Thiên thạch và những nguy cơ từ đá trời

Vụ nổ thiên thạch tại Chelyabinsk, Nga hôm 15/2 vừa qua đang gây chấn động làng khoa học vũ trụ thế giới và dấy lên những lo ngại về những vụ nổ tương tự trong tương lai có thể đe dọa sự sống trên Trái đất. Xung quanh câu chuyện về thiên thạch này còn rất nhiều bí ẩn khoa học và công nghệ cũng như những thắc mắc thông thường mà VnReview đã tìm hiểu để phần nào giải đáp giúp bạn.

Thiên thạch được cho là đã rơi xuống và tạo ra hố sâu này trên hồ Chebarkul, cách Chelyabinsk 60 km về phía Tây

Thiên thạch là gì?

Theo Wikipedia tiếng Anh, thiên thạch ( Meteorite, đọc là : mi-ti-ơ-rai ) dùng để chỉ những mảnh vỡ, những tảng chất rắn bay thuộc đủ mọi kích cỡ nằm trong khoảng trống thiên hà mà có năng lực gây tác động ảnh hưởng tới mặt phẳng của Trái đất. Theo Wikipedia tiếng Việt, khi những tảng chất rắn này còn nằm trong khoảng trống thì được gọi là vân thạch ( Meteoroid, đọc là : mi-ti-ô-rô-id ), còn khi chúng lao vào bầu khí quyển của Trái đất, bị áp suất nén làm nóng lên và bị cháy mất một phần, phần còn lại rơi xuống bề mặt Trái đất thì gọi là vẫn thạch ( cũng gọi là Meteorite ). Những vệt sáng nhìn thấy được từ một vân thạch khi nó lao vào bầu khí quyển của một hành tinh và vỡ vụn ra thành những mảnh nhỏ sáng rực rơi xuống được gọi là sao băng ( meteors ) hay mưa sao băng ( meteor shower, falling star, shooting star ) .

Thiên thạch bị cháy rực lên khi rơi vào bầu khí quyển của Trái đấtHiện nay, từ ” thiên thạch ” được dùng thông dụng và được dùng chung để gọi cả vân thạch, vẫn thạch và tiểu hành tinh ( tiếng Anh : asteroid ). Một số từ điển Anh Việt dịch chung lẫn nhau giữa vẫn thạch, vân thạch, thiên thạch cho những từ meteorite, meteor, meteoroid .

Các thiên thạch được hình thành như thế nào?

Theo tài liệu của NASA, chúng chính là những mảnh vỡ được tạo ra khi những những tiểu hành tinh ( asteroid ) va chạm với nhau trong lúc chuyển dời trong ngoài hành tinh, những tiểu hành tinh này cũng là những khối đá nằm rải rác trong ngoài hành tinh sau khi Hệ Mặt trời được hình thành từ khoảng chừng 4,6 tỉ năm trước. Hầu hết những tiểu hành tinh quay quanh Mặt trời trong một vành đai giữa sao Hỏa và sao Mộc và được gọi là vành đai tiểu hành tinh. Các nhà khoa học cho rằng hoàn toàn có thể có hàng triệu tiểu hành tinh khác nhau, với size từ hàng trăm km cho đến nhỏ hơn một km. Thỉnh thoảng, đường quỹ đạo của tiểu hành tinh bị ảnh hưởng tác động bởi sức hút trọng tải của những hành tinh ( như sao Mộc, sao Thủy … ), làm cho đường đi của chúng đổi khác. Khi những tiểu hành tinh va chạm vào nhau, chúng hoàn toàn có thể phối hợp lại thành một tiểu hành tinh lớn hơn, hoặc vỡ ra thành những mảnh nhỏ hơn và lại liên tục ” du hành ” trong thiên hà .Các thiên thạch cũng hoàn toàn có thể được tạo ra từ sao chổi ( comet ) hay đúng hơn chúng là những mảnh ” bụi ” của sao chổi. Sao chổi là một thiên thể gần giống một tiểu hành tinh nhưng không cấu trúc nhiều từ đất đá, mà đa phần là băng, thường được gọi là ” quả bóng tuyết bẩn ” vì nó chứa carbonic, mêtan và nước đóng băng lẫn với bụi và những chất khoáng. Đa phần những sao chổi có quỹ đạo elip rất dẹt, cắt ngang quỹ đạo của những hành tinh, do đó có lúc chúng rất gần với Mặt trời nhưng sau đó lại chạy ra rất xa. Các sao chổi xa nhất hoàn toàn có thể mất hơn 30 triệu năm để triển khai xong một quỹ đạo, sao chổi quỹ đạo nhỏ hơn hoàn toàn có thể mất khoảng chừng 200 năm để quay quanh Mặt trời. Khi ở xa Mặt trời, sao chổi rất lạnh nhưng khi chúng lại gần Mặt trời, mặt phẳng của chúng sẽ nóng lên và bốc hơi. Các chất khí bốc hơi mang theo những hạt bụi nhỏ và tạo thành một quầng khí và bụi trông giống như một cái đuôi sáng khi nhìn từ Trái đất. Khi ở cự ly đủ gần, sức công phá của tia Mặt trời lên mặt phẳng sao chổi can đảm và mạnh mẽ đến độ làm cho vật chất trong sao chổi bùng nổ mãnh liệt và bắn ra xa. Gió mặt trời không đẩy hết đám mây bụi khí này về phía sau nên còn lại cái đuôi này .

