Tuần lễ Giáo lý – Bài 1: Con người là gì, là ai?

Lời mở đầu

Các bạn thân mến ,
Trong tuần lễ Giáo lý năm 2019 này, tất cả chúng ta cùng khám phá Giáo huấn Xã hội của Giáo hội Công giáo về con người .

Đây là một chủ đề thiết thân đối với từng người, vì chúng ta là con người. Chúng ta muốn khám phá ra mình là gì, là ai, có thể mở rộng và vươn xa tới đâu trong thế giới hữu hình và cả vô hình.

Bạn đang đọc: Tuần lễ Giáo lý – Bài 1: Con người là gì, là ai?

Hơn nữa, tất cả chúng ta là những con người đang sống giữa hội đồng xã hội, hoàn toàn có thể vươn rộng đến toàn thể trái đất và thiên hà. Nếu những thành phần của hội đồng này nhận thức được những giá trị cơ bản của con người như thực sự, tình yêu, tự do, công minh và cùng hành vi cho công ích, chắc như đinh xã hội tất cả chúng ta sẽ sống an lành, dồi dào và niềm hạnh phúc hơn nhiều .
Cuộc sống con người tất cả chúng ta luôn có những dịch chuyển, thách đố và thậm chí còn cả những xung đột vì những nhận thức, tham vọng và dục vọng khác nhau, Giáo huấn Xã hội Công giáo về con người sẽ là một phương tiện đi lại rất hữu hiệu để ta xử lý những stress, khó khăn vất vả đó. Đồng thời Giáo huấn này cũng giúp ta sống trong niềm tin và kỳ vọng vì mỗi con người đều là một mầu nhiệm cần mày mò không ngừng và có những năng lực vô tận để tôn trọng, bênh vực cho nhau .
Khóa học này chỉ lê dài trong 8 tiết học nên chắc như đinh chỉ hoàn toàn có thể trình làng với những bạn một vài điểm chính của Giáo huấn Xã hội Công giáo. Mong những bạn sẽ tìm dịp học hỏi thêm .
Bản văn của khóa học được soạn thảo dưới hai dạng : dạng in thành tập sách nhỏ và dạng văn bản có hình màu minh họa sao chép trên đĩa mềm để tiện tàng trữ .
Cầu chúc những bạn luôn an mạnh để tìm được những điều có ích cho đời sống trong Giáo huấn Xã hội Công giáo này .
Thân ái ,
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn

Các chữ viết tắt

Công đồng Vaticanô II :	CĐ.Vat II
Hiến chế Gaudium et Spes :	GS
Tóm lược Học thuyết Xã hội Công giáo :	TLHTXHCG
Giáo lý Hội Thánh Công giáo :	GLHTCG
Hội đồng Giám mục Nước Ta :	HĐGMVN
Atlas Giải phẫu Cơ thể Người :	Atlas

Bài 1

Con người là gì, là ai?

Lời mở

Kể từ lúc con người biết suy tư ( homo sapiens ) xuất hiện khoảng chừng 200.000 năm trước cho đến ngày này với khoảng chừng 7,7 tỷ người đang sống trên toàn cầu [ 1 ], con người không ngừng tìm kiếm câu vấn đáp về lai lịch của mình – Con người là gì, là ai ? ( CĐ.Vat II, Hiến chế Gaudium et Spes, số 8 ) -, về chỗ đứng và vai trò của con người trong xã hội và ngoài hành tinh, về cùng đích của con người và muôn vật ( CĐ.Vat II, GS, số 3 ). Nhờ những mày mò mới lạ của những ngành khoa học tân tiến, con người có nhiều điều kiện kèm theo hơn để khám phá về chính mình và vấn đáp cho những yếu tố trên .

1. Con người là ai hay là gì?

Cuộc tranh luận giữa hai dòng tư tưởng : “ con người là ai ” như một chủ thể biết suy tư và “ con người là gì ” như một tổng hợp những yếu tố vật chất lê dài từ nhiều ngàn năm nay và hoàn toàn có thể kết thúc khi tất cả chúng ta tìm ra được một định nghĩa đúng đắn về con người .

1.1. Những định nghĩa khác nhau

Theo Từ điển Tiếng Việt: Con người là động vật tiến hoá nhất, có khả năng nói, tư duy, sáng tạo và sử dụng công cụ trong quá trình lao động[2].

Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam: Con người là sinh vật thuộc giống người, đánh giá trình độ phát triển cao của cơ thể sống trên trái đất[3].

Theo Từ điển Công giáo Anh-Việt : Con người là một hữu thể vừa thể xác, vừa ý thức ( GLHTCG, số 362 ) tạo thành một thể duy nhất ( GLHTCG, số 365 ). Linh hồn thiêng liêng được Thiên Chúa trực tiếp tạo dựng. Thân xác sẽ hư hoại, nhưng linh hồn bất tử, không hề hư mất khi lìa khỏi xác trong giờ chết và sẽ tái hợp với thân xác trong ngày Phục hồi cánh chung ( GLHTCG, số 366 ) [ 4 ]. Con người là một ngôi vị được Thiên Chúa tạo dựng để liên hệ với Ngài. Chỉ trong mối liên hệ này, con người mới tìm được sự sống, bộc lộ được chính mình và hướng đến Thiên Chúa một cách tự nhiên [ 5 ] .
Theo Từ điển Công giáo : Con người là thụ tạo hồn-xác, nam và nữ – được Thiên Chúa tình thương dựng nên theo hình ảnh của Ngài và được ban quyền làm chủ ngoài hành tinh ( x. St 1,26 – 2,25 ; GLHTCG, số 369 ) [ 6 ] .
Hai định nghĩa tiên phong tìm hiểu và khám phá “ con người là gì ” trong dòng tiến hóa của vạn vật. Hai định nghĩa sau đánh giá và nhận định “ con người là ai ” trong mối đối sánh tương quan với nguồn gốc là Thiên Chúa và với muôn loài trong thiên hà. Để tìm được định nghĩa đúng đắn, tất cả chúng ta sẽ sử dụng những tài liệu của khoa học mới mẻ và lạ mắt nhất để tò mò con người trong dòng tiến hóa, rồi mới xác lập con người trong những mối đối sánh tương quan .

