Chuong-2 Chu-nghia-duy-vat-bien-chung-triet học mac le niinnnnn – CHƯƠNG 2 CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN – StuDocu

CHƯƠNG 2

CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG

I. VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC

1. Vật chất và các hình thức tồn tại của vật chất

a. Quan niệm của chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật trước Các về
phạm trù vật chất

• Chủ nghĩa duy tâm : phủ nhận vật chất với tính cách là thực tại khách quan. Cho rằng quốc tế vật chất là tạo vật của Thượng đế, hoặc là “ sự tích hợp ” những cảm xúc của con người .

• Chủ nghĩa duy vật cổ đại: đồng nhất vật chất với những dạng tồn tại cụ thể của
  vật chất:

  Bạn đang đọc: Chuong-2 Chu-nghia-duy-vat-bien-chung-triet học mac le niinnnnn – CHƯƠNG 2 CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN – StuDocu

• Talét ( Thales ) : nước
• Anaximen ( Anaximenus ) : Không khí
• Hêraclít ( Heraclitus ) : Lửa
• Anaximanđrơ cho rằng, thực thể của quốc tế là một bản nguyên không xác lập được về mặt chất và vô tận về mặt lượng .
• Lơxíp và Đêmôcrít : Nguyên tử. Các ông coi đây thành phần cực kỳ nhỏ, cứng, truyệt đối không xâm nhập được, không quan sát được và nói chung không cảm xúc được, chỉ hoàn toàn có thể phân biệt nhờ tư duy. Đêmôcrít tưởng tượng nguyên tử có nhiều loại, sự tích hợp hoặc tách rời giữa chúng theo những trật tự khác nhau của không gian sẽ tạo nên hàng loạt quốc tế .
• Triết học Ấn Độ : Đất, nước, lửa, gió
• Thuyết Âm dương – Ngũ hành : Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ .

• Chủ nghĩa duy vật thế kỷ XVII – XVIII đồng nhất vật chất với nguyên tử và khối
  lượng.

Tóm lại, những nhà triết học trước Mác đều không vấn đáp được câu hỏi, thực chất của quốc tế là gì ? Mà họ lại đi vào điều tra và nghiên cứu, khám phá cấu trúc của vật chất. Do vậy, họ đã chứng minh và khẳng định, vật chất là cái không bao giờ thay đổi, cái đơn cử nào đó. Quan niệm này đã sống sót suốt nhiều thế kỷ trong lịch sử vẻ vang triết học nói riêng, trong nhận thức của con người nói chung .

b. Cuộc cách mạng trong khoa học tự nhiên cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX
và sự phá sản của các quan điểm duy vật siêu hình về vật chất

Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX Open một loạt ý tưởng khoa học lớn như :

• Năm 1895 W Roentgen (1845 – 1923) phát hiện ra tia X, một loại
  sóng điện từ có bước sóng từ 0,01 đến 100-8 cm.

• Năm 1896 Antoine Henri Becquerel (1852-1908) phát hiện ra hiện tượng
  phóng xạ trong chất uranium và sau đó Marie Curie (1867-1934) tiếp tục phát
  triển (1901). Với phát hiện này, người ta hiểu ra rằng quan niệm về sự bất biến
  của nguyên tử là không chính xác.

• Năm 1897 Sir Joseph Thomson (1856 – 1940) phát hiện ra điện tử và chứng
  minh được rằng điện tử là một trong những thành phần cấu tạo nên nguyên tử.
  Nhờ phát minh này, lần đầu tiên trong khoa học sự tồn tại của nguyên tử được
  chứng minh**.**

• Năm 1901 Kaufman, nhà bác học người Đức đã chứng minh được khối lượng
  của điện tử không phải là khối lượng tĩnh mà nó sẽ thay đổi theo tốc độ vận
  động của điện tử.

• Năm 1905 Albert Eisntein (1879-1955) đã phát minh ra thuyết tương đối hẹp
  (E=mc 2 ) là nền tảng cho sự phát triển năng lượng nguyên tử và là một trong
  những cơ sở khoa học của các lý thuyết hiện đại về vũ trụ**.**

Các phát minh khoa học này mang lại nhiều ý nghĩa trong sự phát triển của tư
duy nhân nhân loại, nhưng đồng thời nó cũng gây ra cuộc khủng hoảng về thế
giới quan cho nhiều nhà triết học và vật lý học thời bấy giờ. Một số các nhà vật lý
học giải thích một cách duy tâm các hiện tượng vật lý: vật chất tiêu tan mất.
Các nhà triết học duy tâm chủ quan đã lợi dụng quan điểm này để tấn công, phủ
nhận vật chất và chủ nghĩa duy vật. Tình hình đó đòi hỏi Lênin phải đấu tranh
bảo vệ và phát triển chủ nghĩa duy vật.

c. Quan niệm của triết học Mác – Lênin về vật chất

C. Mác và Ph. Ăngghen cho rằng, vật chất là cái sống sót khách quan, độc lập với ý thức con người. Thế giới vật chất luôn luôn hoạt động, biến hóa không ngừng, ở đâu có vật chất là có hoạt động và hoạt động không ngừng .

Định nghĩa của V. Lênin về vật chất; nội dung và ý nghĩa.

