Người Việt tại Lào – Wikipedia tiếng Việt

Cộng đồng người Việt Nam tại Lào tương đối đông đảo với khoảng 30–40.000 người[1] và còn đang tăng lên. Do vị trí địa lý gần gũi cũng như từng là thuộc địa của Pháp nên Việt Nam và Lào đã có lịch sử di dân lâu đời qua lại hai quốc gia.

Vì lịch sử lâu dài nên cộng đồng này cũng còn gọi là người Lào gốc Việt

Lịch sử hình thành[sửa|sửa mã nguồn]

Thời Pháp thuộc[sửa|sửa mã nguồn]

Tuy từ Nước Ta sang Lào không xa vì hai nước tiếp giáp nhau nhưng về địa lý với dãy Trường Sơn cách ngăn, nước Lào phía lưu vực sông Mê Kông gần như vắng bóng người Việt sinh sống cho mãi đến thời Pháp thuộc khi Lào bị gom vào làm một trong sáu xứ của Liên bang Đông Dương. Theo tường trình của RFA thì ngôi làng cổ nhất của người Việt trên đất Lào là Bản Xieng Wang, xây dựng năm 1892, ngay bên bờ sông Mê Kông phía nam Thakhek. Làng này do Đặng Văn Phèng từ Quảng Bình trốn sang Lào sinh sống vì bị truy nã sau khi tham gia trào lưu chống Pháp của Phan Bội Châu. [ 6 ]

Năm 1912 chính phủ Liên bang Đông Dương ghi nhận có 3.400 người Việt trên lãnh thổ Lào. Sang thập niên 1920 khi hoàn tất ba con đường xa lộ vượt Trường Sơn nối Lào và Việt Nam thì việc di cư sang Lào dễ dàng hơn. Đến năm 1925 thì số lượng người Việt là 14.000 và tăng lên thành 22.600 vào năm 1932.[3]