1.2. Khoa học khám phá con người

Sau nhiều chục thế kỷ chìm đắm trong những lịch sử một thời của những dân tộc bản địa và tôn giáo, con người đặt niềm tin vào khoa học vì “ khoa học là mạng lưới hệ thống tri thức tích góp trong quy trình lịch sử dân tộc và được thực tiễn chứng tỏ, phản ánh những quy luật khách quan của quốc tế bên ngoài cũng như những hoạt động giải trí của niềm tin con người, giúp con người có năng lực tái tạo quốc tế hiện thực ” [ 7 ]. Chúng ta hoàn toàn có thể quan tâm một vài cột mốc của vài ngành khoa học giúp con người tò mò ra chính mình .

– Từ thế kỷ XII, các đại học được mở ra trên vài nước ở châu Âu, thúc đẩy con người tìm hiểu một cách khách quan về vạn vật, trong đó có con người. Những tiến bộ về Y khoa và Dược khoa giúp cho con người có thể chữa lành bệnh tật, thoát khỏi cái chết trước mắt, thay thế được những bộ phận hư hỏng trong cơ thể khiến con người thấy mình không còn phải là món đồ chơi trong tay các thần linh hay hoàn toàn thụ động trước sự an bài của Thiên Chúa.

– Học thuyết Tiến hoá của C. Darwin (1809-1882). Năm 1859, nhà tự nhiên học người Anh này đã xuất bản cuốn “Nguồn gốc các loài” đề xướng giả thuyết về tiến hoá sinh học: mọi loài sinh vật sinh ra không phải do Chúa Trời hay thần thánh, mà là xuất hiện và phát triển nhờ quá trình chọn lọc tự nhiên. Trong quá trình này, những biến dị cá thể hay biến dị di truyền nhỏ nhất, nếu làm tăng khả năng cạnh tranh, sinh tồn và sinh sản của cá thể sẽ được chọn lọc (được giữ lại, củng cố và tăng cường), trở thành đặc điểm thích nghi… Người ta đã đưa học thuyết này vào trong nhiều ngành khoa học, trong nhiều hệ tư tưởng để ám chỉ tới nguồn gốc sự sống: ví dụ sự sống con người do ngẫu nhiên mà có[8].

– Thuyết Big Bang (Vụ nổ lớn) là mô hình vũ trụ học, miêu tả giai đoạn sơ khai của sự hình thành vũ trụ. Vụ nổ lớn xảy ra cách đây 15 tỷ năm và được các nhà vũ trụ học coi là tuổi của vũ trụ. Chính xác là 13,8 tỷ năm theo tính toán từ tàu Planck năm 2013. Lý thuyết này do nhà vũ trụ, cũng là linh mục, Georges Le Maître đề xuất: một nguyên tử nguyên thuỷ ở một trạng thái cực nóng và đậm đặc đã phát nổ và các hạt bụi hình thành nên các thiên hà, trong đó có thiên hà của chúng ta. Thuyết này được nhiều nhà bác học, vũ trụ học chứng minh như Albert Einstein, Alexander Friedmann, Hoyle, E. Hubble[9]. Thuyết Big Bang như một cách giải thích nguồn gốc hình thành vũ trụ mà không cần đến một đấng sáng tạo nào.

Khoảng 12 tỷ năm trước, mặt trời là ngôi sao 5 cánh xuất hiện trong thiên hà này. Khoảng 8 tỷ năm trước, toàn cầu là một hành tinh tách ra từ mặt trời. Các chất khởi đầu như C H O N phối hợp với nhau. Hydro phối hợp với Oxy thành nước. Các chất vô cơ phối hợp với nhau ngày càng phức tạp. Rồi đến những chất hữu cơ xuất hiện. Khoảng 1 tỷ năm trước, tế bào sống tiên phong xuất hiện, rồi đến những đa bào, những sinh vật hạ đẳng cho đến những sinh vật thượng đẳng từ từ xuất hiện theo thuyết tiến hóa của Darwin .

– Sự tiến hoá của loài người. Theo sinh vật học, con người được xếp vào linh trưởng, thuộc họ người. Trên cây tiến hoá, loài linh trưởng phân nhánh từ những nhóm thú khác cách đây từ 65 triệu năm. Trong nhóm linh trưởng, con người có chung các đặc điểm giải phẫu với nhóm khỉ dạng người, xuất hiện ở Đông Phi cách đây 20 triệu năm. Khoa học cho thấy người và tinh tinh có chung tổ tiên cách đây khoảng 5-8 triệu năm. Nhưng loài người có hai đặc điểm chính: đi thẳng đứng trên hai chân và có não bộ lớn: sọ người có thể tích từ 1.100-1.700cm3, trong khi sọ tinh tinh 300-500cm3. Tinh tinh sống thành từng nhóm lớn, có trật tự xã hội với các cử chỉ thể hiện sự quan tâm chăm sóc như bắt ve bọ cho nhau. Tổ chức xã hội của con người phức tạp hơn nhiều. Dù tinh tinh có thể học cách sử dụng ngôn ngữ dấu hiệu, nhưng con người là loài duy nhất có thể truyền đạt các ý tưởng và suy nghĩ qua các hệ thống ngôn ngữ phức tạp[10].

