Angola – Wikipedia tiếng Việt

Angola (phát âm tiếng Bồ Đào Nha: [ɐ̃ˈɡɔlɐ], phiên âm tiếng Việt: An-gô-la), tên chính thức là Cộng hòa Angola (tiếng Bồ Đào Nha: República de Angola, phát âm tiếng Bồ Đào Nha: [ʁɛ’publikɐ dɨ ɐ̃’gɔlɐ]) là một quốc gia ở miền nam châu Phi, nằm bên bờ Đại Tây Dương. Nước này có chung biên giới với Namibia, Cộng hòa Dân chủ Congo, và Zambia. Tỉnh Cabinda tách bên ngoài quốc gia của Angola có chung biên giới với Cộng hòa Congo. Là một thuộc địa cũ của Bồ Đào Nha do đó, còn có tên khác là miền Tây Bồ Đào Nha. Cuộc nội chiến tại vẫn còn tiếp diễn sau khi Angola độc lập cho đến thập niên 2000. Nước này trên danh nghĩa là một nền dân chủ và tên trước kia của nó là Cộng hòa Angola.

Tên Angola bắt nguồn từ N’gola của nhóm ngôn ngữ Bantu, đây là tên hiệu của người cai trị vùng đất này trước khi bị cai trị bởi Bồ Đào Nha. Luanda là thủ đô và thành phố lớn nhất của Angola. Tiếng Bồ Đào Nha là ngôn ngữ chính thức, các tiếng trong nhóm ngôn ngữ Bantu chỉ được dùng trong các vùng hẻo lánh.

Angola là một trong những vương quốc giàu tài nguyên vạn vật thiên nhiên bậc nhất châu Phi. Quốc gia này có nguồn dầu mỏ, khí vạn vật thiên nhiên, kim cương và nhiều loại tài nguyên khác. Mặc dù vậy, nước này vẫn thuộc nhóm kém tăng trưởng, phần đông dân số đang sống dưới mức nghèo khó, Angola cũng là một trong những vương quốc có tuổi thọ trung bình thấp nhất và tỷ suất tử trận trẻ sơ sinh cao nhất trên quốc tế. [ 11 ]

