Thực trạng và giải pháp khai thác các giá trị văn hóa ẩm thực trong phát triển du lịch Việt Nam

Khai thác giá trị văn hóa ẩm thực để phát triển du lịch

Ẩm thực Quảng Ninh phong phú, phong phú với đủ những món ăn trên rừng, dưới biển. Sự phát minh sáng tạo, lối sống tương thích với điều kiện kèm theo tự nhiên đã tạo cho ẩm thực Quảng Ninh có nét đặc trưng và mang truyền thống vùng miền. Những người dân có đời sống gắn liền với biển thì phần đông những món ăn sẽ được chế biến từ món ăn hải sản. Tuy nhiên, mỗi địa phương lại có cách chế biến khác nhau tuy cùng một nguyên vật liệu. Ví dụ ở Quan Lạn, sá sùng hầu hết được phơi khô trước khi chế biến nhưng đến với Tp. Móng Cái, ai cũng biết món sá sùng tươi tẩm bột chiên xù Nói đến mực khô, người ta nghĩ ngay đến mực hòn đảo Quan Lạn, mực hòn đảo Đảo Cô Tô nhưng đến Hạ Long, nhất định phải ăn xôi chả mực, bún món ăn hải sản, bún cù kỳKhu vực Bình Liêu, Ba Chẽ, Đầm Hà, Tiên Yên là những địa phương miền núi cao, đồng bào nơi đây đã tạo ra nét ẩm thực riêng gắn liền với vạn vật thiên nhiên. Đó là những món ăn được chế biến từ sản vật của sông suối như : cá suối cuốn lá lốt, ốc khe nấu bỗng ; những món ăn khai thác từ rừng như chả lá lốt trứng kiến, trứng kiến xào ăn với xôi, canh rau ngót rừng của người dân tộc bản địa Tày, Sán Chỉ … Ngoài ra, còn có rượu ngô, rượu khoai, rượu men lá, rượu sim, rượu ba kích tím ( Ba Chẽ, Tiên Yên ) làm ngất ngây hành khách .

Nói đến ẩm thực Quảng Ninh, không thể không nhắc tới các món được chế biến từ ngũ cốc, đặc biệt là các món bánh của các dân tộc như bánh gio Quảng Yên; bánh lá ngải các vùng Bình Liêu, Ba Chẽ, Hải Hà, Đầm Hà, Tiên Yên, Móng Cái; bánh tài lồng ệp của người Sán Dìu; bánh dày, bánh chưng gù dân tộc Tày, Sán Chỉ

Trong những năm qua, Quảng Ninh là địa phương tiên phong trong cả nước đã tập trung chuyên sâu chỉ huy thiết kế xây dựng những tên thương hiệu ẩm thực truyền thống lịch sử, đặc trưng của địa phương gắn với chương trình mỗi xã, phường một loại sản phẩm ( OCOP ). Đề án này đã được hưởng ứng can đảm và mạnh mẽ với sự tham gia của hội đồng dân cư, những cơ quan quản trị, chính quyền sở tại, qua đó mang lại hiệu suất cao cao. Cho đến nay, Quảng Ninh có nhiều mẫu sản phẩm được hành khách thương mến, đặc biệt quan trọng là những loại sản phẩm thuộc nhóm ẩm thực như nếp cái hoa vàng Đông Triều, lợn Móng Cái, gà Tiên Yên, sá sùng Vân Đồn, mực ống Đảo Cô Tô, chả mực Hạ Long, miến dong Bình Liêu, rượu ba kích, trà hoa vàng Ba Chẽ Quảng Ninh còn còn tiến hành nhiều hoạt động giải trí, sự kiện để khai thác giá trị ẩm thực như Hội chợ ẩm thực Quảng Ninh lan rộng ra, Tuần lễ ẩm thực, Tọa đàm, hội thảo chiến lược, Cuộc thi đầu bếp giỏi nhằm mục đích tiếp thị thoáng đãng giá trị văn hóa ẩm thực, lôi cuốn sự tham gia của khách du lịch, giúp khách có nhiều thời hạn thưởng thức, tìm hiểu và khám phá và tiêu tốn nhiều hơn .Tuy nhiên, ẩm thực Quảng Ninh chưa thực sự phát huy được giá trị để mê hoặc hành khách. Một số mẫu sản phẩm đã được những doanh nghiệp đưa vào Giao hàng nhưng cách chế biến chưa mang đặc trưng, sắc thái riêng của Quảng Ninh. Các doanh nghiệp du lịch chưa thấy rõ được tầm quan trọng của giá trị văn hóa ẩm thực với tư cách là một mô hình du lịch để phong cách thiết kế tour ẩm thực riêng. Mặt khác, hầu hết những món ăn đều được chế biến và sản xuất theo quy mô nhỏ, hộ mái ấm gia đình ; việc khai thác hải sản phụ thuộc trực tiếp vào điều kiện kèm theo tự nhiên như thời tiết, mùa vụ ; nhận thức về việc kiến thiết xây dựng ẩm thực trở thành một loại sản phẩm du lịch còn hạn chế ; chưa thực sự coi việc chế biến, trang trí, ra mắt về ẩm thực là một thẩm mỹ và nghệ thuật nên hình thức món ăn chưa thực sự mê hoặc, lôi cuốn khách du lịch .