– Các tổ tiên của loài người: nhờ những khám phá mới trong ngành cổ sinh vật về phương pháp so sánh protein và ADN của các loài, người ta xây dựng cây gia hệ và phân tích các di tích hoá thạch của loài người cách chính xác hơn và đẩy lùi niên đại của các tổ tiên ban đầu của tông người xa hơn.

Hóa thạch cổ xưa nhất là Sahelanthropus tchadensis ở Đông Phi cách đây 7-6 triệu năm : đứng thẳng trên hai chân, lỗ tủy sống chui ra khỏi sọ não, thể tích não khoảng chừng 300 cm3. Chi vượn người phương Nam ( Australopithecus ) xuất hiện khoảng chừng 4-3 triệu năm trước : tư thế đi thẳng nhưng chưa có bàn chân dài và não bộ lớn như chi Người ( 380 – 485 cm3 ). Homo erectus là loài tiên phong trong tông người rời khỏi châu Phi và sang đến Trung Quốc, Indonesia, Nước Ta xuất hiện cách đây 1,8 triệu – 30.000 năm, não 750 – 1300 cm3 .
Homo heidelbergensis sống sót ở châu Phi và châu Âu cách đây khoảng chừng 600.000 – 100.000 năm, não 1100 – 1400 cm3, tiến hóa thành người Neanderthal ở châu Âu xuất hiện 400.000 – 28.000 năm, não khoảng chừng 1412 cm3 và thành người tân tiến ( Homo sapiens ), do Richard Leakey – nhà nhân chủng học người Kenya – tìm thấy ở niềm Nam Ethiopia cách đây khoảng chừng 200.000 năm với não bộ 1200 – 2000 cm3. Người văn minh tăng trưởng ra ngoài châu Phi khoảng chừng 50.000 năm trước, theo bờ Ấn Độ Dương tới nước Australia, về phía Bắc tới châu Âu, châu Á và sau cuối là châu Mỹ [ 11 ] .

– Con người vô cùng kỳ diệu

Các khoa di truyền học và sinh học trong 20 năm gần đây văn minh vượt bậc cho tất cả chúng ta biết rõ hơn con người là một cái gì vô cùng kỳ diệu và phức tạp. Con người có khoảng chừng 75 ngàn tỉ tế bào trong một khung hình thông thường. Mỗi ngày có hàng triệu trong số những tế bào này được thay thế sửa chữa. Tế bào là đơn vị chức năng tính năng của khung hình người. Chúng gồm một TT trấn áp, gọi là nhân, để chứa những vật tư di truyền ( ADN ), màng bên ngoài và những ti thể tiêu hóa những chất béo và đường để sản sinh ra nguồn năng lượng ADN ( acid deoxyribonucleic ) gồm có những khối cấu trúc gọi là base. Bộ gen người gồm khoảng chừng 3 tỉ base của ADN. ADN tập trung chuyên sâu thành những cấu trúc rậm rạp gọi là những nhiễm sắc thể : mỗi tế bào chứa 23 cặp nhiễm sắc thể, 1 bộ từ mẹ và 1 bộ từ cha .
Những tế bào này được tổ chức triển khai đúng mực, giữ vị trí riêng của chúng trong một cấu trúc có trật tự. Một số tế bào thao tác đơn độc như hồng cầu hoặc tinh trùng, nhưng nhiều tế bào khác được tổ chức triển khai thành nhiều nhóm khác nhau ( khoảng chừng 200 nhóm ) và tạo thành những mô với những tính năng khác nhau để triển khai xong một hay nhiều trách nhiệm riêng không liên quan gì đến nhau như tiêu hóa thức ăn, tâm lý, hoạt động, sinh sản [ 12 ] .

Hệ thần kinh giúp con người thích nghi với hoàn cảnh chung quanh, cảm nhận được thế giới quanh mình. Hệ thần kinh trung ương gồm não và tuỷ sống tiếp nhận thông tin từ tất cả các bộ phận của cơ thể và đáp lại bằng các chỉ thị đến mọi mô và cơ quan. Các tế bào chính của hệ thần kinh được gọi là Neuron. Não có khoảng 100 tỉ neuron và chúng liên lạc với nhau qua các tín hiệu thần kinh gọi là các xung động điện. Phân tích việc truyền tín hiệu thần kinh, người ta thấy các neuron không hoàn toàn chạm vào nhau tại các điểm tiếp giáp. Các túi chứa chất dẫn truyền để từ thân tế bào của neuron gửi đến màng khớp thần kinh, một xung động điện đến giải phóng các chất chứa trong túi, các chất này vượt qua khe khớp thần kinh lại tạo nên xung điện ở neuron tiếp theo[13].

Phân tích não bộ, người ta thấy những vùng vỏ não đảm nhiệm một số ít tính năng nhất định : như vùng vỏ não thị giác nhận những tín hiệu đến từ hai mắt ; vùng Broca, Wernicke và Geschwind đảm nhiệm ngôn từ, vùng thính giác, vùng cảm xúc, vùng hoạt động thân thể, vùng cảm hứng, vùng quản lý và điều hành TT, tổng hợp những tín hiệu ở những vùng khác và lập ra kế hoạch hành vi [ 14 ] .