Bãi biển Coatinha ở Benguela

Thung lũng Miradouro da Lua ( Thung lũng của mặt Trăng cách thủ đô hà nội Luanda 40 km về phía nam .Với diện tích quy hoạnh 1.246.700 km² ( [ 1 ] Lưu trữ 2007 – 05-09 tại Wayback Machine ), Angola là nước lớn thứ hai ba châu Phi ( sau Niger ). Nó có kích cỡ tựa như Mali và gần gấp hai lần bang Texas của Hoa Kỳ .Angola có chung biên giới với Namibia ở phía nam, Zambia ở phía đông, Cộng hòa Dân chủ Congo ở phía đông bắc, và Nam Đại Tây Dương ở phía tây. Tỉnh ngoài chủ quyền lãnh thổ Cabinda có chung biên giới với Cộng hòa Congo ở phía bắc. Thủ đô Angola, Luanda, nằm trên bờ Đại Tây Dương ở phía tây-bắc quốc gia. Nhiệt độ trung bình vùng bờ biển của Angola là 16 °C ( 60 độ Fahrenheit ) vào mùa đông và 21 °C ( 70 độ Fahrenheit ) vào mùa hè .
Nữ hoàng Nzinga trong cuộc đàm phán tự do với Toàn quyền Bồ Đào Nha tại Luanda, 1657 .Những người dân tiên phong sống ở vùng này là những người săn bắn hái lượm Khoisan. Sau này họ đã bị những bộ tộc Bantu sửa chữa thay thế trong những cuộc di cư của bộ tộc này. Trước thời kì thuộc địa, vùng chủ quyền lãnh thổ này là nơi định cư của người Bantu. Vương quốc được đặt theo tên của nhà vua N ‘ Gola, gọi là N ‘ Dongo. Năm 1482, nhà hàng hải Bồ Đào Nha Diogo Cão phát hiện ra vùng đất này. Từ đó, thực trạng mua và bán nô lệ ngày càng ngày càng tăng, làm suy yếu quốc gia .Người Bồ Đào Nha khởi đầu cuộc chinh phục vương quốc N ‘ Dongo và vượt mặt vương quốc N ‘ Dongo vào năm 1622. Tuy nhiên, cuộc kháng chiến của người bản xứ vẫn liên tục dưới sự dẫn dắt của một phụ nữ thuộc dòng dõi hoàng gia, A-Nzinga. Bị vượt mặt vào năm 1648, A-Nzinga phải rút lui sâu vào những vùng mà thực dân Bồ Đào Nha không hề xâm nhập được. Năm 1665, Angola trở thành thuộc địa của Bồ Đào Nha. Năm 1704, thực dân Bồ Đào Nha đã thiêu sống một thiếu nữ tên là Kimpa Vita vì đã kêu gọi hàng ngàn người nổi dậy .Sau khi mất quyền sở hữu Brasil ( 1822 ), thực dân Bồ Đào Nha triển khai những cuộc thám hiểm và chinh phục sâu vào bên trong chủ quyền lãnh thổ ( 1852 ). Họ lao vào cuộc chiến tiến công vương quốc của người Ovimbundu ( 1890 – 1904 ), đương đầu với người Lundas ( 1894 – 1926 ) .Năm 1954, Agostinho Neto và Mario de Andrade xây dựng Phong trào Nhân dân Giải phóng Angola ( MPLA ). Từ năm 1955, Angola trở thành tỉnh hải ngoại của Bồ Đào Nha. Năm 1961, cuộc nổi dậy ở Luanda khởi đầu cuộc chiến tranh giành độc lập nhưng trào lưu chủ nghĩa dân tộc bản địa bị chia rẽ .Năm 1975, Angola giành được độc lập nhưng quốc gia lại rơi vào thực trạng nội chiến. nhà nước của Tổng thống Agostinho Neto được sự giúp sức của Cuba phải đương đầu với Liên minh Dân tộc vì nền Độc lập Toàn vẹn Angola ( UNITA ) được Nam Phi hậu thuẫn. Năm 1979, sau khi Tổng thống Neto qua đời, Dos Santos liên tục chỉ huy quốc gia. Năm 1988, hiệp định được ký kết giữa Angola, Nam Phi và Cuba dẫn đến việc đình chiến trong vùng chủ quyền lãnh thổ Bắc Namibia và Nam Angola. Từ năm 1989, quân đội Nam Phi và Cuba rút khỏi Angola .Năm 1990, Tổng thống Dos Santos công bố sắc lệnh thiết lập thể chế đa đảng. Năm 1992, cuộc bầu cử đa đảng được thực thi, Tổng thống đương nhiệm José Eduardo dos Santes và MPLA thắng cử. Savimbi và UNITA thất cử gian lận và phát động một cuộc nội chiến mới .Bốn năm tương đối yên tĩnh ( 1994 – 1998 ), kể từ khi Liên Hiệp quốc giám sát Hiệp định tự do Lusaka năm 1994 .Năm 1997, Angola đồng ý chấp thuận xây dựng một nhà nước liên minh với UNITA, nhưng Savimbi xâm phạm Hiệp định bằng cách khước từ hủy bỏ địa thế căn cứ, không giải tán quân đội và chiếm lại 1 số ít chủ quyền lãnh thổ. Do đó, nhà nước trì hoãn việc liên minh năm 1998 và quốc gia chìm sâu vào nội chiến. Các công dân Angola lại phải liên tục hứng chịu đau khổ. Sự thù nghịch gây tác động ảnh hưởng đến bốn triệu người ( 1/3 dân số ) và khoảng chừng hai triệu người phải đi tị nạn .Tháng 2 năm 2002, quân đội nhà nước đã giết Jonas Savimbi .Quân đội đã trọn vẹn kiệt sức của Savimbi sẵn sàng chuẩn bị hạ vũ khí đầu hàng. Sáu tuần lễ sau, những chỉ huy phe nổi dậy ký hiệp định ngừng bắn, báo hiệu kết thúc cuộc nội chiến lê dài 30 năm. Trong vòng năm tuần lễ tiếp nối, 80 % quân đội nổi dậy đã giải trừ vũ khí, trật tự được bảo vệ nhưng khoảng chừng hơn nửa triệu dân Angola phải đương đầu trước nạn đói .

