Thái Bình Dương – Wikipedia tiếng Việt

Thái Bình Dương là đại dương lớn nhất Thế Giới, nó trải dài từ Bắc Băng Dương ở phía bắc đến Nam Băng Dương (hay châu Nam Cực phụ thuộc định nghĩa) ở phía nam, bao quanh là châu Á và châu Úc ở phía tây và châu Mỹ ở phía đông.

Thái Bình Dương có diện tích quy hoạnh 165,25 triệu km² ( 63,8 triệu dặm² ), chiếm 46 % diện tích quy hoạnh mặt phẳng vùng nước, bằng khoảng chừng một phần ba tổng diện tích quy hoạnh mặt phẳng Trái Đất và lớn hơn diện tích quy hoạnh của mọi phần đất trên Trái Đất cộng lại. [ 1 ] Đường xích đạo chia Thái Bình Dương thành hai phần ” Bắc Thái Bình Dương ” và ” Nam Thái Bình Dương “. Chiều rộng Đông-Tây lớn nhất của đại dương là ở khoảng chừng vĩ độ 5 ° B, tại đó nó trải dài 19.800 km ( 12.300 dặm ) từ Indonesia đến bờ biển Colombia. Điểm sâu nhất của lớp vỏ Trái Đất nằm trong rãnh Mariana ở Tây Bắc Thái Bình Dương với độ sâu 10.911 m ( 35.797 ft ). [ 2 ]

Mặc dù người châu Á và châu Đại Dương đã du hành trên Thái Bình Dương từ thời tiền sử, vùng Đông Thái Bình Dương mới lần đầu được quan sát bởi người châu Âu vào đầu thế kỷ XVI khi nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Vasco Núñez de Balboa vượt eo đất Panama vào năm 1513 và khám phá ra “biển phương Nam” lớn, ông đã đặt tên cho nó là Mar del Sur. Tên gọi hiện tại khởi nguồn từ nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha Ferdinand Magellan với chuyến hành trình vòng quanh thế giới của ông vào năm 1521. Magellan gặp thời tiết thuận lợi trong quãng thời gian di chuyển trên đại dương này, bởi vậy ông đã gọi nó là Mar Pacifico, có nghĩa “biển thái bình” cả trong tiếng Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.[3]

Nguồn gốc tên gọi[sửa|sửa mã nguồn]

Thái Bình Dương mỗi một chữ xuất hiện trước nhất vào niên đại 20 thế kỉ XVI, do nhà hàng hải trưởng quốc tịch Bồ Đào Nha Fernão de Magalhães và đội thuyền tàu của ông đặt tên đầu tiên. Ngày 20 tháng 9 năm 1519, nhà hàng hải Magalhães chỉ huy dẫn đạo đội thám hiểm do 270 thủy thủ hợp thành khởi hành từ Tây Ban Nha, vượt qua Đại Tây Dương, họ xông pha sóng gió hãi hùng, chịu hết gian khổ, rồi đến được mũi phía nam ở châu Nam Mĩ, tiến vào một eo biển. Eo biển này về sau đặt tên theo Magalhães vô cùng hiểm trở và ác liệt, đến chỗ đó là sóng lớn gió dữ và bãi cạn đá ngầm nguy hiểm. Chiến đấu hăng hái gian khổ trải qua 38 ngày, đội thuyền tàu cuối cùng đã đến được mũi phía tây của eo biển Magalhães, nhưng mà lúc đó đội thuyền tàu chỉ còn lại ba chiếc tàu, thuyền viên của đội cũng đã mất đi một nửa.

Trải qua ba tháng lái thuyền gian nan, đội thuyền tàu từ châu Nam Mĩ vượt qua hòn đảo Guam, đến quần đảo Philippines. Đoạn hải trình này cũng không gặp phải sóng gió một lần nào nữa, mặt biển trọn vẹn yên ổn, không có tiếng động, hoá ra đội thuyền tàu đã tiến vào đới lặng gió xích đạo. Các thuyền viên từng dầu dãi sóng lớn ngất trời hứng thú nói rằng : ” A ! Đây đúng là Thái Bình Dương “. Từ đó, mọi người đem mảnh đại dương giữa châu Mĩ, châu Á và châu Đại Dương này gọi là ” Thái Bình Dương ” .

Lịch sử tò mò[sửa|sửa mã nguồn]

Các cuộc di cư bắt đầu[sửa|sửa mã nguồn]

Lexington chịu sự không kích trong Tàu trường bay USSchịu sự không kích trong Trận chiến biển Coral, 8 tháng 5 năm 1942Các cuộc di cư quan trọng diễn ra vào thời tiền sử. Khoảng năm 3000 trước công nguyên, những người Austronesia trên hòn đảo Đài Loan đã làm chủ được những chuyến đi đường dài bằng xuồng và họ đã truyền bá bản thân và ngôn từ của mình xuống phía nam đến Philippines, Indonesia, và Khu vực Đông Nam Á hải đảo ; về phía tây đến Madagascar ; pjhía đông nam đến New Guinea và Melanesia ; và phía đông đến quần đảo Micronesia, châu Đại Dương và Polynesia. [ 5 ]Thương mại đường dài tăng trưởng dọc khắp những vùng duyên hải từ Mozambique đến Nhật Bản. Hoạt động kinh doanh, đi kèm với đó là tri thức, đã vươn tới quần đảo Indonesia nhưng có vẻ như như chưa đến nước Australia. Ít nhất vào khoảng chừng năm 878, thời gian Open một khu người Hồi giáo định cư ở Quảng Châu Trung Quốc, hoạt động giải trí thương mại khi đó phần lớn nằm dưới sự trấn áp của người Hồi giáo và Ả rập .

