Cá voi sát thủ – Wikipedia tiếng Việt

Cá voi sát thủ, còn gọi là cá heo đen lớn hay cá hổ kình (danh pháp hai phần: Orcinus orca) là một loài cá heo thuộc phân bộ cá voi có răng, họ hàng là cá heo đại dương. Đây là phân loài cá voi lớn nhất trong họ. Cá voi sát thủ sống tại tất cả các đại dương trên thế giới, từ Bắc Băng Dương và vùng châu Nam Cực cho đến các vùng biển nhiệt đới ấm áp.

Cá voi trinh sát linh động, nhanh gọn và là một loài động vật hoang dã ăn thịt mưu trí. Một số ăn cá, 1 số ít săn những loài thú biển như sư tử biển, hải cẩu, cá voi và cả loài cá mập trắng lớn cũng là nạn nhân của nó. Nó là loài săn mồi đỉnh điểm ở đại dương và không có quân địch tự nhiên xứng tầm nào ngoài con người. Có thể có đến 5 loại cá heo voi khác nhau, 1 số ít hoàn toàn có thể tách thành những giống, phụ thậm chí còn là tách thành loài riêng không liên quan gì đến nhau. Cá voi trinh sát là loài có tổ chức triển khai xã hội cao, một số ít theo chính sách mẫu hệ, vững chắc hơn bất kỳ loài thú nào khác, tất yếu là trừ loài người. Cách cư xử xã hội phức tạp, kỹ thuật săn mồi, âm thanh tiếp xúc của cá heo voi được coi là một nét văn hóa truyền thống của chúng .

Tuy cá voi sát thủ không phải loài nguy cấp, một số quần thể cục bộ được coi là bị đe dọa hoặc ở tình trạng nguy cấp do ô nhiễm, sự suy giảm của con mồi, xung đột với các hoạt động đánh cá và tàu bè, mất môi trường sống,… Cá voi sát thủ hoang dã thường không được xem là mối đe dọa đối với con người.[2] Tuy nhiên, có một số ghi nhận cá biệt về cá heo voi trong môi trường nuôi nhốt tấn công người điều khiển tại các thủy cung.[3]

Phân loại và tiến hóa[sửa|sửa mã nguồn]

Bộ xương cá voi trinh sát tiền sử

Cá voi sát thủ được ghi nhận là loài duy nhất còn tồn tại của chi Orcinus. Một trong những loài đầu tiên được miêu tả bởi Carl Linnaeus trong cuốn Systema Naturae.[4] Conrad Gessner đã viết những mô tả khoa học đầu tiên về loài cá heo voi trong cuốn “Fish Book” năm 1558, dựa trên nghiên cứu từ xác của những con cá voi bị mắc cạn tại vịnh Greifswald.[5]

Cá voi sát thủ là một trong 35 loài trong Họ Cá heo đại dương, những loài mà đã khởi phát từ khoảng 11 triệu năm trước. Nòi giống cá heo voi có lẽ phân nhánh sớm ngay sau đó.[6] Mặc dù nó có điểm tương đồng về hình thái học với Cá hổ kình lùn (Feresa attenuata), Cá ông chuông (Pseudorca crassidens), Chi Cá voi hoa tiêu (Globicephala), nhưng nghiên cứu về trình tự gien Cytochrome b thực hiện bởi Richard LeDuc chỉ ra rằng họ hàng gần gũi nhất còn tồn tại là loài cá heo thuộc chi Orcaella.[7]

Ba đến năm loại cá voi sát thủ có lẽ đủ khác biệt để có thể phân chia chúng thành các giống,[8] phân loài hay thậm chí là loài riêng biệt.[9] Báo cáo năm 2008 của IUCN: “Nguyên tắc phân loại của chi này cần được phải xem xét lại, có khả năng là O. orca sẽ bị chia thành các loài khác nhau hay ít nhất là phân loài trong vài năm tới”.[10] Mặc dù những khác biệt lớn trong đặc điểm sinh thái học của các nhóm cá heo voi khác nhau là phức tạp nhưng chúng chỉ được đơn giản chia thành các loại khác nhau.[11] Trong thập niên 1970 và 1980, nghiên cứu bờ biển phía tây Canada và Hoa Kỳ đã chỉ ra ba loại cá heo voi sau đây:

Cá voi trinh sát loại C tại Biển Ross : Mảng đốm trắng nghiêng chéo ở mắt .Loại cá voi trinh sát di cư và loại định cư sống trong cùng một vùng nhưng luôn tránh nhau. [ 24 ] [ 25 ] [ 26 ] Cái tên di cư xuất phát từ niềm tin cho rằng chúng là những thành viên tự tách ra khỏi những đàn định cư lớn. Nhưng những nghiên cứu và điều tra sau này chỉ ra rằng loại di cư không sinh ra từ những đàn định cư và ngược lại. Sự tiến hóa của hai loại này được cho rằng khởi đầu cách đây 2 triệu năm trước. [ 27 ] Phân tích gen hiện tại cũng cho thấy chúng ít ra cũng không có quan hệ giao phối lẫn nhau khoảng chừng 10.000 năm. [ 28 ]Các quần thể khác cũng chưa được điều tra và nghiên cứu. Quần thể riêng rẽ ăn cá và động vật hoang dã biển có vú đã được nhận diện tại xung quanh nước Anh. [ 29 ] [ 30 ] Lối sống biểu lộ chính sách nhà hàng siêu thị của chúng : Những con cá heo voi ăn cá tại Alaska [ 31 ] và Na Uy [ 32 ] không di trú, trong chúng sống sót như 1 cấu trúc xã hội. Trong khi những con cá heo voi ăn động vật hoang dã biển có vú tại Argentina và Quần đảo Crozet có hành vi sống giống loại di cư hơn. [ 33 ]

Ba loại cá voi sát thủ đã được ghi nhận trong các nghiên cứu tại Nam Cực. 2 loài lùn có tên Orcinus nanus và Orcinus glacialis đã được mô tả bởi các nhà khoa học Xô Viết trong suốt thập niên 1980, nhưng hầu hết các nhà khoa học về động vật có vú dưới nước nghi ngờ về tình trạng của chúng, và khó để liên kết chúng với một trong những loại mô tả dưới đây:[9]

Một số biến thể mẫu của cá hổ kình

• Loại A: Được coi là loại cá voi sát thủ “điển hình”. Có hình thể lớn, da đen và có những mảng đốm trắng. Mảng đốm trắng quanh mắt có kích cỡ trung bình. Sống tại những vùng nước thoáng, thức ăn chủ yếu là cá voi Minke.[9]
• Loại B: Nhỏ hơn loại A. Chúng có mảng đốm trắng quanh mắt lớn. Hầu hết thay vì những phần da trên cơ thể có màu đen chúng lại có màu xám vừa, có mảng màu xám tối gọi là “dorsal cape”[34] kéo dài từ trán đến sau vây lưng. Những mảng đốm trắng lại có màu vàng nhạt. Thức ăn chủ yếu là hải cẩu.[9]
• Loại C: Là loại nhỏ nhất, sống trong những nhóm lớn hơn những loại khác. Mảng đốm trắng ở mắt có xu hướng trúc xuống phía trước. Giống loại B, chúng có màu trắng và xám vừa, có dải “dorsal cape” màu xám tối và các đốm màu vàng nhạt. Chỉ quan sát thấy chúng săn loại cá tuyết Nam Cực.[9]
• Loại D: Được nhận dạng dựa trên các bức ảnh chụp được từ vụ mắc cạn hàng loạt năm 1955 tại New Zealand và sáu quan sát trên biển năm 2004. Nó có thể nhận biết dễ dàng qua đốm trắng rất nhỏ nằm cạnh mắt, có vây lưng ngắn hơn thông thường và đầu hơi phồng ra (giống cá voi hoa tiêu). Phạm vi khu vực xuất hiện của chúng khoảng vĩ độ 40°S và 60°S xung quanh vùng nước hạ nam cực. Mặc dù không có dữ liệu về chế độ ăn uống của chúng, nhưng được cho rằng thực đơn của chúng có bao gồm cá vì có các bức ảnh chụp được các đàn này bơi xung quanh lưới quét của các tàu đánh bắt cá răng Patagonia.[35][36]

Loại B và loại C sống gần vùng nước ngừng hoạt động, tảo silic hoàn toàn có thể là nguyên do tác động ảnh hưởng đến sự Open màu đốm vàng ở cả hai loại. [ 9 ] [ 37 ] Kiểm tra DNA ty thể chứng tỏ cho sự chia tách này mới chỉ diễn ra trong khoảng chừng thời hạn gần. [ 38 ]