Thời kỳ thuộc địa[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1648, Bồ Đào Nha tái chiếm Luanda và khởi động quy trình tái chinh phục những vùng đất đai đã mất, và đã trọn vẹn khôi phục quyền trấn áp năm 1650. Những hiệp ước về quan hệ với Kongo năm 1649 và Vương quốc Matamba của Njinga cũng như Ndongo năm 1656. Cuộc chinh phục Pungo Andongo năm 1671 là cuộc mở rộng lớn sau cuối của người Bồ Đào Nha, bởi những nỗ lực chinh phục Kongo năm 1670 và Matamba năm 1681 không thành công xuất sắc .Bồ Đào Nha đã lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ quả mình phía sau thuộc địa Benguela ở thế kỷ XVIII, và mở màn nỗ lực chiếm những vùng khác vào giữa thế kỷ XIX. Quá trình này mang lại ít thắng lợi cho tới tận những năm 1880. Quyền trấn áp hành chính trọn vẹn của Bồ Đào Nha ở vùng phía trong chỉ thực sự diễn ra từ đầu thế kỷ XX. Năm 1951 thuộc địa được đổi thành một tỉnh hải ngoại, cũng được gọi là Tây Phi Bồ Đào Nha .Bồ Đào Nha đã hiện hữu tại Angola trong gần 500 năm, và những phản ứng tiên phong của người dân ở đây nhằm mục đích lôi kéo một nền độc lập rất pha tạp .
Sau khi lật đổ chính phủ nước nhà phát xít Bồ Đào Nha bằng một cuộc thay máu chính quyền mang hơi hướng xã hội chủ nghĩa, những đảng vương quốc Angola khởi đầu đàm phán về độc lập vào tháng 1 năm 1975. Một thỏa thuận hợp tác với cơ quan chính phủ Bồ Đào Nha được đưa ra, theo đó độc lập cho Angola sẽ được công bố vào tháng 11 năm 1975. Hầu như ngay lập tức, một cuộc nội chiến nổ ra giữa MPLA, UNITA và FNLA, và ngày càng trầm trọng thêm với sự can thiệp từ bên ngoài. Ngay khi độc lập khỏi Bồ Đào Nha năm 1975, TP. hà Nội và cơ quan chính phủ danh nghĩa của Angola rơi vào Phong trào Giải phóng Nhân dân độc đảng trị. Trước đó, UNITA và FLNA được Zaire, Hoa Kỳ, và Nam Phi hậu thuẫn đã trấn áp được miền Bắc, miền Nam, Tây và Tây Nam. Một phần Miền trung, bờ biển phía Tây và Thủ đô Luanda do MPLA trấn áp. Một thời hạn trước khi dược trao trả độc lập, cuộc nội chiến mở màn .

Để bảo vệ 1.376 kilômét biên giới với Tây Nam Phi của Angola chống lại sự xâm nhập của du kích Tổ chức Nhân dân Tây Nam Phi (SWAPO) có cơ sở tại Angola, các lực lượng quân đội Nam Phi đã dọn một dải trắng rộng một kilômét tại Angola với chiều dài gần một nửa đường biên giới. Zaire, vốn từng cung cấp hỗ trợ cho các du kích FNLA, nhanh chóng cung cấp viện trợ cho cả UNITA. Tới lượt mình, Liên bang Xô viết tăng mạnh viện trợ quân sự cho MPLA với các thiết bị quân sự như xe bọc thép, máy bay, cố vấn, trong khi một số lượng lớn quân đội Cuba được máy bay Liên Xô đưa tới Angola trong một nỗ lực công khai nhằm thiết lập sự cân bằng quân sự có lợi cho MPLA. Tới tháng 10 năm 1975, MPLA và các lực lượng Cuba đã kiểm soát Luanda, và đa phần cơ sở hạ tầng đất nước, buộc các lực lượng UNITA phải chuyển sang chiến thuật du kích. MPLA đơn phương tuyên bố mình là chính phủ thực tế của đất nước khi độc lập được tuyên bố chính thức vào ngày 11 tháng 11, và Agostinho Neto trở thành tổng thống Angola đầu tiên.Nước Cộng hòa nhân dân Angola ra đời (đến năm 1991 hệ thống đa đảng được áp dụng, Nhà nước đổi tên là Cộng hòa Angola).

