Tiếp cận chẩn đoán đái máu – Sỏi tiết niệu

1. Đại cương .

Đái máu ( hematuria ) là thực trạng trong nước tiểu có nhiều hồng cầu hơn thông thường. Đái ra máu hoàn toàn có thể nhiều, mắt thường cũng thấy nhìn thấy được thì gọi là đái ra máu đại thể. Nhưng cũng hoàn toàn có thể rất ít, mắt thường không nhìn thấy được thì gọi là đái ra máu vi thể. Đái ra máu hoàn toàn có thể đơn thuần, hoàn toàn có thể kèm với đái ra mủ, đái ra dưỡng chấp
Về mặt định lượng, khi làm cặn Addis người ta thấy thông thường mỗi phút đái không quá 1000 hồng cầu. Đái máu được phân làm 2 loại
+ Đái máu đại thể khi số lượng hồng cầu > 300.000 / mm3 nước tiểu .

+    Đái máu vi thể khi nước tiểu có số lượng hồng cầu > 5 /mm.

2. Đái máu đại thể

2.1. Thăm khám lâm sàng

2.1.1. Quan sát nước tiểu hoặc hỏi bệnh nhân để sơ bộ xác định nguồn gốc đái máu

Cho bệnh nhân đái hết bãi lần lượt vào 3 cốc :
+ Cốc 1 : đựng nước tiểu đầu bãi : nhìn nhận thực trạng bệnh lý ở tiền liệt tuyến – niệu đạo .
+ Cốc 2 : đựng nước tiểu toàn bãi : nhìn nhận thực trạng bệnh lý ở thận và niệu quản .
+ Cốc 3 : đựng nước tiểu cuối bãi : nhìn nhận thực trạng bệnh lý ở bàng quang .
Nếu chỉ cốc 1 có máu : tiểu máu đầu bãi, nguồn gốc từ cổ bàng quang, tiền liệt tuyến và niệu đạo. Nếu cả 3 cốc có máu : đái máu toàn bãi, nguồn gốc từ đường tiết niệu trên và thận. Nếu chỉ có cốc 3 có máu : đái máu cuối bãi, có nguồn gốc từ bàng quang. Lưu ý : trong trường hợp đái máu nặng và nhiều có nguồn gốc từ bàng quang thì hoàn toàn có thể có đái máu toàn bãi .
Trong thực tiễn lâm sàng rất ít khi làm nghiệm pháp 3 cốc, chỉ cần hỏi kỹ đặc thù đái máu của bệnh nhân là đủ để xác lập những loại đái máu kể trên .
2.1.2. Hỏi bệnh tìm những triệu chứng kèm theo
Cơn đau tiết niệu ( đau quặn thận, đau âm ỉ thắt lưng ), những rối loạn tiểu tiện, đái ra máu cục ( nếu có chứng tỏ tổn thương nằm tại đường bài xuất nước tiểu ) .
Tiền sử lao, tiền sử bệnh da liễu .
2.1.3. Khám thực thể
Trong những trường hợp đái máu tùy theo những nguyên do của bệnh lý hay chấn thương để thăm khám .
Khám thận lớn ( dấu chạm thận và bập bềnh thận ) hoàn toàn có thể gặp trong sỏi thận, sỏi niệu quản hay u thận …
Thăm khám vùng hạ vị hay thăm khám vùng trực tràng hoàn toàn có thể tìm được nguyên do đái máu do u bàng quang .
Khám body toàn thân : hoàn toàn có thể nhìn nhận được mức độ đái máu và nguyên do .