Sự tò mò của người châu Âu[sửa|sửa mã nguồn]

Tập tin:A generall chart of the South Sea… NYPL481132.tiff Bản đồ Thái Bình Dương trong thời kỳ thăm dò của người châu Âu, khoảng chừng 1702 – 1707 . Bản đồ Thái Bình Dương trong thời kỳ thăm dò của người châu Âu, khoảng chừng 1754 .Lần tiếp xúc tiên phong của những nhà thám hiểm châu Âu với rìa Tây Thái Bình Dương là chuyến đi của đoàn thám hiểm người Bồ Đào Nha đến quần đảo Maluku vào năm 1512 do António de Abreu và Francisco Serrão đứng vị trí số 1, [ 6 ] [ 7 ] tiếp theo là cuộc thám hiểm đến vùng Hoa Nam của Jorge Álvares năm 1513, [ 8 ] cả hai đều triển khai theo lệnh của Afonso de Albuquerque .

Phần Đông Thái Bình Dương được khám phá bởi nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Vasco Núñez de Balboa vào năm 1513 sau chuyến đi vượt eo đất Panama tới đại dương mới.[9] Ông đã đặt tên cho nó là Mar del Sur (nghĩa đen: “Nam Hải” hay “Biển phương Nam”) vì vùng biển này nằm ở phía nam của eo đất, địa điểm mà ông quan sát nó lần đầu.

Sau này, nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha Ferdinand Magellan đã dẫn đầu chuyến thám hiểm vòng quanh thế giới bằng thuyền của người Tây Ban Nha khởi hành vào năm 1519. Magellan gọi đại dương này là Pacífico (yên bình), lý do bởi đoàn thám hiểm thấy đây là nơi có thời tiết đẹp sau khi họ từng trải qua những vùng biển giông tố gần Cape Horn. Để vinh danh Magellan, tên gọi Biển Magellan thường được sử dụng để chỉ đại dương này cho tới thế kỷ thứ XVIII.[10] Sau sự kiện Magellan thiệt mạng tại Philippines năm 1521, nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Juan Sebastián Elcano đã dẫn đầu đoàn di chuyển vượt Ấn Độ Dương và Mũi Hảo Vọng quay trở về quê hương, qua đó hoàn thành chuyến hành trình vòng quanh thế giới lần đầu tiên vào năm 1522.[11] Trong giai đoạn 1525–1527, quần đảo Caroline và Papua New Guinea được khám phá sau các chuyến thám hiểm đường biển của người Bồ Đào Nha vòng quanh và phía đông quần đảo Maluku.[12][13] Những người Bồ Đào Nha cũng đã đến Nhật Bản vào các năm 1542–43.[14]

Năm 1564, Miguel López de Legazpi dẫn đầu một chuyến hành trình dài gồm có năm con tàu Tây Ban Nha chở 379 nhà thám hiểm vượt đại dương từ Mexico đến Philippines và quần đảo Mariana. [ 15 ] Trong quá trình còn lại của thế kỷ XVI, vai trò của người Tây Ban Nha là tối quan trọng, với những chuyến tàu khởi hành từ Mexico và Peru vượt Thái Bình Dương, qua Guam đến Philippines, hình thành nên Đông Ấn Tây Ban Nha. Trong vòng hai thế kỷ rưỡi, những chiếc thuyền buồm Manila đã liên kết Manila và Acapulco qua một trong những tuyến đường giao thương mua bán dài nhất lịch sử dân tộc. Bên cạnh đó, những cuộc thám hiểm của người Tây Ban Nha còn mày mò ra những quần đảo ở Nam Thái Bình Dương như Tuvalu, quần đảo Marquises, quần đảo Cook, quần đảo Solomon, và quần đảo Admiralty. [ 16 ]Sau này, trong công cuộc tìm kiếm Terra Australis ( vùng đất [ lớn ] phía nam ), những nhà thám hiểm người Tây Ban Nha thế kỷ XVII đã mày mò ra quần đảo Pitcairn và Vanuatu ; và họ đã chèo thuyền qua eo biển Torres nằm giữa nước Australia và New Guinea. Các nhà thám hiểm Hà Lan cũng tham gia vào hoạt động giải trí thương mại và tò mò ; vào năm 1942 Abel Janszoon Tasman phát hiện ra Tasmania và New Zealand. [ 17 ]

Trong hai thế kỷ XVI và XVII người Tây Ban Nha đã nhận định Thái Bình Dương là một Mare clausum (nghĩa đen: biển kín), với chỉ duy nhất một lối vào từ Đại Tây Dương được biết đến đó là eo biển Magellan. Thời điểm đó eo biển này đặt dưới sự tuần tra của các hạm đội được cử đến để ngăn chặn sự xâm nhập của các con tàu không phải Tây Ban Nha. Ở Tây Thái Bình Dương, người Hà Lan đe dọa đến Philippines khi đó đang là thuộc địa của Tây Ban Nha.[18]