Năm 1976, FNLA bị quân đội Cuba vượt mặt, chỉ còn lại MPLA và UNITA ( khi ấy được Hoa Kỳ và Nam Phi hậu thuẫn ) cạnh tranh đối đầu quyền lực tối cao. Từ năm 1979, Jose Eduardo dos Santos đã nắm quyền chỉ huy chính trị quốc gia. Dù mạng lưới hệ thống đa đảng đã được vận dụng từ năm 1991, Đảng Lao động của Phong trào Giải phóng Nhân dân vẫn nắm quyền lực tối cao .
Cuộc xung đột giữa MPLA và UNITA diễn ra ở vùng nông thôn, được tiếp thêm sức lực lao động bởi cuộc xung đột địa chính trị thời Chiến tranh lạnh và bởi năng lực tiếp cận những nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên Angola của cả hai bên. MPLA dựa vào nguồn kinh tế tài chính từ dầu mỏ ngoài khơi, trong khi UNITA lại có được nguồn kim cương thuận tiện buôn lậu được qua vùng biên giới ( LeBillon, 1999 ) .Năm 1991, hai bên đồng ý chấp thuận với Hiệp ước Bicesse với dự tính quy đổi Angola từ một nước một đảng thành một chính sách đa đảng với những cuộc bầu cử dân chủ năm 1992. Tổng thống dos Santos đứng vị trí số 1 sau vòng một cuộc bỏ phiếu với hơn 49 % số phiếu bầu, trong khi Jonas Savimbi đạt 40 %. Sau những công bố gian lận bầu cử, cuộc nội chiến tiếp nối, và vòng bầu cử tiếp theo không khi nào diễn ra .Một hiệp ước độc lập năm 1994 ( nghị định thư Lusaka ) giữa chính phủ nước nhà và UNITA tạo thời cơ cho lực lượng UNITA phiến loạn cũ tham gia chính phủ nước nhà. Một chính phủ nước nhà hợp nhất vương quốc được xây dựng năm 1997, nhưng nhiều trận đánh đẫm máu lại tái diễn cuối năm 1998, khiến hàng trăm nghìn người mất nhà cửa. Tổng thống dos Santos một lần nữa lại ngừng kế hoạch về một chính phủ nước nhà thống nhất. Dù có lời hứa về một cơ quan chính phủ bầu cử dân chủ và một mạng lưới hệ thống đa đảng, Đảng Lao động của Mặt trận Giải phóng Nhân dân ( PLM ) vẫn nắm quyền lực tối cao .

Ngừng bắn với UNITA[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày 22 tháng 2 năm 2002, Jonas Savimbi, chỉ huy UNITA, đã bị giết trong một trận đánh với quân chính phủ, và một thỏa thuận hợp tác ngừng bắn diễn ra giữa hai phe. UNITA từ bỏ nhánh vũ trang và nắm vai trò đảng trái chiều chính. Dù tình thế chính trị trong nước mở màn không thay đổi, Tổng thống dos Santos vẫn phủ nhận triển khai những quy trình thiết kế xây dựng những định chế dân chủ. Trong số những yếu tố lớn của Angola có sự khủng hoảng cục bộ nhân đạo ( hiệu quả của cuộc cuộc chiến tranh lê dài ), số lượng mìn sát thương to lớn, và những hoạt động giải trí du kích đòi độc lập của tỉnh phía bắc Cabinda ( Frente para a Libertação do Enclave de Cabinda ) .Như nhiều vương quốc Hạ Sahara khác, Angola là nơi liên tục bùng phát những loại bệnh dịch lây nhiễm theo định kỳ. Tháng 4 năm 2005, Angola nằm ở TT cuộc bùng phát virus Marburg nhanh gọn trở thành vụ dịch sốt xuất huyết tồi tệ nhất trong lịch sử dân tộc, với hơn 237 người chết trong số 261 người mắc bệnh, và đã lan ra 7 trên 18 tỉnh vào ngày 19 tháng 4 năm 2005 .Tổng thống Dos Santos đã cam kết sẽ tổ chức triển khai cuộc bầu cử QH vào năm 2006. Angola đang từng bước tái thiết quốc gia sau 27 năm nội chiến .Từ hơn 1 nửa thế kỉ nay, cuộc nội chiến đã làm 1,5 triệu người chết, nghĩa là hơn 160 người mỗi ngày. Tổng thống Dos Santos đã tổ chức triển khai bầu cử tổng thống vào năm 2008 sớm hơn dự kiến 1 năm. Cuộc bầu cử tiếp theo sẽ được tổ chức triển khai vào năm 2012 .

