Ôn lại lịch sử: Cựu Tổng Thống Jimmy Carter và Việt Nam

Nguyễn Quốc Khải

Khi tác giả đang viết bài báo này, cựu Tổng Thống Jimmy Carter, năm nay đã 98 tuổi, đang nằm trên giường bệnh chờ đón cái chết sắp đến. Ông là một người bình dị, chân thực và đạo đức. Ông tận tình giúp người tị nạn Khu vực Đông Nam Á. Tôi còn nhớ một buổi chiều vào ngày 19-7-1979, chúng tôi biểu tình trước White House để hoạt động cơ quan chính phủ Hoa Kỳ giúp thuyền nhân tị nạn do ca sĩ Joan Baez và Refugees International tổ chức triển khai. Tổng Thống Carter đã mở hành lang cửa số vẫy tay nghênh đón chúng tôi và nói với đám đông rằng ông đã ra lệnh cho Hạm Đội 7 cứu vớt những thuyền nhân .
Hôm đó có rất nhiều Mỹ cũng tham gia, nhân ngày họ vào Hà Nội Thủ Đô để nghe ca sĩ Joan Baez hát trước Lincoln Memorial cho người tị nạn Khu vực Đông Nam Á dưới tiêu đề “ A Plea, Not a Protest ” với khoảng chừng 10,000 người tham gia. Hàng ngàn người chết trên biển đã đánh động lương tâm người Mỹ, ngay cả những người từng chống cuộc chiến tranh, bênh vực cộng sản, như Joan Baez. Cầu mong cựu Tổng Thống Carter ra đi bình an .