Giai đoạn thế kỷ XVIII lưu lại sự khởi đầu những chuyến thám hiểm lớn của người Nga ở Alaska và quần đảo Aleutian. Tây Ban Nha cũng cử những đoàn thám hiểm đến Tây Bắc Thái Bình Dương thuộc Bắc Mỹ và họ đã tới được hòn đảo Vancouver thuộc miền Nam Canada cũng như Alaska. Người Pháp tìm hiểu và khám phá và định cư ở Polynesia, còn người Anh thì triển khai ba chuyến du hành với sự tham gia của James Cook đến Nam Thái Bình Dương, nước Australia, Hawaii, và Tây Bắc Thái Bình Dương thuộc Bắc Mỹ. Vào năm 1768, nhà thiên văn học trẻ Pierre-Antoine Véron đã cùng với Louis Antoine de Bougainville thực thi một chuyến hành trình dài mày mò, qua đó lần tiên phong trong lịch sử dân tộc thiết lập được bề rộng của Thái Bình Dương một cách đúng chuẩn. [ 19 ] Cuộc thám hiểm Malaspina là một trong những chuyến hành trình dài tò mò khoa học tiên phong do người Tây Ban Nha triển khai từ 1789 đến 1794. Họ đã đi qua hầu khắp Thái Bình Dương, từ Cape Horn tới Alaska, Guam, Philippines, New Zealand, nước Australia, và Nam Thái Bình Dương. [ 16 ]

Thời kỳ chủ nghĩa đế quốc mới[sửa|sửa mã nguồn]

Sự lớn mạnh của chủ nghĩa đế quốc trong giai đoạn thế kỷ XIX dẫn đến việc hầu khắp châu Đại Dương trở nên chịu sự chiếm đóng của các cường quốc châu Âu, và tiếp sau đó là Mỹ và Nhật Bản. Kho tri thức về hải dương học được đóng góp đáng kể nhờ các chuyến hành trình của tàu HMS Beagle có sự tham gia của Charles Darwin vào thập niên 1830; của tàu USS Tuscarora (1873–76); và tàu Gazelle của Đức (1874–76).

Pháp trở thành đế quốc có vị thế số 1 ở châu Đại Dương sau khi lần lượt biến Tahiti và Nouvelle-Calédonie thành những vùng bảo lãnh vào năm 1842 và 1853. [ 20 ] Sau những chuyến du lịch thăm quan hòn đảo Phục Sinh vào những năm 1875 và 1887 thì đến năm 1888, sĩ quan thủy quân người Chile Policarpo Toro đã triển khai đàm phán với thổ dân Rapanui về yếu tố sáp nhập hòn hòn đảo này vào Chile. Với việc chiếm đóng hòn đảo Phục Sinh, Chile đã gia nhập nhóm những nước đế quốc. [ 21 ] ( tr53 ) Cho đến năm 1900, hầu hết hàng loạt những hòn đảo trên Thái Bình Dương đã nằm dưới sự quản trị của những vương quốc Anh, Pháp, Mỹ, Đức, Nhật Bản và Chile. [ 20 ]Mặc dù Mỹ đã nắm quyền trấn áp Guam và Philippines từ tay Tây Ban Nha vào năm 1898, [ 22 ] nhưng tới năm 1914 Nhật Bản mới là vương quốc chủ quản của hầu khắp vùng Tây Thái Bình Dương, rồi tiếp đó họ chiếm đóng thêm rất nhiều hòn đảo trong Thế Chiến thứ Hai. Tuy nhiên, Nhật đã thất bại trong đại chiến, dẫn tới thế duy nhất của Hạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ trên đại dương này. Kể từ sau Thế Chiến thứ Hai, rất nhiều thuộc địa trước kia ở Thái Bình Dương đã trở thành những vương quốc độc lập .

Môi trường địa lí[sửa|sửa mã nguồn]