Chính giới thực dân Pháp lúc bấy giờ chủ trương đưa người Việt sang Lào để ship hàng trong guồng máy quản lý làm công chức, chiếm lấy những chức vụ thấp vào đầu thế kỷ 20. Ngoài ra người Việt còn làm thợ máy, thợ mộc. Các ngạch công chức thấp tại Lào có đến 54 % là người Việt. [ 3 ] Người Lào vốn thích đời sống yên bình, tránh cảnh tất bật đã rút về miền quê, khiến tỷ suất người Việt chiếm phần hầu hết ở những thị xã chính trên đất Lào. Tính đến năm 1937 ngay tại thủ phủ Viêng Chăn có 12.400 người Việt trong khi người Lào đếm được 9.570 người. [ 2 ]Đến đầu thập niên 1940 thực trạng này cũng phát hiện ở Savannakhet ( 72 % dân cư là người Việt ) và Thakhek ( 85 % ). [ 2 ] Hiện tượng này cũng gây không ít bất mãn trong giới chức Lào. Hoàng thân Phetsarath Rattanavongsa chủ trương hoạt động để đưa người Lào lên sửa chữa thay thế người Việt trong mạng lưới hệ thống chính quyền sở tại nhưng phía người Pháp không ưng ý và cho rằng xứ Lào thưa dân, cần đưa dân từ Bắc Kỳ sang lập nghiệp để phân phối nhân lực và giảm thiểu nạn nhân mãn ở Đồng bằng sông Hồng. Họ cũng cho là dân Việt hay dân Lào đều là thuộc dân của Pháp nên không cần phân biệt. Việc di dân từ miền duyên hải sang Lào chỉ là việc tự nhiên nên chính quyền sở tại cần triển khai mở mang đường sá xuyên núi Trường Sơn để khai khẩn đất hoang. [ 7 ] Về mặt quản lý người Pháp cũng cho là cần người Việt để vô hiệu ảnh hưởng tác động của Xiêm La trên đất Lào. [ 8 ]Tuy nhiên khi trào lưu kháng Pháp của người Việt ngày càng mạnh từ thập niên 1930 trở đi thì người Pháp lại biến hóa lập trường, tìm cách hạn chế ảnh hưởng tác động của người Việt nhân danh bảo vệ dân Lào bản quốc. Người Lào trở thành thành phần thân Pháp và người Việt bị cho là nhóm bài Pháp. [ 9 ]Cộng đồng người Việt tại Lào cũng là đường dây trọng điểm đưa người hoạt động giải trí chống Pháp từ Nước Ta thoát sang Đất nước xinh đẹp Thái Lan. Các ngả đường từ Thakhek sang Nakhon Phanom ; Savannakhet sang Mukhadan ; Viêng Chăn sang Nong Khai đều có người Việt móc nối để đưa người. [ 10 ]Tháng Ba năm 1945 khi vua Bảo Đại công bố Nước Ta độc lập ở Huế hủy bỏ những hiệp ước bảo lãnh của Pháp thì người Việt trên khắp nước Lào đã tổ chức triển khai tuần hành đón mừng ; đơn cử, những thành viên của hiệp hội người trẻ tuổi Nước Ta Savannakhet đã diễu hành qua thị xã, vẫy cờ Húc Nhật Kỳ của Nhật và cờ Đế quốc Việt Nam. Tuy cũng mong ước độc lập thoát khỏi tay người Pháp, chính giới Lào như Phetsarath hoài nghi rằng trào lưu vương quốc của người Việt sẽ tìm cách sáp nhập vùng Hạ Lào vào Nước Ta. [ 11 ]Khi Pháp mở cuộc tái chiếm Đông Dương thì hàng nghìn người Việt ở Lào vượt sông Mê Kông thoát sang Thailand [ 12 ] để tránh cuộc càn quét trả đũa của Pháp. [ 13 ] Số lượng ước đoán là khoảng chừng 50.000 người bỏ Lào sang tỵ nạn trên đất Thái sau khi tướng Marcel Alessandri điều quân đội lên tái lập nền bảo lãnh của Pháp. Khoảng 10.000 người sau đó hồi hương nhưng 40.000 vẫn lưu lại đất Thái vì sau đó tân chính phủ nước nhà của Vương quốc Lào độc lập biến hóa quyền công dân, liệt nhóm người này là ngoại kiều, không phải quốc tịch Lào nên không được cho phép họ về đất Lào. [ 14 ] Số lượng người Việt tại Lào vì thế giảm nhiều .
Sau Đệ nhị Thế chiến với lực lượng cộng sản hoạt động giải trí ngày càng mạnh ở Nước Ta, ảnh hưởng tác động chính trị của TP.HN cũng sinh ra trào lưu cộng sản ở Lào với tên Pathet Lào ; nhóm này chủ trương dùng cuộc chiến tranh du kích chống phá Vương quốc Lào. Dưới sự bảo trợ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhóm Pathet Lào ủng hộ việc Thành Phố Hà Nội dùng chủ quyền lãnh thổ Lào để triển khai đấu tranh giải phóng miền nam. Vào cuối thập niên 1960 tình báo Hoa Kỳ ước định có khoảng chừng 40.000 quân miền bắc tại Lào. Trong số đó 25.000 điều hành quản lý việc xâm nhập vào Nam qua ngả đường mòn Hồ Chí Minh. [ 15 ]

Với chiến cuộc ngày càng lan rộng và tình hình an ninh suy sụp, chính quyền Vương quốc Lào nhìn cộng đồng người Việt với con mắt nghi kỵ, vì cho rằng họ là thành phần thân cộng. Khi Pathet Lào tiến chiếm được Viêng Chăn năm 1975, trớ trêu thay người Việt tại Lào cũng lại bị ngược đãi phần vì họ sinh sống bằng các nghề tiểu thương. Số người Việt ở Lào sụt hẳn dưới chính sách bài ngoại. Từ con số 40.000, dân số người Việt giảm xuống còn 15.000. Phần lớn vượt biên thoát ra nước ngoài.[16] Tuy nhiên liên minh chính trị giữa Pathet Lào và Hà Nội không xoay chuyển. Trong cuộc đối đầu giữa Hà Nội và Bắc Kinh, Lào ngả về phía Việt Nam. Vào thập niên 1980 khi vùng biên giới Việt – Hoa luôn có tiếng súng nổ thì có khoảng 50.000 đến 80.000 bộ đội Việt Nam chiếm đóng và hỗ trợ quân Lào, ngăn ngừa Trung Cộng tiếng quân vào Lào.[17] Cũng vào thời gian này với khoảng 7.000 sinh viên Lào đào tạo ở Việt Nam do Hà Nội bảo trợ bắt đầu trở về nước, họ cũng đem theo vợ con người Việt sang Lào, mở đầu cho các đợt di dân tiếp theo từ Việt Nam sang Lào định cư.[4]