***

Bạn đang đọc: Ôn lại lịch sử: Cựu Tổng Thống Jimmy Carter và Việt Nam

Cựu Tổng Thống Jimmy Carter ( Dân Chủ ) nhậm chức vào ngày 20-1-1977, hai năm sau khi cuộc chiến tranh Nước Ta chấm hết. Người nhiệm kỳ trước đó của ông là cố Tổng Thống Gerald Ford đã tận mắt chứng kiến Saigon thất thủ trong cơn hỗn loạn. Carter là người nghĩa vụ và trách nhiệm lèo lái nước Mỹ thời hậu chiến trong khi cuộc chiến tranh lạnh sôi động khắp nơi trên quốc tế. Sau Nước Ta, năm nước khác lần lượt trở thành cộng sản, gia nhập vào trục Mạc Tư Khoa – Bắc Kinh, như Lào ( 1975 ), Campuchia ( 1975 ), Angola ( 1975 ), Nicaragua ( 1979 ), Grenada ( 1979 ). Tuy nhiên, đợt bành trướng của chủ nghĩa Cộng Sản sau cuộc chiến tranh Nước Ta ít hơn đợt một với 12 nước đi theo XHCN xảy ra sau khi Thế Chiến II chấm hết .
QUAN ĐIỂM CỦA CARTER VỀ CHIẾN TRANH VIỆT NAM
Theo cựu Tổng Thống Jimmy Carter, lao vào vào Nước Ta về cơ bản là một quyết định hành động của Tổng thống John Kennedy. Ông nghĩ rằng Tổng Thống Kennedy dự tính một sự tham gia hạn chế. Sau khi người Pháp rút lui, Hoa Kỳ dự trù sẽ hoàn thành xong vai trò bảo vệ châu Á chống lại chủ nghĩa cộng sản. Sau khi thừa kế Nhà Trắng, Tổng Thống Johnson ngày càng tham gia sâu hơn và biến Nước Ta thành yếu tố của niềm tự hào dân tộc bản địa. Cái tôi cá thể và cam kết của ông ta đã chiếm lợi thế .
Theo cựu Tổng Thống Carter, Hoa Kỳ đã nhìn nhận thấp sự ngoan cường của Bắc Việt và những lực lượng nổi dậy chống lại Hoa Kỳ. Trái lại, Hoa Kỳ đã nhìn nhận quá cao năng lực và cam kết của những người Nước Ta cùng phe với Hoa Kỳ .
Nói Kết luận cuộc chiến tranh Nước Ta do Tổng thống Kennedy khởi xướng đã leo thang và lan rộng ra rất nhiều dưới thời Lyndon Johnson. Thuyết Domino là một mối rình rập đe dọa trong thực tiễn nhưng khi nhìn lại có lẽ rằng đã bị phóng đại như một nguyên do để tham gia vào Nước Ta .
Cựu Tổng Thống Carter nghĩ rằng đây lần tiên phong trong lịch sử dân tộc, Hoa Kỳ đã cam kết hàng loạt vương quốc để thực thi một trách nhiệm tích hợp chính trị và quân sự chiến lược, nhưng Hoa Kỳ đã thất bại. Đây là một một đòn giáng mạnh vào lòng tự trọng của Hoa Kỳ, và hoàn toàn có thể là một đòn khá nặng nề đánh vào lòng tự trọng toàn quốc tế của Hoa Kỳ theo sự nhìn nhận của người ngoài cuộc .
Trong lịch sử vẻ vang, Hoa Kỳ đã vận dụng chủ trương gây cuộc chiến tranh, xâm lược một vương quốc, ném bom một vương quốc, tiến công một vương quốc, chỉ khi bảo mật an ninh của Hoa Kỳ bị rình rập đe dọa trực tiếp. Tiền đề về Nước Ta là Hoa Kỳ bị rình rập đe dọa vì những lời công bố, những lời lý giải bởi Tổng thống Johnson và thậm chí còn cả Dwight Eisenhower và Kennedy. Có một mối rình rập đe dọa rằng chủ nghĩa cộng sản sẽ thắng thế trong hàng loạt nghành châu Á vì cả Liên Xô và Trung Quốc đều trợ giúp người Nước Ta. Vào thời gian đó chủ trương của Hoa Kỳ là chỉ dùng đến cuộc chiến tranh nếu bảo mật an ninh của Hoa Kỳ bị rình rập đe dọa trực tiếp .