Thái Bình Dương ngăn cách châu Á và châu Úc với châu Mỹ. Đại dương này hoàn toàn có thể được chia thành hai phần nhỏ hơn là Bắc ( Bắc Thái Bình Dương ) và Nam ( Nam Thái Bình Dương ) bởi đường xích đạo. Với diện tích quy hoạnh 165,2 triệu km² ( 63,8 triệu dặm² ), Thái Bình Dương chiếm khoảng chừng một phần ba diện tích quy hoạnh mặt phẳng Trái Đất, lớn hơn số lượng 150 triệu km² ( 58 triệu dặm² ) diện tích quy hoạnh của hàng loạt phần đất liền trên Trái Đất cộng lại. [ 23 ]Thái Bình Dương trải dài khoảng chừng 15.500 km ( 9.600 dặm ) từ biển Bering ở vùng Bắc Cực đến ranh giới phía bắc của Nam Đại Dương tại vĩ tuyến 60 ° N ( những định nghĩa trước đây cho rằng nó trải dài đến biển Ross ). Chiều rộng Đông-Tây lớn nhất của Thái Bình Dương là ở khoảng chừng vĩ độ 5 ° B, tại đó nó trải dài giao động 19.800 km ( 12.300 dặm ) từ Indonesia đến vùng duyên hải Colombia — số lượng tương tự chiều dài nửa vòng Trái Đất và gấp hơn năm lần đường kính Mặt Trăng. [ 24 ] Thái Bình Dương cũng là nơi sống sót điểm sâu nhất của lớp vỏ Trái Đất, nó nằm ở độ sâu 10.911 m ( 35.797 ft ; 5.966 fathom ) trong rãnh Mariana. Độ sâu trung bình của toàn đại dương là 4.280 m ( 14.040 ft ; 2.340 fathom ). [ 1 ]Do sự ảnh hưởng tác động của kiến thiết mảng, Thái Bình Dương hiện đang thu hẹp với vận tốc khoảng chừng 2,5 cm ( 0,98 in ) mỗi năm ở ba phía, hay chừng 0,52 km² ( 0,2 dặm² ) diện tích quy hoạnh mỗi năm. Ngược lại, kích cỡ của Đại Tây Dương đang dần tăng lên. [ 25 ] [ 26 ]Dọc theo rìa phía tây của Thái Bình Dương sống sót rất nhiều biển, lớn nhất trong số đó phải kể đến biển Celebes, biển Coral, biển Hoa Đông, biển Philippine, biển Nhật Bản, biển Đông, biển Sulu, biển Tasman, và Hoàng Hải. Trong khi eo biển Malacca tiếp nối Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương ở phía tây thì ở phía đông, hai eo biển Drake và Magellan thông suốt Thái Bình Dương với Đại Tây Dương. Ở phía bắc, Thái Bình Dương nối với Bắc Băng Dương qua eo biển Bering. [ 27 ]

Bởi kinh tuyến 180 nằm giữa Thái Bình Dương nên ta có thể coi đó là ranh giới phân chia Thái Bình Dương ra làm hai phần: Tây Thái Bình Dương (tiếp giáp châu Á) thuộc về Đông bán cầu, và Đông Thái Bình Dương (tiếp giáp châu Mỹ) thuộc về Tây bán cầu.[28]

Trong gần như hàng loạt quãng hành trình dài của Magellan từ eo biển Magellan đến Philippines, nhà thám hiểm thực sự thấy đây là một đại dương yên bình. Tuy nhiên, Thái Bình Dương không phải khi nào cũng yên bình. Hàng năm luôn có rất nhiều cơn bão nhiệt đới gió mùa hoành hành trên đại dương này ; chúng cũng thường tiến công những hòn đảo và đất liền lục địa tiếp giáp. [ 29 ] Vùng vành đai Thái Bình Dương đầy rẫy núi lửa và khu vực này thường bị ảnh hưởng tác động bởi động đất. [ 30 ] Đôi khi Open những cơn sóng thần có nguồn gốc từ động đất dưới đáy biển, chúng tàn phá nhiều hòn hòn đảo và trong một vài trường hợp là hàng loạt những khu dân cư. [ 31 ]

Phạm vi địa lí[sửa|sửa mã nguồn]