Các thiên thạch cũng hoàn toàn có thể ” tách ” ra từ sao chổiCác thiên thạch hoàn toàn có thể là tiểu hành tinh nhỏ hay sao chổi đã chết, với khối lượng từ 10-10 đến 104 kg và đường kính từ vài μm đến hàng mét. Các hạt thiên thạch nhỏ được gọi là thiên thạch micrô. Các phần vỡ vụn còn lại của những sao chổi già, hết phát sáng vẫn liên tục hoạt động theo quỹ đạo elip khởi đầu của sao chổi. Chỉ khi quỹ đạo Trái đất giao cắt với những dòng thiên thạch vô hình dung này, sự sống sót của chúng mới được phát hiện .Khi xuyên vào khí quyển Trái Đất, chúng bốc cháy ở độ cao 150 – 120 km gây nên hiện tượng kỳ lạ sao băng. Một thiên thạch với size chỉ 30-40 cm tạo ra vùng không khí bốc cháy quanh nó rộng vài trăm mét. Nhiệt độ mặt phẳng thiên thạch hoàn toàn có thể đạt đến 1.600 °C khiến nó nóng chảy, biến thành chất khí, bốc hơi nhanh và phát sáng. Thiên thạch phải có khối lượng đủ lớn, khối lượng riêng cao và hoạt động tương đối chậm ( tốc độ nhỏ hơn 20 km. s-1 ) mới không bị cháy trọn vẹn trong khí quyển .

Các loại thiên thạch và cách nhận biết thiên thạch

Thiên thạch được chia thành 3 loại chính : thiên thạch đá gồm đa phần là đá với những khoáng chất silicat ; thiên thạch sắt gồm đa phần là hợp chất của sắt và nickel ; thiên thạch đá-sắt gồm có cả sắt và đá. Hiện nay, thiên thạch được phân loại thành những nhóm dựa trên thành phần cấu trúc, những hợp chất hóa học và đồng vị, khoáng vật của chúng .Theo vietsciences1.free.fr, so với đá thường, ” đá trời ” có lớp vỏ mỏng mảnh và những rãnh không khí rất đặc trưng. Khi bay vào bầu khí quyền, thiên thạch cọ sát với không khí nên mặt phẳng bị nóng lên hàng nghìn độ và chảy thành nước. Sau đó, khi nguội dần, mặt phẳng nóng chảy này đóng lại thành một lớp vỏ mỏng mảnh dày khoảng chừng 1 mm, màu nâu hoặc nâu đen. Trong quy trình lớp vỏ này nguội dần, không khí thổi qua mặt phẳng nó và để lại những vết hằn rõ, gọi là những rãnh không khí. Nếu thấy tảng đá hay cục sắt nào có những đặc thù kể trên, thì hoàn toàn có thể chứng minh và khẳng định đó là thiên thạch .

Mặt cắt của một thiên thạch ( vẫn thạch )Một số thiên thạch rơi xuống đất lâu ngày, bị mưa nắng phong hóa làm bong mất lớp vỏ cứng, khi đó sẽ khó nhận ra những rãnh không khí. Nhưng vẫn có cách để phân biệt chúng : với cùng thể tích, thiên thạch nặng hơn đá thường rất nhiều, và vì chúng thường chứa một lượng sắt nhất định, có từ tính nên hoàn toàn có thể dùng nam châm hút thử. Ngoài ra, quan sát mặt phẳng cắt của thiên thạch đá sẽ thấy nhiều hạt tròn nhỏ, đường kính 1-3 mm. 90 % thiên thạch đá đều có những hạt tròn nhỏ như vậy .Thành phần đa phần của thiên thạch sắt là sắt và niken, trong đó sắt chiếm khoảng chừng 90 %, niken 4-8 %. Lượng niken trong sắt tự nhiên trên toàn cầu không nhiều như vậy. Nếu mài nhẵn mặt phẳng cắt của thiên thạch sắt rồi dùng axit nitric bôi vào, sẽ Open những vết rỗ rất đặc biệt quan trọng, giống như những ô hoa. Đó là vì thành phần những chất trong thiên thạch sắt phân bổ không đều, chỗ nhiều chỗ ít niken. Chỗ chứa nhiều niken khó bị axit ăn mòn và ngược lại, tạo nên những đường vân. Đây cũng là một cách để phân biệt thiên thạch .

