Sự tinh tế của người Hà Thành qua văn hóa ẩm thực

Độc đáo, tinh tế trong từng món ăn

Có lẽ, nói đến văn hóa truyền thống ẩm thực của người Hà thành, tất cả chúng ta không hề bỏ lỡ mâm cỗ với những món ăn thật đa dạng chủng loại, phong phú. Người nội trợ khéo đất Hà thành thường cẩn trọng, tỉ mỷ ngay từ khi chọn nguyên vật liệu để nấu cỗ. Các loại rau củ quả phải tươi ngon. Người nội trợ thường lựa chọn loại súp lơ đơn để món canh có vị ngọt thanh. Gà lễ nguyên con phải bảo vệ mào đẹp, dáng vượng với đuôi vổng lên. Gà chặt bày cỗ là giống gà ri chân lùn.

Mâm cỗ của người Hà Nội thể hiện sự tinh tế, khéo léo của người phụ nữ đất Hà thành.

Mâm cỗ của người TP.HN được chuẩn bị sẵn sàng rất cầu kỳ tùy theo điều kiện kèm theo của từng mái ấm gia đình. Nhà giàu có, khá giả sẽ là cỗ “ bát trân ” gồm 8 bát và 8 đĩa. Với những mái ấm gia đình tầm trung sẽ bày mâm cỗ đơn thuần hơn với 6 bát 8 đĩa, hoặc 4 bát 8 đĩa, cũng có khi chỉ là 4 bát 4 đĩa.

Trong ẩm thực, người Hà Nội “quý hồ tinh bất quý hồ đa”, việc ăn là để thưởng thức sự tinh tế, thanh tao của từng món ăn chứ không phải chỉ để cho no bụng… Bởi thế, bát đĩa đựng thức ăn của người Hà Nội khá nhỏ, đủ để đựng 1/4 con gà, 6 miếng chả quế, 6 miếng giò lụa… Thậm chí, có đĩa chỉ to bằng chiếc đĩa lót chén trà. Rất hiếm khi đồ ăn được bày trong bát đĩa cỡ đại. Bát bày cỗ phải là bát chiếu yêu (loại bát thắt lại ở phần lưng bát, miệng loe) và đĩa sứ Giang Tây hoặc Bát Tràng, men lam. Đặc biệt, bát và đĩa phải đồng bộ.

Có một điều rất quan trọng, dù cầu kỳ hay giản tiện thì những món ăn cũng được triển khai gọn gàng, tỉ mỉ bộc lộ sự tinh hoa, khôn khéo trong tài nghệ nấu nướng của người phụ nữ đất Hà thành. Thức ăn đặt trên đĩa và bát biểu lộ sự hài hòa cả về sắc tố, mùi vị nhưng phải bảo vệ sự thích mắt, tinh xảo. Đĩa gà nếu cúng nguyên con thì sẽ được ngậm bông hồng nhung đỏ, nếu chặt xếp đĩa thì phải đầy đặn, xếp chặt tay, xoay miếng thịt có da lên phía trên, đĩa giò lụa được xếp 6 hoặc 12 miếng theo hình bông hoa vừa đúng miệng đĩa, dưa góp được cắt tỉa hình hoa thật đẹp. Bát bóng thả của người Thành Phố Hà Nội đẹp tựa bức tranh đa sắc màu. Những miếng bóng khô cứng vàng cắt hình quả trám được xếp quanh bát, phía trên là màu nâu bóng của nấm hương quết mọc, tôm nõn đỏ hồng bên thịt thăn trắng nõn, miếng cà rốt tỉa hoa bùng cháy rực rỡ nằm ở TT bát với đài hoa là những quả đậu hà lan trần chín tới xanh mướt. Theo thời hạn, mâm cỗ truyền thống lịch sử của người TP. Hà Nội đã có nhiều đổi khác. Nhưng … những điều thuộc về cốt cách, tinh hoa ẩm thực vẫn được những bà những mẹ truyền dạy cho con cháu.

Nét văn hóa thanh lịch trong bữa cơm

Người Hà Nội vốn thanh lịch, tế nhị trong ứng xử, Đặc biệt, văn hóa ứng xử ở mỗi bữa ăn được coi là một trong những tiêu chuẩn đánh giá phần nào trình độ, phẩm cách của một cá nhân, một gia đình. Bởi vậy, trong mỗi gia đình, những trẻ nhỏ mới lên hai, lên ba tuổi đã được cha mẹ, ông bà dạy cho cách cầm thìa, cầm bát, cách ngồi vào mâm cơm sao cho lịch sự, thể hiện văn hóa ứng xử tinh tế trong bữa cơm gia đình.