Thái Bình Dương, phía bắc đến eo biển Bering, 65 ° 44 ′ vĩ bắc, phía nam đến châu Nam Cực, 85 ° 33 ′ vĩ nam, bước vĩ độ là 151 °. Phía đông đến 78 ° 08 ′ kinh tây, phía tây đến 99 ° 10 ′ kinh đông, bước kinh độ là 177 °. Chiều dài nam bắc chừng 15.900 kilômét, chiều rộng đông tây lớn nhất chừng 19.900 kilômét. Từ bờ biển Colombia ở châu Nam Mĩ đến bán đảo Mã Lai ở châu Á, có chiều đông tây dài nhất là 21.300 kilômét. Thể tích gồm có phần thuộc biển là 714,41 triệu kilômét khối, thể tích không gồm có phần thuộc biển là 696,189 triệu kilômét khối. Chiều sâu trung bình gồm có phần biển là 3.939,5 mét, chiều sâu trung bình không gồm có phần biển là 4.187,8 mét, chiều sâu lớn nhất đã biết là 11.033 mét, ở vào bên trong rãnh Mariana. Phía bắc lấy eo biển Bering chỉ rộng 102 kilômét làm biên giới, phía đông nam khai thông với Đại Tây Dương qua eo biển Drake ở giữa hòn đảo Đất Lửa ở châu Nam Mĩ và Graham Land ở châu Nam Cực ; đường phân giới với Ấn Độ Dương ở phía tây nam là : từ hòn đảo Sumatra qua hòn đảo Java đến hòn đảo Timor, lại còn qua biển Timor đến mũi Londonderry ở bang Tây Úc, rồi lại từ miền nam nước Úc qua eo biển Bass, từ hòn đảo Tasmania thẳng đến đất liền Nam Cực .
Tác động của El Niño và La Niña đến Bắc Mỹ Bão Tip lúc mạnh nhất trong ngày 12 tháng 10 năm 1979Mô hình khí hậu của hai nửa bán cầu Bắc và Nam nhìn chung là sự phản chiếu lẫn nhau. Trong khi gió mậu dịch hoạt động giải trí không thay đổi ở Đông và Nam Thái Bình Dương thì ở Bắc Thái Bình Dương, điều kiện kèm theo thời tiết là phong phú hơn hẳn ; một ví dụ là nhiệt độ thấp tại vùng duyên hải phía đông nước Nga trái ngược với khí hậu ôn hòa ở British Columbia trong những tháng mùa đông do sự độc lạ về dòng hải lưu. [ 32 ]Ở vùng nhiệt đới gió mùa và cận nhiệt đới Thái Bình Dương, El Niño – Dao động phương Nam ( ENSO ) là tác nhân ảnh hưởng tác động đến thực trạng thời tiết. Để xác lập thời kỳ ENSO, người ta giám sát nhiệt độ mặt phẳng đại dương trung bình trong vòng ba tháng gần nhất tại khu vực cách Hawaii khoảng chừng 3000 km ( 1900 dặm ) về phía đông nam ; nếu nhiệt độ đó cao hoặc thấp hơn 0,5 °C ( 0,9 °F ) so với trung bình, thì El Niño hoặc La Niña được xem là đang có sự tiến triển. [ 33 ]Ở vùng nhiệt đới gió mùa Tây Thái Bình Dương, mùa mưa xảy ra vào những tháng hè và nó có mối liên hệ với gió mùa ; trái ngược với những cơn gió lạnh khô thổi trên đại dương vào mùa đông có nguồn gốc từ đất liền châu Á. [ 34 ] Trên Trái Đất, xoáy thuận nhiệt đới gió mùa ( thường gọi là bão ) hoạt động giải trí đỉnh điểm vào quy trình tiến độ cuối ngày hè, thời gian mà sự chênh lệch giữa nhiệt độ mặt phẳng đại dương và nhiệt độ trên cao là lớn nhất ; tuy nhiên, mỗi khu vực có một quy mô mùa bão độc lạ. Trên quy mô toàn thế giới, tháng 5 là tháng bão ít hoạt động giải trí nhất, còn tháng 9 là tháng hoạt động giải trí mạnh nhất. Tháng 11 là tháng duy nhất mà toàn bộ những khu vực xoáy thuận nhiệt đới gió mùa đều cùng trong tiến trình hoạt động giải trí chính thức. [ 35 ] Xoáy thuận nhiệt đới gió mùa có năng lực hình thành ở vùng biển phía nam Mexico, sau đó tiến công vùng duyên hải Tây Mexico và thi thoảng là vùng Tây Nam Hoa Kỳ trong khoảng chừng tháng 6 đến tháng 10 ; còn ở Tây Thái Bình Dương, chúng hình thành và vận động và di chuyển vào đất liền Đông Á và Khu vực Đông Nam Á đa phần trong quá trình từ tháng 5 đến tháng 12 .Xa về vùng cực Bắc, băng Open nhiều nhất từ tháng 10 đến tháng 5 ; trong khi sương mù hiện hữu bền chắc từ tháng 6 đến tháng 12. [ 36 ] Áp thấp ở vịnh Alaska duy trì thực trạng khí ẩm và ấm cúng trong những tháng mùa đông cho vùng duyên hải phía nam. Ở những khu vực vĩ độ trung, gió Tây và dòng tia ( dòng khí hẹp thổi trên cao ) hoàn toàn có thể rất mạnh, đặc biệt quan trọng là ở Nam bán cầu do sự độc lạ về nhiệt độ giữa vùng nhiệt đới gió mùa và châu Nam Cực, [ 37 ] nơi ghi nhận nhiệt độ thấp nhất trên hành tinh mà con người từng đo được .

Địa hình địa mạo[sửa|sửa mã nguồn]

Đường Anđêzit là đường phân giới trọng điểm nhất trong địa mạo Thái Bình Dương, đem đá mácma mafic ở tầng khá sâu của bồn địa Trung Thái Dương ngăn cách với đá mácma felsic nửa chìm xuống ở ven rìa lục địa. [ 38 ] Đường Anđêzit đi sát bên hòn đảo lớn và nhỏ ở phía tây bang California, phía nam quần đảo Aleut, phía đông bán đảo Kamchatka, quần đảo Nhật Bản, quần đảo Mariana, quần đảo Solomon, thẳng đến New Zealand ; cũng duỗi dài về hướng hướng đông bắc đến phía tây mạch núi Andes, châu Nam Mĩ và México, rồi lại bẻ cong trở về bang California. Các khu vực duỗi dài về phía đông của đất liền châu Á và đất liền châu Đại Dương như Indonesia, Philippines, Đài Loan, Nhật Bản, New Guinea và New Zealand toàn bộ đều ở ngoài đường Anđêzit .

Vùng đất liền lớn nhất ở hoàn toàn vào bên trong hải vực Thái Bình Dương là đảo New Guinea – cũng là đảo lớn thứ hai thế giới. Hầu như tất cả đảo khá nhỏ trên Thái Bình Dương đều ở vào giữa 30° vĩ bắc và 30° vĩ nam, từ Đông Nam Á duỗi dài đến đảo Phục Sinh; hải vực còn lại của Thái Bình Dương gần như đều bị nước phủ kín. Đại tam giác Polynesia được hình thành do nối liền đảo Hawaii, đảo Phục Sinh và New Zealand đã vây chung quanh không ít đảo lớn và nhỏ, chúng nó tách ra lần lượt là quần đảo Cook, quần đảo Marquises, quần đảo Samoa, quần đảo Société, quần đảo Tokelau, quần đảo Tonga, quần đảo Tuamotu, quần đảo Tuvalu và quần đảo Wallis và Futuna.[39]

