khác đi, phản ánh có thể hiểu là sự tác động qua lại giữa hai hay nhiều hệ
thống vật chất mà kết quả để lại dấu vết ở cả hệ thống tác động lẫn hệ thống
chịu sự tác động. Tâm lý cũng là một dạng phản ánh nhưng rất đặc biệt vì nó
là trung gian giữa phản ánh sinh lý và phản ánh xã hội.

Phản ánh tâm lý là sự ảnh hưởng tác động qua lại giữa quốc tế khách quan và não người, đây là cơ quan vật chất có cấu trúc phức tạp nhất trong sinh giới. Kết quả của sự ảnh hưởng tác động này là để lại một dấu vết trên não, mang nội dung ý thức, đó chính là hình ảnh tâm lý. Như vậy, thực ra tâm lý chính là hình ảnh về quốc tế khách quan. Nói cách khác, quốc tế khách quan chính là nguồn gốc nội dung của tâm lý người. Tuy nhiên, hình ảnh này không khô cứng như hình ảnh phản chiếu trong gương hay thu được từ máy chụp hình và nó có những đặc điềm riêng không liên quan gì đến nhau .* * * Đặc điểm của phản ánh tâm lý * *

• Tính trung thực : Hình ảnh tâm lý phản ánh trung thực những thuộc tính của quốc tế khách quan như sắc tố, hình dạng, âm thanh, mùi, vị, quy luật … trừ những trường hợp con người có bệnh về thần kinh hay những cơ quan nhận thức có yếu tố khiến sự phản ánh bị rơi lệch, bóp méo. Nhờ có sự phản ánh trung thực này mà con người hoàn toàn có thể hiểu đúng về quốc tế khách quan để từ đó có những tác động ảnh hưởng biến hóa tái tạo một cách hài hòa và hợp lý nhằm mục đích ship hàng cho quyền lợi của con người .
• Tính tích cực : Phản ánh tâm lý mang tính tích cực được bộc lộ ở chỗ con người không ngừng tác động ảnh hưởng vào quốc tế khách quan để tái tạo đổi khác nó cho tương thích với mục tiêu của mình. Ngoài ra, trong quy trình phản ánh quốc tế khách quan, con người cố gắng nỗ lực vận dụng, sử dụng thêm rất nhiều kinh nghiệm tay nghề, nỗ lực cá thể để phản ánh .
• Tính phát minh sáng tạo : Hình ảnh về quốc tế khách quan được phản ánh mang cái mới, phát minh sáng tạo tùy thuộc vào kinh nghiệm tay nghề và mức độ tích cực của chủ thể .

* * * Tính chủ thể của tâm lý * * Trong phản ánh quốc tế khách quan, quốc tế khách quan tác động ảnh hưởng vào một chủ thể nhất định và nó được khúc xạ qua lăng kính của chủ thể tạo nênTheo quan điểm duy vật biện chứng, vật chất có trước, tâm lý có sau và không phải mọi vật chất đều sinh ra tâm lý, chỉ khi vật chất tăng trưởng đến một trình độ nhất định mới sinh ra tâm lý. Tâm lý con người không phải là bộ não mà là tính năng của bộ não .Não người là cơ quan có tổ chức triển khai cao nhất, nó là cơ sở vật chất đặc biệt quan trọng, là TT điều hòa những hoạt động giải trí sống khung hình. Xét về mặt sinh lý, một hình ảnh tâm lý là một phản xạ có điều kiện kèm theo, diễn ra qua ba khâu :

• Khâu tiếp đón : Những kích thích từ quốc tế bên ngoài ảnh hưởng tác động vào những giác quan của khung hình ( mắt, tai, mũi, miệng, da ) tạo nên hưng phấn theo dây thần kinh hướng tâm dẫn truyền lên não .
• Khâu giải quyết và xử lý thông tin diễn ra trong não bộ : Khi bộ não đảm nhiệm kích thích, ở đây sẽ diễn ra quy trình giải quyết và xử lý thông tin tạo nên những hình ảnh tâm lý .
• Khâu vấn đáp : Sau khi tạo nên những hình ảnh tâm lý, từ TW thần kinh những hưng phấn sẽ theo dây thần kinh ly tâm dẫn truyền đến những bộ phận của khung hình để có phản ứng đáp trả .