Các vùng của não liên quan đến trí nhớ không phải chỉ đơn thuần là lưu trữ và gợi nhớ lại các sự kiện, nhưng bao gồm đủ loại thông tin, sự việc, kinh  nghiệm và hoàn cảnh, từ tên người đến khuôn mặt, nơi chốn và cả trạng thái cảm xúc của con người vào thời điểm đó[15].

Nhờ não bộ, con người đã tâm lý biết bao điều kỳ diệu, phát minh sáng tạo nên những khoa học, tạo ra sự những khu công trình văn học, thẩm mỹ và nghệ thuật, sản xuất nên những mẫu sản phẩm rất là tiện lợi để giúp cho con người sống an vui, sung túc và niềm hạnh phúc .
Mở rộng ra ngoài hội đồng xã hội, con người quy tụ lại thành những dân tộc bản địa, những tổ chức triển khai với những lao lý ngặt nghèo để cùng nhau ship hàng quyền lợi chung và tạo nên niềm hạnh phúc vững chắc cho muôn loài .
Con người đã đi vào nghành ý thức với những giá trị không còn bị chịu ràng buộc vào vật chất, khoảng trống, thời hạn. Đó là những giá trị của tình yêu, thực sự, cái tốt, cái đẹp, tự do, niềm hạnh phúc, nhân vị, tự do … Con người vượt qua số lượng giới hạn của “ cái gì ” để mày mò ra mình “ là ai ”, nhận thức được đối tượng người tiêu dùng mình sống với, mình yêu thương, mình Giao hàng, mình quyết tử là những ngôi vị. Con người bước vào một chân trời mới của hiện hữu và suy tư để đi tìm nguồn gốc của mọi hiện hữu, nguyên do hiện hữu và cùng đích của mọi hiện hữu trong những mối đối sánh tương quan. Tất cả những tò mò và yếu tố do con người đặt ra giờ đây lại không còn là những đối tượng người dùng hoàn toàn có thể cân đo đong đếm của những khoa học thực nghiệm vì chúng là những đối tượng người dùng có thật, vì con người đang nghĩ, đang yêu, đang sống với chúng. Con người mở màn đi tìm câu vấn đáp toàn vẹn cho câu hỏi “ mình là ai, là gì ” trong những hệ tư tưởng, những tôn giáo, trong khoa học và cả thần học .

2. Những hệ tư tưởng về con người trong dòng lịch sử

Đứng trước thực tại vừa tầm thường vừa khác thường của con người, nhiều tôn giáo, chủ nghĩa đã nỗ lực lý giải, làm thành những hệ tư tưởng và tạo nên những thái độ sống khác nhau của con người. Chúng ta hoàn toàn có thể lược thuật vài quan điểm điển hình nổi bật trong dòng lịch sử vẻ vang được nhiều người tiếp đón sau đây :

2.1. Bái vật (Tiền sử, Thời đồ đá cũ – thời đồ đá mới)

Con người không ý thức về mình, không nhận ra những giá trị của mình, nên tôn thờ những sức mạnh vạn vật thiên nhiên và vạn vật làm thần linh. Đây là thái độ của những người nguyên thủy, hay người tiền sử, chưa biết đến khoa học, chỉ nhìn vào những hiện tượng kỳ lạ bên ngoài, thấy hổ báo, sấm sét, lửa nước, gió bão can đảm và mạnh mẽ hơn mình thì tôn thờ chúng. “ Đất có ông thổ ông địa – Sông có hà bá ” .
Con người không đặt câu hỏi về mình, về những vấn đề tương quan đến mình như cái chết, khổ đau, bệnh tật và coi chúng là những chuyện tự nhiên của kiếp người giống như bao sinh vật khác. Thái độ bái vật này vẫn còn xuất hiện trong thời đại lúc bấy giờ, khi con người tôn thờ tiền của, coi chúng là giá trị tuyệt đối trong đời sống : “ Có tiền mua tiên cũng được ! ” .

2.2. Bái thần (từ thời Cổ đại – thời Cận đại, thế kỷ 18)

Nhờ trí mưu trí, con người thắng được những sức mạnh vạn vật thiên nhiên : lấp sông, phá núi, ngăn biển và không tôn thờ chúng nữa. Nhưng con người lại tạo ra cho mình những thần linh mới và bộc lộ lòng sùng bái đó qua những tôn giáo .

Con người tìm ra phương pháp làm nông nghiệp với lúa gạo, lúa mì, các cây lương thực khác, thuần hoá các động vật hoang dã thành gia súc nên bỏ đời sống du mục sang định cư lâu dài. Con người phát triển giao thông vận tải, phát minh ra hệ thống chữ viết (chữ hình nêm, chữ Hy Lạp, chữ Latinh). Nhiều thành phố phát triển bên cạnh hồ, sông và các cửa biển. Con người sống ấm no, sung túc nên có nhiều thời giờ suy nghĩ về mình, về thế giới, tạo nên các nền văn minh ở đồng bằng Lưỡng Hà Mesopotamia, bờ sông Nil ở Ai Cập, sông Indus, nền văn minh Tây Á, văn minh Hy Lạp, văn minh La Mã. Các dân tộc giàu mạnh, văn minh hơn sáng tạo ra các phương tiện chiến tranh, dùng sức mạnh, vũ khí để xâm lăng các dân yếu kém hơn mình và bắt họ lệ thuộc về mặt văn hoá, tinh thần, tôn giáo[16].