Khẩu hiệu quốc gia của Angola là “Virtus Unita Fortior”, một câu tiếng La tinh nghĩa “Đoàn kết mang lại Sức mạnh”.

Nhánh hành pháp của cơ quan chính phủ gồm Tổng thống, Thủ tướng ( hiện tại là Fernando da Piedade Dias dos Santos ) và Hội đồng Bộ trưởng. Hiện nay, quyền lực tối cao chính trị tập trung chuyên sâu trong tay Tổng thống. Hội đồng Bộ trưởng, gồm hàng loạt những bộ trưởng liên nghành và thứ trưởng trong cơ quan chính phủ, nhóm họp liên tục để bàn luận những yếu tố chủ trương. Toàn quyền 18 tỉnh được chỉ định và hành vi theo chỉ huy của Tổng thống. Luật Hiến pháp năm 1992 phác thảo cơ cấu tổ chức chính phủ nước nhà và diễn đạt những quyền cũng như nghĩa vụ và trách nhiệm công dân. Hệ thống pháp lý dựa trên quy mô Bồ Đào Nha và luật phong tục nhưng nó còn yếu kém và chưa thống nhất, tòa án nhân dân chỉ xuất hiện tại 12 trên tổng số 140 thành phố. Tòa án Tối cao đồng thời là tòa phúc thẩm ; một Tòa án Hiến pháp với quyền lực tối cao phán xét nhưng chưa khi nào thực thi quyền của mình. Những người chỉ trích đã so sánh chính quyền sở tại một đảng trị lúc bấy giờ tại Angola với chế độc độc tài của António de Oliveira Salazar tại Bồ Đào Nha, dưới thời cầm quyền của ông này người dân Angola đã khởi đầu đứng lên đòi độc lập từ nhiều năm trước .Sau cuộc Nội chiến Angola lê dài 27 năm, tàn phá nền chính trị và những định chế xã hội quốc gia. Liên hiệp quốc ước tính có 1.8 triệu người đã phải chuyển chỗ ở trong nước, trong khi số lượng người bị ảnh hưởng tác động bởi cuộc chiến tranh được nhiều bên đồng ý là 4 triệu người. Những điều kiện kèm theo hoạt động và sinh hoạt hàng ngày của người dân trên khắp nước và đặc biệt quan trọng tại Luanda ( với số dân gần 4 triệu người ) phản ánh sự sụp đổ của hạ tầng hành chính cũng như nhiều định chế xã hội. Tình hình kinh tế tài chính nguy ngập lúc bấy giờ đã ngăn cản bất kể nỗ lực nào của cơ quan chính phủ nhằm mục đích tương hỗ những định chế xã hội. Bệnh viện không có thuốc hay những trang thiết bị cơ bản, trường học không có sách, và những công chức thường thiếu thiết bị thao tác thiết yếu hàng ngày .nhà nước lúc bấy giờ đã thông tin dự tính tổ chức triển khai bầu cử vào năm 2006. Các cuộc bầu cử đó là lần tiên phong kể từ năm 1992 và sẽ chọn ra một tổng thống và Quốc hội mới. Về đối ngoại, Angola tích cực hội nhập với khu vực và quốc tế. Hiện là thành viên của Liên Hiệp Quốc, AU, Phong trào không link, SADC, COMESA, ACP, PALOP, WTO, AfDB, IMF, WB … Angola theo đường lối không link, thực dụng, ưu tiên quan hệ với những nước nói tiếng Bồ Đào Nha và những nước khu vực, đặc biệt quan trọng là miền Nam châu Phi, tranh thủ quan hệ với Mỹ, Tây Âu, Nhật Bản, Trung Quốc, duy trì quan hệ với những nước bè bạn truyền thống cuội nguồn .

Khu vực hành chính[sửa|sửa mã nguồn]

Bản đồ Angola với những tỉnh được đánh số .