Định nghĩa

Kế thừa tư tưởng của C. Mác và Ph. Ăngghen, trên cơ sở khái quát những thành tựu mới nhất của khoa học tự nhiên cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX về mặt triết học, trên cơ sở phê phán những quan điểm duy tâm và siêu hình về vật chất, V. Lênin đã đưa ra định nghĩa vật chất như sau :pháp nhận thức khác nhau ( chép lại, chụp lại, phản ánh ) con người hoàn toàn có thể nhận thức được quốc tế vật chất .Như vậy, định nghĩa vật chất của V. Lênin đã bác bỏ thuyết không hề biết, đồng thời chỉ ra rằng, vật chất phải được hiểu là tổng thể những gì sống sót khách quan bên ngoài ý thức, bất kể sự sống sót ấy con người đã nhận thức được hay chưa nhận thức được .

Ý nghĩa định nghĩa vật chất của V. Lênin

• Định nghĩa vật chất của V. Lênin đã xử lý một cách đúng đắn yếu tố cơ bản của triết học trên lập trường của chủ nghĩa duy vật biện chứng, đồng thời đã khắc phục được tính trực quan, siêu hình, máy móc trong quan niệm về vật chất của chủ nghĩa duy vật trước Mác, chống lại chủ nghĩa duy tâm và thuyết không hề biết .
• Định nghĩa vật chất của V. Lênin là cơ sở thế giới quan khoa học và phương pháp luận đúng đắn cho những nhà khoa học trong nghiên cứu và điều tra quốc tế vật chất, xu thế và cổ vũ họ ở năng lực nhận thức của con người, liên tục đi sâu vào mày mò những thuộc tính mới của quốc tế vật chất, tìm kiếm những dạng hoặc những hình thức mới của vật thể trong quốc tế .
• Định nghĩa còn là cơ sở khoa học cho việc thiết kế xây dựng quan điểm duy vật biện chứng trong nghành xã hội, đó là chủ nghĩa duy vật lịch sử dân tộc .

d. Các hình thức tồn tại của vật chất

Vận động

– Vận động là mọi đổi khác nói chung, chưa nói lên khuynh hướng đơn cử : đi lên hay đi xuống, tân tiến hay lỗi thời

– Vận động là phương thức tồn tại của vật chất

• Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng thì hoạt động là phương pháp sống sót của vật chất. Bất cứ ở đâu và bất kỳ khi nào cũng không có và không hề có dạng vật chất nào sống sót mà không hoạt động .
• Vật chất chỉ hoàn toàn có thể sống sót trong hoạt động, bằng cách hoạt động, không hề có vật chất không hoạt động, cũng như không hề có hoạt động ngoài vật chất .
• Các thuộc tính của vật chất chỉ biểu lộ trải qua hoạt động .

– Vận động là thuộc tính cố hữu của vật chất

• Vận động là cái vốn có của vật chất, gắn liền với vật chất, không do ai sinh ra và không khi nào bị hủy hoại .
• Vận động được bảo toàn cả về lượng và về chất .

Các hình thức vận động của vật chất.

• Vận động cơ giới là sự di chuyển vị trí của các vật thể trong không gian.

• Vận động vật lý (thay đổi trạng thái vật lý) là vận động của phân tử, của các
  hạt cơ bản, vận động của nhiệt, ánh sáng, điện, trường, âm thanh.

• Vận động hóa học (thay đổi trạng thái hóa học) là sự vận động của các
  nguyên tử; sự hóa hợp và phân giải của các chất.

• Vận động sinh học: vận động của các cơ thể sống như sự trao đổi chất, đồng
  hóa, dị hóa, sự tăng trưởng, sinh sản, tiến hóa.

• Vận động xã hội: mọi hoạt động xã hội của con người; sự thay thế các hình
  thái kinh tế – xã hội từ thấp đến cao.

Vận động và đứng im:

Vận động là tuyệt đối, đứng im là tương đối vì :

• Đứng im là trạng thái không thay đổi về chất của sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong những mối quan hệ và điều kiện kèm theo đơn cử, là hình thức bộc lộ sự sống sót thực sự của những sự vật, hiện tượng kỳ lạ và là điều kiện kèm theo cho sự hoạt động chuyển hoá của vật chất .
• Đứng im chỉ xảy trong một hình thức hoạt động nhất định ( hoạt động cơ giới ) .
• Đứng im là một trạng thái hoạt động ( hoạt động trong cân đối ) .

Không gian và thời gian

• Quan điểm siêu hình coi không gian là một cái hòm rỗng trong đó chứa vật chất. Có không gian và thời gian không có vật chất. Có sự vật, hiện tượng kỳ lạ không sống sót trong không gian và thời gian .
• Quan điểm duy vật biện chứng :

• Không gian và thời gian là những hình thức sống sót của vật chất, gắn liền với sự hoạt động của vật chất .
• Không có không gian và thời gian không có vật chất cũng như không hề có sự vật, hiện tượng kỳ lạ sống sót ngoài không gian và thời gian .
• Không gian vô tận. Thời gian không có khởi đầu và kết thúc .
• Không gian có 3 chiều. Thời gian có một chiều .
• Không gian và thời gian có tính tương đối .

e. Tính thống nhất vật chất của thế giới

– Tồn tại của quốc tế là tiền đề cho sự thống nhất của quốc tế :Thế giới quanh ta sống sót, nhưng hình thức sống sót của quốc tế là rất là phong phú. Vì thế, sống sót của quốc tế là tiền đề cho sự thống nhất của quốc tế .