Xem thêm: Kinh Doanh Là Gì Thế Nào Là Cơ Hội Kinh Doanh Công Nghệ 10, Công Nghệ 10 Bài 51: Lựa Chọn Lĩnh Vực Kinh Doanh – Chia Sẻ Kiến Thức Điện Máy Việt Nam

Các tôn giáo tạo nên những hệ tư tưởng giải đáp những vướng mắc về nguồn gốc, giá trị, cùng đích của con người. Nói chung, con người bắt nguồn từ thần linh, do thần linh điều khiển và tinh chỉnh, chi phối con người. Các thần thoại cổ xưa Hy Lạp, La Mã coi con người là đồ chơi của những thần linh, chỉ có thần linh là bất tử như thần Zeus, Dòng xe Jupiter, Mars, Minerva, Venus, Diana … Ấn Độ giáo cho con người là một phần của Brahman, Đại Ngã tối cao, gọi là Atman ( tiểu ngã ) khi con người dùng ý thức của mình hòa nhập với Brahman. Phật giáo cho con người chỉ là một dạng sống biến hóa trong sáu đường ( Lục đạo, Lục thú ) : âm ti, ngã quỷ, súc sinh, Atula, nhân gian, thiên thượng [ 17 ] trong hàng tỉ kiếp của vòng luân hồi trước khi thoát ra để vào được Niết Bàn thành Phật. Do Thái giáo lý giải con người là thụ tạo do Đức Chúa Giavê dựng nên, có ý thức giống như Ngài, nhưng đã phạm tội không tuân phục, nên cắt đứt sự hòa hợp với Đức Chúa, phải đau khổ và phải chết. Do Thái giáo đưa con người hướng về niềm kỳ vọng sẽ được giải thoát, được cứu độ bởi Đấng Mêsia ( Đấng Kitô : Đấng được xức dầu ) .

Kitô giáo xuất hiện vào đầu thế kỷ I giới thiệu Đức Giêsu, người Nazareth của nước Do Thái chính là Đấng Mêsia để cứu độ con người và vũ trụ. Kitô giáo nhận lời giải thích của Do Thái giáo về con người và xác định rằng con người đã được Đức Giêsu biến đổi hoàn toàn, trở thành một con người mới, có giá trị vô cùng, được chia sẻ sự sống vĩnh hằng của Thiên Chúa và có thể trở thành quyền năng vô tận như Thiên Chúa vì đã được trở thành con cái Thiên Chúa nhờ Đức Giêsu đã chết để đền tội cho con người và sống lại vì con người. Kitô giáo là tôn giáo có lời giải thích rõ ràng nhất về con người nên số tín đồ đã phát triển mạnh và hiện nay có khoảng 2 tỉ 400 tín đồ trong số 7,7 tỉ người sống trên trái đất.

2.3. Nhân văn (từ thời cận đại, thế kỷ 15 đến hiện đại, thế kỷ XXI)

Thái độ sống quy hướng vào con người, lấy con người làm TT cho mọi hoạt động giải trí và giá trị. Từ thế kỷ XV, khi Johannes Gutenberg ý tưởng ra máy in, máy điện báo do ông Chapper ý tưởng năm 1793, điện thoại cảm ứng năm 1876, truyền thanh ( 1920 ), truyền hình ( 1937 ), máy tính điện tử, internet ( 1974 ), nhất là trong thời tân tiến, con người phổ cập và san sẻ rất nhanh những suy tư cảm nghĩ của mình, tạo nên những chủ nghĩa, hệ tư tưởng, thái độ sống rất khác nhau về con người. Tuy nhiên, dù là chủ nghĩa duy tâm hay duy vật, duy lý hay duy nghiệm, tư bản hay cộng sản, vô thần hay hữu thần, tổng thể đều muốn tập trung chuyên sâu vào con người chứ không muốn dành cho thần thánh mọi chú ý quan tâm để không còn bị vong thân .
Những tò mò của khoa học ảnh hưởng tác động sâu xa vào tâm lý của con người, nhất là thuyết tiến hóa, thuyết Big Bang. Con người nghĩ rằng mình hoàn toàn có thể lý giải về nguồn gốc của chính mình, mà không cần đến bàn tay phát minh sáng tạo của Thiên Chúa, mình hoàn toàn có thể thiết kế xây dựng cho quả đât tăng trưởng nhờ trí mưu trí mà không cần cầu xin ơn lành của thần linh và khoa học văn minh hoàn toàn có thể giải đáp toàn bộ những yếu tố khó khăn vất vả của con người như nghèo khó, bệnh tật và cả cái chết .
Những niềm tin vào Thiên Chúa, vào thần linh từ từ biến mất khỏi tâm lý con người do đời sống muốn tự do tận hưởng vật chất, dành thời giờ nhiều cho việc học tập, thao tác, vui chơi. Niềm tin vào một Thiên Chúa bị lung lay tận gốc sau hai cuộc cuộc chiến tranh quốc tế ( 1914 – 1918 ) và ( 1939 – 1945 ). Hàng chục triệu người chết, hàng trăm triệu căn nhà, gia tài bị hủy hoại khiến cho con người thấy đời sống thật ngắn ngủi, không có ý nghĩa và không bình thường. Hệ tư tưởng hiện sinh theo những nhà văn Jean Paul Sartre, Simone de Beauvoir, Albert Camus được phổ cập thoáng rộng, nhất là trong giới trẻ. Chúng ta thấy thái độ sống đó biểu lộ ở rất nhiều nơi trên quốc tế : những đền thờ, chùa chiền của những tôn giáo vắng bóng người trẻ, chỉ còn ít người già tham gia những buổi cầu kinh trong khi những sân vận động, TT vui chơi, những nơi du lịch đầy ắp người vào những ngày nghỉ cuối tuần .