Theo cựu Tổng Thống Carter, cuộc chiến tranh Nước Ta trở nên tồi tệ so với Hoa Kỳ, với thất bại trình diện và rõ ràng. Quân đội rút bằng máy bay trực thăng trên nóc nhà vào phút cuối. Đối thủ của Hoa Kỳ ở Nước Ta giành thắng lợi trọn vẹn về chính trị và quân sự chiến lược .
Chiến tranh Nước Ta đã gửi một tín hiệu cảnh báo nhắc nhở đến toàn xã hội Mỹ, gồm có những thành viên của Quốc hội, những tổng thống, và công chúng, rằng Hoa Kỳ nên thận trọng hơn trong những phiêu lưu quân sự chiến lược, đặc biệt quan trọng là khi Hoa Kỳ tự gây nguy khốn cho tầm vóc của chính mình. Một trong những bài học kinh nghiệm là nếu cần phải tham chiến, Hoa Kỳ cần có một cam kết tối đa của hội đồng quốc tế, với tư cách là những liên minh thực sự thân thương và những người bạn cam kết và những người ủng hộ càng tốt .
CARTER ÂN XÁ CHO NHỮNG THANH NIÊN TRỐN QUÂN DỊCH
Cựu Tổng Thống Carter tham gia lễ nhậm chức vào ngày thứ Năm, 20/1/1977. Ngay sau khi buổi lễ chấm hết, ông đã đi vào bên trong Tòa nhà Quốc hội để ký một thông tư tha thứ cho tổng thể những người đã trốn tránh nghĩa vụ và trách nhiệm quân dịch trong cuộc chiến tranh Nước Ta và những người đã trốn qua Canada, nhưng không tha thứ cho những người lính đào ngũ khỏi quân đội. Chỉ thị có hiệu lực thực thi hiện hành vào ngay hôm sau .
Đây là một yếu tố chính trị rất khó khăn vất vả so với Cựu Tổng Thống Carter. Ông tâm sự rằng hành vi ân xá không phải là điều thông dụng nhất vào lúc bấy giờ nhưng đó là điều đúng đắn nên làm, một thời cơ để hàn gắn quốc gia bị chia rẽ, vượt ra khỏi Chiến tranh Nước Ta và nỗi ám ảnh Nước Ta, để tiến vào một kỷ nguyên khác của đời sống .
Quyết định ân xá của Cựu Tổng Thống Carter đã tạo ra rất nhiều tranh cãi. Ông bị chỉ trích nặng nề bởi những nhóm cựu chiến binh và những người khác vì đã được cho phép những kẻ vi phạm pháp lý, không yêu nước được ra đi mà không bị phạt. Trái lại, những tổ chức triển khai ân xá chỉ trích Carter vì không ân xá những người đào ngũ, những binh lính bị trục xuất ra khỏi quân ngũ một cách nhục nhã, hoặc những người dân thường biểu tình phản chiến bị truy tố vì sự chống đối của họ .
Tổng cộng, khoảng chừng 100,000 người trẻ tuổi Mỹ đã ra quốc tế vào cuối những năm 1960 và đầu những năm 1970 để tránh Giao hàng trong cuộc chiến tranh. Khoảng 90 % đã đến Canada và được coi như là những di dân hợp pháp mà Canada đang cần cho lực lượng lao động. Vẫn còn những người khác trốn bên trong Hoa Kỳ. Ngoài những người tránh quân dịch khoảng chừng 1,000 quân nhân đào ngũ cũng đến Canada .

