1001 thắc mắc: Thiên thạch đắt hàng trăm tỷ, cách nào phân biệt với đá cuội?

Theo thống kê của Cơ quan Vũ trụ châu Âu ESA, mỗi ngày có khoảng 50 tấn vật chất từ vũ trụ bay xuống Trái đất. Những miếng đá này được gọi là những mảnh thiên thạch.

Thiên thạch sẽ bốc cháy khi tiếp xúc với bầu khí quyển và lúc đó được gọi là sao băng. Nhưng có những trường hợp thiên thạch xuyên qua bầu khí quyển mà không cháy hết và hạ cánh xuống mặt đất.

Do những trường hợp thiên thạch không cháy hết rất hiếm xảy ra, những mảnh thiên thạch còn nguyên vẹn, đặc biệt nếu có kích thước lớn, trở thành mặt hàng có giá trị sưu tầm. Việc chứa đựng những thông tin khoa học quý giá với giới nghiên cứu cũng góp phần khiến chúng trở nên đắt giá.

Trên quốc tế đã tìm thấy rất nhiều những nơi mà dấu vế về vụ va chạm thiên thạch để lại. Tính đến giữa năm 2006, trên quốc tế đã có khoảng chừng 1050 mẫu thiên thạch từ những vụ va chạm và có khoảng chừng 31000 tài liệu ghi chép về thiên thạch. Mỗi mảnh thiên thạch đều là độc nhất vô nhị, thế cho nên chúng trở thành mẫu sản phẩm tương thích để mang ra đấu giá. Vào năm năm nay, nhà đấu giá nổi tiếng Christie’s tại London đã mở bán một bộ sưu tập những mảnh thiên thạch có giá trị. Theo ông James Hyslop, chuyên viên về khoa học và lịch sử vẻ vang tự nhiên của Christie’s thì bên cạnh size, giá trị của một mảnh thiên thạch còn nhờ vào vào nguồn gốc, tầm quan trọng của các thông tin khoa học và câu truyện đằng sau sự phát hiện của chúng. Có những mẩu thiên thạch được định giá hàng trăm tỷ đồng.

  Vậy nếu đặt trước mắt bạn một đống đá và sắt cục, bạn có phân biệt được hòn nào là thiên thạch, hòn nào là đá hay sắt tự nhiên không ? Thực ra nếu chú ý một chút ít, bạn sẽ thấy thiên thạch có lớp vỏ mỏng dính và những rãnh không khí rất đặc trưng. Khi bay vào bầu khí quyền, thiên thạch cọ sát với không khí nên mặt phẳng bị nóng lên mấy nghìn độ, và chảy thành nước. Sau đó, khi nguội dần, mặt phẳng nóng chảy này đóng lại thành một lớp vỏ mỏng dính gọi là lớp vỏ nóng chảy, thường chỉ dày độ 1 mm, màu nâu hoặc nâu đen. Trong quy trình lớp vỏ này nguội dần, không khí thổi qua mặt phẳng nó và để lại những vết hằn rõ, gọi là các rãnh không khí, trông giống như vết ngón tay để lại khi ta nắm bột mì. Lớp vỏ nóng chảy và những rãnh không khí là đặc thù hầu hết của thiên thạch. Nếu thấy tảng đá hay cục sắt nào có các đặc thù kể trên, thì hoàn toàn có thể chứng minh và khẳng định đó là thiên thạch. Một số thiên thạch rơi xuống đất lâu ngày, bị mưa nắng phong hóa làm bong mất lớp vỏ cứng. Trường hợp đó, khó nhận ra các rãnh không khí, nhưng đã có cách khác để nhận ra chúng. Thiên thạch đá trông rất giống đá trên toàn cầu, nhưng với cùng thể tích, bạn sẽ thấy nó nặng hơn nhiều. Chúng thường chứa một lượng sắt nhất định, có từ tính, dùng nam châm từ thử là biết ngay. Ngoài ra, quan sát kỹ mặt phẳng cắt của thiên thạch đá, bạn sẽ thấy trong đó có rất nhiều hạt tròn nhỏ, đường kính 1-3 mm. 90 % thiên thạch đá đều có những hạt tròn nhỏ như vậy.

Thành phần chủ yếu của thiên thạch đá là sắt và niken, trong đó sắt chiếm khoảng 90%, niken 4-8%. Lượng niken trong sắt tự nhiên trên trái đất không nhiều như vậy. Nếu mài nhẵn mặt cắt của thiên thạch sắt rồi dùng axit nitric bôi vào, sẽ xuất hiện những vết rỗ rất đặc biệt, giống như các ô hoa.

Đó là vì thành phần các chất trong thiên thạch sắt phân bổ không đều, chỗ nhiều chỗ ít niken. Chỗ chứa nhiều niken khó bị axit ăn mòn và ngược lại, tạo nên các đường vân. Đây cũng là một cách để nhận biết thiên thạch.

Châu Anh ( t / h )

Source: https://vh2.com.vn
Category : Trái Đất