2.4. Nhân bản tâm linh

Dù đang bị cuốn theo cơn lốc của vật chất và những phương tiện đi lại truyền thông online xã hội, nhiều người vẫn đang muốn đi tìm một hệ tư tưởng hoàn toàn có thể giải đáp toàn vẹn cho con người biết mình là ai, mình sẽ đi về đâu sau cái chết ở cuộc sống trần gian, mình hoàn toàn có thể phát huy những năng lực vô tận của ý thức và thể xác như thế nào để sống mãi, trẻ mãi, đẹp mãi, thế lực vô tận và niềm hạnh phúc vô biên. Phim ảnh, sách báo nói rất nhiều về những mơ ước đó của con người : Super Man, Super Girl, Harry Potter, những truyện võ hiệp Trung Quốc …
Những tò mò mới của khoa học về con người càng thôi thúc những người hiểu biết đi tìm nguồn gốc của những gì hiện hữu nơi con người : sự sống, tình yêu, tư tưởng, tự do, niềm hạnh phúc. Dù với toàn bộ những máy móc tân tiến nhất, con người cũng không hề tìm thấy sự sống là gì, tình yêu ở đâu, tư tưởng cao thấp như thế nào trong con người. Người ta chỉ thấy những vật liệu hóa học, những xung động điện chuyển vận trong những tế bào, những neuron thần kinh. Vì thế, trái đất đang hướng về một nền nhân bản tâm linh hoàn toàn có thể giải đáp cho con người thực sự toàn vẹn của con người .
Nhiều nhà khoa học đã nhắc nhở và vạch trần những sai lầm đáng tiếc trong giả thuyết tiến hóa của Darwin [ 18 ]. Rất nhiều người Cộng sản ở Nga và những nước Đông Âu đã ân hận về việc đã phổ cập những luận chứng sai lầm đáng tiếc để phá bỏ tôn giáo và hô hào hệ tư tưởng duy vật, vô thần khiến cho nền luân lý, đạo đức của quốc gia bị suy đồi. Các nhà chỉ huy dân tộc bản địa Nước Ta cũng hô hào mở những tiệc tùng tôn giáo, mỗi năm có hơn 5000 liên hoan, thay vì đả phá như trước để phục sinh con người sống đạo đức hơn [ 19 ] .
Nhưng kiến thiết xây dựng thế nào để có được một nền giáo dục nhân bản thỏa mãn nhu cầu được mọi nhu yếu của con người và chứng tỏ nền nhân bản đó có thật bằng những con người đơn cử như những tông đồ và môn đệ của Đức Giêsu Kitô đã làm trong thời Giáo hội Công giáo sơ khai là một khu công trình yên cầu tất cả chúng ta phải tâm lý và quyết tâm triển khai. Đó cũng là niềm mơ ước của cả quả đât ngày hôm nay .

3. Tóm lược Giáo huấn Xã hội Công giáo về con người

3.1. Vài dòng lịch sử

Mặc dù Thánh Kinh nói rõ về nguồn gốc và cùng đích của con người, cũng như Chúa Giêsu và những môn đệ của Người dạy rất đơn cử về tình yêu thương của con người so với Thiên Chúa, với anh chị em mình và với vạn vật như thể những điểm cơ bản của một nền nhân bản tâm linh, người Kitô hữu trong suốt gần 20 thế kỷ qua có vẻ như như vẫn giữ thái độ bái thần, nhất là từ khi đạo Công giáo được vua Constantinus nhìn nhận là tôn giáo hợp pháp trên toàn đế quốc Rôma năm 313 .
Trong nhiều thế kỷ trước cho đến thời Trung cổ, người Kitô hữu tập trung chuyên sâu nguồn lực vào việc thiết kế xây dựng những cơ sở vật chất, tổ chức triển khai những nghi lễ sang trọng và quý phái, quản trị những địa phận tôn giáo bằng những quan chức như giám mục, linh mục tạo thành giai cấp tăng lữ. Giai cấp này cộng tác mật thiết với chế độ quân chủ. Hầu hết Kitô hữu giáo dân, do học vấn thấp kém, hiểu đạo, giữ đạo là tôn thờ Chúa qua những lễ nghi, kinh nguyện, bí tích và tuyệt đối vâng phục những người đại diện thay mặt cho Chúa là vua quan và hàng giáo phẩm, giáo sĩ. Họ ý niệm rằng mọi sự đều quy về Chúa, chịu đựng vì Chúa dù có bị bóc lột, thiệt thòi. Karl Mars, Engel và nhiều nhà hoạt động giải trí xã hội đã cho thái độ bái thần ấy làm cho con người vong thân và cho tôn giáo chỉ là thứ thuốc phiện ru ngủ quần chúng .
Trước những vấn nạn xã hội nghiêm trọng tương quan đến con người, nhất là những con người đang lao động kiệt lực, Đức Giáo hoàng Lêô XII đã công bố thông điệp Rerum Norarum ( Các vấn đề mới ) năm 1892. Thông điệp này được coi như “ học thuyết Công giáo tiên phong về lao động, về quyền tư hữu, về nguyên tắc hợp tác thay vì đấu tranh bạo động, về phẩm giá của người nghèo và nghĩa vụ và trách nhiệm của người giàu … ” [ 20 ] .
Nhiều vị giáo hoàng tiếp theo đã công bố những văn kiện về những yếu tố xã hội tương quan đến con người tạo thành “ học thuyết xã hội ” Công giáo. Từ này được Giáo hoàng Piô XI nói đến tiên phong năm 1941 và được nhiều giáo hoàng nhắc đến [ 21 ]. Gọi là học thuyết, vì “ đây là toàn thể nói chung những ý niệm có mạng lưới hệ thống dùng để lý giải những hiện tượng kỳ lạ và hướng hoạt động giải trí của con người ” trong nghành nghề dịch vụ xã hội [ 22 ]. Một số người chỉ dùng từ “ giáo huấn xã hội ” như một tập hợp những lời dạy của Giáo hội Công giáo về xã hội .

