Việt Nam Quốc Dân đảng và người lãnh đạo Nguyễn Thái Học (Phần 1)

Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng
Cách đây đúng 76 năm, ngày 9 tháng 2, 1930 cuộc khởi nghĩa Yên Báy đã nổ ra, ghi lại một bước ngoặc lớn trong lịch sử vẻ vang Việt Nam. Tuy cuộc khởi nghĩa thất bại và những người chỉ huy cuộc khởi nghĩa này, Nguyễn Thái Học và những chiến sỹ của ông trong Việt Nam Quốc Dân đảng đã bị thực dân Pháp giết, nhưng tên tuổi của họ đã đi sâu vào linh hồn dân tộc bản địa .
Ông Nguyễn Thái Học. Photo courtesy of wikipedia

Ngay đến những người cộng sản, những kẻ thù gay gắt nhất của Việt Nam Quốc Dân đảng sau này cũng không dám phủ nhận công lao của những anh hùng Yên Báy. Để tìm hiểu về cuộc khởi nghĩa này, BTV Nguyễn Khanh của ban Việt ngữ đã liên lạc với Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng để phỏng vấn ông.

Bạn đang đọc: Việt Nam Quốc Dân đảng và người lãnh đạo Nguyễn Thái Học (Phần 1)

Loạt bài này sẽ gồm có ba phần, phần thứ nhất về nguyên ủy và sự hình thành của Việt Nam Quốc Dân đảng. Phần thứ hai nói đến những nguyên do gần dẫn đến cuộc khởi nghĩa và phần thứ ba nói về diễn biến cuộc khởi nghĩa và hiệu quả của nó. Sáng nay, mời quý vị theo dõi phần thứ nhất, toàn cảnh và nguyên do xây dựng Việt Nam Quốc Dân đảng .