Sau khi Chiến tranh Việt Nam kết thúc, Chính phủ Hoa Kỳ tiếp tục truy tố những người trốn quân dịch. Tổng cộng có 209,517 nam giới chính thức bị buộc tội vi phạm luật quân dịch và khoảng 360,000 người khác chưa bao giờ bị buộc tội chính thức. Nếu họ trở về Hoa Kỳ, những người từng trốn tránh ở Canada hoặc các nơi khác phải chịu án tù hoặc buộc phải thực hiện nghĩa vụ quân sự. Trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 1976, Jimmy Carter đã hứa sẽ ân xá cho những kẻ trốn quân dịch. Sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, Carter đã thực hiện lời hứa của mình. Nhiều người Mỹ đã trở về nhà, nhưng ước tính có khoảng 50,000 người định cư lâu dài ở Canada vì trẻ và có học thức, dễ đáp ứng với xứ sở mới.

Xem thêm: Đánh giá Samsung Galaxy M51: Pin rất khủng, màn hình đẹp, giá rẻ

Cựu Tổng Thống Carter ( Dân Chủ, Georgia ) từng là sĩ quan Hải Quân. Ông tốt nghiệp tại U.S. Naval Academy vào 1946 sau khi Thế Chiến Thứ II chấm hết. Sau khi cha mất vào 1953, ông rời quân ngũ trở lại Georgia làm nông dân trồng đậu phọng. Mười năm sau ông bước vào sự nghiệp chính trị với chức vụ nghị sĩ tiểu bang ( 1963 – 1967 ), thống đốc ( 1971 – 1975 ), và tổng thống ( 1977 – 1981 ) .
Cựu Tổng Thống Carter có một con trai lớn từng Giao hàng tại Nước Ta. Khi còn là sinh viên tại Georgia Tech, anh ta bỏ học để thi hành quân dịch và là một trong những người đã sống sót trở về. Anh đã về thăm nhà ở Plains hai lần trong khi còn ở trong quân đội. Anh ấy không thích mặc đồng phục trong khi về nhà nghỉ phép, chính bới có rất nhiều sự khinh miệt và xúc phạm và lên án anh ta vì đã ngây thơ, vì đã rời khỏi trường ĐH Georgia Tech và qua Nước Ta. Anh đã bị chính nhóm đồng bạn lên án .
CARTER GIÚP TỊ NẠN VIỆT NAM
Trong hai năm cuối của Tổng Thống Gerald Ford, Hoa Kỳ đã thâu nhận khoảng chừng 150,000 người tị nạn kể từ sau khi Saigon thất thủ vào 30-4-1975. Chính quyền Carter tận tình liên tục công tác làm việc này trong suốt bốn năm tiếp theo .
Tổng thống Carter đã ra lệnh cho những tàu Mỹ đón những người tị nạn chạy trốn khỏi Khu vực Đông Nam Á bằng thuyền và sẽ được cho phép những người tị nạn tái định cư ở Hoa Kỳ nếu họ muốn. Quyết định này ảnh hưởng tác động đến toàn bộ những tàu vận tải đường bộ của Mỹ hoặc tàu ĐK tại Hoa Kỳ. Trước đó, nhiều tầu đã khước từ đón người tị nạn để tránh những khó khăn vất vả tại những hải cảng sắp đến. Quyết định cung ứng sự ngày càng tăng bất thần vào tháng 5 và tháng 6, 1978 về số lượng những người được gọi là “ thuyền nhân ” hầu hết từ Nước Ta đến những cảng châu Á, hầu hết ở Vương Quốc của nụ cười và Malaysia, và ở Úc .
Vào đầu 1978, số lượng người tị nạn đến những cảng này khá không thay đổi ở mức khoảng chừng 2,000 người mỗi tháng, nhưng vào tháng 5, số lượng này đã tăng lên 5,800 người và liên tục ở mức đó vào tháng 6. Một số tổ chức triển khai tị nạn đã ước tính rằng tối thiểu 50% số người trốn thoát bằng thuyền từ Nước Ta đã chết trên biển. Theo lệnh của ông Carter, thuyền trưởng của những tàu Mỹ giờ đây hoàn toàn có thể bảo vệ với chính quyền sở tại ở bất kể cảng nào rằng những trường hợp của người tị nạn sẽ được Cơ quan Di trú và Nhập tịch giải quyết và xử lý nhanh gọn và những người tị nạn sẽ sớm trên đường đến nơi họ chọn để tái định cư .
Trong một dịp chuyện trò với khoảng chừng 2,000 người vào ngày 23-8-1979 tại một thị xã bên bờ sông Mississippi, Tổng thống Carter đã đưa ra một lời lôi kéo đầy xúc cảm so với thuyền nhân Khu vực Đông Nam Á .
” Hãy để tôi nhắc những bạn rằng Hoa Kỳ là quốc gia của những người nhập cư. Chúng ta là quốc gia của những người tị nạn. Những người tị nạn hiện đang rời Khu vực Đông Nam Á từng là liên minh của tất cả chúng ta trong cuộc cuộc chiến tranh Nước Ta gần đây. Họ đang rời khỏi một quốc gia đã lấy đi những quyền cơ bản của họ. Họ tin vào giá trị cá thể, ý tưởng sáng tạo cá thể và tự do cá thể. Họ hòa hợp hơn về mặt triết học với tất cả chúng ta hơn chính sách cộng sản. ”
Một trong những thành quả lớn nhất của Tổng Thống Carter trong công tác làm việc tương hỗ thuyền nhân là ông đã thành công xuất sắc trong việc thiết lập Đạo Luật Tị Nạn 1980 ( Refugee Act of 1980 ), được Thượng Viện nhất trí trải qua vào cuối năm 1979 và được Tổng thống Jimmy Carter ký thành luật vào đầu năm 1980 .
Đạo luật về Người tị nạn năm 1980 đã sửa đổi Đạo luật Nhập cư và Quốc tịch trước đó và Đạo luật Hỗ trợ Người tị nạn và Di cư. Đạo luật mới đã nâng mức trần hàng năm cho người tị nạn từ 17,400 lên 50,000, đồng thời tạo ra một quy trình tiến độ kiểm soát và điều chỉnh mức trần người tị nạn để phân phối những trường hợp khẩn cấp .
Joe Biden ( Dân Chủ, Delaware ) là một trong những thượng nghị sĩ đã ủng hộ luật đạo “ Refugee Act of 1980 ” và tổng thể những chương trình tị nạn tiếp theo. Các chương trình tị nạn Orderly Departure Program ( ODP gồm có HO, U11, V110 ), Resettlement Opportunity for Vietnamese Returnees ( ROVR ), Humanitarian Resettlement ( HR ) và American Homecoming ( AH ) được thiết lập để định cư người Việt tị nạn đều dựa theo Đạo Luật Người Tị Nạn 1980 .
CARTER GIÚP TÁI LẬP BANG GIAO VỚI VIỆT NAM
Ngay sau cuộc chiến tranh, chính quyền sở tại Gerald Ford đã vận dụng những giải pháp trừng phạt cứng rắn chống TP.HN gồm có cấm vận kinh tế tài chính, không công nhận Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Nước Ta, và ngăn cấm CHXHCNVN vào Liên Hiệp Quốc. Chính quyền Ford còn đòi TP. Hà Nội xử lý yếu tố quân nhân mất tích trước khi trò chuyện về việc tái lập bang giao .