2.2. Xét nghiệm cận lâm sàng

2.2.1. Xét nghiệm sinh hoá
Protein niệu ( nước tiểu 24 h ) : nếu > 1,5 g / 24 h thì nguyên do đái máu là do tổn thương nhu mô thận ( bệnh cầu thận … ), nếu chỉ dạng vết thì nguyên do thuộc về “ niệu khoa ” ( tổn thương u thận, đường bài xuất nước tiểu … )
Trụ hồng cầu : nếu có thì nghĩ tới tổn thương nhu mô thận ( bệnh cầu thận … ) .
Cấy nước tiểu, nếu dương thế chứng tỏ có thực trạng nhiễm trùng niệu .
2.2.2. Cận lâm sàng
Rất có giá trị trong chẩn đoán nguyên do đái máu. Kết hợp giữa thăm khám lâm sàng với thăm khám bằng hình ảnh rất có giá trị trong chẩn đoán đái máu do những bệnh lý tại cơ quan hệ tiết niệu và sinh dục .
Chụp hệ tiết niệu không sẵn sàng chuẩn bị ( ASP ) : hoàn toàn có thể thấy được bóng thận và hình ảnh cản quang của sỏi .
Chụp niệu đồ tĩnh mạch ( UIV ) : nhìn nhận tính năng bài tiết của thận, hình thể thông thường hoặc không bình thường của đài thận, bể thận, bàng quang .
+ U thận : UIV cho thấy hội chứng khối u ( những đài thận bị khối u ở nhu mô đẩy lệch … )
+ U đường niệu trên : hình khuyết sáng tại bể thận, niệu quản …
+ Sỏi tiết niệu
+ Lao thận : cắt cụt những đài thận …
+ U bàng quang, u xơ tiền liệt tuyến : hình khuyết sáng tại bàng quang, dấu ấn lõm của tiền liệt tuyến vào cổ bàng quang …
Nếu UIV âm tính vẫn không loại trừ nguyên do đái máu từ nhu mô thận ( bệnh cầu thận ) .
Siêu âm ( SA ) : Đây là xét nghiệm có giá trị, không xâm nhập, giá rẻ, phát hiện được những nguyên do gây đái máu tại thận và bàng quang, xác lập được thực chất dịch hay tổ chức triển khai đặc của khối u .
Chụp cắt lớp vi tính ( CT Scan ) : Đưa việc chẩn đoán bệnh lý tại hệ tiết niệu lên mức độ đúng chuẩn cao. Được chỉ định trong những nguyên đái máu là khối u ( thận, đường bài xuất nước tiểu ) để xác lập size, cấu trúc, mức độ xâm lấn …
Soi bàng quang :
+ Đặt máy soi qua niệu đạo quan sát trực tiếp trong lòng bàng quang, nước tiểu phụt ra từ 2 lỗ niệu quản, thực trạng niêm mạc bàng quang – tiền liệt tuyến – niệu đao …
+ Nếu thực thi trong quá trình đang đái máu : xác lập được nguồn gốc đái máu từ niệu đạo – tiền liệt tuyến, bàng quang hay đường tiết niệu trên .
+ Nếu triển khai ngoài quy trình tiến độ đái máu : chỉ hoàn toàn có thể xác lập được nguyên do đái máu nằm tại bàng quang .
Chọc sinh thiết thận : đa phần được thực thi khi muốn xác lập thực chất của bệnh lý cầu thận ( viêm cầu thận cấp, mạn, viêm cầu thận màng, bệnh bột thận … ) hoặc khi những thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng âm tính mà đái máu vẫn tái diễn .
Nội soi niệu quản – thận ngược dòng ( R + no-ur+t+roscopie r + trograde ) : được triển khai khi hoài nghi nguyên do đái máu nằm tại đường tiết niệu trên ( bể thận, niệu quản ) mà những x + t nghiệm khác không phát hiện được .

2.3. Chẩn đoán phân biệt biệt

Huyết sắc tố niệu : nước tiểu màu đỏ, có khi sẫm như nước vối, để lâu biến thành màu bia đen. Tuy đỏ nhưng nước tiểu vẫn trong, để không có lắc cặn hồng cầu. Soi kính hiển vi không thấy hồng cầu. Bằng những phản ứng sinh hoá như Weber Meyer, bonzidin, pyramidon sẽ tìm thấy huyết cầu tố .
Porphyrin niệu : Pocphyrin là mẫu sản phẩm nửa chừng của hemoglobin, myoglobin, cytochrom … thông thường có độ 10 – 100 g trong nước tiểu trong 24 giờ, với số lượng đó không đủ cho nước tiểu có màu. Trong trường hợp bẩm sinh di truyền, uống sunfamit, pyramidon, xơ gan, thiếu vitamin PP, B12, pocphyrin sẽ tăng lên và nước tiểu có màu đỏ rượu cam nhưng trong, không có lắng cặn. Soi kính hiển vi, không có hồng cầu .
Nước tiểu những người bị bệnh gan : nước tiểu sẫm màu do muối mật, melanine. Viêm gan do virus, tắc mật … cũng có màu nâu sẫm như nước vối. Nếu dây ra quần áo trắng, có màu vàng, để lâu không có lắng cặn, x + t nghiệm nước tiểu có sắc tố mật .
Nước tiểu có màu đỏ do thuốc : đại hoàng, phenol sunfon phtalein, riphampicine, phenolphtaleine .
Chảy máu từ đường sinh dục ( ra máu âm đạo

2.4. Nguyên nhân

Trong bài này không đề cập đến những nguyên do đái máu do chấn thương .
2.4.1. Sỏi tiết niệu
Sỏi thận, niệu quản
+ Cơn đau tiết niệu sinh dục nổi bật hay không nổi bật ( đau vùng thắt lưng )
+ Đái ra máu toàn bãi sau khi lao động hoặc vận động và di chuyển, có khi đái máu cục .
+ Đái đục ( do viêm nhiễm )

+    Có thể tiểu niệu hoặc vô niệu.