Từ Nam Đồng Thư Xã đến Việt Nam Quốc Dân đảng

Trong những năm giữa của thập niên 1920, tại Việt Nam, đặc biệt quan trọng là tại TP. Hà Nội, có rất nhiều nhóm nhỏ, phần đông là người trẻ tuổi Tây học muốn làm “ một cái gì cho quốc gia ”. Một trong những nhóm này là Nam Đồng Thư Xã .
Nam Đồng thư xã được xây dựng vào cuối năm 1925 bởi một nhóm tri thức hầu hết là giáo viên trong đó ba người quan trọng nhất là Phạm Tuấn Lâm, bào huynh của ông là Phạm Tuấn Tài và Hoàng Phạm Trân ( tức Nhượng Tống ) .
Nam Đồng thư xã được xây dựng với một tiềm năng kép, vừa chính trị vừa thương mại. Việc xây dựng nhà xuất bản này, cùng với việc tổ chức triển khai những Trụ sở tại khắp nơi ( Trụ sở tại Hồ Chí Minh là Cường Học thư xã do Trần Huy Liệu quản trị ) đã cho những người tổ chức triển khai những phương tiện đi lại tài chánh thiết yếu để hỗ trợ vốn cho những hoạt động giải trí chính trị, đơn cử là việc viết và thông dụng những tài liệu chính trị nhằm mục đích giúp đại đa số người Việt quen thuộc với những tư tưỏng ái quốc mới .
Phạm Tuấn Tài, biệt hiệu Mộng Tiên là giáo viên trường tiểu học Yên Thành, TP.HN chuyên viết những bài về cuộc cách mạng Tân Hợi tại Trung Quốc. Bào đệ của ông, Phạm Tuấn Lâm, bút hiệu Dật Công, là một nhà báo viết cho tờ Thực Nghiệp Dân Báo và dịch nhiều cuốn sách của Trung Quốc viết về Tôn Dật Tiên .
Nhượng Tống cũng là một nhà báo viết cho tờ Thực Nghiệp là đồng dịch giả với Lâm trong cuốn Tiểu Sử và Học Thuyết Tôn Dật Tiên cũng như là tác giả cuốn Chủ nghĩa Quốc gia trong khi Trần Huy Liệu dịch cuốn Tiểu sử và Ý thức hệ Tưởng Giới Thạch. Ngoài những sách và tài liệu dịch từ tiếng Hoa, những người chỉ huy nhóm Nam Đồng còn dịch thêm những tác giả Pháp như Contrat Social của Rousseau và L’Esprit des Lois của Montesquieu .
Những cuốn sách này được bán với giá tầm trung nên đã gây được một tiếng vang không nhỏ trong giới người trẻ tuổi tri thức khiến họ thường lui tới. Trong số những người trẻ tuổi tri thức này, có Nguyễn Thái Học, học viên trường CĐ TM ; Phó Đức Chính, học viên trường CĐ Công Chánh, Hồ văn Mịch, học viên trường CĐ Sư Phạm. Họ thường gặp nhau để luận bàn những yếu tố chính trị trong cũng như ngoài nước .
Nguyễn Thái Học lúc đó đã được sở Mật Thám Pháp biết đến tên. Năm 1925, ông đã gởi cho toàn quyền Đông Dương Varenne hai bức thư ý kiến đề nghị cải cách nền công thương Việt Nam và nhu yếu xây dựng một trường CĐ Công Nghệ tại Thành Phố Hà Nội. Ông cũng nhu yếu chính quyền sở tại thuộc địa được cho phép được tự do xây dựng những thư viện tầm trung tại tổng thể những làng xã và những tỉnh thành .
Trong một dịp khác ông đưa ra một dự án Bất Động Sản giúp sức dân nghèo có một đời sống dễ chịu và thoải mái hơn. Tất cả những đề xuất này không được vấn đáp. Tháng 6 năm 1927, Nguyễn Thái Học lại gởi đơn đến thống sứ Bắc Kỳ xin phép xuất bản một nguyệt san lấy tên là Nam Thanh với mục tiêu phổ cập nâng cao trình độ tri thức cho đồng bào, khuyến khích họ bỏ lối học hư danh mà chú trọng về nông, công, thương nghiệp. Đơn xin này cũng bị khước từ .
Qua những điều đề xuất của Nguyễn Thái Học, ta hoàn toàn có thể thấy ông chủ trương một con đường tiến tới độc lập qua những giải pháp ôn hòa dựa trên sự tăng trưởng kinh tế tài chính với việc xây dựng những cơ sở công thương nghiệp và sự Open của một giai cấp trung lưu. Nhưng chán nản trước những ngăn ngừa của chính quyền sở tại Pháp và chịu ảnh hưởng tác động bởi trào lưu cách mạng bạo động ngày càng tăng vào những năm cuối của thập niên 1920, Nguyễn Thái Học và những chiến sỹ của ông ngày càng ngả theo khuynh hướng bạo động .
Nhưng không phải tổng thể những người trong nhóm đều ngả theo con đường đó. Trong số những người chống lại việc chuyển sang bạo động có Nhượng Tống. Ong chủ trương cần phải làm một cuộc cách mạng ôn hòa như Gandhi tại Ấn Độ. Nhưng Nguyễn Thái Học đã bác bỏ luận điệu này, nói rằng kinh nghiệm tay nghề của Đông Kinh Nghĩa thục cho thấy rằng một đảng mà không dùng đến võ lực thì sẽ bị bọn Pháp võ trang đến tận răng tiêu diệt .
Cuối tháng 10 năm 1927, Nguyễn Thái Học đưa ra dự tính xây dựng một đảng cách mạng bí hiểm dùng vũ lực lật đổ chính sách thực dân phong kiến xây dựng chính thể Cộng hòa mang lại độc lập, tư do cho tổ quốc. Đề nghị này được mọi người trong nhóm Nam Đồng thư xã đống ý. Và họ xây dựng chi bộ tiên phong gọi là “ chi bộ Nam Đồng thư xã ” với Nguyễn Thái Học làm chi bộ trưởng .
Mời những bạn nghe : Bài ca của Việt Nam Quốc Dân Đảng