Sự “nguy hiểm” của thiên thạch

Có rất nhiều thiên thạch đang ” bay ” trong thiên hà, nhưng hầu hết chúng không có hại với tất cả chúng ta vì chúng ở xa Trái đất. Những thiên thạch được xem là những vật thể gần Trái đất khi chúng nằm cách Mặt trời 1,3 đơn vị chức năng thiên văn ( mỗi đơn vị chức năng thiên văn được tính bằng khoảng cách từ Mặt trời tới Trái đất, tương tự với khoảng chừng 150 triệu km ). Các vật thể gần Trái đất này sẽ trở nên nguy khốn khi trong quy trình hoạt động chúng đổi khác quỹ đạo và quỹ đạo của chúng có khuynh hướng cắt ngang quỹ đạo Trái đất dẫn tới sự va chạm với Trái đất trong tương lai .Các thiên thạch cỡ lớn không nguy hại bằng những thiên thạch cỡ nhỏ bởi chúng chịu nhiều lực mê hoặc lớn hơn trong thiên hà. Đến nay, những nhà khoa học NASA đã phát hiện 95 % trong tổng số 980 thiên thạch và tiểu hành tinh to cỡ một quả núi đang bay gần Trái đất và chúng không rình rập đe dọa hành tinh của tất cả chúng ta trong tương lai gần .

Những thiên thạch hoặc tiểu hành tinh như thế này chưa được phát hiện hếtTuy nhiên, công nghệ tiên tiến phát hiện thiên thạch lúc bấy giờ chưa thể phát hiện ra những thiên thạch cỡ nhỏ ( thiên thạch vừa gây vụ nổ ở Nga chỉ có đường kính khoảng chừng 15 – 17 m ). NASA ước tính có hơn 1 triệu thiên thạch và tiểu hành tinh đang long dong gần Trái đất và có khoảng chừng 4.700 thiên thạch có đường kính dưới 100 m đang bay gần Trái đất, nhưng những nhà khoa học mới chỉ phát hiện được chưa đến 30 % những thiên thể này. Nếu đâm vào hành tinh của tất cả chúng ta, mỗi thiên thạch lớn cỡ này hoàn toàn có thể diệt trừ hàng loạt sự sống trên diện tích quy hoạnh một bang ở Mỹ. Các chuyên viên NASA mới chỉ phát hiện được chưa đến 1 % những thiên thạch có đường kính nhỏ hơn 40 m. Các kính thiên văn trên Trái đất ( hầu hết ở Bắc bán cầu ) rất khó phát hiện được những thiên thạch cỡ nhỏ do chúng quá bé lại bay với vận tốc cao. Kính thiên văn cũng không hề phát hiện được thiên thạch nhỏ rơi xuống mặt đất vào ban ngày .Trong những tuần trước khi xảy ra trận mưa thiên thạch hôm 15/2, quốc tế chỉ tập trung chuyên sâu chú ý quan tâm vào tiểu hành tinh 2012 DA14 được phát hiện cách đây một năm bởi một nhà thiên văn học nghiệp dư. Đúng hôm xảy ra trận mưa thiên thạch tại Nga, tiểu hành tinh này đã đi qua Trái đất ở khoanh vùng phạm vi rất gần ( 27.681 km ). Thiên thạch Chelyabinsk chưa được phát hiện trước đó .Đáng lo lắng nhất là khi một vụ rơi thiên thạch hoàn toàn có thể xảy ra ở khu vực không ổn định chính trị hoặc giữa hai nước đang đứng bên bờ vực cuộc chiến tranh bởi rất dễ nhầm đó là một vụ tiến công tên lửa .

Tại sao thiên thạch thường rơi xuống biển hay sa mạc?