Có rất nhiều hòn đảo nhỏ của Micronesia ở về phía bắc xích đạo và phía tây đường đổi ngày quốc tế, trong đó gồm có quần đảo Caroline, quần đảo Marshall và quần đảo Mariana. [ 39 ] [ 40 ]Ở góc tây-nam của Thái Bình Dương thì có Melanesia do New Guinea đứng đầu. Quần đảo trọng điểm khác ở Melanesia vẫn có quần đảo Bismarck, quần đảo Fiji, hòn đảo New Caledonia, quần đảo Solomon và quần đảo New Hebrides. [ 41 ]Loại hình hòn đảo lớn và nhỏ ở Thái Bình Dương phong phú, có bốn mô hình hòn đảo lớn và nhỏ : hòn đảo ven đất liền, hòn đảo bồi tích, đá ngầm sinh vật biển và hòn đảo núi lửa. Đảo ven đất liền ở bên ngoài đường Anđêzit, gồm có hòn đảo New Guinea, quần đảo Philippines và hòn đảo Đài Loan. Những hòn đảo này nối tiếp nhau với đất liền ở gần đó. Đảo núi lửa, như hòn đảo Bougainville, hòn đảo Hawaii và quần đảo Solomon, rất nhiều hòn đảo vẫn có núi lửa sống hoạt động giải trí. [ 42 ]

Đảo lớn và nhỏ[sửa|sửa mã nguồn]

Thái Bình Dương có chừng 10.000 hòn đảo lớn và nhỏ, tổng diện tích quy hoạnh hơn 4,4 triệu kilômét vuông, chiếm chừng 45 % tổng diện tích quy hoạnh hòn đảo lớn và nhỏ quốc tế. Đảo ven đất liền hầu hết phân bổ ở phía tây của Thái Bình Dương, thí dụ như quần đảo Nhật Bản, hòn đảo Đài Loan, quần đảo Philippines, hòn đảo Kalimantan, hòn đảo New Guinea, v.v ; phía giữa có rất nhiều hòn đảo hải dương ( đá ngầm sinh vật biển và hòn đảo núi lửa ) phân tán chi chít .Đảo lớn và nhỏ ở Thái Bình Dương đông nhiều, đa phần phân bổ ở hải vực phía tây và phía giữa, theo đặc thù chia làm hai loại lớn hòn đảo đất liền và hòn đảo hải dương. Đảo đất liền thường thì có liên hệ với đất liền về phương diện cấu trúc địa chất, thí dụ như quần đảo Nhật Bản, hòn đảo Đài Loan, quần đảo Philippines, quần đảo Indonesia và hòn đảo New Guinea – hòn đảo lớn thứ hai quốc tế. Đảo hải dương chia làm đá ngầm sinh vật biển và hòn đảo núi lửa. Hải vực to lớn ngả về phía tây ở Trung Thái Bình Dương, từ tây về đông có ba quần đảo lớn : Melanesia, Micronesia và Polynesia. Trong đó quần đảo Melanesia phần nhiều là hòn đảo đất liền, quần đảo Hawaii thuộc quần đảo Polynesia là quần đảo núi lửa nổi tiếng, quần đảo Micronesia phần đông đều là đá ngầm sinh vật biển .Đá ngầm sinh vật biển ở Nam Thái Bình Dương là những cấu trúc sống sót ở vùng biển nông hình thành trên dòng chảy dung nham ba-zan dưới mặt phẳng đại dương ; tiêu biểu vượt trội nhất phải kể đến đá ngầm sinh vật biển Great Barrier ngoài khơi Đông Bắc nước Australia. Một dạng hòn đảo khác hình thành từ sinh vật biển đó là nền sinh vật biển nâng cao và chúng thường lớn hơn một chút ít so với những hòn đảo sinh vật biển có độ cao thấp. Một vài ví dụ gồm có hòn đảo Banaba và rạn sinh vật biển vòng Makatea. [ 43 ] [ 44 ]

Địa hình đáy biển[sửa|sửa mã nguồn]

Được chia làm 3 bộ phận lớn khu vực nước sâu TT, khu vực nước cạn ven rìa, thềm lục địa. Về cơ bản, bồn địa biển sâu dưới 2000 mét chiếm chừng 87 % tổng diện tích quy hoạnh, bộ phân ven rìa ở giữa 200 đến 2 nghìn mét chiếm chừng 7,4 %, thềm lục địa trong 200 mét chiếm chừng 5,6 %. Nửa phần phía bắc có bồn trũng đại dương cực kỳ to lớn, phía tây có nhiều cung hòn đảo, bên ngoài cung hòn đảo có nhiều rãnh biển sâu. Biển ven rìa ở phía bắc và phía tây có thềm lục địa to lớn, chiều sâu của vùng nước sâu ở phía giữa vượt qua 5.000 mét. Quần đảo Hawaii và quần đảo Line đem vùng nước sâu ở giữa ngăn cách thành bồn trũng đại dương Đông bắc Thái Bình Dương, bồn trũng đại dương Tây nam Thái Bình Dương, bồn trũng đại dương Tây bắc Thái Bình Dương và bồn trũng đại dương Trung Thái Bình Dương. Đáy biển có số lượng nhiều nón núi lửa. Chiều sâu của vùng nước ven rìa phần lớn trên 5.000 mét, diện tích quy hoạnh bồn trũng đại dương khá nhỏ .