Sau khi tiếp nhận Nhà Trắng từ Tổng Thống Gerald Ford vào 1977, chính quyền Carter đã bắt đầu có những tiếp xúc với phái đoàn LHQ của Hà Nội tại New York để thăm dò việc tái lập ngoại giao giữa hai nước. Thủ Tướng Phạm Văn Đồng của Việt Nam đề nghị hai bên gặp nhau tại Paris để thảo luận việc bình thường ngoại giao giữa hai quốc gia. Lúc đầu Việt Nam đòi bồi thường chiến tranh, nhưng sau cùng vào 1978, Hà Nội đã bỏ đòi hỏi này. Việt Nam cũng không buộc điều kiện Hoa Kỳ viện trợ vào vấn đề tìm kiếm quân nhân mất tích.

Xem thêm: Đề thi tốt nghiệp THPT nhẹ nhàng, điểm chuẩn sẽ tăng?

Về phía Hoa Kỳ, chính quyền sở tại Carter sẵn sàng chuẩn bị trợ giúp kinh tế tài chính cho Nước Ta nhưng nhấn mạnh vấn đề tại một cuộc họp báo rằng bất kể viện trợ nào cho Nước Ta phải là viện trợ “ thông thường ” và không được coi là bồi thường thiệt hại. Hoa Kỳ không có “ món nợ ” nào so với Nước Ta về thiệt hại cuộc chiến tranh và không nên thừa nhận “ có lỗi ” trong cuộc xung đột Đông Dương. Hoa Kỳ chỉ cần Nước Ta hứa xử lý yếu tố quân nhân mất tích, không cần phải tìm kiếm toàn bộ quân nhân mất tích .
Đối với Tổng Thống Carter, tái lập bang giao với Nước Ta không phải là việc ưu tiên vì vào thời gian đó Hoa Kỳ đang chăm sóc nhiều hơn đến việc thông thường hóa ngoại giao với Trung Quốc và tìm cách giúp hòa giải giữa hai nước Trung Đông là Do Thái và Ai Cập. Ngoài ra trong thời hạn 1978 – 1991, việc thương thuyết tái lập bang giao giữa Nước Ta bị tê liệt vì Nước Ta đang chiếm đóng Campuchia ( 21/12/1978 – 26/9/1989 ), vấn đề binh sĩ Hoa Kỳ mất tích chưa được xử lý, và thảm họa thuyền nhân vẫn tiếp nối .

Phải đợi đến khi Tổng Thống Bill Clinton ( Dân Chủ ) bước vào White House, việc bang giao với Nước Ta mới đạt được tân tiến đơn cử. Sau khi đã đàm đạo nội bộ với những tổ chức triển khai cựu quân nhân Hoa Kỳ, cựu Đại Tướng William Westmoreland, cựu tư lệnh quân lực Mỹ tại Nước Ta, vào ngày 4-2-1994 Tổng Thống Clinton công bố bãi bỏ cấm vận kinh tế tài chính với Nước Ta. Hoa Kỳ công nhận Nước Ta đã hợp tác trong việc tìm kiếm 2,238 quân nhân Hoa Kỳ còn mất tích. Chính quyền Clinton đánh giá và nhận định rằng thỏa thuận hợp tác được cho phép thiết lập văn phòng liên lạc ngoại giao tại hai nước sẽ giúp việc tìm kiếm quân nhân mất tích thuận tiện hơn. Một năm sau, vào ngày 11-7-1995, Nước Ta và Hoa Kỳ chính thức tái lập bang giao .

Source: https://vh2.com.vn
Category : Đánh Giá