Trên thực tiễn, thiên thạch hoàn toàn có thể rơi xuống bất kỳ nơi nào trên toàn cầu và hầu hết những mảnh thiên thạch rất nhỏ đến nỗi những vụ nổ do chúng gây ra không gây quan tâm hoặc bị lầm lẫn với những vụ nổ khác và lẫn với ánh sáng của những loại đèn trong đô thị. Các cú rơi của thiên thạch vào ban ngày lại càng khó phát hiện bởi tiếng ồn đô thị cũng như ánh sáng chói lòa của mặt trời ban ngày. Nếu chẳng may có một viên đá trời rơi xuống và làm vỡ cửa kính nhà bạn, nhiều năng lực bạn sẽ nghĩ tới trò nghịch của bọn trẻ con hay game show xấu của gã hàng xóm, chứ ít ai nghĩ đó là hậu quả của một vụ nổ nho nhỏ từ khoảng trống .Trái đất của tất cả chúng ta có 3/4 diện tích quy hoạnh là biển nên hiếm ai có thời cơ tận mắt chứng kiến thiên thạch rơi trên biển và chúng cũng nhanh gọn biến vào lòng biển sâu. Trên 1/4 diện tích quy hoạnh mặt đất còn lại cũng có rất nhiều khu vực không có người ở như rừng, đồi núi, sa mạc …, cho nên vì thế dễ hiểu vì sao thiên thạch thường được tìm thấy ở những nơi đó. Các mảnh thiên thạch ( hay vẫn thạch ) được tìm thấy nhiều trên những sa mạc, đơn thuần là chính do nơi đây phần đông không có sự sống và những viên đá trời không bị che lấp bởi nhà cửa, cây xanh, bãi cỏ …, và chúng cũng không bị nghiền nát hoặc chuyển dời bởi con người và những phương tiện đi lại tân tiến. Michael Farmer, một người săn tìm thiên thạch chuyên nghiệp vừa vấn đáp phỏng vấn trên tờ National Geographic News cho biết, ông đã đi tới khoảng chừng 70 nước trên quốc tế để săn tìm thiên thạch trong đó có hàng chục chuyến đi tới những nước châu Phi nơi tìm kiếm thiên thạch dễ hơn và hầu hết chúng vẫn giữ được nguyên trạng như khi rơi xuống mặt đất. Thiên thạch thường được phát hiện tại những nước như Mỹ, Nga cũng do tại đây là những nước có diện tích quy hoạnh lớn nhất nhì quốc tế .Chỉ có những vụ nổ thiên thạch lớn mới được phát hiện và ghi nhận, tuy nhiên thông tin về chúng cũng rất ít do trước đây con người chưa có những phương tiện đi lại tân tiến để lưu giữ lại những gì họ tận mắt chứng kiến. Vụ nổ thiên thạch lớn từng được ghi nhận đã xảy ra ở vùng Siberia của Nga năm 1908 ( cách đây hơn 100 năm ) san bằng 2.137 km2 diện tích quy hoạnh rừng nhưng hình ảnh của vụ nổ này phần đông không có. Trong khi đó, với sự tăng trưởng của những loại máy ảnh, máy quay, điện thoại thông minh mưu trí, camera bảo mật an ninh, camera theo dõi hành trình dài trên xe hơi …, tất cả chúng ta đang có hàng trăm clip và hình ảnh ghi lại sự kiện Chelyabinsk và nhờ sự tăng trưởng của tiếp thị quảng cáo, thông tin về vụ nổ gần như lập tức lan ra toàn quốc tế .

Video tổng hợp một số đoạn video quay được lúc vụ nổ thiên thạch diễn ra tại Chelyabinsk, Nga

Vụ nổ thiên thạch tại Chelyabinsk vừa qua cũng là một trường hợp hy hữu khi nó xảy ra ở một khu vực cũng khá gần khu dân cư và vào ban ngày. Điểm tiếp đất của thiên thạch là một hồ băng không có người ở, nhưng những xung chấn can đảm và mạnh mẽ của nó đã khiến nhà cửa, xe cộ ở những khu dân cư gần đó bị vỡ cửa kính và do đó làm bị thương hàng nghìn người. Các nhà khoa học gọi đây là một vụ nổ siêu âm ( sonic boom ) : âm thanh lớn kinh khủng gây ra bởi những sóng áp lực đè nén tích hợp trong khí quyển khi một vật thể chuyển dời nhanh hơn vận tốc của âm thanh ( ở độ cao ngang mực nước biển và ở nhiệt độ 20 độ C, âm thanh có vận tốc 340 m / s ). Do thiên thạch vận động và di chuyển với tốc độ siêu âm, những sóng âm thanh vốn chuyển dời theo vận tốc âm thanh không hề theo kịp sẽ bị nén lại thành một sóng duy nhất, và khi bạn nghe được tiếng nổ lớn trên mặt đất thì sóng âm đó có đủ sức mạnh để phá vỡ những cửa kính, gây choáng váng cho những người xung quanh .