+ Khám thận lớn ( do ứ nước hay ứ mủ )
+ Chẩn đoán hình ảnh ( SA, ASP, UIV ) : giúp chẩn đoán xác lập .
Sỏi bàng quang
+ Đái máu cuối bãi .
+ Rối loạn tiểu tiện : đái rắt buốt, đái tắc giữa dòng …
2.4.2. Bệnh lý khối u
Ung thư thận
+ Đái máu toàn bãi tự nhiên, đôi lúc có máu cục .
+ Đau thắt lưng âm ỉ .
+ Thận lớn .
+ SA, UIV và tốt nhất là CT Scan cho chẩn đoán đúng mực khối u và những đặc thù của nó .
U đường tiết niệu trên ( bể thận, niệu quản )
+ Đái máu toàn bãi, nhiều khi có máu cục .
+ Đau thắt lưng âm ỉ, có khi đau quặn thận do ùn tắc đường bài xuất cấp tính .
+ SA, UIV và tốt nhất là CT Scan cho chẩn đoán đúng mực khối u và những đặc thù của nó .
U bàng quang :
+ Đái máu cuối bãi hoặc toàn bãi, có khi có lẫn máu cục. Đái ra máu có khi không kèm theo cơn đau tự nhiên Open và tự mất .
+ Rối loạn tiểu tiện ( đái buốt, đái nhiều lần ), có khi đái tắc giữa dòng do cục máu đông .
+ Chẩn đoán bằng hình ảnh ( SA, UIV, CT Scan ) và tốt nhất là nội soi bàng quang ; đây là chiêu thức đơn thuần để phát hiện chắc như đinh loại u bàng quang, số lượng và vị trí của u, tích hợp luôn với cắt đốt nội soi hàng loạt khối u ( nếu được ) để nhìn nhận những đặc thù giải phẫu bệnh, mức độ xâm lấn …
2.4.3. Bệnh lý nhiễm trùng
Lao thận .
Viêm bàng quang ( mọi loại ) .
2.4.4. Bệnh lý dị dạng bẩm sinh hay mắc phải
Dị dạng mạch máu : phình động mạch thận trong thận, dò động – tĩnh mạch thận …
Thận đa nang ( Polykystose ) .
2.4.5. Bệnh lý cầu thận và vỏ thận
Hoại tử nhú thận .
Bệnh lý cầu thận cấp hay mạn tính ( viêm cầu thận cấp, mạn, bệnh viêm cầu thận màng, bệnh bột thận … )
2.4.6. Bệnh lý của tiền liệt tuyến
Hiếm khi gây đái máu. Gặp trong :
+ Viêm tiền liệt tuyến cấp .
+ U xơ lành tính .
+ Ung thư .

3. Đái máu vi thể

3.1. Chẩn đoán

Thông thường chẩn đoán được đái máu vi thể nhờ : băng giấy thử nước tiểu khi khám bệnh tổng quát. Đái máu vi thể được xác lập khi số lượng hồng cầu > 5 / mm3 hoặc > 5000 / ml .
Có những trường hợp dương thế giả : Open myoglobine hoặc hemoglobine tự do trong nước tiểu, chảy máu đường sinh dục kèm theo, men peroxydase do vi trùng tiết ra trong nước tiểu khi có nhiễm trùng đường tiểu …
Các x + t nghiệm để chẩn đoán gồm có :
+ Đầu tiên là làm x + t nghiệm định tính và định lượng những thành phần hữu hình có trong nước tiểu ( hình thái hồng cầu, trụ hồng cầu … )
+ Nếu đái máu vi thể liên tục k + o dài : định lượng Creatinine máu, định lượng Proteine niệu / 24 h, UIV, soi bàng quang ( nếu những x + t nghiệm trên vẫn âm tính và bệnh nhân trên 40 tuổi ) .

3.2. Nguyên nhân

Bệnh lý cầu thận : chẩn đoán dựa trên Proteine và trụ niệu .
Bệnh lý nhiễm trùng, khối u thận hay đường bài xuất nước tiểu .
Bệnh lý sỏi tiết niệu .
Rối loạn cầm máu : bệnh giảm tiểu cầu .
Do thuốc : Aspirine và thuốc chống đông máu .

Xem thêm :
– Đái máu
– Các rối loạn về nước tiểu
– Protein niệu
– Tổng nghiên cứu và phân tích nước tiểu 10 thành phần

Website Soitietnieu.com được xây dựng và quản lý bởi Bs Mai Văn Lực. Chúng tôi hỗ trợ khám và điều trị các bệnh lý Ngoại khoa tiết niệu tại các bệnh viện uy tín do các bác sĩ giỏi, giáo sư đầu ngành trực tiếp khám và điều trị.

Liên hệ:   0984 260 391 –   0886 999 115

Source: https://vh2.com.vn
Category : Truyền Thông