Mọi người sau đó phân loại nhau đi những nơi liên lạc với những nhóm cách mạng lẻ tẻ tại những tỉnh như nhóm Nguyễn Thế Nghiệp ở TP Bắc Ninh, Hoàng văn Đào ở Thanh Hóa, Nguyễn Khắc Nhu ở Phủ Lạng Thương vv .. Những nhóm này tự động hóa họp thành những chi bộ tại những tỉnh. Trong vòng một tháng, xây dựng được tổng thể 18 chi bộ tại Bắc Kỳ và Bắc Trung Kỳ .
Ngày 25 tháng 12 năm 1927, Nguyễn Thái Học triệu tập một buổi họp trong đó Nam Đồng thư xã sáp nhập với 1 số ít những nhóm cách mạng địa phương và xây dựng Việt Nam Quốc Dân đảng. Nguyễn Thái Học được bầu làm đảng trưởng với một nhiệm kỳ 6 tháng. Dựa trên tam dân chủ nghĩa của Tôn Dật Tiên, đại hội xây dựng của Việt Nam Quốc Dân đảng cũng đưa ra một chương trình hành vi cách mạng tổng quát phân làm hai quá trình, “ phá hoại ” và “ thiết kế ” và lập kế hoạch xây dựng một “ quân đội cách mạng Việt Nam ” .
Giai đoạn “ phá hoại ” được chia làm ba thời kỳ, thời kỳ phôi thai ( thiết kế xây dựng đảng và thu nạp đảng viên ) hoạt động giải trí trọn vẹn bí hiểm ; thời kỳ dự bị ( tăng trưởng tuyên truyền, tổ chức triển khai quần chúng ) hoạt động giải trí bán công khai và thời kỳ hành vi ( dùng võ lực nổi dậy ). Giai đoạn “ thiết kế ” cũng gồm có ba thời kỳ : thời kỳ quân chính ( chính quyền sở tại quân sự chiến lược cách mạng ) ; thời kỳ huấn chính ( đảng quản lý và dạy cho dân chúng nghĩa vụ và trách nhiệm và quyền hạn của chính thể dân chủ ) và tiến trình hiến chính ( đại trà phổ thông đầu phiếu, thiết kế xây dựng hiến pháp và trả chính quyền sở tại lại cho toàn dân )
Chương trình hành vi của Việt Nam Quốc Dân đảng cũng giống như chương trình của những nhóm tương tự như khác cùng thời như Việt Nam Thanh Niên Cách Mệnh chiến sỹ hội ở việc phối hợp một chương trình đổi khác xã hội mơ hồ với việc tranh đấu giải phóng dân tộc bản địa. Trên phương diện tổ chức triển khai, Việt Nam Quốc Dân đảng rất giống với cơ cấu tổ chức của Việt Nam Thanh Niên Cách Mệnh chiến sỹ hội. Điều này không có gì đáng kinh ngạc vì vào lúc này, cơ cấu tổ chức tổ chức triển khai của Việt Nam Thanh Niên Cách Mệnh chiến sỹ hội đã có ảnh hưởng tác động sâu đậm đến những tổ chức triển khai cách mạng trong nước .
Đảng cũng tổ chức triển khai kinh tài bằng cách mở một khách sạn vừa để gây quỹ vừa để làm nơi hội họp. Nhờ sự giúp sức của một số ít nhà giầu có, Việt Nam Quốc Dân đảng đã hoàn toàn có thể tổ chức triển khai tuyên truyền trong số những công chức trẻ và nhất là trong giới học viên và giáo viên. Theo gương Quốc Dân đảng Trung Quốc, Việt Nam quốc dân đảng cũng có một chi hội phụ nữ, trong đó vợ hoặc tình nhân của những đảng viên hoàn toàn có thể tham gia .