Angola được chia thành mười tám tỉnh (províncias) và 158 khu vực đô thị (municípios). Các tỉnh gồm:

Các mỏ dầu ngoài khơi Angola, tháng 6 năm 2010 .Trong những năm gần đây, nền kinh tế tài chính Angola đã trải qua một quá trình quy đổi, từ thực trạng lộn xộn do một phần tư thế kỷ cuộc chiến tranh sang một nền kinh tế tài chính tăng trưởng nhanh tại Châu Phi và là một trong những nền kinh tế tài chính tăng trưởng nhanh nhất quốc tế. Năm 2004, ngân hàng nhà nước Ngân hàng Xuất nhập khẩu Eximbank của Trung Quốc đã đồng ý chấp thuận cho Angola vay 2 tỷ dollar. Khoản tiền này sẽ được dùng để tái thiết kế xây dựng hạ tầng trong nước, dù nó vẫn bị số lượng giới hạn do tác động ảnh hưởng từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế trong nước. [ 2 ] Lưu trữ 2005 – 05-14 tại Wayback Machine Tăng trưởng phần đông chỉ dựa vào sản xuất dầu mỏ, đã vượt mức 1.4 tỷ thùng mỗi ngày vào cuối năm 2005 và dự trù sẽ đạt 2 tỷ thùng mỗi ngày năm 2007. việc trấn áp ngành công nghiệp dầu khí vẫn được tập trung chuyên sâu vào tay Sonangol Group, một liên kết kinh doanh có phần chiếm hữu của cơ quan chính phủ Angola. Nền kinh tế tài chính tăng trưởng 18 % năm 2005 ; và dự kiến sẽ đạt 26 % năm 2006 và liên tục ở mức trên 10 % trong thập kỷ này. An ninh có được nhờ những cuộc đàm phán độc lập năm 2002 đã dẫn tới việc tái định cư cho 4 triệu người phải rời bỏ nhà cửa trước kia, dẫn tới tăng trưởng mạnh trong sản xuất nông nghiệp. Với nguồn thu tăng mạnh từ xuất khẩu dầu mỏ, cơ quan chính phủ đã khởi đầu đưa ra những chương trình tăng trưởng đầy tham vọng trong kiến thiết xây dựng đường sá và những hạ tầng cơ bản khác của vương quốc .Năm 2008, là năm ghi lại bước tăng trưởng ngoạn mục của nền kinh tế tài chính Angola. Nhờ đợt giá dầu tăng kỷ lục, GDP đã đạt 95,95 tỷ USD, tăng 15,1 % so với năm trước, liên tục đà tăng trưởng trên 15 % trong tiến trình 2004 – 2007. Sản xuất dầu và những ngành tương hỗ đã góp phần 85 % tổng GDP của vương quốc này. Ngành thiết kế xây dựng và nông nghiệp cũng đang từng bước tăng trưởng mạnh. Mặc dù vậy, hoạt động giải trí sản xuất nông nghiệp vẫn không đủ cung ứng lương thực trong nước và Angola vẫn phải nhập khoảng chừng một nửa lượng lương thực cho người dân. Năm 2003, ngân hàng nhà nước TW đã thực thi chương trình không thay đổi tỷ giá hối đoái, sử dụng những quỹ ngoại hối để mua nội tệ, giảm lạm phát kinh tế. Tỉ lệ lạm phát kinh tế đã giảm đáng kể từ 325 % năm 2000 xuống còn 13 % năm 2008. Cuối năm 2006, Angola trở thành thành viên OPEC. Để hoàn toàn có thể tận dụng nguồn tài nguyên phong phú hiện