• Quan điểm của chủ nghãi duy vật siêu hình: Các nhà duy vật siêu hình đã đồng
  nhất ý thức với vật chất. Họ coi ý thức cũng chỉ là một dạng vật chất đặc biệt, do
  vật chất sản sinh ra.

– Quan điểm duy vật biện chứng về ý thứcChủ nghĩa duy vật biện chứng cho rằng, sự hình thành và tăng trưởng của ý thức chính là tác dụng của quy trình tiến hóa vĩnh viễn của giới tự nhiên và xã hội .

Nguồn gốc tự nhiên:

Chủ nghĩa duy vật biện chứng khẳng định chắc chắn rằng : ý thức là thuộc tính ( thuộc tính phản ánh ) của một dạng vật chất có tổ chức triển khai cao là bộ óc con người .Bộ óc là cơ quan vật chất của ý thức. Nhưng tại sao bộ óc con người lại hoàn toàn có thể sinh ra ý thức, là mối liên hệ vật chất với quốc tế khách quan. Chính mối liên hệ vật chất này đã hình thành nên quy trình phản ánh quốc tế vật chất vào bộ óc con người .

• Phản ánh là thuộc tính phổ cập trong mọi dạng vật chất. Phản ánh là năng lượng giữ lại, tái tạo những đặc thù của một mạng lưới hệ thống vật chất khác trong quy trình tác động ảnh hưởng qua lại giữa chúng. Kết quả của sự phản ánh phụ thuộc vào vào vật ảnh hưởng tác động và vật nhận ảnh hưởng tác động, và vật nhận ảnh hưởng tác động khi nào cũng mang thông tin của vật tác động ảnh hưởng .
• Thuộc tính phản ánh của vật chất có quy trình tăng trưởng lâu bền hơn từ thấp đến cao, từ đơn thuần đến phức tạp, từ chưa triển khai xong đến ngày càng hoàn thành xong hơn .

Hình thức phản ánh đơn thuần nhất, đặc trưng cho giới tự nhiên vô sinh là phản ánh vật lý, hoá học. Các hình thức này có đặc thù thụ động, chưa có sự xu thế, chưa có sự lựa chọn .Hình thức phản ánh sinh học đặc trưng cho cho giới tự nhiên sống, là sự tăng trưởng mới về chất trong hình thức phản ánh của vật chất .Hình thức phản ánh của thành viên sống đơn thuần nhất là tính kích thích, là sự vấn đáp của khung hình so với những tác động ảnh hưởng của môi trường tự nhiên .Hình thức phản ánh tiếp theo của những động vật hoang dã chưa có hệ thần kinh, là tính cảm ứng, tính nhạy cảm so với sự biến hóa của môi trường tự nhiên .Hình thức phản ánh của những động vật hoang dã có hệ thần kinh là những phản xạHình thức phản ánh ở động vật hoang dã bậc cao khi có hệ thần kinh TW Open là tâm ý. Tâm lý động vật hoang dã chưa phải là ý thức, nó mới chỉ là sự phản ánh có đặc thù bản năng do nhu yếu trực tiếp của sinh lý khung hình và do quy luật sinh học chi phối .Ý thức chỉ phát sinh ở trong quá trình tăng trưởng cao của quốc tế vật chất cùng với sự Open con người. Ý thức là ý thức của con người, nằm trong con người, không hề tách rời con người .Nội dung của ý thức là thông tin về quốc tế bên ngoài ý thức là sự phản ánh quốc tế bên ngoài vào đầu óc con người .Bộ óc của con người là cơ quan phản ánh, nhưng chỉ với riêng bộ óc thì chưa thể có ý thức. Không có sự ảnh hưởng tác động của quốc tế bên ngoài lên giác quan và qua đó lên bộ óc thì hoạt động giải trí ý thức không hề xảy ra .Như vậy, bộ óc cùng với quốc tế bên ngoài tác động ảnh hưởng lên bộ óc, đó là nguồn gốc tự nhiên của ý thức .

Nguồn gốc xã hội:

Để cho ý thức sinh ra, nguồn gốc tự nhiên là rất quan trọng, không hề thiếu được, nhưng chưa đủ, điều kiện kèm theo quyết định hành động cho sự sinh ra của ý thức là nguồn gốc xã hội, đó chính là lao động và ngôn từ .Vai trò của lao động so với việc hình thành và tăng trưởng ý thức :Lao động là điều kiện kèm theo tiên phong và đa phần để con người sống sót, là hoạt động giải trí mang tính đặc trưng của con người, làm cho con người khác với những loài động vật hoang dã khác .