Cơ cấu Tổ chức VNQDĐ và thành phần đảng viên

Điều làm cho Việt Nam Quốc Dân đảng đặc biệt quan trọng và khiến cho đảng này không bị tan rã trước sự thu hút của chủ nghĩa Cộng sản như là Tân Việt Cách mạng đảng hoặc là Việt Nam Thanh niên cách mệnh đồng chí hội là việc, mặc dầu phần lớn đảng viên là những phấn tử trí thức tân học, đảng đã nối lại được với truyền thống ái quốc ở bên trong các làng xã Việt Nam. Ngay từ lúc đầu những lãnh tụ Việt Nam Quốc Dân đảng đã thấy sự cần thiết phải mở ra tới những nhóm khác ngoài trí thức trong xã hội Việt Nam.

Xem thêm: Giới thiệu một số nét cơ bản về tổ chức Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh

Sức mạnh thực sự của Việt Nam Quốc Dân đảng và điều khiến đảng này trở thành đảng có uy tín nhất trong những năm 1920 được biểu lộ qua sự liên minh giữa những người tân học trẻ Thành Phố Hà Nội mà đại biểu là Nguyễn Thái Học và một nhà nho lớn tuổi, Nguyễn Khắc Nhu ( xứ Nhu vì ông đỗ đầu xứ trong cuộc thi sát hạch thi Hương ) Sinh năm 1882, giống như hai cụ Phan, Nguyễn Khắc Nhu hãy còn có nhiều quan hệ với xã hội Đại Việt cũ và được hưởng một nền giáo dục thuần túy Nho học .
Năm 1903, chính ông đã được lựa chọn để hướng dẫn Phan Bội Châu khi ông này bí hiểm ra Bắc Kỳ và gặp Hoàng Hoa Thám. Năm 1907, Nhu sang Trung Quốc theo trào lưu Đông du, nhưng sau đó lại quay trở lại Việt Nam và liên tục hoạt động giải trí bằng cách viết những truyền đơn và văn thơ ái quốc .
Năm 1925, trong cao trào ái quốc ảnh hưởng tác động bởi đám ma Phan Chu Trinh và vụ án Phan Bội Châu, Nguyễn Khắc Nhu mở màn viết nhiều bài đăng trong những báo chí truyền thông như An Nam tạp chí, Hữu Thanh và Thực Nghiệp Dân báo nói đến nhu yếu cần phải cái cách xã hội Việt Nam. Đặc biệt ông muốn giải phóng dân chúng khỏi những hủ tục và mê tín dị đoan dị đoan qua một mạng lưới hệ thống giáo dục mới văn minh cũng như là việc sữ dụng Tây y trong trị liệu và thiết lập những hoạt động giải trí công nghiệp và tiểu công nghiệp .
Sống ở trong làng, Nguyễn Khắc Nhu đã có một ảnh hưởng tác động cực kỳ quan trọng trong giới nông dân và người trẻ tuổi những tỉnh trong vùng từ Bắc Giang lên đến Phú Thọ. Điều độc lạ giữa Nguyễn Khắc Nhu và những người khác như Nguyễn văn Vĩnh hoặc Phạm Quỳnh cũng muốn đổi khác xã hội nông thôn Việt Nam là ngoài mong ước cải cách xã hội nông thôn cho tân tiến hơn, ông muốn tái lập lại cái niềm tin hội đồng của dân làng, cái quan hệ giữa khối nông dân và những kẻ sỹ như thời xưa .
Làm sao định nghĩa lại những từ ngữ như “ đồng bào ”, “ đồng chủng ”, “ tổ quốc ” để cho chúng có cùng một ý nghĩa so với tổng thể mọi người đó là quan điểm của Nguyễn Khắc Nhu. Nhưng chủ trương của Pháp, bác bỏ toàn bộ những sự cải tổ xã hội Việt Nam đã khiến Nguyễn Khắc Nhu, cũng như Nguyễn Thái Học đi vào con đường bạo động .