Ngoại hình và hình thái học[sửa|sửa mã nguồn]

Giải phẫu nội tạng cá voi sát thủ

Một con cá voi trinh sát nổi bật luôn có màu đen trên sống lưng, đốm trắng ở ngực và sườn bên, và 1 mảng đốm màu trắng nằm trên, đằng sau đuôi mắt. Những con non mới sinh có màu vàng hoặc cam nhạt, khi lớn sẽ từ từ chuyển sang màu trắng. Nó có khung hình nặng nhưng can đảm và mạnh mẽ, [ 39 ] với 1 vây sống lưng lớn cao đến 2 m. Vùng đằng sau vây tay có màu xám tối chạy dài đến sống lưng. Lưng cá voi trinh sát Nam Cực có màu trắng đến xám nhạt .Cá voi sát thủ trưởng thành rất độc lạ và không hề lẫn với bất kể sinh vật biển nào. [ 40 ] Khi quan sát từ xa, những con chưa trưởng thành hoàn toàn có thể bị nhầm lẫn với loài thuộc bộ cá voi, như cá ông chuông hay cá heo Risso. [ 41 ] Răng cá heo voi rất khỏe và được bọc men răng, bộ hàm của chúng là cỗ máy có năng lực kẹp can đảm và mạnh mẽ, những chiếc răng hàm trên lấp đầy chỗ trống giữa những răng hàm dưới khi khép miệng. Những chiếc răng cửa có xu thế nghiêng nhẹ về phía trước và bên ngoài, do đó được cho phép nó chịu được động tác giật mạnh từ con mồi trong khi những răng giữa và răng hàm giữ chắc con mồi tại chỗ. [ 42 ]Cá voi trinh sát là thành viên lớn nhất hiện còn sống sót của họ cá heo. Con đực thường thì dài từ 6 – 8 m, nặng hơn 6 tấn ( khoảng chừng 5,9 – 6,5 tấn ). Con cái nhỏ hơn, thường dài 5 – 7 m, nặng khoảng chừng 3-4 tấn. [ 43 ] Con đực lớn nhất được ghi nhận có chiều dài 9,8 m, nặng hơn 10 tấn ; trong khi con cháu lớn nhất là 8,5 m, nặng 7,5 tấn. [ 44 ] Con non mới sinh nặng khoảng chừng 180 kg, dài khoảng chừng 2,4 m. [ 45 ] [ 45 ] Chúng là loài động vật hoang dã biển có vú vận động và di chuyển nhanh nhất, vận tốc hoàn toàn có thể đạt tới 56 km / h. [ 46 ] Bộ xương cá voi trinh sát cho thấy chúng có đặc thù cấu trúc nổi bật của Họ cá heo đại dương, nhưng can đảm và mạnh mẽ hơn. [ 47 ] Lớp da của nó không giống như nhiều loài cá heo khác, mang đặc trưng của lớp da tăng trưởng tốt với mạng lưới rậm rạp của sợi protein collagen và sợi cơ bắp. [ 48 ]
1 con cá voi sát thủ trưởng thành mang đặc trưng vây sống lưng lớn bơi tại vùng nước gần Tysfjord, Na Uy .Cá heo voi cái trưởng thành ở tuổi 15, sau đó chúng bước vào thời kỳ của chu kỳ luân hồi động dục và thời kỳ không có chu kỳ luân hồi vào khoảng chừng giữa 3-16 tháng. Thời gian mang thai từ 15-18 tháng .Để tránh giao phối cận huyết, con đực và con cháu kết đôi từ đàn khác. [ 49 ] Con mẹ đang nuôi con, luôn chỉ có một con con duy nhất, khoảng chừng một con trong 5 năm .Con cái sinh sản đến khoảng chừng 40 tuổi, nghĩa là trung bình vòng đời chúng nuôi năm con non. Tuổi thọ trung bình của những con cháu là khoảng chừng 50 tuổi, tối đa hoàn toàn có thể lên tới 80-90 tuổi. Một con cháu mang tên Granny ( J2 ) được ước đoán khoảng chừng 103 tuổi. [ 50 ]Con đực trưởng thành sinh lý ở độ tuổi 15, nhưng thường giao phối ở độ tuổi 21. Tuổi thọ trung bình của những con đực là khoảng chừng 29 tuổi, tối đa là 50-60 năm. [ 50 ] một con đực có tên Old Tom Open mọi mùa đông tại New South Wales, nước Australia khoảng chừng từ thập niên 1840 đến 1930 có độ tuổi khoảng chừng 90. [ 51 ]