Có nên lo lắng về những vụ nổ tương tự?

Nói chung bạn không phải lo ngại quá về những tai hại do đá trời gây ra. Những cú rơi nho nhỏ hầu hết không được nhận thấy, trừ khi viên đá trời rơi trúng đầu bạn, còn những vụ nổ lớn như ở Chelyabinsk thì hoàn toàn có thể nói là hy hữu, hàng trăm năm mới xảy ra một lần .Theo NASA, bầu khí quyển của Trái đất bảo vệ tất cả chúng ta khỏi vô số mảnh thiên thạch nhỏ có size bằng hạt cát hay sỏi. Những sao băng quan sát được trên khung trời hàng đêm là những dẫn chứng cho thấy những mảnh thiên thạch nhỏ này bị đốt cháy trong khí quyển. Trên trong thực tiễn, những mảnh thiên thạch đá có đường kính khoảng chừng 10 m đều bị tàn phá gần hết và chỉ có một số ít ít mảnh vụn chưa cháy hết của chúng rơi xuống mặt đất. Các thiên thạch sắt thì có tỉ lệ rơi xuống mặt đất nhiều hơn và cũng có sức tàn phá lớn hơn. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có ai bị chết vì thiên thạch rơi cả .Thiên thạch hoàn toàn có thể rơi xuống bất kỳ nơi đâu trên Trái đất, những cú rơi của thiên thạch mà con người tận mắt chứng kiến được gọi là fall, còn những thiên thạch tìm thấy được thì gọi là find. Chẳng hạn, theo tài liệu của NASA, ngày 9/10/1992, một quả cầu lửa được nhìn thấy bay trên khung trời từ Kentucky đến Thành Phố New York. Một viên đá trời nặng 12 kg rơi từ một quả cầu lửa xuống Peekskill, Thành Phố New York và làm thủng một lỗ ở đuôi một chiếc xe hơi đậu trên đường. Hai cú rơi khác nhắm vào một phòng ăn ở Connecticut và một phòng ngủ ở Alabama. Ví dụ duy nhất về một cú rơi của thiên thạch sắt có size khoảng chừng 10 m được ghi lại thời hạn gần đây diễn ra ở dãy núi Sikhote-Alin vùng Đông Siberia vào ngày 12/2/1947 : khoảng chừng 150 tấn những mảnh vỡ rơi xuống mặt đất, mảnh còn nguyên vẹn lớn nhất có khối lượng 3,839 kg. Các mảnh vỡ bao trùm một diện tích quy hoạnh khoảng chừng 1×2 km ( 0,6 x 1,2 km ), trong đó có 102 miệng núi lửa có đường kính lớn hơn 1 m, lớn nhất 26,5 m và khoảng chừng hơn 100 miệng núi lửa nhỏ hơn. Nếu thiên thạch sắt nhỏ này đã hạ cánh xuống một thành phố, rõ ràng hậu quả sẽ khá quyết liệt. Một sự kiện như vậy xảy ra khoảng chừng một lần trong mỗi thập kỷ ở một nơi nào đó trên toàn cầu, nhưng hầu hết trong số đó không được ghi lại do xảy ra trên biển hoặc ở một vùng hẻo lánh như Nam Cực .Cũng theo NASA, những thiên thạch kích cỡ trên 10 m mới thực sự đáng lo lắng. Sự kiện năm 1908 tại Tunguska ( Nga ) là một thiên thạch đá thuộc loại dưới 100 m. Miệng núi lửa do sao băng gây ra nổi tiếng ở miền bắc Arizona có đường kính khoảng chừng 1219 m và sâu 183 m, được tạo ra 50.000 năm trước đây bởi một thiên thạch nickel-sắt có đường kính khoảng chừng 60 m. Nó hoàn toàn có thể sống sót gần như nguyên vẹn cho đến khi rơi xuống mặt đất, bị nghiền thành bột và bốc hơi hầu hết nguồn năng lượng khi động lực của nó hoàn toàn có thể gây ra một vụ nổ tương tự với khoảng chừng 15 triệu tấn TNT ! Những cú rơi của những thiên thạch như vậy xảy ra một hoặc hai lần mỗi 1000 năm .Những cú rơi lớn hơn được phỏng đoán qua những nghiên cứu và điều tra khoáng vật và đất đá. Crater Ries ở Bavaria là một lưu vực phì nhiêu rộng khoảng chừng 25 km với thành phố Nordlingen ở giữa. Mười lăm triệu năm trước, một tiểu hành tinh hoặc sao chổi có kích cỡ 1500 m đã tiếp đất và làm bật tung lên hơn một nghìn tỷ tấn vật chất và phân tán trên khắp châu Âu. Những vụ nổ loại này xảy ra khoảng chừng một lần mỗi triệu năm …Những vụ nổ thiên thạch lớn ở những vị trí đông dân cư sẽ là một thảm họa, nhưng nó sẽ không rình rập đe dọa nền văn minh. Tuy nhiên, những tác động ảnh hưởng bởi một tiểu hành tinh lớn hơn 1-2 km hoàn toàn có thể làm suy giảm khí hậu toàn thế giới, dẫn đến mất mùa trên diện rộng và thiệt hại về người. Những thảm họa môi trường tự nhiên toàn thế giới như vậy sẽ ảnh hưởng tác động tới hàng loạt dân số của Trái đất, và sẽ xảy ra vài lần trong mỗi triệu năm .Các thiên thạch có kích cỡ trên 5 km sẽ đủ để gây ra tuyệt chủng hàng loạt. Ngoài ra còn có những sao chổi loại 1-10 km, 15 sao chổi trong số đó có quỹ đạo ngắn và đi qua quỹ đạo Trái đất, và một số lượng không rõ của sao chổi có quỹ đạo dài. Các sao chổi có quỹ đạo ngắn hiện sẽ không đến gần Trái đất nhưng sẽ trở nên nguy khốn sau khi nó đến gần sao Mộc ( Yamaha Jupiter ) .Tất cả những điều này nghe thật đáng sợ. Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, trong khoảng chừng 1000 năm qua chưa có con người nào chết bởi thiên thạch hoặc ảnh hưởng tác động của một vụ nổ. Sác xuất để một cá thể bị chết bởi thiên thạch là rất nhỏ, nhưng rủi ro tiềm ẩn tăng lên cùng với quy mô ảnh hưởng tác động của những sao chổi hoặc tiểu hành tinh, với những rủi ro tiềm ẩn lớn nhất tương quan đến thảm họa toàn thế giới do ảnh hưởng tác động của những vật thể lớn hơn 1 km. Các nhà khoa học lúc bấy giờ mới chỉ tập trung chuyên sâu tìm kiếm những tảng thiên thạch cỡ lớn, nhưng sau vụ Chelyabinsk, những góp vốn đầu tư cho công nghệ tiên tiến tìm kiếm và phòng thủ thiên thạch chắc như đinh sẽ nhiều hơn và can đảm và mạnh mẽ hơn, tất cả chúng ta có đủ thời hạn để chờ đón .