Bắt đầu cuối năm 1926, Nhu và 1 số ít chiến sỹ thời Đông Du kiến thiết xây dựng những công binh xưởng thô sơ những hữu hiệu để sản xuất những vũ khí chống lại Pháp. Họ cũng tích cực tuyên truyền trong hàng ngũ những người Việt đi lính cho Pháp. Cũng trong thời hạn này, nhóm Nguyễn Khắc Nhu liên lạc được với nhóm Nam Đồng thư xã với hậu quả là hai bên sáp nhập với nhau để xây dựng Việt Nam Quốc Dân đảng .
Cờ của Việt Nam Quốc Dân đảng. ( trích từ trang nhà của VNQDD )
Sự hội nhập của nhóm Nguyễn Khắc Nhu này có một hậu quả quan trọng là thành phần xã hội của những đảng viên VNQĐD không còn số lượng giới hạn trong giới học viên, sinh viên và tiểu công chức thành thị nữa mà chuyển dần về thôn quê, lan rộng ra ra cho những nông dân đặc biệt quan trọng là những thầy giáo làng ( Vũ Hồng Khanh ví dụ điển hình ) và những người lính. Tuy nhiên cũng như nhiều tổ chức triển khai Việt Nam khác, những quan hệ mái ấm gia đình và thầy trò rất quan trọng trong việc tuyển mộ đảng viên. Một trong những đặc thù là phụ nữ đóng một vai trò quan trọng chưa từng có trong VNQĐD .
Cô Giang ( Nguyễn thị Giang ) không phải chỉ là tình nhân của Nguyễn Thái Học mà còn là một lãnh tụ quan trọng của đảng và là một cựu học sinh của Nguyễn Khắc Nhu. Năm 1929, VNQDĐ có trên 1.500 đảng viên trong đó 120 người là ở trong quân đội Pháp. Dựa trên list 227 tù nhân đảng viên Việt Nam Quốc Dân đảng bị Mật Thám Pháp bắt vào năm 1929, ta hoàn toàn có thể thấy qua thành phần xã hội của đảng như sau :
1. Thư ký tòa sứ : 36 ( 16 % ) 2. Nhân viên hành chánh nam triều : 13 ( 6 % ) 3. Giáo viên chính ngạch : 36 ( 16 % ) 4. Giáo viên tư thục : 4 ( 2 % ) 5. Ông đồ : 2 ( 1 % ) 6. Học sinh, sinh viên : 6 ( 3 % ) 7. Nhà báo : 4 ( 2 % ) 8. Công nhân thương mại hay kỹ nghệ : 10 ( 4 % ) 9. Thương gia, tiểu thủ công nghiệp : 39 ( 18 % ) 10. Địa chủ, nông dân : 37 ( 17 % ) 11. Quân đội : 40 ( 18 % )
Ngoại trừ số lượng những công chức và binh lính tham gia vào Việt Nam Quốc Dân đảng, điều làm người ta quan tâm tại đây là số lượng phần đông những người nông công thương tham gia vào Việt Nam Quốc Dân đảng. Gộp toàn bộ lại nhóm này chiếm đến trên một phần ba tổng sô đảng viên Quốc Dân đảng trước năm 1930, một hiện tượng kỳ lạ chưa từng có cho thấy Việt Nam Quốc Dân đảng thời Nguyễn Thái Học đã cắt đứt được với truyền thống cuội nguồn thượng lưu của những đảng cách mạng Viêt Nam, một điều mà sau này chỉ có đảng Cộng Sản làm được .
Mặc dầu trên phương diện tổ chức triển khai và tuyên truyền, Việt Nam Quốc Dân Đảng không được hoàn thành xong bằng Việt Nam Thanh Niên Cách Mạng Đồng Chí Hội và chương trình hoạt động giải trí của đảng cũng không được rõ ràng bằng, nhưng trong những năm cuối của thập niên 1920, Việt Nam Quốc Dân đảng hoàn toàn có thể nói là đảng có được uy thế nhất trong những đảng cách mạng Việt Nam thời đó .