• Trong lao động con người đã biết sản xuất ra những công cụ lao động và sử dụng những công cụ đó để tái tạo của cải vật chất .
• Lao động là hoạt động giải trí có tính mục tiêu, ảnh hưởng tác động vào quốc tế khách quan nhằm mục đích thoả mãn nhu yếu của con người. Do đó, ý thức con người phản ánh một cách tích cực, dữ thế chủ động và phát minh sáng tạo. Như vậy, không phải ngẫu nhiên mà quốc tế khách quan ảnh hưởng tác động vào bộ óc con người để con người có ý thức, mà trái lại con người có ý thức chính là con người dữ thế chủ động ảnh hưởng tác động vào quốc tế khách quan trải qua hoạt động giải trí thực tiễn để tái tạo quốc tế. Hay nói cách khác, lao động giúp con người tái tạo quốc tế và hoàn thành xong chính mình. Thông qua quy trình lao động, bộ óc của con người tăng trưởng và ngày càng triển khai xong, làm cho năng lực tư duy trừu tượng của con người cũng ngày càng tăng trưởng .
• Lao động ngay từ đầu đã link mọi thành viên trong xã hôi lại với nhau, làm phát sinh ở họ nhu yếu tiếp xúc. Vì vậy, ngôn từ sinh ra và không ngừng tăng trưởng cùng với lao động .

Vai trò của ngôn ngữ đối với việc hình thành ý thức.

• Ngôn ngữ do nhu cầu của lao động và nhờ lao động mà hình thành. Nó là hệ
  thống tín hiệu vật chất mang nội dung ý thức. Không có ngôn ngữ thì ý thức

– Thứ tư, ý thức không phải là một hiện tượng tự nhiên thuần tuý mà là một hiện
tượng xã hội. Ý thức chỉ được nảy sinh trong lao động, trong hoạt động cải tạo
thế giới của con người. Hoạt động đó không thể là hoạt động đơn lẻ, mà là hoạt
động mang tính xã hội, do đó, ý thức ngay từ đầu đã là sản phẩm của xã hội,
và vẫn là như vậy chừng nào con người còn tồn tại.

c. Kết cấu của ý thức

Ý thức là một hiện tượng xã hội – tâm lý có kết cấu hết sức phức tạp. Tuỳ theo
cách tiếp cận mà có nhiều cách phân chia khác nhau. Theo cách tiếp cận của
chủ nghĩa duy vật biện chứng thì ý thức có kết cấu như sau:

_ Các lớp cấu trúc của ý thức : _ * ý thức gồm có những yếu tố : tri thức, tình cảm, niềm tin, lý trí. Trong đó tri thức là yếu tố cốt lõi. Tri thức đóng vai trò là phương pháp sống sót của ý thức. Điều này có nghĩa là không có tri thức thì sẽ không có ý thức .

• Tri thức là tác dụng của quy trình con người nhận thức quốc tế, là sự phản ánh quốc tế khách quan. Tri thức có nhiều nghành khác nhau như tri thức về tự nhiên, về xã hội, về con người, … và có nhiều Lever khác nhau như tri thức cảm tính và tri thức lý tính, tri thức kinh nghiệm tay nghề và tri thức lý luận, tri thức tiền khoa học và tri thức khoa học v …
• Tình cảm là những rung động tâm ý khá vững chắc không thay đổi của cá thể con người phản ánh thái độ của mình trước hiện thực đời sống. Theo những nhà nghiên cứu, sự thành công xuất sắc hay thất bại trong hoạt động giải trí của con người nhờ vào không ít vào tình cảm – tức thái độ của con người trước hoạt động giải trí đó, tình cảm vừa là thế mạnh vừa là điểm yếu nhất trong mỗi con người .
• Niềm tin là năng lượng niềm tin của tâm hồn con người hiện hữu một cách phi cảm tính, Open để nhận thức và chớp lấy đối tượng người tiêu dùng bằng trực giác. Niềm tin là thừa nhận sự tương thích của những hình ảnh cảm tính của con người với sự vật và hiện tượng kỳ lạ, đó là tri thức gián tiếp coi như là chân lý không có luận chứng lôgíc và luận chứng thực tế vừa đủ. Từ danh từ niềm tin sẽ Open những danh từ khác như an toàn và đáng tin cậy, hoàn toàn có thể, trung thành với chủ, tin cậy, tín ngưỡng, …
• Lý trí là năng lực con người hoàn toàn có thể chớp lấy được hiện thực khách quan ( những mối liên hệ, quy luật, xích míc ) bằng hoạt động giải trí niềm tin và phản ánh nó vào tư duy .

• Các cấp độ của ý thức, thì ý thức chính là lát cắt nội tâm của con người, nó
  bao gồm các yếu tố: tự ý thức, tiềm thức, vô thức.

• Tự ý thức : Trong quy trình nhận thức quốc tế xung quanh, con người đồng thời cũng tự nhận thức bản thân mình. Đó chính là tự ý thức. Như vậy, tự ý thức cũng là ý thức, là một thành tố quan trọng của ý thức, tuy nhiên đây là ý thức về bản thân mình trong mối quan hệ với ý thức về quốc tế bên ngoài .
• Tiềm thức là những hoạt động giải trí tâm ý tự động hóa diễn ra bên ngoài sự trấn áp của chủ thể, tuy nhiên lại có tương quan trực tiếp đến hoạt động giải trí tâm ý đang diễn ra dưới sự trấn áp của chủ thể ấy. Thực chất, tiềm thức là những tri thức mà chủ thể đã có được từ trước, nhưng nó đã gần như trở thành bản năng, kiến thức và kỹ năng nằm trong tầng sâu của ý thức chủ thể, là ý thức dưới dạng tiềm tàng .
• Vô thức là những hiện tượng kỳ lạ tâm ý không phải do lý trí điều khiển và tinh chỉnh, nghĩa là nó nằm ngoài khoanh vùng phạm vi của lý trí mà ý thức không trấn áp được trong một lúc nào đó. Nói cách khác, vô thức là những trạng thái tâm ý ở chiều sâu, kiểm soát và điều chỉnh sự tâm lý, hành vi, thái độ ứng xử của con người mà chưa có sự tranh luận nội tâm, chưa có sự truyền tin bên trong, chưa có sự kiểm tra, giám sát của lý trí .

d. Vấn đề “trí tuệ nhân tạo”.

