Biện chứng là gì? Lịch sử hình thành và nội dung biện chứng?

1. Biện chứng là gì?

Biện chứng là từ mà tất cả chúng ta hoàn toàn có thể đã được nghe rất nhiều trong nghành Triết học. Tuy nhiên, nếu không chú tâm khám phá thì sẽ rất khó hiểu được định nghĩa của từ này. Trong chủ nghĩa Mác-Lênin, khái niệm biện chứng dùng để chỉ những mối liên hệ, tương tác, chuyển hóa và hoạt động, tăng trưởng theo quy luật của những sự vật, hiện tượng kỳ lạ, quy trình trong giới tự nhiên, xã hội và tư duy. Biện chứng gồm có biện chứng khách quan và biện chứng chủ quan, trong đó biện chứng khách quan là biện chứng của quốc tế vật chất ; còn biện chứng chủ quan là sự phản ánh biện chứng khách quan vào đời sống ý thức của con người. Theo Ăngghen : ” Biện chứng gọi là khách quan thì chi phối trong hàng loạt giới tự nhiên, còn biện chứng gọi là chủ quan, tức tư duy biện chứng, thì chỉ là sự phản ánh sự chi phối, trong hàng loạt giới tự nhiên, … ”
Phép biện chứng là học thuyết nghiên cứu và điều tra, khái quát biện chứng của quốc tế thành mạng lưới hệ thống những nguyên tắc, quy luật khoa học nhằm mục đích thiết kế xây dựng mạng lưới hệ thống những nguyên tắc phương pháp luận của nhận thức và thực tiễn. Với nghĩa như vậy, phép biện chứng thuộc về biện chứng chủ quan, đồng thời nó cũng trái chiều với phép siêu hình – chiêu thức tư duy về sự vật, hiện tượng kỳ lạ của quốc tế trong trạng thái cô lập và không bao giờ thay đổi .

 

Bạn đang đọc: Biện chứng là gì? Lịch sử hình thành và nội dung biện chứng?

2. Lịch sử hình thành phép biện chứng

Phép biện chứng sống sót ở cả phương Đông lẫn phương Tây thời cổ đại. Từ ” dialectic ” tiếng Anh ( tức ” biện chứng ” trong tiếng Việt ) có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp cổ, và trở nên phổ cập qua những cuộc đối thoại kiểu Socrates của Plato. Biện chứng có nền tảng từ những cuộc đối thoại giữa hai hay nhiều người với những quan điểm, tư tưởng khác nhau và cùng mong ước thuyết phục người khác. Phương pháp này khác với hùng biện, trong đó một bài diễn thuyết tương đối dài do một người đưa ra – một chiêu thức được những người ủng hộ. Nhiều dạng khác nhau của biện chứng nổi lên ở phương Đông và phương Tây theo những thời kỳ lịch sử dân tộc khác nhau như phe phái Socrates, đạo Hindu, đạo Phật, biện chứng Trung cổ, phe phái Hegel và chủ nghĩa Marx .

3. Nội dung phép biện chứng

Phép biện chứng đã tăng trưởng qua ba hình thức cơ bản : phép biện chứng chất phác thời cổ đại, phép biện chứng duy tâm cổ xưa Đức và phép biện chứng duy vật trong chủ nghĩa Mác-Lênin .

Phép biện chứng chất phác thời cổ đại là hình thức đầu tiên của phép biện chứng trong lịch sử triết học. Nó là một nội dung cơ bản trong nhiều hệ thống triết học của Trung Quốc, Ấn Độ và Hy Lạp cổ đại. Tiêu biểu cho những tư tưởng biện chứng của triết học Trung Quốc là “biến dịch luận” và “ngũ hành luận” của Âm dương gia. Trong triết học Ấn Độ, biểu hiện rõ nét nhất của tư tưởng biện chứng là triết học phật giáo, với các phạm trù “vô ngã”, “vô thường”, “nhân duyên”. Đặc biệt, triết học Hy Lạp cổ đại đã thể hiện một cách sâu sắc tinh thần của phép biện chứng tự phát. Ăngghen viết: “Những nhà triết học Hy Lạp cổ đại đều là những nhà biện chứng tự phát, bẩm sinh, và Aristote, bộ óc bách khoa nhất trong các nhà triết học ấy, cũng đã nghiên cứu những hình thái căn bản nhất của tư duy biện chứng… Cái thế giới quan ban đầu, ngây thơ, nhưng xét về thực chất là đúng đó là thế giới quan của các nhà triết học Hy Lạp cổ đại và lần đầu tiên đã được Heraclite trình bày một cách rõ ràng: mọi vật đều tồn tại và đồng thời lại không tồn tại, vì mọi vật đang trôi đi, mọi vật đều không ngừng thay đổi, mọi vật đều không ngừng phát sinh và tiêu vong”. Tuy nhiên, những tư tưởng biện chứng đó về căn bản vẫn còn mang tính ngây thơ, chất phác, tự phát và trừu tượng. Ăngghen nhận xét rằng: “Trong triết học này, tư duy biện chứng xuất hiện với tính chất thuần túy tự nhiên, chưa bị khuấy đục bởi những trở ngại đáng yêu… chính vì người Hy Lạp chưa đạt tới trình độ mổ xẻ, phân tích giới tự nhiên, cho nên họ hãy còn quan niệm giới tự nhiên là một chỉnh thể và đứng về mặt toàn bộ mà xét chỉnh thể ấy. Mối liên hệ phổ biến giữa các hiện tượng tự nhiên chưa được chứng minh về chi tiết; đối với họ, mối liên hệ đó là kết quả của sự quan sát trực tiếp”. Phép biện chứng chất phác cổ đại nhận thức đúng về tính biện chứng nhưng bằng trực kiến thiên tài, bằng trực quan chất phác, ngây thơ, không phải dựa trên những thành tựu phát triển của khoa học tự nhiên.