Nói chung cơ cấu tổ chức tổ chức triển khai của Việt Nam Quốc Dân Đảng và Việt Nam Thanh niên Cách Mạng Đồng Chí Hội giống nhau. Quan trọng hơn nữa, cả hai đều dựa vào một số ít những đặc thù của xã hội Việt Nam để lôi cuốn đảng viên : quan hệ họ hàng, tình đồng hương, đồng trường là những yếu tố chính mà cả hai đảng dùng để lấy người vào đảng .
Cũng giống như Thanh Niên Cách Mạng Đồng Chí Hội, Việt Nam Quốc Dân Đảng đặt việc cải tổ xã hội cũng nặng như việc giải phóng tổ quốc. Nhưng Nguyễn Thái Học chống lại việc đấu tranh giai cấp tuy rằng ông không đưa được một giải pháp nào khác để đạt được sự công minh xã hội mà chỉ dùng quan điểm Tam Dân chủ nghĩa của Tôn Văn để làm chuẩn cho cuộc cách mạng xã hội của mình. Năm 1928, Nguyễn Thái Học đã tính đến chuyện link với Nguyễn An Ninh nhưng sau cuối đã rút lại vì cho rằng những tư tưởng xã hội của Nguyễn An Ninh quá cực đoan .
Cũng trong năm 1928, trước khi chủ nghĩa Cộng Sản với lập trường đấu tranh giai cấp trở thành ý thức hệ chính của Việt Nam Thanh Niên Cách Mạng Đồng Chí Hội, lãnh tụ VNQĐĐ và VNTNCMĐCH gặp nhau để thương thuyết một việc hợp nhất giữa hai đảng. Các cuộc thương thuyết này thất bại một cách thê thảm .
Hai bên xung đột quan điểm một cách nóng bức. Bất đồng quan trọng nhất giữa hai đảng là yếu tố đặt Tổng Bộ ở đâu. Việt Nam Thanh Niên Cách Mạng Đồng Chí Hội đòi để Tổng Bộ ở hải ngoại vì như vậy Tổng bộ sẽ không khi nào bị thực dân Pháp đụng tới và khi nào cũng có một tổ chức triển khai để chỉ huy công tác làm việc .
Trong khi đó Việt Nam Quốc Dân Đảng thì chủ trương Tổng bộ phải ở trong nước vì ở ngoài sẽ sống cách biệt dân chúng ở quê nhà, lãnh tụ không biết phải chỉ huy thế nào cho đúng thực trạng. Đại biểu hai bên tranh cãi đến cả xem ai là người cách mạng hơn : Nguyễn Thái Học hay Nguyễn Ái Quốc .
Cuộc thương thuyết cho nên vì thế bị thất bại. Một cuộc thương thuyết khác giữa hai bên, lần này tổ chức triển khai ở Vương Quốc của nụ cười cũng không thành công xuất sắc. Chính thế cho nên mà sau thất bại này, Việt Nam Quốc Dân Đảng và Việt Nam Thanh Niên Cách Mạng Đồng Chí Hội đã cạnh tranh đối đầu ráo riết tại Bắc Kỳ trong việc lôi cuốn đảng viên .
Quý thính giả vừa nghe cuộc trao đổi giữa BTV Nguyễn Khanh của ban Việt ngữ và tiến sỹ Lê Mạnh Hùng về toàn cảnh và nguyên do xây dựng Việt Nam Quốc Dân Đảng, là phần thứ nhất của loạt bài tìm hiểu và khám phá về Việt nam quốc dân đảng, nhân kỷ niệm 76 năm cuộc Khởi nghĩa Yên Báy. Trong buổi phát thanh tối nay, mời quý vị lại đón nghe tiếp phần thứ hai của loạt bài, chủ đề là, Nguyên nhân gần của cuộc khởi nghĩa Yên Báy .

Thông tin trên mạng:

–
Wikipedia: Nguyễn Thái Học

Xem thêm: Công nghệ 10 Bài 1: Bài mở đầu | Hay nhất Giải bài tập Công nghệ 10

– Trang mạng lưới Việt Nam Quốc Dân Đảng
© 2006 Radio Free Asia

Source: https://vh2.com.vn
Category : Công Nghệ