tại như vàng, kim cương, lâm sản, thủy hải sản và đặc biệt quan trọng là dầu mỏ, chính phủ nước nhà Angola cần liên tục cải cách, tăng cường minh bạch hóa và hạn chế tham nhũng. Tệ nạn tham nhũng và những ảnh hưởng tác động xấu đi của một lượng lớn những dòng ngoại tệ chảy vào đang là những thử thách mà Angola phải đương đầu .Công nghiệp chiếm 65,8 % GDP của Angola, với nhiều ngành khác nhau, trong đó khai khoáng đóng vai trò quan trọng bậc nhất. Các mẫu sản phẩm công nghiệp đa phần của Angola là dầu mỏ, vàng, kim cương, sắt, phốt phất, bô-xít, uranium, ximăng, những sắt kẽm kim loại cơ bản, chế biến cá và thức ăn, thuốc lá, đường, dệt may, thay thế sửa chữa tàu … Trong đó dầu lửa chiếm tới 90 % giá trị xuất khẩu của Angola .Nông nghiệp lôi cuốn tới 85 % lao động nhưng chỉ góp phần khoảng chừng 9,2 % vào GDP của Angola, và hàng năm Angola vẫn phải nhập khẩu 1 nửa lượng lương thực Giao hàng cho nhân dân. Angola sản xuất những loại nông sản chính như chuối, mía, cafe, xi đan, ngô, bông, sắn, thuốc lá, rau, lâm sản, món ăn hải sản, cây mã đề, vật nuôi …Lĩnh vực dịch vụ của Angola khá tăng trưởng, chiếm 24,6 % GDP .Về ngoại thương, năm 2010 Angola xuất khẩu khoảng chừng 51,65 tỷ USD ( f. o. b ) gồm những mẫu sản phẩm chính như dầu thô, kim cương, mẫu sản phẩm dầu tinh chế, khí ga, cafe, xi đan, cá và món ăn hải sản, sợi bông … Thị phần xuất khẩu chính của Angola gồm Trung Quốc, Mỹ, Pháp, Nam Phi .Năm 2010, Angola nhập khẩu khoảng chừng 18,1 tỷ USD ( f. o. b ) những loại sản phẩm như máy móc thiết bị, hoá chất, loại sản phẩm xăng dầu, thiết bị khoa học, hàng tiêu dùng, thực phẩm, đồ quân dụng … thị trường nhập khẩu của Angola gồm : Bồ Đào Nha, Trung Quốc, Mỹ, Nam Phi, Brasil, Nhật Bản và Pháp .Angola có nhiều tài nguyên : dầu lửa, kim cương, vàng, bạc, đồng, cô-ban, thiếc, kẽm, sắt, gỗ, món ăn hải sản, … Dầu lửa ( sản lượng trên 2 triệu thùng / ngày, chiếm khoảng chừng 85 % GDP, 78 % thu ngân sách ) ; kim cương ( trên 01 tỷ USD ), là nguồn thu nhập ngoại tệ hầu hết của nước này. Cá và gỗ cũng là hai nguồn lợi quan trọng của Angola .- Cơ cấu kinh tế tài chính theo GDP : nông nghiệp : 9,2 % ; công nghiệp : 65,8 % ; dịch vụ : 24,6 % .- Mặt hàng xuất khẩu : dầu lửa, kim cương, bông, gỗ, cafe, món ăn hải sản. Bạn hàng xuất khẩu : Mỹ ( 32,1 % ), Trung Quốc ( 32 % ), Tây Âu, Nam Phi, Đài Loan. Mặt hàng nhập khẩu : Máy móc thiết bị, xe cộ, phụ tùng, lương thực, thuốc men, hàng tiêu dùng, hàng quân dụng. Bạn hàng nhập khẩu : Bồ Đào Nha, Trung Quốc, Brasil, Nam Phi, Tây Âu, Mỹ, Nước Hàn … Dự trữ ngoại tệ vàng : 24,64 tỷ USD .