Với tư cách là TT điều khiển và tinh chỉnh hoạt động giải trí của con người, cấu trúc của não gồm ba phần : ( 1 ) Não trước là hầu hết nhất và phức tạp nhất của não, gồm có đồi thị, dưới đồi, hệ viền và vỏ não ; ( 2 ) Não giữa là một phần nhỏ của thân não nằm giữa não trước và não sau, tính năng đa phần là giải quyết và xử lý những quy trình cảm xúc ; ( 3 ) Não sau gồm có tiều não và hai cấu trúc nằm dưới thân não là hành tủy và cầu não, có vai trò quan trọng trong điều khiển và tinh chỉnh những cử động của những cơ. Trong đó, vùng vỏ não được xem là TT của những hoạt động giải trí tâm lý cấp cao như tư duy, tưởng tượng, ngôn từ được phân thành bốn vùng chính tương ứng với bốn tính năng khác nhau : ( 1 ) Vùng trán : vùng xu thế khoảng trống và thời hạn ; ( 2 ) Vùng đỉnh : vùng hoạt động ; ( 3 ) Vùng thái dương : vùng thính giác ; ( 4 ) Vùng chẩm : vùng thị giác. Ngoài ra não người

còn có những vùng chuyên biệt như vùng nói Broca, vùng viết, vùng nghe hiểu
tiếng nói Wemicke, vùng nhìn hiểu chữ viết Dejerine.

Sự phân vùng tính năng chỉ mang đặc thù tương đối vì trên trong thực tiễn mỗi một hiện tượng kỳ lạ tâm lý diễn ra cần sự phối hợp của nhiều vùng khác nhau trên vỏ não, tạo thành một mạng lưới hệ thống công dụng. Mỗi vùng hoàn toàn có thể tham gia thực thi nhiều hiện tương tâm lý khác nhau. Như vậy, trên não có rất nhiều mạng lưới hệ thống công dụng để thực thi những hiện tượng kỳ lạ tâm lý phong phú và đa dạng chủng loại, những mạng lưới hệ thống công dụng này cũng rất cơ động và linh động vì những hiện tượng kỳ lạ nhiều mẫu mã phức tạp. Ngoài ra, sự hình thành và bộc lộ những hiện tượng kỳ lạ tâm lý còn chịu sự pháp luật, chi phối của những quy luật hoạt động giải trí thần kinh cấp cao ( quy luật cảm ứng, quy luật lan tỏa và tập trung chuyên sâu, quy luật hoạt động giải trí theo mạng lưới hệ thống ) .Tóm lại, não hoạt động giải trí theo mạng lưới hệ thống công dụng và tâm lý chỉ phát sinh khi có sự hoạt động giải trí của não hay nói khác đi, chính tâm lý là công dụng của bộ não .

1.2.1. Tâm lý người có bản chất xã hội và có tính lịch sử
Tâm lý người là sự tác động qua lại giữa não và thế giới khách quan, tuy
nhiên, nếu có não hoạt động bình thường và có thế giới khách quan thì đã đủ
để có tâm lý người hay chưa? Trên thực tế, lịch sử có ghi chép lại những
trường hợp các đứa trẻ “hoang dã” được tìm thấy trong rừng, có cấu tạo thể
chất hoàn toàn bình thường, cùng sống trong thế giới khách quan nhưng
những biểu hiện hoàn toàn không phải là tâm lý người như không nói được,
không giao tiếp được với người khác, di chuyển bằng hai tay hai chân, dùng
miệng ăn hoặc uống trực tiếp. Điều này nói lên sự tách biệt khỏi thế giới con
người là sự thiếu hụt nghiêm trọng khiến cho tâm lý người khó hình thành được
ở những đứa trẻ tưởng như sẽ có sự phát triển bình thường.

Source: https://vh2.com.vn
Category : Khoa Học