Động đất và núi lửa[sửa|sửa mã nguồn]

Bao quanh Thái Bình Dương là rất nhiều núi lửa và rãnh đại dươngChừng 85 % núi lửa sống và 80 % động đất ở quốc tế tập trung chuyên sâu ở khu vực Thái Bình Dương. Hệ thống núi Cordillera châu Mĩ ở bờ tây Thái Bình Dương và quần đảo hình dạng vòng hoa ở rìa Tây Thái Bình Dương là khu vực có núi lửa hoạt động giải trí mãnh liệt nhất trên quốc tế, núi lửa sống đa số đạt hơn 370 quả núi, có thương hiệu ” vòng lửa Thái Bình Dương “, động đất dồn dập .Nằm trong vòng lặp kín của đường Anđêzit là rất nhiều rãnh sâu, núi lửa chìm, và những hòn đảo núi lửa – nét đặc trưng của vùng Thái Bình Dương. Tại đây dung nham bazan chảy chậm ra phía ngoài những khe nứt, hình thành nên những núi lửa hình vòm. Phần đỉnh bị bào mòn của những núi lửa này tạo ra những chuỗi, vòng cung, cụm hòn đảo. Ở phía ngoài đường andesit, vành đai lửa Thái Bình Dương là khu vực tận mắt chứng kiến núi lửa hoạt động giải trí nhiều nhất trên Trái Đất. [ 40 ] Tên gọi vành đai lửa để chỉ hàng trăm núi lửa còn hoạt động giải trí tọa lạc phía trên những đới hút chìm khác nhau .Thái Bình Dương là đại dương duy nhất được bao quanh gần như hàng loạt bởi những đới hút chìm. Chỉ có vùng bờ biển Nam Cực và nước Australia là không có đới hút chìm ở gần đó .Thái Bình Dương hình thành vào 750 triệu năm trước tại thời gian siêu lục địa Rodinia phân tách mặc dầu nó nhìn chung được gọi là đại dương Panthalassa ( Toàn Đại Dương ) cho tới khi siêu lục địa Pangea phân tách vào lúc 200 triệu năm trước. [ 45 ] Đáy Thái Bình Dương cổ xưa nhất chỉ khoảng chừng 180 triệu năm tuổi, và lớp vỏ cổ hơn nay đã nằm ở phía dưới. [ 46 ]Trong lòng Thái Bình Dương sống sót một vài chuỗi núi ngầm dài hình thành ở những điểm trung tâm núi lửa hoạt động giải trí. Có thể kể ra như chuỗi Hawai – Emperor và Louisville .

Hải lưu và thủy triều[sửa|sửa mã nguồn]

Thể tích nước của Thái Bình Dương chiếm khoảng chừng 50,1 % thể tích nước của hàng loạt đại dương trên Trái Đất, với giá trị ước tính 714 triệu km³. [ 47 ] Nhiệt độ nước mặt phẳng hoàn toàn có thể đổi khác từ mức − 1,4 °C ( 29,5 °F ) tương tự điểm ngừng hoạt động của nước biển ở vùng cực tới 30 °C ( 86 °F ) ở gần xích đạo. [ 48 ] Độ mặn cũng có sự đổi khác theo vĩ độ, đạt tối đa 37 phần nghìn tại khu vực phía đông nam. Vùng nước gần xích đạo hoàn toàn có thể có độ mặn thấp ở mức 34 phần nghìn, thấp hơn những khu vực vĩ độ trung do ở gần xích đạo mưa xảy ra nhiều trong cả năm. Giá trị độ mặn thấp nhất − nhỏ hơn 32 phần nghìn − được tìm thấy ở phương Bắc do ít có sự bay hơi của nước biển ở những vùng băng giá. [ 49 ]Sự hoạt động của dòng nước thường là theo chiều kim đồng hồ đeo tay ở Bắc bán cầu và ngược chiều kim đồng hồ đeo tay ở Nam bán cầu. Dòng hải lưu Bắc xích đạo Thái Bình Dương hoạt động về phía tây dọc theo vĩ tuyến 15 ° B bởi gió mậu dịch, khi đến gần Philippines chuyển hướng Bắc trở thành hải lưu Kuroshio. [ 50 ] Tới khoảng chừng 35 ° B, phần đa phần của Kuroshio chuyển hướng Đông, sau cuối sáp nhập vào dòng hải lưu Bắc Thái Bình Dương. [ 51 ] Hải lưu Aleut, khi tới gần Bắc Mỹ tách ra thành hải lưu Alaska và hải lưu California ; trong khi một nhánh khác của nó tiến vào biển Bering tạo nên một hoàn lưu hoạt động ngược chiều kim đồng hồ đeo tay. [ 52 ] Dòng hải lưu Nam xích đạo Thái Bình Dương chảy về phía tây trong khoảng chừng vĩ độ từ 5 ° B đến 15 ° – 20 ° N tới kinh tuyến 180 thì bị phân tách. Phần hoạt động lên phía bắc trộn lẫn với dòng hải lưu ngược còn phần hoạt động xuống phía nam trở thành hải lưu Đông Australia và một dòng chảy vận động và di chuyển qua vùng biển phía đông New Zealand. Một phần dòng chảy này nhập vào hải lưu vòng Nam Cực và hải lưu Nam Thái Bình Dương, còn lại chảy về phía đông tạo thành hải lưu Humboldt. [ 53 ]

Các vương quốc và vùng chủ quyền lãnh thổ tiếp giáp[sửa|sửa mã nguồn]

Quốc gia có chủ quyền lãnh thổ[sửa|sửa mã nguồn]

1 Tình trạng chính trị của Đài Loan và Trung Quốc hiện có sự tranh cãi. Để biết thêm thông tin, xem Vị thế chính trị Đài Loan.