• Ý thức và máy tính điện tử là hai quy trình khác nhau về thực chất. ” Người máy mưu trí ” thực ra chỉ là một quy trình vật lý. Hệ thống thao tác của nó đã được con người lập trình phỏng theo một số ít thao tác của tư duy con người. Máy móc chỉ là những cấu trúc kỹ thuật do con người phát minh sáng tạo ra .
• Còn con người là một thực thể xã hội năng động được hình thành trong tiến trình lịch sử dân tộc tiến hoá vĩnh viễn của giới tự nhiên và thực tiễn xã hội .
• Máy không hề phát minh sáng tạo lại hiện thực dưới dạng niềm tin trong bản thân nó .

3. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức

a. Quan điểm của chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật siêu hình

– Chủ nghĩa duy tâm cho rằng, ý thức, ý thức vốn có của con người đã bị trừu tượng hoá, tách khỏi con người hiện thực thành một lực lượng thần bí, tiên thiên_. _ Họ coi ý thức là sống sót duy nhất, tuyệt đối, là tính thứ nhất từ đó sinh ra toàn bộ ; còn quốc tế vật chất chỉ là bản sao, bộc lộ khác của ý thức ý thức, là tính thứ hai, do ý thức niềm tin sinh ra .Chủ nghĩa duy vật siêu hình đã tuyệt đối hoá yếu tố vật chất, chỉ nhấn mạnh vấn đề một chiều vai trò của vật chất sinh ra ý thức, quyết định hành động ý thức, phủ nhận tính độc lập tương đối của ý thức, không thấy được tính năng động, phát minh sáng tạo, vai trò to lớn của ý thức trong hoạt động giải trí thực tiễn tái tạo hiện thực khách quan .

b. Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng

Vật chất quyết định ý thức

• Khẳng định vật chất là nguồn gốc khách quan, là cơ sở sản sinh ra ý thức, còn ý thức là mẫu sản phẩm, là sự phản ánh quốc tế khách quan. Trong nhận thức và hành vi con người phải xuất phát từ hiện thực khách quan, tôn trọng và hành vi theo hiện thực khách quan, chống chủ nghĩa duy tâm và chủ quan duy ý chí .
• Khẳng định ý thức có vai trò tích cực trong sự ảnh hưởng tác động trở lại so với vật chất, phép biện chứng duy vật nhu yếu trong nhận thức và trong hoạt động giải trí thực tiễn con người cần phải nhận thức và vận dụng quy luật khách quan một cách dữ thế chủ động, phát minh sáng tạo, chống lại thái độ xấu đi, thụ động .
• Sức mạnh của ý thức con người không phải là ở chỗ tách rời những điều kiện kèm theo vật chất mà phải biết dựa vào đó, phản ánh đúng quy luật khách quan để tái tạo quốc tế khách quan một cách dữ thế chủ động, phát minh sáng tạo với ý trí và nhiệt tình cao. Ý thức của con người phản ánh càng khá đầy đủ và đúng mực quốc tế khách quan thì càng tái tạo quốc tế khách quan có hiệu suất cao. Vì vậy, phải phát huy tính năng động, phát minh sáng tạo của ý thức, phát huy vai trò tác nhân con người để tác động ảnh hưởng, tái tạo quốc tế khách quan. Đồng thời phải khắc phục bệnh bảo thủ, trì truệ, thái độ xấu đi, thụ động .

II. PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

1. Hai loại hình biện chứng và phép biện chứng duy vật

a. Biện chứng khách quan và biện chứng chủ quan

• Biện chứng tư duy này cho phép không chỉ nhìn thấy sự vật cá biệt mà còn
  thấy cả mối liên hệ qua lại giữa chúng, vừa thấy bộ phận vừa thấy toàn thể.

• Biện chứng khách quan là phạm trù dùng để chỉ biện chứng của bản thân các
  sự vật, hiện tượng, quá trình tồn tại độc lập và bên ngoài ý thức con người.

• Biện chứng chủ quan là phạm trù dùng để chỉ tư duy biện chứng và biện
  chứng của chính quá trình phản ánh biện chứng khách quan vào đầu óc của con
  người.

b. Khái niệm phép biện chứng duy vật

• Phép biện chứng là khoa học nghiên cứu những quy luật chung nhất của mọi
  sự vận động và phát triển của tự nhiên, xã hội và tư duy con người.

• Phép biện chứng duy vật : Phép biện chứng duy vật là một hệ thống các
  nguyên lý, nguyên tắc, quy luật và phạm trù: một mặt giải thích thế giới như một
  chỉnh thể, mặt khác định hướng cho sự phát triển của khoa học chuyên ngành
  và hoạt động thực tiễn của con người. Nó là một chỉnh thể các hình thức lôgíc

với những yếu tố có công dụng nhất định liên hệ qua lại với thực tiễn ; đồng thời nó cũng là một mạng lưới hệ thống mở, đang tăng trưởng .