Phạm vi và thiên nhiên và môi trường sống[sửa|sửa mã nguồn]

Cá voi trinh sát đã được tìm thấy ở tổng thể những đại dương và hầu hết những biển. Bởi khoanh vùng phạm vi sống to lớn của chúng, số lượng, tỷ lệ, nhìn nhận phân bổ của chúng là rất khó, nhưng rõ ràng chúng thích ở những vùng nước vĩ độ cao và tầng nước trên cùng. [ 52 ]Hệ thống khảo sát cho thấy tỷ lệ cao nhất của cá heo voi ( > 0,4 thành viên / 100 km ² ) ở vùng biển đông bắc Đại Tây Dương xung quanh bờ biển Na Uy, ở phía bắc Thái Bình Dương dọc theo quần đảo Aleut, Vịnh Alaska và ở vùng Nam Đại Dương nằm ở xa Châu Nam Cực. [ 53 ]

Cá voi sát thủ là loài động vật ăn thịt đầu bảng, tức là bản thân chúng không có kẻ thù ngoài tự nhiên. Chúng có thể ăn những con cá nhỏ, nhưng cũng có thể ăn những con cá voi con và cả loài cá mập trắng lớn, vốn là loài cá hung dữ nhất đại dương. Bằng cách săn mồi theo bầy (thường là cả một gia đình gồm 3-5 con hoặc thậm chí là hai gia đình cùng kết hợp), chúng tách con cá voi con ra khỏi cá voi mẹ và liên tục dùng các cú húc đầu khủng khiếp tấn công cá voi con cho đến khi cá voi con tử vong. Cá voi sát thủ có đặc điểm là được trang bị 50 cái răng sắc nhọn [54], tuy nhiên, chúng không đủ để cắn được lớp mỡ và da dày của cá voi con, vì vậy chúng ăn phần dễ bị tổn thương nhất của cá voi, đó là cái lưỡi giàu protein và cũng ăn hết thịt con mồi[55], và cũng được ghi nhận săn bắt cá mập trắng lớn,[56][57][58][59] và dường như nhằm đến lá gan con mồi.[56][58]. Chúng tìm cách lật ngửa cá mập trắng lớn để khiến con mồi bất tỉnh tạm thời và cắn vào vây và dưới bụng ở vị trí lá gan. Trong cuộc chiến săn mồi, các con cá voi cái lại là những cá thể ở giữa vòng vây và làm nhiệm vụ vất vả hơn những con cá voi đực. Cá voi đực có cái vây dài và nhọn hơn cá voi cái.[60]

Khi gặp cá voi : Tách cá voi mẹ và cá voi con ra, dùng những cú húc đầu mạnh vào cá voi con, dìm cá voi con xuống đẻ không cho cá voi con thở dẫn đến tử trận. Khi gặp cá mập : Chúng húc đầu vào thân cá mập làm cho con cá mập lật ngửa, cá mập sẽ không hề có tác động ảnh hưởng gì khi ở tư thế ngửa, rồi cá voi trinh sát chỉ cần cắn con cá mập đến chết. Khi gặp cá đuối : Dùng những cú quật đuôi, làm cho con cá đuối bất tỉnh nhân sự, đồng thời gai độc của cá đuối sẽ bị gãy, cá voi chỉ cần ăn. Khi gặp sư tử biển, chúng bơi với vận tốc 56 km / h vào bờ rồi cắn con sử tử biển, rồi nó sau đó quay lại đại dương và ăn xác con mồi. Khi gặp hải cầu trên băng, chúng không hề húc đầu vào băng, thế cho nên chúng cùng hàng loạt bơi và tạo sóng làm vỡ băng. Sau đó chúng ăn hải cầu .

Âm thanh của cá voi trinh sát[sửa|sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Hình ảnh và video (tiếng Anh)

Vùng

Khác

Source: https://vh2.com.vn
Category : Trái Đất