Công đồng Vaticanô II (1962-1965) với Hiến chế Mục vụ Gaudium et Spes “giới thiệu một Giáo Hội thật sự liên đới sâu xa với loài người và lịch sử nhân loại. Hiến chế trình bày một cách có hệ thống các chủ đề về văn hoá, đời sống kinh tế và xã hội, hôn nhân và gia đình, về cộng đồng chính trị, về hoà bình và cộng đồng các dân tộc, dựa trên quan điểm nhân học Kitô giáo và sứ mạng Giáo Hội”[23].

Sau nhiều năm nghiên cứu và điều tra và biên soạn, nhất là dưới sự quản lý của vị quản trị là Đức Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận, Hội đồng Giáo hoàng Công lý và Hòa bình đã trình làng cuốn Tóm lược học thuyết Xã của hội Công giáo vào tháng 4 năm 2004 cho toàn thể Giáo hội Công giáo và mọi người. “ Người tín hữu hoàn toàn có thể tìm thấy trong học thuyết này những nguyên tắc để suy tư, những tiêu chuẩn để phán đoán và những hướng dẫn để hành vi là trong bước đầu để thăng quan tiến chức một nền nhân bản tổng lực và trực tiếp ” [ 24 ] .
Bản tóm lược này tuy xuất hiện hơi muộn, nhưng rất là thiết yếu để hoàn toàn có thể giúp người tín hữu vượt qua thái độ “ bái thần ”, tập trung chuyên sâu sự quan tâm vào con người và những yếu tố xã hội của con người, trước những thách đố do những hệ tư tưởng và khoa học đặt ra muốn chỉ tập trung chuyên sâu vào con người và chối bỏ Thiên Chúa .

3.2. Nội dung

Bản Tóm lược ra mắt nền “ nhân bản tâm linh vì lấy con người duy nhất và tổng lực với thể xác và linh hồn, với tình cảm và lương tâm, với lý trí và ý chí làm then chốt cho hàng loạt phần trình diễn của mình. Giáo hội Công giáo muốn ship hàng con người trong thời đại này qua cuốn Tóm lược theo cung cách đối thoại, mà chính Thiên Chúa đã triển khai qua Con Một đã làm người của mình, đối thoại như với bạn hữu để làm chứng cho thực sự cũng như để cứu độ con người ” [ 25 ] .
Sách Tóm lược gồm 583 số trình diễn thành 12 chương với phần nhập đề và Kết luận. Tất cả nội dung trình diễn xoay quanh con người và những yếu tố xã hội của con người. Ta hoàn toàn có thể nói rằng Học thuyết Xã hội Công giáo chính là học thuyết của Giáo Hội về con người vì như Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô xác lập : “ Con người là con đường của Giáo Hội ” đồng thời cũng là con đường của Thiên Chúa vì Thiên Chúa đã trở thành người là Đức Giêsu Kitô .

Con người là lý do tồn tại của Giáo Hội vì Giáo Hội được Chúa Giêsu lập nên là để cứu độ con người. Khi Giáo Hội quay lưng lại với con người thì con người cũng bỏ Giáo Hội và cũng đánh mất luôn cả Thiên Chúa cùng với Đức Giêsu Kitô vì họ không nhận ra Đức Giêsu chính là con người lý tưởng mình mơ ước đạt tới, như cùng đích cho mọi hoạt động của con người.

Trong quá khứ, không ít lần nhiều cá thể và tập thể Kitô hữu đã quay sống lưng lại với con người hoặc đã bỏ quên con người như một chủ thể sôi động để tập trung chuyên sâu vào nghi thức, lễ lạc hoặc vào cơ sở vật chất. Kinh nghiệm đó như đang thôi thúc tất cả chúng ta phải chăm sóc nhiều hơn đến con người và tích cực hành vi như Chúa Giêsu và cùng với Giêsu để cứu độ họ .
Chúng ta hoàn toàn có thể nêu tên những đề tài của 12 chương sau đây :
Nhập đề : Một nền nhân bản tổng lực và trực tiếp .

Chương 1: Kế hoạch yêu thương của Thiên Chúa đối với nhân loại.
Chương 2: Sứ mạng của Giáo Hội và học thuyết xã hội.
Chương 3: Con người và nhân quyền.
Chương 4: Các nguyên tắc của HTXHCG.
Chương 5: Gia đình – tế bào sống của Giáo Hội.
Chương 6: Lao động con người.
Chương 7: Đời sống kinh tế.
Chương 8: Cộng đồng chính trị.
Chương 9: Cộng đồng quốc tế.
Chương 10: Bảo vệ môi trường.
Chương 11: Cổ vũ hoà bình.
Chương 12: Học thuyết xã hội và hoạt động của Giáo Hội.
Kết luận: Vì một nền văn minh tình yêu.