2. Nội dung của phép biện chứng duy vật

a. Hai nguyên lý của phép biện chứng duy vật

* * * Nguyên lý về mối liên hệ phổ cập * *

Khái niệm mối liên hệ và mối liên hệ phổ biến

Thế giới là một chỉnh thể thống nhất, những sự vật, hiện tượng kỳ lạ và những quy trình cấu thành quốc tế đó vừa tách biệt nhau, vừa có sự liên hệ qua lại, xâm nhập và chuyển hoá lẫn nhau .

• Mối liên hệ là một phạm trù triết học dùng để chỉ các mối ràng buộc tương hỗ,
  quy định và ảnh hưởng lẫn nhau giữa các yếu tố, bộ phận trong một đối tượng
  hoặc giữa các đối tượng với nhau.

– Khái niệm mối liên hệ phổ biến : là khái niệm dùng để chỉ tính phổ biến của
các mối liên hệ của các sự vật, hiện tượng trong thế giới mà ở đó các sự vật,
hiện tượng hoặc các mặt bên trong sự vật có mối liên hệ ràng buộc, phụ thuộc
lẫn nhau, ảnh hưởng, quy định lẫn nhau, tác động, chuyển hóa lẫn nhau.

Tính chất của các mối liên hệ phổ biến

Chủ nghĩa duy vật biện chứng khẳng định chắc chắn, đặc thù của mối liên hệ thông dụng gồm có : tính khách quan, tính thông dụng và tính phong phú .

– Tính khách quan

Mối liên hệ mang tính khách quan. Bởi, những sự vật, hiện tượng kỳ lạ tạo thành quốc tế phong phú, phong phú và đa dạng, khác nhau. Song chúng đều là những dạng vật thể của quốc tế vật chất. Chính tính thống nhất vật chất của quốc tế là cơ sở của mối liên hệ. Nhờ có tính thống nhất đó, những sự vật, hiện tượng kỳ lạ, không hề sống sót khác biệt, tách rời nhau, mà trong sự tác động ảnh hưởng qua lại chuyển hoá lẫn nhau .Các sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong quốc tế chỉ bộc lộ sự sống sót của mình trải qua sự hoạt động, ảnh hưởng tác động qua lại lẫn nhau. Bản chất, tính quy luật của sự vật, hiện tượng kỳ lạ cũng chỉ thể hiện trải qua sự tác động ảnh hưởng của chúng với những sự vật, hiện tượng kỳ lạ khác .

– Tính phổ biến

• Thứ nhất, bất cứ sự vật, hiện tượng nào cũng liên hệ với sự vật, hiện tượng
  khác. Không có sự vật hiện tượng nằm ngoài mối liên hệ. Mối liên hệ cũng có ở
  mọi lĩnh vực: tự nhiên, xã hội, tư duy.

lên, đó là quy trình không ngừng ngày càng tăng về trình độ, về cấu trúc phức tạo của sự vật và do đó làm phát sinh tính pháp luật cao hơn về chất. Nói cách khách tăng trưởng là quy trình làm Open cái mới, cái văn minh thay thế sửa chữa cái cũ, cái lỗi thời .

Nội dung của nguyên lý phát triển

• Phép biện chứng duy vật khẳng định, phát triển là quá trình diễn ra không
  ngừng trong tự nhiên, xã hội và tư duy của con người.

• Trong giới hữu sinh sự tăng trưởng biểu lộ ở năng lực tăng cường thích nghi của khung hình trước sự biến hóa của môi trường tự nhiên, ở năng lực sản sinh và hoàn thành xong chính mình, ở năng lực triển khai xong về quy trình trao đổi chất giữa khung hình sống với thiên nhiên và môi trường .
• Trong xã hội, sự tăng trưởng bộc lộ ở năng lực nhận thức, cải biến tự nhiên và xã hội theo quy luật trải qua hoạt động giải trí thực tiễn của con người ….
• Trong tư duy, sự tăng trưởng bộc lộ ở năng lực nhận thức ngày càng thâm thúy, khá đầy đủ hơn về tự nhiên, xã hội và nhận thức chính bản thân con người .

• Phép biện chứng duy vật chứng minh và khẳng định, tăng trưởng là khuynh hướng chung của những sự vật hiện tượng kỳ lạ nhưng không diễn ra một cách trực tiếp mà nó quanh co, phức tạp theo hình “ xoáy ốc ”, trong đó hoàn toàn có thể có những bước thụt lùi tương đối .
• Quan điểm siêu hình, nói chung, phủ nhận sự tăng trưởng, tuyệt đối hóa mặt không thay đổi của sự vật, hiện tượng kỳ lạ. Phát triển ở đây chỉ là sự tăng lên hoặc giảm đi về mặt lượng, chỉ là sự tuần hoàn, lặp đi, lặp lại mà không có sự biến hóa về chất, không có sự sinh ra của sự vật, hiện tượng kỳ lạ mới và nguồn gốc của sự “ tăng trưởng ” đó nằm ngoài chúng .
• Chủ nghĩa duy vật biện chứng chứng minh và khẳng định, nguồn gốc của sự tăng trưởng nằm ngay trong bản thân sự vật, từ cấu trúc của sự vật, do xích míc bên trong của sự vật pháp luật. Do đó, tăng trưởng là tự thân tăng trưởng, là tác dụng xử lý xích míc bên trong của sự vật. Phát triển là quy trình cái mới sinh ra phủ định cái cũ, đồng thời kế thừa những giá trị của cái cũ, tạo ra vòng khâu liên hệ giữa cái cũ và cái mới, tạo ra khuynh hướng tăng trưởng theo đường xoáy ốc, nghĩa là, trong quy trình tăng trưởng có vẻ như có sự quay trở lại điểm xuất phát nhưng trên mộ cơ sở cao hơn .