Thế kỷ 21[sửa|sửa mã nguồn]

Những ước tính gần đây về số lượng người Việt tại Lào không đồng nhất. Số liệu năm 2005 do Việt Báo cung cấp là 20.000 người. Một báo cáo năm 2012 của đài Tiếng nói Việt Nam cho rằng có 30.000 người.[5] Trong khi đó theo Ethnologue có 79.000 người nói tiếng Việt tại Lào.[18]

Người Việt sang Lào vào thế kỷ 21 phần đông là vì kinh tế tài chính, hầu hết là kinh doanh. Một số không nhỏ sang lao động ở Lào. Theo bản báo cáo giải trình của Thương Hội những nhà đầu tư Nước Ta sang Lào ( AVIL ) năm năm nay thì có khoảng chừng 13.000 lao công người Việt tại Lào, Giao hàng trong nhiều ngành, từ thủy điện, thiết kế, lâm sản, đến đồn điền cao su đặc. [ 6 ]
Theo ước định năm 2005 thì trong số 20.000 người Việt sinh sống trên đất Lào thì 5.000 tập trung chuyên sâu ở Viêng Chăn, kế đến là Champasak ( 5.000 ), Savannakhet ( 3.000 ) và Khammuane ( 2000 ). [ 19 ]

Tổ chức hội đồng[sửa|sửa mã nguồn]

Ở thủ đô Viêng Chăn của Lào, trường mẫu giáo và tiểu học Nguyễn Du có khoảng 2.000 học sinh cả gốc Việt và gốc Lào, tại đây tiếng Việt được sử dụng làm phương tiện giảng dạy[20]. Ở đây cũng có Tổng hội người Việt Nam tại Lào thường xuyên tổ chức nhiều hoạt động ví dụ như đá bóng giữa người Việt và Lào, cũng như quyên góp làm từ thiện[21].

• Dommen, Arthur J. (2001), The Indochinese Experience of the French and the Americans: Nationalism and Communism in Cambodia, Laos, and Vietnam, Indiana University Press, ISBN 9780253338549
• Lewis, M. Paul biên tập (2009), Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International
• Goscha, Christopher. Thailand and the Southeast Asian Networks of The Vietnamese Revolution, 1885-1954. Richmond, UK: Curzon Press, 1999.
• Ivarsson, Soren. Creating Laos: The Making of a Lao Space Between Indochina and Siam, 1860-1945. Copenhagen: NIAS Press, 2008.
• Trurton, Andrew, ed. Civility and Savagery: Social Identity in Tai States. Richmond, UK: Curzon Press, 2000.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

• Ng, Shui Meng (1986), “The Vietnamese Community in Laos: Research in Progress”, Sojourn: Journal of Social Issues in Southeast Asia, 1 (1), JSTOR 41056697

  Xem thêm: Top 3 khu vực có cộng đồng người Nhật sinh sống tại Hà Nội

• Nguyễn, Duy Thiệu (2008), Migration and change in the way of life: an anthropological introduction to the Vietnamese community in Laos, Hanoi: Thế giới Publishers, OCLC 318100615
• Phạm, Đức Thành (2008), Cộng đò̂ng người Việt ở Lào trong mối quan hệ Việt Nam-Lào [The Vietnamese community in Laos in Vietnam–Laos relations], Hà Nội: Nhà xuá̂t bản Khoa học, OCLC 458586243

Source: https://vh2.com.vn
Category : Công Cộng