Các công nghệ phát hiện và phá hủy thiên thạch

Bắt đầu từ những năm 1980 và 1990, những nhà thiên văn đã sử dụng kính viễn vọng hướng lên khung trời để tìm kiếm những thiên thạch có năng lực giết người. Các kính viễn vọng của NASA hiện được đặt đa phần Tây Nam Mỹ và ở Hawaii, góp thêm phần phát hiện hơn 95 % những vật thể bay gần Trái đất mà quả đât ghi nhận được cho tới nay .Giới khoa học Mỹ đã hoạt động rất mạnh để cơ quan chính phủ Mỹ bỏ tiền thiết kế xây dựng một kính viễn vọng mạnh có năng lực bay vòng quanh quỹ đạo của Mặt trời và từ đây nhìn sâu vào Thái dương hệ, phát hiện những khối thiên thạch lớn. Kính viễn vọng mang tên Sentinel đang được tiến hành để hoàn toàn có thể tìm được 90 % những thiên thạch có đường kính từ 120 m trở lên. Tháng 10 năm ngoái, Quỹ B612 ( một tổ chức triển khai phi doanh thu về tăng trưởng kính viễn vọng điều tra và nghiên cứu thiên văn ) đã ký hợp đồng với công ty Ball Aerospace để tạo ra những cảm ứng thử nghiệm cho Sentinel. Kính viễn vọng khoảng trống này sẽ được phóng lên vào năm 2017 hay 2018 .