Năm năm nay, nhân Ngày Giới trẻ Thế giới tại Cracow, Ba Lan, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã trao cho những bạn trẻ cuốn Docat, như là bản tóm lực học thuyết xã hội Công giáo theo phong thái Youcat năm 2011 để những bạn trẻ hành vi như Chúa Giêsu, vì “ Chúa Giêsu chính là giáo huấn xã hội của Thiên Chúa ” [ 26 ]. Cuốn Docat gồm 328 câu hỏi và câu vấn đáp có thêm phần trích dẫn những văn kiện của Giáo Hội và những giáo hoàng. Sách cũng chia thành 12 chương tương ứng với cuốn Tóm lược HTXHCG .

Kết luận

Nhìn vào Giáo hội Công giáo Nước Ta lúc bấy giờ, những yếu tố về con người càng thôi thúc tất cả chúng ta hơn nữa để mỗi tín hữu Kitô giáo phải trở thành một con người thật sự như Đức Giêsu. Có thế tất cả chúng ta mới kỳ vọng tăng thêm tỉ lệ 7 % người tín hữu Công giáo mà từ 1885 đến nay vẫn giữ nguyên tỉ lệ này là tín hiệu báo động tất cả chúng ta cần xét lại thái độ và hành vi của mình so với con người !

Câu hỏi:

1. Thách đố tiên phong mà con người phải đương đầu là tìm được thực sự về con người : Con người là gì ? Con người hoàn toàn có thể làm được những gì ? Con người phải như thế nào để đạt được cùng đích của đời mình ? ( x. Tóm lược HTXHCG, số 16 ). Bạn thấy còn thách đố nào khác không ?
2. Trong 4 thái độ : bái vật, bái thần, nhân bản và nhân bản tâm linh, bạn hoàn toàn có thể xếp loại những tôn giáo và hệ tư tưởng mình biết vào thái độ nào ? ( ví dụ : Phật giáo, Khổng giáo, chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa cộng sản, chủ nghĩa cá thể, chủ nghĩa xã hội … ) .
3. Bạn nghĩ mình hay hội đồng mình sống đang thuộc loại thái độ nào ?
4. Bạn dự trù sẽ có hành vi xã hội nào cho những đồng bào nghèo nàn, bệnh tật, dốt nát, yếu kém quanh mình nhân danh tình yêu của Đức Giêsu Kitô ?
[ 1 ] x. Liên Hiệp Quốc, Báo cáo Triển vọng dân số quốc tế 2019 : Những điểm điển hình nổi bật, internet, 19/6/2019 .
[ 2 ] x. Vietlex Trung tâm Từ điển học, Từ điển Tiếng Việt 2013, in lần thứ năm, NXB Thành Phố Đà Nẵng, mục từ Người, tr. 899 .
[ 3 ] x. Hội đồng Quốc gia Biên soạn, Từ điển Bách khoa Nước Ta, NXB Từ điển Bách khoa, mục từ Con người, q. 1, tr. 706 .
[ 4 ] x. Nguyễn Đình Diễn, Từ điển Công giáo Anh-Việt, NXB Đồng Nai, mục từ Man, tr. 1226 .
[ 5 ] x. TLHTXHCG, số 102 ; GS, số 12 ; Evangelnim vitae, số 34 ; GLHTCG, số 27-49 ; Mục từ Homo est Der Capevx, tr. 971 .
[ 6 ] x. HĐGMVN, Từ điển Công giáo, NXB Tôn Giáo, năm nay, mục từ Con người, tr. 161 .
[ 7 ] x. Từ điển Tiếng Việt, mục từ Khoa học, tr. 648 .
[ 8 ] x. Wikipedia, Bài Học thuyết Darwin, Internet, 6/3/2019 .
[ 9 ] x. Wikipedia, Các bài về Big Bang – Vụ nổ lớn, Internet, 2/5/2019 .
[ 10 ] x. Bs Alice Roberts, Atlas Giải phẫu Cơ thể Người, NXB Y Học, năm ngoái, tr. 12-13 .
[ 11 ] x. Alice Roberts, Atlas, tr. 14-15 .
[ 12 ] x. Alice Roberts, Atlas, tr. 20-22 .
[ 13 ] x. Alice Roberts, Atlas, tr. 300 .
[ 14 ] x. Alice Roberts, Atlas, tr. 305 .
[ 15 ] x. Alice Roberts, Atlas, tr. 306 .
[ 16 ] x. Wikipedia, Lịch sử quốc tế, internet .
[ 17 ] x. Giáo hội Phật giáo Nước Ta, Từ điển Phật học, NXB Phân viện Nghiên cứu Phật học, 1992, q. 1, mục từ Luân hồi, Lục đạo, Lục thú, tr. 766, 774, 789 .
[ 18 ] x. Thuyết Tiến hóa của Darwin – Đã đến lúc phải chấm hết sự lừa dối vĩ đại, Youtube, 1/1/2018 ; 9 nguyên do chứng tỏ Thuyết Tiến hóa của Darwin sai, Youtube, 14/10/2018 ; …
[ 19 ] x. Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn, Cẩm nang Tân Phúc Âm hóa, tr. 355 – 358 .
[ 20 ] x. HTXHCG, số 89 .
[ 21 ] x. HTXHCG, số 87-95 .
[ 22 ] x. Viện ngôn ngữ học, Từ điển Tiếng Việt 2013, mục từ Học thuyết, tr. 587 .
[ 23 ] x. HTXHCG, số 96 .

[24] x. HTXHCG, số 7.

Xem thêm: Thư tình: Hãy cho anh cơ hội bên em

[ 25 ] x. Tóm lược HTXHCG, số 13 .
[ 26 ] x. Lời ra mắt cuốn Docat của ĐGH Phanxicô, ngày 6/11/2015 .

Nguồn : http://hanhkhatkito.org

Source: https://vh2.com.vn
Category : Cơ Hội