• GDP (thực tế): 85,8 tỷ USD (2010)
• GDP đầu người (thực tế): 3.400 USD (2010)
• Tốc độ tăng trưởng GDP: 5,9% (2010)

Nhân khẩu học[sửa|sửa mã nguồn]

Dân số Angola được ước tính là 18.056.072 người ( năm 2012 ). [ 12 ] Bao gồm những sắc tộc Ovimbundu chiếm 37 %, Ambundu 25 %, Bakongo 13 %, và 25 % là những dân tộc bản địa khác ( gồm có người Chokwe, Ovambo, Mbunda ). Cũng như khoảng chừng 2 % là người mestiços ( lai giữa châu Âu và châu Phi ), người Trung Quốc chiếm 1,4 % và 1 % là người châu Âu. [ 13 ]

Theo ước tính, Angola là nơi có khoảng 12.100 người tị nạn và 2.900 người tị nạn vào cuối năm 2007. Có 11.400 người tị nạn từ Cộng hòa Dân chủ Congo đến trong những năm 1970.[cần dẫn nguồn] Tính đến năm 2008 có khoảng 400.000 công nhân nhập cư vào Angola, trong đó có 30.000 người Bồ Đào Nha, và khoảng 259.000 người Trung Quốc.[14][15]

Từ năm 2003, có hơn 400.000 người di cư từ Congo đã bị trục xuất khỏi Angola. [ 16 ] Trước khi độc lập vào năm 1975, Angola đã có một hội đồng khoảng chừng 350.000 người Bồ Đào Nha ; [ 17 ] lúc bấy giờ, có khoảng chừng 200.000 người được ĐK với cơ quan lãnh sự, và đang tăng lên do cuộc khủng hoảng cục bộ nợ tại Bồ Đào Nha. [ 18 ] Người Trung Quốc đứng ở mức 258.920, đa phần gồm những người di cư trong thời điểm tạm thời. [ 19 ]

Tổng tỷ suất sinh của Angola là 5,54 con trên một phụ nữ (ước tính 2012), đứng thứ 11 về tỷ suất trên thế giới.[cần dẫn nguồn]

Các ngôn từ tại Angola gồm ngôn từ của những dân tộc bản địa khác nhau cộng với tiếng Bồ Đào Nha do vương quốc này là một thuộc địa cũ của Bồ Đào Nha. Các ngôn từ địa phương sử dụng nhiều nhất là tiếng Umbundu, Kimbundu, và Kikongo. Tiếng Bồ Đào Nha cũng được công nhận là ngôn từ chính thức của quốc gia .Angola lập quan hệ ngoại giao với Nước Ta ngày 12 tháng 11 năm 1975. Hiện nay, Nước Ta đã thiết lập đại sứ quán, trước chỉ có lãnh sự quán ở đây. Khoảng 200.000 người Việt đang sinh sống ở Angola với nhiều nghề như bán quần áo may sẵn, làm ảnh và những chuyên gia giáo dục và y tế .
Một nhà thời thánh Kitô giáo ở LuandaAngola là một vương quốc Kitô giáo. Có khoảng chừng 1.000 hội đồng tôn giáo trong nước. [ 20 ] Công giáo La Mã chiếm khoảng chừng 50% dân số. Giáo phái Kitô giáo khác gồm có Baptist, Methodist, Giáo hội Luther, Giáo hội Cơ Đốc Phục Lâm, Nhân chứng của Jehovah chiếm khoảng chừng một phần tư dân số. Kể từ khi độc lập, Phong trào Ngũ Tuần, Tin Lành và những hội đồng khác đã Open .Ngoài ra, còn có thiểu số người Hồi giáo, gồm có những người nhập cư từ những vương quốc châu Phi và những nước khác, những người không tạo thành một hội đồng. Vài nhóm người Angola bản xứ – đa phần là trong những xã hội nông thôn xa xôi tuyên xưng tôn giáo truyền thống cuội nguồn của châu Phi, nhưng niềm tin truyền thống lịch sử sống sót trong một phần đáng kể của những người đã theo đạo Chúa .
Kitô giáo đến Angola đầu năm 1491, do những nhà truyền giáo đến từ São Salvador. Năm 1878, những nhà truyền giáo Tin Lành tiên phong thuộc giáo phái Baptists, đến Angola. Năm 1897, Hội Truyền giáo Tin Lành Angola được xây dựng tại Cabinda, và Hội Truyền giáo Sứ mệnh Bắc năm 1925, trong Uíge .

Ở Angola, người Bakongo đa số là một trong những nhóm người có rất nhiều Kitô hữu, chỉ 1,5% dân số của sắc tộc này giữ các niềm tin bản địa.[cần dẫn nguồn]

Theo CIA World Factbook, Công giáo La Mã được triển khai bởi 50 % dân số, 25 % là người Tin Lành, trong khi 25 % thực hành thực tế tín ngưỡng địa phương .
Hồi giáo tại Angola là một tôn giáo thiểu số với 80,000 – 90,000 Fan Hâm mộ, thành phần hầu hết là người di cư từ Tây Phi và những mái ấm gia đình có nguồn gốc Leban Thương Hội tăng trưởng Hồi giáo Angola là tổ chức triển khai cải đạo chính. Hồi giáo được đại diện thay mặt bởi Hội đồng tối cao của người Hồi giáo ở Luanda. [ 21 ]

Các list[sửa|sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Chính phủ

Tin tức

Chính trị

Tổng quan

Chỉ dẫn

Khác

Source: https://vh2.com.vn
Category : Trái Đất