Mô hình kính viễn vọng SentinelMột số kế hoạch táo bạo khác là đổ xô lên thiên thạch để khám phá, trong đó có công ty Planetary Resources đã công bố kế hoạch khai khoáng trên những thiên thạch bay gần với Trái đất, trong đó có sự tham gia góp vốn đầu tư của hai nhà sáng lập Google là Larry Page và Eric Schmidt. NASA cũng đang sẵn sàng chuẩn bị cho một trách nhiệm phóng tàu thiên hà tới thiên thạch trong năm năm nay và tới năm 2033 nó sẽ trở lại Trái đất, mang theo những mẫu thử lấy từ thiên thạch, phục vụ việc nghiên cứu và phân tích chi tiết cụ thể .

Có nhiều cách đối phó với thiên thạch, nhưng những phương pháp này đều chia thành 2 nhóm chính: làm chệch hướng hoặc phá hủy thiên thạch.

Hầu hết những nhà khoa học đều cho rằng giải pháp tốt nhất để đối phó với thiên thạch là làm chệch hướng đi của nó. Việc hủy hoại thiên thạch thành những mảnh nhỏ không phải khi nào cũng hiệu suất cao vì những mảnh vỡ đâm vào Trái Đất với tốc độ cao vẫn hoàn toàn có thể có sức công phá lớn. Theo tổng hợp của bee.net.vn, có 1 số ít cách sau để chống lại thiên thạch :

Một là, dùng tên lửa gắn đầu đạn hạt nhân. Từ năm 2007, NASA đã nghiên cứu phát triển một tàu vũ trụ mang tên lửa gắn đầu đạn hạt nhân dài 8,9 mét, mang 6 tên lửa mỗi cái nặng 1500 kg gắn một đầu đạn hạt nhân 1,2 megaton. Trước năm 2020, phương án này có thể đối phó các thiên thạch có đường kính 100 – 500 m trước 2 năm xảy ra va chạm; còn với kích thước lớn hơn sẽ cần trên 5 năm. Trước mắt, phương án này có thể dùng đối phó tiểu hành tinh Apophis vào tháng 4/2029 dự kiến sẽ tạt ngang Trái Đất và sác suất va chạm với Trái đất vào năm 2036 là 1/250.000.

Hai là, tàu không người lái. Nguyên tắc của phương án này là cho tàu vũ trụ tự vận hành đâm vào thiên thạch, làm chệch hướng đi của nó. Mục tiêu cũng nhắm vào Apophis. Dự kiến sẽ có hai tàu vũ trụ được phóng tới tiểu hành tinh này. Còn tàu thứ nhất sẽ đâm vào nó; còn tàu thứ hai tới trước, bay quanh Apophis trong vài tháng để thu được những số liệu trước và sau vụ va chạm, từ đó nghiên cứu sự thay đổi quỹ đạo của tiểu hành tinh này.

Các nhà khoa học dự tính dùng tàu thiên hà không người lái để làm chệch hướng tiểu hành tinh Apophis

Ba là, “máy kéo trọng lực”. Nếu phát hiện sớm một thiên thạch sắp đâm vào Trái Đất, sẽ phóng một con tàu thăm dò lên và cho bay cùng với nó. Con tàu và thiên thạch, khi đi song song với nhau, sẽ hút nhau và kết quả là, qua vài tháng hoặc vài năm, thiên thạch sẽ thay đổi quỹ đạo tránh nguy cơ va chạm Trái đất.

Phương pháp này đã từng được sử dụng. Năm 2005, tàu thăm dò của Nhật Bản Hayabusa đã làm bật ra 1 số ít mảnh của tiểu hành tinh Itokawa và gửi mẫu về Trái Đất nghiên cứu và phân tích. Nhiều tàu thăm dò đã tiếp cận những thiên thạch trong thiên hà và lúc bấy giờ đang có nghĩa vụ và trách nhiệm giám sát thiên thạch ” khủng ” Vesta .

Bốn là, dùng năng lượng mặt trời. Một loạt con tàu mini chở theo các tấm gương lớn được phóng lên và cho tiếp cận thiên thạch nguy hiểm. Các tấm gương có nhiệm vụ phản chiếu ánh sáng mặt trời vào một điểm nhất định của thiên thạch. Dần dần, nhiệt lượng tăng lên sẽ làm bốc hơi một số chất trên bề mặt thiên thạch và tạo thành luồng khí đẩy nó chệch khỏi quỹ đạo ban đầu. Phương pháp này đòi hỏi tàu vũ trụ phải được trang bị hệ thống thấu kính khổng lồ và kính phóng đại gần Trái Đất. Hơn nữa, tàu vũ trụ phải được phóng chính xác theo hướng Mặt trời mới có tác dụng. Hy vọng phương án sẽ sớm hoàn thành trong vòng khoảng 5 năm tới.