Tính chất cơ bản của sự phát triển

• Phát triển có tính khách quan, thể hiện ở chỗ, nguồn gốc của sự phát triển
  nằm ngay trong bản thân sự vật, do mâu thuẫn trong chính sự vật quy định. Đó
  là quá trình giải quyết liên tục những mâu thuẫn trong bản thân sự vật. Sự phát
  triển như vậy không phụ thuộc vào ý muốn, nguyện vọng, ý chí, ý thức của con

người. Dù con người có muốn hay không muốn, sự vật vẫn luôn tăng trưởng theo khuynh hướng chung của quốc tế vật chất .

• Phát triển có tính phổ biến****. Tính phổ biến ở đây được hiểu là nó diễn ra trong
  mọi lĩnh vực: tự nhiên, xã hội và tư duy. Ở bất cứ sự vật và hiện tượng nào của
  thế giới khách quan.

• Phát triển có tính kế thừa : sự vật, hiện tượng mới ra đời không thể là sự phủ
  định tuyệt đối, phủ định sạch trơn, đoạn tuyệt một cách siêu hình đối với sự vật,
  hiện tượng cũ

Phát triển có tính đa dạng, phong phú : khuynh hướng phát triển là khuynh
hướng chung của mọi sự vật, hiện tượng. Song mỗi sự vật, hiện tượng lại có
quá trình phát triển khác nhau, tồn tại ở không gian và thời gian khác nhau, sự
phát triển sẽ khác nhau. Đồng thời, trong quá trình phát triển, sự vật còn chịu tác
động của các sự vật, hiện tượng khác, của các điều kiện có thể thúc đẩy hoặc
kìm hảm sự phát triển của sự vật, đôi khi có thể làm thay đổi chiều hướng phát
triển của sự vật, thậm chí có thể làm sự vật thụt lùi

Ý nghĩa phương pháp luận

Nghiên cứu nguyên tắc về sự tăng trưởng giúp tất cả chúng ta rút ra được nguyên tắc tăng trưởng. Nguyên tắc này nhu yếu :- Thứ nhất, khi điều tra và nghiên cứu, cần đặt đối tượng người dùng vào sự hoạt động, phát hiện xu thế biến hóa của nó để không chỉ nhận thức nó ở trạng thái hiện tại, mà còn dự báo được khuynh hướng tăng trưởng của nó trong tương lai .- Thứ hai, cần nhận thức được rằng, tăng trưởng là quy trình trải qua nhiều quá trình, mỗi quá trình có đặc thù, đặc thù, hình thức khác nhau nên cần tìm hình thức, chiêu thức ảnh hưởng tác động tương thích để hoặc thôi thúc, hoặc ngưng trệ sự tăng trưởng đó .- Thứ ba, phải sớm phát hiện và ủng hộ đối tượng người dùng mới hợp quy luật, tạo điều kiện kèm theo cho nó tăng trưởng ; chống lại quan điểm bảo thủ, ngưng trệ, định kiến .- Thứ tư, trong quy trình thay thế sửa chữa đối tượng người dùng cũ bằng đối tượng người tiêu dùng mới phải biết thừa kế những yếu tố tích cực từ đối tượng người tiêu dùng cũ và tăng trưởng phát minh sáng tạo chúng trong điều kiện kèm theo mới .

b. Các cặp phạm trù cơ bản của phép biện chứng duy vật

b1. Cái riêng và cái chung

– Cái riêng

Cái riêng là phạm trù triết học dùng để chỉ một sự vật, một hiệng tượng nhất định .không thiếu ngay một lúc mà lúc đầu nó Open dưới dạng cái đơn nhất, cái riêng biệt. Nhưng theo quy luật của sự tăng trưởng, cái mới nhất định sẽ tăng trưởng mạnh lên, ngày càng trở nên triển khai xong tiến tới hoàn thoàn thắng cái cũ. Ngược lại, cái cũ ngày càng mất đi từ chỗ là cái chung nó biến thành cái đơn nhất .