Vùng chủ quyền lãnh thổ[sửa|sửa mã nguồn]

Sự hình thành biển – đại dương[sửa|sửa mã nguồn]

Giả thuyết chia tách Mặt Trăng[sửa|sửa mã nguồn]

Thái Bình Dương là đơn nguyên cấu trúc địa chất lớn nhất trên Trái Đất, so với Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương và Bắc Băng Dương, nó có rất nhiều lịch sử dân tộc diễn hoá đặc biệt quan trọng độc nhất và ” không giống ai “, thí dụ như vành đai động đất, núi lửa bao quanh Thái Bình Dương, mạng lưới hệ thống cung đảo – rãnh biển tăng trưởng to lớn và sự sai biệt rõ ràng trong lịch sử dân tộc cấu trúc địa chất ở hai bờ địa dương. Điều này khiến rất nhiều người tin rằng, Thái Bình Dương năng lực có nguyên do hình thành dị biệt. Từ xưa tới nay, những nhà khoa học đã nêu ra quá nhiều giả thuyết tương quan đến nguyên nhân hình thành Thái Bình Dương, trong đó cái làm cho người ta phải để mắt, nhìn kĩ nhất chính là ” Giả thuyết chia tách Mặt Trăng ” do nhà thiên văn học, nhà số học quốc tịch Anh George Howard Darwin nêu ra vào năm 1879 .Darwin cho biết, thời kì đầu của Trái Đất ở vào trạng thái bán dung nham, vận tốc tự quay của nó rất nhanh so với giờ đây, đồng thời dưới công dụng lực mê hoặc của Mặt Trời sẽ phát sinh thủy triều sáng và tối. Nếu chu kì xê dịch của thủy triều giống nhau với chu kì xê dịch cố hữu của Trái Đất, thì lập tức sẽ phát sinh hiện tượng kỳ lạ cộng hưởng, khiến cho biên độ giao động ngày càng lớn, sau cuối có năng lực gây ra cắt xé phá vỡ cục bộ, khiến một bộ phận vật thể bay rời khỏi Trái Đất, biến thành là Mặt Trăng, nhưng mà hố lõm để lại từ từ biến thành là Thái Bình Dương. Bởi vì tỷ lệ của Mặt Trăng ( 3,341 g / cm³ ) gần giống như tỷ lệ của vật chất phần cạn Trái Đất ( tỷ lệ trung bình của nham thạch quyển gồm có tầng đá peridotit nội tại ở phần đỉnh lớp phủ là 3,2 – 3,3 g / cm³ ), không chỉ có vậy nhiều người cũng quan trắc xác thật được rằng, vận tốc tự quay của Trái Đất có hiện tượng kỳ lạ càng sớm càng lẹ, liền khiến ” Giả thuyết chia tách Mặt Trăng ” của George Howard Darwin đã giành được sự ủng hộ của rất nhiều người. Tuy nhiên, 1 số ít người điều tra và nghiên cứu chỉ ra, muốn khiến vật thể trên Trái Đất bay ra khỏi, vận tốc tự quay của Trái Đất nên phải mau hơn 4,43 radian / giờ, tức là thời hạn của một ngày và đêm không được lớn hơn 1 giờ 25 phút. Chẳng lẽ Trái Đất thời kì đầu đã có vận tốc quay mau như vậy sao ? Điều này hiển nhiên rất khó khiến người ta tin yêu. Hơn nữa, nếu Mặt Trăng đúng là từ Trái Đất bay ra ngoài, thì quỹ đạo hoạt động của Mặt Trăng nên phải ở trên mặt xích đạo của Trái Đất, nhưng thực sự là không giống như vậy. Ngoài ra, đá Mặt Trăng phần nhiều có sẵn giá trị tuổi thọ cổ xưa rất nhiều ( 4 tỉ đến 4,55 tỉ năm ), nhưng mà đá cổ xưa nhất đã được tìm kiếm trên Trái Đất chỉ có 3,8 tỉ năm, điều này hiển nhiên cũng xích míc nhau với giả thuyết bay ra. Cuối cùng, mọi người đã vứt bỏ quan điểm này. Từ niên đại 50 – 60 thế kỉ XX tới nay, chính do tiến triển của môn ngành địa chất học thiên thể, mọi người phát hiện, Mặt Trăng, sao Hoả, sao Kim và sao Thủy ở lân cận Trái Đất tổng thể đều tăng trưởng rộng khắp hố va chạm có vẫn thạch, có cái quy mô tương tự cực kỳ to lớn. Điều này không hề không khiến mọi người nghĩ rằng, Trái Đất cũng có năng lực mắc phải tính năng va chạm đồng dạng .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

{ { # coordinates : } } : một trang không hề chứa nhiều hơn một thẻ chính

Source: https://vh2.com.vn
Category : Trái Đất