Năm là, robot phá đá. Một loại robot mới có tên MADMEN hoạt động bằng năng lượng hạt nhân đã được nghiên cứu. Robot kèm theo một chiếc máy lăng đá. Máy này có chức năng làm bật tung các mẩu đá đã được khoan từ thiên thạch rồi quăng vào không trung. Một phản lực tác dụng ngược chiều lên robot cũng như thiên thạch và làm cho thiên thạch dần dần đổi hướng.

Dự kiến robot MADMEN có khối lượng chừng 1 tấn, cao 11 mét, được phóng lên thiên thạch bằng tên lửa. Năng suất hoạt động giải trí của máy lăng đá là 1 lần / phút, nên những nhà phong cách thiết kế cho biết cần phải có nhiều robot phái lên thiên thạch mới triển khai được việc làm chệch hướng một thiên thạch có khối lượng không nhỏ. Dự án được Viện nghiên cứu và điều tra NIAC của NASA rất là ủng hộ nhưng những nhà khoa học sẽ phải triển khai thêm nhiều điều tra và nghiên cứu, do thời hạn phá đá lê dài hàng năm yên cầu độ đúng mực cao trong kỹ thuật. Ngoài ra, cần kiến thiết xây dựng một trạm nguồn năng lượng hạt nhân trên ngoài hành tinh để phân phối cho robot .

Tại sao hệ thống radar của Nga không phát hiện được thiên thạch Chelyabinsk?

Là một cường quốc hạt nhân với mạng lưới hệ thống radar tối tân, Nga đã không phát hiện được tảng thiên thạch ” cỡ nhỏ ” 15 m vừa rơi xuống Chelyabinsk. Các chuyên gia thuộc Dự án Các lực lượng Hạt nhân Nga đã nỗ lực lý giải bằng cách công bố hình ảnh cho thấy tầm bao trùm của những mạng lưới hệ thống radar của Nga, Kết luận rằng những radar không khi nào có thời cơ phát hiện ra những ” tổng hợp bom nguyên tử ” lao xuống từ ngoài hành tinh, đơn thuần vì chúng không phải là tên lửa liên lục địa ( ICBM ) .Hệ thống radar không chăm sóc đến độ cong của bề mặt Trái đất, mà thay vào đó chỉ quét theo dạng hình quạt. Và trong trường hợp này, thiên thạch ” qua mặt ” được cả radar Pechora, Don-2N và cả Dnepr. Nhiệm vụ của những radar cảnh báo nhắc nhở tên lửa là chỉ tập trung chuyên sâu tìm kiếm dải khoảng trống hẹp phía trên đường chân trời, nơi một ICBM hoàn toàn có thể Open nếu nó được phóng đi, chứ không phải là những vùng khoảng trống khác .Do vậy, những mạng lưới hệ thống radar của Nga vẫn hoạt động giải trí tuyệt vời và hoàn hảo nhất, nhưng chúng chỉ tập trung chuyên sâu vào thiên chức được phó thác bắt đầu và không chăm sóc đến bất kỳ thứ gì khác ngoài ICBM .

Kết luận

Trong bài viết tổng hợp khá dài này, VnReview mong ước phân phối tới bạn đọc những thông tin không thiếu nhất và xác nhận nhất về thiên thạch và những rủi ro tiềm ẩn hoàn toàn có thể xảy ra khi những tảng đá trời lọt qua khí quyển và rơi xuống Trái đất. Những rủi ro tiềm ẩn là có thật nhưng không đáng phải lo lắng. Những cơn mưa sao băng vẫn là những cảnh tượng ngoạn mục mà nhiều người ước ao được trông thấy .Hàng trăm nhà khoa học đang tới nước Nga để tìm kiếm những vật chứng về sự hình thành và hoạt động của thiên hà, và cả những người săn thiên thạch đến để tìm vận may. Chưa có vật chứng về những tác động ảnh hưởng hữu dụng với sức khỏe thể chất con người của thiên thạch, nhưng thiên thạch vẫn có giá trị nghiên cứu và điều tra và sưu tầm nên hoạt động giải trí kinh doanh thương mại đá trời đang tăng trưởng khá mạnh. Ở Chelyabinsk người ta đang sinh động mua và bán những mẩu vụn của thiên thạch, chẳng còn chú ý rằng họ vừa suôn sẻ thoát khỏi một thảm họa .

Ngọc Mai

Source: https://vh2.com.vn
Category : Trái Đất