Ý nghĩa phương pháp luận

Thứ nhất, nếu bất kể cái chung nào cũng chỉ sống sót trong cái riêng, như một thuộc tính chung của 1 số ít cái riêng, nằm trong mối liên hệ ngặt nghèo với cái đơn nhất và mối liên hệ đó đem lại cho cái chung một hình thức riêng không liên quan gì đến nhau, thì những chiêu thức thực tiễn dựa trên việc vận dụng một quy luật chung nào đó đều không hề như nhau so với mọi sự vật, hiện tượng kỳ lạ ( cái riêng ) có liên hệ với cái chung đó. Vì bản thân cái chung trong mọi sự vật, hiện tượng kỳ lạ không phải là một và không giống nhau trọn vẹn, mà chỉ là biểu lộ của cái chung đã được riêng biệt hóa, thì những chiêu thức xuất phát từ cái chung đó, trong mỗi trường hợp đơn cử, cần phải biến hóa hình thức, phải riêng biệt hóa cho tương thích với đặc thù của từng trường hợp .Thứ hai, nếu bất kể một giải pháp nào cũng bao hàm cả cái chung lẫn cái đơn nhất, thì khi sử dụng một kinh nghiệm tay nghề nào đó trong điều kiện kèm theo khác, không nên sử dụng hình thức hiện có của nó, mà chỉ nên rút ra những mặt chung so với trường hợp đó, chỉ rút ra những cái thích hợp với điều kiện kèm theo nhất định đó .Thứ ba, trong quy trình tăng trưởng của sự vật, trong những điều kiện kèm theo nhất định “ cái đơn nhất ” hoàn toàn có thể biến thành “ cái chung ” và ngược lại “ cái chung ” hoàn toàn có thể biến thành “ cái đơn nhất ”, nên trong hoạt động giải trí thực tiễn hoàn toàn có thể và cần phải tạo điều kiện kèm theo thuận tiện để “ cái đơn nhất ” có lợi cho con người trở thành “ cái chung ” và “ cái chung ” bất lợi trở thành “ cái đơn nhất ” .

b2. Nguyên nhân và kết quả

– Nguyên nhân là phạm trù để chỉ sự tác động lẫn nhau giữa các mặt trong một sự
vật hiện tượng hoặc giữa các sự vật, hiện tượng với nhau gây ra một biến đổi nhất
định nào đó.

– Kết quả là phạm trù chỉ những biến đổi xuất hiện do tác động lẫn nhau giữa các
mặt trong một sự vật hoặc giữa các sự vật với nhau gây ra.

Tính chất và mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết quả

* * * Tính chất : * *

• Tính khách quan : Sự vật, hiện tượng tồn tại ngoài ý muốn của con người,
  không phụ thuộc vào việc ta có nhận thức được nó hay không.

– Tính phổ biến : Tất cả mọi sự vật, hiện tượng đều có nguyên nhân nhất định,
không có hiện tượng nào là không có nguyên nhân, chỉ có điều nguyên nhân đó
được phát hiện hay chưa mà thôi.

• Tính tất yếu : Kết quả là do nguyên nhân gây ra và phụ thuộc vào những điều
  kiện nhất định. Một nguyên nhân nhất định trong một hoàn cảnh nhất định chỉ có
  thể gây ra một kết quả nhất định

• Nguyên nhân khác nguyên cớ.

Nguyên cớ mang tính chủ quan dùng để che đậy những nguyên do. Nguyên cớ là điều kiện kèm theo là cái rất thiết yếu để chuyển hoá nguyên do thành hiệu quả .* * * Mối quan hệ giữa nguyên do và hiệu quả : * *

• Nguyên nhân quyết định hành động tác dụng .
• Nguyên nhân có trước, sinh ra hiệu quả .
• Nguyên nhân thế nào thì sinh ra tác dụng thế ấy. Một nguyên do hoàn toàn có thể gây nên nhiều hiệu quả và ngược lại, một hiệu quả cũng hoàn toàn có thể do nhiều nguyên do gây ra .

Mối quan hệ nhân quả không chỉ đơn thuần là sự đi tiếp nối nhau về thời gian ( cái này có trước cái kia ), mà là mối liên hệ sản sinh : cái này tất yếu sinh ra cái kia .Cùng một nguyên do sinh ra nhiều tác dụng và ngược lại, một tác dụng do nhiều nguyên do sinh ra. Do đó, mối quan hệ nhân quả rất phức tạp. Trong trường hợp nhiều nguyên do cùng tham gia sinh ra một hiệu quả, người ta chia ra những loại nguyên do .

Ý nghĩa phương pháp luận

Thứ nhất, nếu bất kể sự vật, hiện tượng kỳ lạ nào cũng có nguyên do của nó và do nguyên do quyết định hành động, thì để nhận thức được sự vật, hiện tượng kỳ lạ ấy nhất thiết phải tìm ra nguyên do Open của nó ; muốn vô hiệu một sự vật, hiện tượng kỳ lạ nào đó không thiết yếu, thì phải vô hiệu nguyên do sinh ra nó .Thứ hai, xét về mặt thời gian, nguyên do có trước tác dụng nên khi tìm nguyên do của một sự vật, hiện tượng kỳ lạ cần tìm ở những sự vật, sự kiện, mối liên hệ đã xảy ra trước khi sự vật, hiện tượng kỳ lạ Open .Thứ ba, một sự vật, hiện tượng kỳ lạ hoàn toàn có thể do nhiều nguyên do sinh ra và quyết định hành động, nên khi nghiên cứu và điều tra sự vật, hiện tượng kỳ lạ đó không vội Kết luận về nguyên do nào đã sinh ra nó ; khi muốn gây ra một sự vật, hiện tượng kỳ lạ có ích trong thực tiễn cần phải lựa chọn chiêu thức thích hợp nhất với điều kiện kèm theo, thực trạng đơn cử chứ không nên rập khuôn theo giải pháp cũ .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Trái Đất