Xem thêm: Động cơ Warp: Công nghệ đưa chúng ta đến gần hơn với tốc độ ánh sáng

Từ cuối thế kỷ XV, khoa học tự nhiên mở màn tăng trưởng mạnh, đi sâu vào nghiên cứu và phân tích, điều tra và nghiên cứu từng yếu tố riêng không liên quan gì đến nhau của quốc tế tự nhiên, dẫn tới sự sinh ra của chiêu thức siêu hình. Đến thế kỷ XVIII, chiêu thức siêu hình trở thành giải pháp thống trị trong tư duy triết học và nghiên cứu và điều tra khoa học. Tuy nhiên, khi khoa học tự nhiên chuyển từ việc điều tra và nghiên cứu đối tượng người dùng riêng không liên quan gì đến nhau sang điều tra và nghiên cứu quy trình thống nhất của những đối tượng người tiêu dùng đó trong mối liên hệ thì giải pháp tư duy siêu hình không còn tương thích mà phải chuyển sang một hình thức tư duy mới cao hơn là tư duy biện chứng .
Phép biện chứng duy tâm cổ xưa Đức được khởi đầu từ Kant và triển khai xong ở Hegel. Theo Ăngghen : ” Hình thức thứ hai của phép biện chứng, hình thức quen thuộc nhất với những nhà khoa học Đức, là triết học cổ xưa Đức, từ Kant đến Hegel ” .

Các nhà triết học cổ điển Đức đã trình bày những tư tưởng cơ bản nhất của phép biện chứng duy tâm một cách có hệ thống. Tính chất duy tâm trong triết học Hegel biểu hiện ở chỗ ông coi biện chứng là quá trình phát triển khởi đầu của “ý niệm tuyệt đối”, coi biện chứng chủ quan là cơ sở của biện chứng khách quan. Theo Hegel, “ý niệm tuyệt đối” là điểm khởi đầu của tồn tại, tự “tha hóa” thành giới tự nhiên và trở về với bản thân nó trong tồn tại tinh thần. “Tinh thần, tư tưởng, ý niệm là cái có trước, còn thế giới hiện thực chỉ là một bản sao chép của ý niệm”. Các nhà triết học duy tâm Đức, mà đỉnh cao nhất là Hegel, đã xây dựng phép biện chứng duy tâm với hệ thống phạm trù, quy luật chung, có logic chặt chẽ của ý thức, tinh thần. Lênin cho rằng: “Hegel đã đoán được một cách tài tình biện chứng của sự vật trong biện chứng của khái niệm”. Ăngghen cũng nhấn mạnh tư tưởng của Mác: “tính chất thần bí mà phép biện chứng đã mắc phải trong tay Hegel tuyệt nhiên không ngăn cản Hegel trở thành người đầu tiên trình bày một cách bao quát và có ý thức những hình thái vận động chung của phép biện chứng. Ở Hegel, phép biện chứng bị lộn ngược đầu xuống đất. Chỉ cần dựng nó lại là sẽ phát hiện được cái hạt nhân hợp lý của nó ở đằng sau cái vỏ thần bí của nó”.

Xem thêm: Điểm chuẩn Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông cao nhất là 26,9

Tính chất duy tâm trong phép biện chứng cổ xưa Đức, cũng như trong triết học Hegel là hạn chế cần phải vượt qua. Mác và Ăngghen đã khắc phục hạn chế đó để phát minh sáng tạo nên phép biện chứng duy vật. Đó là tiến trình tăng trưởng cao nhất của phép biện chứng trong lịch sử dân tộc triết học, là sự thừa kế trên ý thức phê phán so với phép biện chứng cổ xưa Đức. Ăngghen tự nhận xét : ” … hoàn toàn có thể nói rằng hầu hết chỉ có Mác và tôi là những người đã cứu phép biện chứng tự giác thoát khỏi triết học duy tâm Đức và đưa nó vào trong ý niệm duy vật về tự nhiên và về lịch sử vẻ vang ” .
Trên đây là những nội dung tương quan đến biện chứng và lịch sử dân tộc hình thành biện chứng mà Luật Minh Khuê muốn phân phối cho bạn đọc. Hy vọng bài viết này đã đem đến cho bạn những kỹ năng và kiến thức hữu dụng. Xin chân thành cảm ơn !

Source: https://vh2.com.vn
Category : Công Nghệ