Những việc cần làm

Để bảo tồn và khai thác giá trị văn hóa ẩm thực như một mô hình du lịch tại tỉnh Quảng Ninh, thiết nghĩ cần tập trung chuyên sâu tiến hành một số ít trách nhiệm và giải pháp sau :Tuyên truyền và thống nhất nhận thức nhận diện văn hóa ẩm thực giống như những mô hình du lịch tại Quảng Ninh để giúp cho tài nguyên văn hóa ẩm thực tại Quảng Ninh được góp vốn đầu tư và tiến hành một cách có mạng lưới hệ thống chuyên nghiệp .Đẩy mạnh công tác làm việc triển khai, tiếp thị loại sản phẩm ẩm thực Quảng Ninh trải qua việc tiếp tục tham gia những hội chợ triển lãm, liên hoan ẩm thực trong nước và quốc tế ; thiết kế xây dựng những trang website ra mắt về ẩm thực những vùng, miền trên địa phận tỉnh để ra mắt sâu rộng tới hành khách .

Tăng cường đầu tư, ứng dụng khoa học công nghệ trong khai thác, chế biến, đảm bảo nguyên liệu đầu vào đạt mức độ tối ưu nhất về chất lượng, mẫu mã bao bì nhằm thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của các thị trường.

Quan tâm, bảo tồn những nét ẩm thực truyền thống lịch sử gắn với nguồn nguyên vật liệu địa phương, gắn với những thông điệp, ý nghĩa, tính năng của mỗi món ăn ; nguồn gốc, phong tục tập quán ; sự cầu kỳ, nét tinh xảo biểu lộ trong sự phối hợp những nguyên vật liệu ; những câu truyện lý thú về món ăn gắn với truyền thống văn hóa, đời sống hoạt động và sinh hoạt của dân cư địa phương .Kết hợp khai thác ẩm thực địa phương trong kiến thiết xây dựng những chương trình tour, chú trọng nội dung trình làng những món ẩm thực trong những bài thuyết minh. Khuyếnkhích những khách sạn, nhà hàng quán ăn bổ trợ những món ăn, đồ uống đặc trưng của Quảng Ninh trong bảng thực đơn .Nâng cao kinh nghiệm tay nghề để đội ngũ đầu bếp, bảo vệ phong phú chiêu thức chế biến món ăn ; đội ngũ thuyết minh viên, hướng dẫn viên du lịch tại điểm được tập huấn nâng cao nhận thức, nghĩa vụ và trách nhiệm trong việc bảo tồn, phát huy giá trị của văn hóa ẩm thực hông qua việc trình làng nguồn gốc nguồn gốc món ăn, nguyên vật liệu, cách chế biến, chiêm ngưỡng và thưởng thức theo phong thái của người Quảng NinhXây dựng một số ít chương trình du lịch ẩm thực được cho phép hành khách tham gia thưởng thức quy trình chế biến món ăn trong một khoảng trống riêng không liên quan gì đến nhau để hành khách trực tiếp tự tay chế biến ra món ăn và chiêm ngưỡng và thưởng thức ngay tại chỗ hoặc mang về làm quà tặng cho người thân trong gia đình, bè bạn .Tăng cường tổ chức triển khai những hội thảo chiến lược, hội nghị chuyên đề về ẩm thực ; tổ chức triển khai những hội thi kinh nghiệm tay nghề nhiệm vụ du lịch như hội thi đầu bếp, bartender ; hội nghị liên kết thực phẩm bảo đảm an toàn ship hàng khách du lịch để tăng cường liên kết thông tin, ra mắt những địa chỉ cơ sở sản xuất, chế biến loại sản phẩm OCOP với những doanh nghiệp du lịch, khuyến khích những doanh nghiệp du lịch ủng hộ sử dụng, tiếp thị loại sản phẩm OCOP Quảng Ninh .Việc khai thác giá trị văn hóa ẩm thực với tư cách là một mô hình du lịch sẽ góp thêm phần đa dạng hóa loại sản phẩm, mô hình du lịch, ngày càng tăng giá trị của sản vật địa phương và nâng cao vị thế của Du lịch Quảng Ninh trong lương lai .

Tài liệu tham khảo

1. Phan Văn Hoàn (2006), Bước đầu tìm hiểu văn hoá ẩm thực Việt Nam, NXB KHXH Hà Nội.
2. Vũ Ngọc Khánh (2002), Văn hoá ẩm thực việt Nam, NXB Lao động.
3. Mạc Thị Mận (2012), Một số giải pháp phát huy văn hóa ẩm thực Quảng Ninh nhằm phát triển du lịch, luận văn Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội

TS. Vũ Văn Viện

(Nguồn: Tạp chí Du lịch tháng 8/2021)