Ngay từ nhỏ, trẻ nhỏ trong những mái ấm gia đình đã được cha mẹ dạy cho cách “ ăn trông nồi, ngồi trông hướng ”. Nếu ngồi trên ghế thì phải ngồi trong tư thế tự do, thẳng sống lưng, không được cho chân lên ghế hoặc chống cằm lên bàn. Nếu ngồi trên chiếu thì nên ngồi ở tư thế xếp bằng hoặc đặt 2 chân sang bên hông, không co chân, chống cằm hoặc ngồi xổm. Trước khi ăn cơm, trẻ nhỏ trong mái ấm gia đình phải có lời mời những người trong mâm theo thứ tự từ già đến trẻ. Khi ăn thì một tay bưng bát cơm, một tay cầm đũa, không được để bát cơm lên bàn rồi cúi đầu xúc cơm. Khi nhai, phải khép miệng kín kẽ, tối kỵ kiểu nhai thức ăn nhồm nhoàm. Húp canh cũng phải nhẹ nhàng, không tạo ra tiếng động. Đũa là đồ vật không hề thiếu mỗi khi dùng bữa của người Việt nói chung và người Thành Phố Hà Nội nói riêng. Dùng đũa sao cho đúng cách cũng trở thành một nét văn hóa truyền thống rất độc lạ. Đũa phải được cầm nhẹ nhàng bằng ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa. Khi ăn, không được gắp thức ăn từ đĩa chung đưa thẳng vào miệng mà phải đặt vào bát riêng rồi mới ăn và nếu trong bát còn món ăn thì không nên gắp tiếp. Trong bữa ăn, tối kỵ việc dùng đũa đảo lộn đĩa thức ăn để tìm miếng ngon cho mình.

Mâm cơm người Hà Nội thường có khá nhiều loại nước chấm. Mỗi món ăn có một loại nước chấm tương ứng. Do đó, các bà các mẹ thường dặn con cháu khi chấm thức ăn phải nhẹ đũa, tránh nhúng cả đầu đũa vào bát nước chấm chung. Nếu muốn gắp thức ăn cho người khác thì phải trở đầu đũa. Khi ăn đã no, muốn dừng bữa, thành viên trong gia đình phải đặt đũa xuống ngay ngắn trước khi xin phép rời mâm. Tránh để đũa kiểu so le, lệch lạc trên mâm.

Với người TP.HN, bữa cơm mái ấm gia đình rất quan trọng nên họ thường tạo cảm xúc tự do và ấm cúng trong suốt bữa ăn. Chính thế cho nên, mỗi thành viên trong mái ấm gia đình đều trò chuyện cùng nhau một cách nhã nhặn, tránh nói những chuyện căng thẳng mệt mỏi dẫn đến tranh cãi trong bữa ăn. Dù trò chuyện nhưng vẫn phải quan tâm điều tối kỵ là tránh việc chuyện trò khi cơm còn đầy trong miệng vì đây được xem như thể hành vi thiếu tôn trọng người khác. Khi ăn, người Thành Phố Hà Nội ăn thanh cảnh, cơm chỉ xới bát vơi dưới miệng. Khi xới cơm cho người lớn tuổi phải gạt lớp cơm bên trên để xới chỗ chín mềm. Những quy tắc ứng xử trong bữa cơm mái ấm gia đình của người TP.HN chứa đựng nhiều đạo lý, bộc lộ nét đẹp văn hóa truyền thống ứng xử tinh xảo, khôn khéo của người Việt từ bao đời nay. Ngày nay, TP. Hà Nội trở nên sôi động hơn trước. Guồng quay của đời sống cuốn mọi người vào vòng xoáy việc làm khiến nhịp sống có vẻ như nhanh hơn. Nhưng nét văn hóa truyền thống xưa kia của người Thành Phố Hà Nội vẫn còn, sự lịch sự duyên dáng trong chiếc áo dài, sự kính trên nhường dưới trong mỗi bữa ăn mái ấm gia đình vẫn còn được lưu giữ cùng thời hạn. Có thể nói, văn hóa truyền thống người Thành Phố Hà Nội xưa và nay không có quá nhiều độc lạ. Có những điều thuộc về cốt cách tinh xảo, lịch sự được truyền qua nhiều thế hệ. Nét lịch sự trong ẩm thực của người Thành Phố Hà Nội bộc lộ rõ nét ở sự nhẹ nhàng, thanh tao trong từng bữa cơm. / .

Source: https://vh2.com.vn
Category: Ẩm Thực